Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Siatka graniastosłupa prawidłowego czworokątnego to figura płaska, którą otrzymuje się poprzez „rozcięcie” niektórych krawędzi graniastosłupa tak, aby ściany dały się rozłożyć na płaszczyźnie. Siatka odzwierciedla w rzeczywistych wymiarach ściany graniastosłupa oraz zawiera największą możliwą liczbę wspólnych krawędzi bryły.

RQBFQUIVEC8mW

Z powyższego rysunku, możemy zauważyć, że siatka graniastosłupa prawidłowego czworokątnego zbudowana jest z czterech przystających prostokątów (ścian bocznych graniastosłupa tworzących siatkę powierzchni bocznej graniastosłupa) o bokach długości ah oraz dwóch przystających kwadratów (podstawa górna i dolna graniastosłupa) o boku długości a.

Rozwiązanie:
Przykład 1

Ocenimy, czy  siatka graniastosłupa prawidłowego czworokątnegograniastosłup prawidłowy czworokątnygraniastosłupa prawidłowego czworokątnego może zawierać:

a) 4 kwadraty o boku a oraz 2 prostokąty o bokach ab

Rozwiązanie:
Zauważmy, że wybierając dwa kwadraty o boku a na górną i dolną podstawę graniastosłupa prawidłowego czworokątnego, dwa pozostałe kwadraty oraz 2 prostokąty o bokach ab będą tworzyć jego powierzchnię boczną. Nie są to figury przystające, więc z podanych wielokątów nie możemy zbudować siatki graniastosłupa prawidłowego czworokątnego.

b) dokładnie 5 kwadratów o boku a

Rozwiązanie:
Siatka dowolnego graniastosłupa czworokątnego składa się z sześciu elementów. Zatem nie da się zbudować z podanych elementów graniastosłupa prawidłowego czworokątnego.

Przykład 2

Obliczymy pole powierzchni całkowitej graniastosłupówpole powierzchni całkowitej graniastosłupa prawidłowego czworokątnegopole powierzchni całkowitej graniastosłupów których siatki przedstawiają poniższe rysunki.

Rozwiązanie:

a) Rysunek przedstawia siatkę sześcianu.

R15Kb5pD6ZuTn

Ze wzoru na przekątną kwadratu (ściany sześcianu) mamy a2=4.

Stąd wyliczamy długość krawędzi sześcianu a=22. Zatem pole powierzchni Pc=6a2=6·8=48.

b) Rysunek przedstawia siatkę graniastosłupa prawidłowego czworokątnego.

Ra1EiiG2mfqTS

Aby obliczyć pole powierzchni całkowitej znajdziemy długość krawędzi podstawy oraz długość wysokości.

Przekątna ściany bocznej ma długość 4 i jest nachylona do krawędzi podstawy pod kątem o mierze 60°. Mamy zatem sin60°=h4=32, stąd h=23.

Obliczymy długość krawędzi podstawy. Mamy cos60°=a4=12, stąd a=2.

Możemy obliczyć pole powierzchni całkowitej:

Pc=2a2+4ah=2·22+4·23·2=8+163.

Przykład 3

Obliczymy pole powierzchnipole powierzchni całkowitej graniastosłupa prawidłowego czworokątnegopole powierzchniobjętość graniastosłupa prawidłowego czworokątnegoobjętość graniastosłupa prawidłowego czworokątnegoobjętość graniastosłupa prawidłowego czworokątnego, którego siatkę przedstawia poniższy rysunek.

R9ueVUQ7MNWGT

Rozwiązanie:

R15SHHQnJebm6

Rozważmy siatkę graniastosłupa prawidłowego czworokątnego przedstawionego na rysunku powyżej. Przekątne ściany bocznej, która jest prostokątem, przecinają się pod kątem ostrym o mierze 60°.

Trójkąt ABS jest trójkątem równoramiennym (w prostokącie przekątne są równe i dzielą się na połowy), zatem kąty SAB oraz SBA mają równe miary, po 60°.

Stąd trójkąt ASB jest nie tylko równoramienny, ale i równoboczny.

Zatem AS=BS=AB=43.

Przekątne ściany bocznej, która jest prostokątem dzielą się na połowy, czyli BS=SD=43, stąd | B D | = 8 3 .

Korzystając z twierdzenia Pitagorasatwierdzenie Pitagorasatwierdzenia Pitagorasa dla trójkąta ABD możemy wyliczyć długość boku h, który jest również wysokością graniastosłupa:

h2=832-432=144, zatem h=12.

Możemy policzyć pole powierzchni całkowitej i objętość graniastosłupaobjętość graniastosłupa prawidłowego czworokątnegoobjętość graniastosłupa:

Pc=2·432+4·12·43=96+1923,

V=432·12=576.

Przykład 4

Korzystając z danych przedstawionych na siatce graniastosłupa prawidłowego czworokątnego obliczymy jego pole powierzchni.

Ro6krSE6kOdqM

Rozwiązanie:

Z przedstawionego rysunku mamy:

PS=SR=3 oraz kąty PSARSB są równe, bo trójkąty PASRBS są prostokątne i przystające.

Zatem PSA=RSB=60°.

Dla trójkąta PAS mamy tg60°=12h12a=3, stąd h=a3.

Korzystając z twierdzenia Pitagorasa dla trójkąta PAS mamy:

14h2+14a2=9.

Podstawiając za h=a3 otrzymujemy 34a2+14a2=9, stąd a2=9, czyli a=3h=33.

Możemy policzyć pole powierzchni całkowitej graniastosłupa:

Pc=2·32+4·3·33=18+363.

Przykład 5

Który z poniższych rysunków przedstawia siatkę z której można skleić graniastosłup prawidłowy czworokątnygraniastosłup prawidłowy czworokątnygraniastosłup prawidłowy czworokątny przedstawiony na poniższym rysunku.

RV0YHisgQsE67

Rozwiązanie:

a)

R13D6afSazJmI

Rysunek przedstawia prawidłową siatkę. Odcinki na przeciwległych ścianach bocznych i podstawach są równoległe do siebie.

b)

R9Z92VXHK2XX7

Rysunek nie przedstawia prawidłowej siatki. Odcinki na przeciwległych ścianach bocznych nie są równoległe do siebie.

c)

Rd554pvHBXm1C

Rysunek nie przedstawia prawidłowej siatki. Odcinki na przeciwległych ścianach bocznych są równoległe do siebie, ale odcinki na podstawach nie są równoległymi przekątnymi podstaw.

Słownik

graniastosłup prawidłowy czworokątny
graniastosłup prawidłowy czworokątny

jest to graniastosłup prosty, którego podstawą jest kwadrat

twierdzenie Pitagorasa
twierdzenie Pitagorasa

w dowolnym trójkącie prostokątnym suma kwadratów długości przyprostokątnych jest równa kwadratowi długości przeciwprostokątnej tego trójkąta

objętość graniastosłupa prawidłowego czworokątnego
objętość graniastosłupa prawidłowego czworokątnego

jest równa iloczynowi pola podstawy przez wysokość

pole powierzchni całkowitej graniastosłupa prawidłowego czworokątnego
pole powierzchni całkowitej graniastosłupa prawidłowego czworokątnego

jest równe sumie pól jego podstaw i pola powierzchni bocznej; pole powierzchni całkowitej graniastosłupa prawidłowego czworokątnego jest równe polu jego siatki