Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Wykres funkcjiwykres funkcjiWykres funkcji możemy przekształcać w różny sposób. Na przykład wykorzystując przesunięcie równoległe, symetrię osiową lub środkową.

Symetria wykresu funkcji względem osi XY
Twierdzenie: Symetria wykresu funkcji względem osi XY

Wykres funkcji y=-f-x otrzymujemy przez symetryczne odbicie wykresu funkcji y=fx względem osi X i względem osi Y.

W praktyce takie przekształcenie oznacza to, że wykres funkcji f najpierw odbijamy symetrycznie względem osi X, a następnie tak otrzymany wykres odbijamy symetrycznie względem osi Y. Możemy też postąpić inaczej – najpierw wykres funkcji f odbijamy symetrycznie względem osi Y, a następnie otrzymany wykres odbijamy symetrycznie względem osi X.

Do prawidłowego wyznaczenia wykresu funkcji w symetrii względem osi X i względem osi Y wystarczy wykorzystać poniższą zależność.

Obrazem punktu P=x,y w symetrii względem osi X i osi Y jest punkt P'=-x,-y.

Zauważmy, że przekształcenie to jest równoważne symetrii środkowej względem początku układu współrzędnych.

Do naszkicowania wykresu funkcji gx=-f-x na podstawie wykresu funkcji fx możemy wykorzystać poniższe własności.

1. Dla dowolnego punktu P=x,y jego obrazem w symetrii względem osi X układu współrzędnych jest punkt P'=x,-y.

Jeżeli punkt P'=x,-y należy do wykresu funkcji f, to fx=-y, czyli y=-fx.

2. Dla dowolnego punktu P'=x,-fx jego obrazem w symetrii względem osi Y układu współrzędnych jest punkt P''=-x,-fx.

Jeżeli punkt P''=-x,-fx należy do wykresu funkcji g, to g-x=-fx.

3. Wobec tego prawdziwa jest zależność g--x=-f-x, czyli gx=-f-x.

Na poniższym rysunku przedstawiono wykresy funkcji fg, symetryczne względem początku układu współrzędnych (czyli względem osi XY):

R1ONtIiBcSiKA

W wyniku  przekształcaniu wykresu funkcji w symetrii względem początku układu współrzędnychprzekształcenie wykresu funkcji -f-xprzekształcaniu wykresu funkcji w symetrii względem początku układu współrzędnych, otrzymujemy wykres innej funkcji. Funkcje te mogą mieć inne dziedziny, zbiory wartości. Mogą zatem mieć różne własności. 

Przykład 1

Wyznaczymy zbiór wartości funkcji funkcji gx=-f-x, jeżeli zbiorem wartości funkcji f jest zbiór -2,-1,0,1,3,5. Dziedziną każdej z rozważanych funkcji jest zbiór liczb rzeczywistych.

Rozwiązanie:

Zbiorem wartości funkcji gx=-f-x jest zbiór liczb:

-5,-3,-1,0,1,2.

Przykład 2

W tabeli przedstawiono argumenty oraz odpowiadające im wartości funkcji f.

Argumenty i wartości funkcji

x

-3

-1

0

4

5

fx

2

4

3

15

14

Wyznaczymy tabelę argumentów oraz odpowiadających im wartości funkcji określonej wzorem gx=-f-x.

Rozwiązanie:

Jeżeli gx=-f-x, to:

Argumenty i wartości funkcji

x

-5

-4

0

1

3

gx

-14

-15

-3

-4

-2

Przykład 3

Na rysunku przedstawiono wykres funkcji f.

RjydFMr2VbT69

Naszkicujemy wykres funkcji  g określonej wzorem gx=-f-x, a następnie wyznaczymy:

a) zbiór wartości funkcji g,

b) przedziały monotoniczności funkcji g.

Rozwiązanie:

Wykres funkcji g otrzymujemy, przekształcając wykres funkcji f w symetrii względem początku układu współrzędnych.

Wobec tego:

Rb3OYPVlFriZo

Z wykresu odczytujemy, że:

a) zbiorem wartości funkcji g jest przedział -,2,

b) funkcja g jest:

  • rosnąca w przedziale -,-2,

  • malejąca w przedziale -2,.

Przykład 4

Rysunek przedstawia wykres funkcji f określonej wzorem fx=x-3-1.

Rcu66Be7qJ6DN

Niech gx=-f-x.

Dla funkcji g:

a) wyznaczymy wzór funkcji,

b) naszkicujemy wykres,

c) określimy dziedzinę i zbiór wartości.

Rozwiązanie:

a) Ponieważ gx=-f-x, zatem

gx=-f-x=--x-3+1.

b) Wykres funkcji g przedstawia się następująco:

R130VunY1rjQQ

c) Dziedziną funkcji g jest przedział -,-3, a zbiorem wartości tej funkcji przedział -,1.

Mając dany wzór funkcji fx, możemy wyznaczyć wzór funkcji g x = f x .

Przykład 5

Wyznaczymy wzór funkcji gx=-f-x, jeżeli funkcja f jest określona wzorem:

a) fx=x2-x+1,

b) fx=x+13-x.

Rozwiązanie:

Jeżeli gx=-f-x, to:

a) gx=-f-x=--x2--x+1=-x2+x+1=-x2-x-1,

b) gx=-f-x=--x+13--x=x-13+x.

Zauważmy, że Df=3 oraz Dg=-3.

Przykład 6

Wykażemy, że jeśli funkcja f wyraża się wzorem fx=ax, gdzie a, x, to funkcja f i funkcja g określona wzorem gx=-f-x są równe.

Rozwiązanie:

Mówimy, że funkcje fg są równe, wtedy i tylko wtedy, gdy mają te same dziedziny oraz dla każdego xDf=Dg zachodzi warunek fx=gx.

Niech xDf=Dg. Wówczas:

gx=-f-x=-a·-x=a·x=ax=fx

Wobec tego funkcje fg są równe.

Słownik

przekształcenie wykresu funkcji -f-x
przekształcenie wykresu funkcji -f-x
  • symetryczne odbicie wykresu funkcji przez symetrię względem osi X i osi Y,

  • symetryczne odbicie wykresu funkcji względem początku układu współrzędnych

wykres funkcji f
wykres funkcji f

zbiór punktów płaszczyzny o współrzędnych x,y, które spełniają zależność y=fx