Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Poznamy teraz bardzo ważny wzór, który pozwoli na zmianę podstawy logarytmu.

wzór na zmianę podstawy logarytmu
Twierdzenie: wzór na zmianę podstawy logarytmu

Jeżeli a>0, a1, b>0, b1c>0, to logbc=logaclogab.

Ważne!

Wzór na zmianę podstawy logarytmuwzór na zmianę podstawy logarytmuWzór na zmianę podstawy logarytmu (zwany też wzorem na zamianę podstawy logarytmu) znacznie ułatwia obliczenia wartości wyrażeń zawierających logarytmy.

Przykład 1

Obliczymy log48.

Zarówno 4, jak i 8 to wielokrotności liczby 2. Nasuwa się więc wniosek, że warto zapisać log48 za pomocą logarytmów o podstawie 2.

log48=log28log24=32

Przykład 2

Znajdziemy liczbę x spełniającą warunek log2x+2log4x+3log8x=6.

Sprowadzimy  wszystkie logarytmy do tej samej podstawy. Mamy podobną sytuację jak w Przykładzie 1 – podstawy logarytmów są potęgami liczby 2. Zatem zmieniamy podstawy logarytmów tak, aby w każdym logarytmie podstawa była równa 2.

log2x+2·log2xlog24+3·log2xlog28=6

Obliczamy wartości logarytmów.

log2x+2·log2x2+3·log2x3=6

3log2x=6/:3

log2x=2

Korzystamy z definicji logarytmu.

x=22=4

Liczba 4 jest dodatnia, zatem spełnia warunki zadania.

Odpowiedź: szukana liczba jest równa 4.

Pokażemy teraz przykład zadania, w którym z treści wynika bezpośrednio do jakiej podstawy należy sprowadzić dany logarytm.

Przykład 3

Wyznaczymy log8154 wiedząc, że log32=a.

Dążymy do tego, aby zapisać dany logarytm za pomocą pewnej liczby wymiernej      i log32. Najwygodniej będzie więc zmienić podstawę logarytmu log8154 od razu na podstawę 3.

log8154=log354log381=log3(27·2)4

W liczniku otrzymanego ułamka zastosujemy wzór na logarytm iloczynu.

log8154=log327+log324=3+log324

Podstawiamy log32=a.

log8154=3+a4

Przykład 4

Wykażemy, że wartość wyrażenia W=log23·log34·log45··log1516 jest liczbą naturalną.

W rozpatrywanym wyrażeniu każdy z logarytmów ma inną podstawę. Co więcej podstawy są liczbami parzystymi, jak również nieparzystymi. Dla podstaw nieparzystych trudno jest ustalić wspólną podstawę. Za to dla podstaw parzystych dogodną podstawą jest zwykle 2. Zatem zmieniamy podstawy logarytmów na 2.

W=log231·log24log23·log25log24··log216log215

Po skróceniu otrzymujemy W=log216=4, 4.

Co należało wykazać.

W następnych przykładach, przekształcając wyrażenia skorzystamy nie tylko ze wzoru na zmianę podstawy logarytmu, ale również z innych wzorów, ułatwiających obliczenia.

Przykład 5

Znajdziemy liczbę x spełniającą warunek log74+log49x=log172.

Z definicji logarytmu wynika, że poszukiwana liczba x musi być dodatnia.  Zapisujemy każdy z logarytmów za pomocą logarytmów o podstawie 7.

log74+log7xlog749=log72log717

Obliczamy wartości logarytmów zapisanych w mianownikach.

log74+log7x2=log72-1

Mnożymy obie strony równości przez 2.

2log74+log7x=-2log72

Przenosimy na prawą stronę 2log74 i wyłączamy przed nawias wspólny czynnik.

log7x=-2log72-2log74

log7x=-2log72+log74

Korzystamy ze wzoru na logarytm iloczynu, a następnie ze wzoru na logarytm potęgi.

log7x=-2log78

log7x=log7164

Z różnowartościowości funkcji logarytmicznej wynika, że x=164.

Liczba 164 jest dodatnia, zatem spełnia warunki zadania.

Odpowiedź: liczbą spełniającą warunek określony w treści zadania jest 164.

Przykład 6

Znajdziemy liczbę x spełniającą warunek logx10+logx410=5.

Tym razem będziemy poszukiwać liczby znajdującej się w podstawie logarytmu, zatem dodatniej i różnej od 1.

Oczywistym jest, że drugi z logarytmów zapiszemy za pomocą logarytmów o podstawie x.

logx10+logx410=5

logx10+logx10logxx4=5

logx10+logx104=5

Mnożymy obie strony równości przez 4 i wykonujemy wskazane działania.

4logx10+logx10=20

5logx10=20/:5

logx10=4

Z definicji logarytmu wynika, że

x4=10

x=104, bo x>0.

Znaleziona liczba jest dodatnia i różna od 1, spełnia więc warunki zadania.

W ostatnim przykładzie pokażemy, jak korzystając z tablic logarytmicznych znaleźć przybliżoną wartość logarytmu o innej podstawie niż 10. Obecnie ta umiejętność nie jest już tak przydatna jak kiedyś, gdyż dysponujemy innymi narzędziami niż tablice logarytmiczne, ale warto ją poznać.

Przykład 7

Obliczymy przybliżoną wartość liczby log26.

Zapisujemy dany logarytm za pomocą logarytmów o podstawie 10.

log26=log6log2

Z tablic logarytmicznych odczytujemy: log60,78log20,3.

Zatem log260,780,3=2,6.

Słownik

wzór na zmianę podstawy logarytmu
wzór na zmianę podstawy logarytmu

a>0, a1, b>0, b1c>0, to logbc=logaclogab