Dla zainteresowanych

Aby dowiedzieć się więcej na temat Johna Locke’a, zapoznaj się z poniższymi materiałami:

Tolerancja i liberalizmliberalizmliberalizm

R19RRyOvpu66d1
Minerwa — opiekun wyznawców wszystkich religii.
Źródło: Daniel Chodowiecki, Wikimedia Commons, domena publiczna.

SceptycyzmsceptycyzmSceptycyzm co do zasięgu wiedzy pewnej przełożył się na poglądy religijne Locke’a. Teologia, jako że nie podlega doświadczeniu, jest kwestią wiary, a nie nauki. Nie możemy mieć pewności, jakie systemy religijne są tymi najwłaściwszymi, trzeba więc dać ludziom swobodę wyboru, który jest osobistą sprawą człowieka i żadne wyznanie nie powinno być dyskryminowane. Locke stał się rzecznikiem tolerancji religijnejtolerancja religijnatolerancji religijnej, a jej przestrzeganie uznał za jedną z powinności władzy. Państwo powinno zapobiegać przemocy i wojnom na tle wyznaniowym, gdyż jego podstawowym celem jest ochrona dóbr doczesnych obywateli (tj. życia, wolności, nietykalności ciała i własności). Jednocześnie sam starał się z empirycznychempiryzmempirycznych przesłanek wywieść naturalną moralność i religię. Opierała się ona na prawie do własności, wolności i życia. Jej podstawową przesłanką empiryczną było przekonanie, że człowiek dąży w życiu przede wszystkim do przyjemności i korzyści. Locke dowodził przy tym, że w „stanie natury” człowiek był świadomy podstawowych praw moralnych i że zostały mu one wpojone przez Boga. Na podstawie tych rozważań sformułował też na wskroś nowoczesną koncepcję państwa.

Polecenie 1

Z czego miały wynikać moralność i religia według Locke'a?

RLrmzw6E8iquW
(Uzupełnij).
bg‑green

Bernard de MandevilleBajka o pszczołach

RXPEHv9mOcg6i
Antonio Gisbert, Przybycie purytanów do Ameryki, 1883.
W XVI i XVII-wiecznej Anglii utworzył się ruch religijno-społeczny zwany purytanizmem (łac. purus — czysty). Działał na sprawę „oczyszczenia” Kościoła anglikańskiego z katolicyzmu w liturgii i teologii. Purytanizm zaistniał jako ruch wewnątrz anglikanizmu, jednak z czasem tworzył własne wspólnoty religijne, utożsamiane ze wspólnotami nonkonformistycznymi.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Jednym z bardziej oryginalnych przedstawicieli brytyjskiego oświecenia był Bernard de Mandeville (1670–1733) – lekarz, filozof, ekonomista, myśliciel polityczny i satyryk. Krytykował tradycyjną moralność, dowodząc, że każdy człowiek jest z natury egoistą. Najsłynniejsze jego dzieło to Bajka o pszczołach, czyli wady prywatne zyskiem publicznym (1714), będąca satyrą na ówczesną purytańską Anglię. Mandeville opisuje w niej społeczność pszczół, które porzucają naturalną pożądliwość rzeczy materialnych i oddają się kultywowaniu cnoty. W efekcie pszczoły tracą swój dom. Tu i w innych pracach filozof dowodzi, że potępiane przez tradycyjną moralność wady służą w ostatecznym rozrachunku dobru ogółu. Poglądy Mandeville’a stały się inspiracją dla Davida Hume’a, Adama Smitha oraz utylitarystów.

Słownik

empiryzm
empiryzm

(gr. empeiría – doświadczenie) pogląd, według którego zasadniczą rolę w poznaniu odgrywa doświadczenie

liberalizm
liberalizm

(łac. liberalis — dotyczący wolności) koncepcja teoretyczna i postawa światopoglądowa oparta na indywidualistycznej koncepcji człowieka i społeczeństwa, głosząca, że wolność i nieskrępowana przymusem politycznym działalność jednostek mają wartość nadrzędną i są najpewniejszym źródłem postępu we wszystkich sferach życia zbiorowego

sceptycyzm
sceptycyzm

(gr. sképtomai – obserwuję) pogląd, według którego wszelka ludzka wiedza jest wątpliwa

tolerancja religijna
tolerancja religijna

uznawanie prawa innych do wyznawania religii odmiennej od religii przez siebie wyznawanej bądź do światopoglądu bezreliginego