Dyskusja

Poglądy Nietzschego od początku wywoływały niezmiernie żywą dyskusję. Przy czym, ze względu na aforystyczny styl jego tekstów oraz obecne w nich liczne niedopowiedzenia, zarzucano mu często rzeczy, których raczej nie głosił. Do najczęstszych z merytorycznych zarzutów wysuwanych pod adresem Nietzschego należały:

Poglądy Bergsona, określone też czasem mianem bergsonizmubergsonizmbergsonizmu, wywarły olbrzymi wpływ na dyskusje nad metodologią uprawiania filozofii, nad możliwościami władz poznawczych człowieka, zainspirowały także psychologię humanistyczną. Pojęcie intuicji jako pozaintelektualnej władzy poznawczej stanowiło inspirację dla Maxa Schelera i Nicolai Hartmanna, aksjologów, którzy twierdzili, że w ten sposób poznajemy królestwo wartości. Pojęcia élan vitalélan vitalélan vital oraz intuicjiintuicjaintuicji, a także analizy życia wewnętrznego człowieka, w tym zjawiska pamięci, wywarły olbrzymi wpływ na XX‑wieczną literaturę. Słuchaczem wykładów Bergsona był m.in. Marcel Proust – postać Bergotte’a z jego słynnej powieści nosi wyraźne cechy francuskiego filozofa. Wątki bergsonizmu odnajdujemy także w twórczości Jamesa Joyce’a czy Virginii Woolf, a także u polskich poetów, np. u Bolesława Leśmiana (znaczenie zjawisk irracjonalnych w naszym życiu) i Stanisława Przybyszewskiego (rola popędu czy żywiołu, który nas gdzieś pcha). Specyficzny, inspirowany Bergsonem i Nietzschem witalizm przenikał również twórczość większości skamandrytów.

Słownik