Podstawy prawne funkcjonowania służby cywilnej

Rk3bEcovLUvaD1

Grafika przedstawia logotyp Służby Cywilnej w Polsce. W środku znajduje się prostokąt w kolorze czerwonym. Widnieje na niej biały orzeł w koronie. Nad tym prostokątem znajduje się słowo służba, a pod prostokątem słowo cywilna.

Służba cywilna w Rzeczypospolitej Polskiej funkcjonuje na podstawie Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r. oraz ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej i z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych. Podstawy prawne działania służby cywilnej uzupełniają też inne ustawy i liczne rozporządzenia oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i Szefa Służby Cywilnej.

W skład korpusu służby cywilnejkorpus służby cywilnejkorpusu służby cywilnej wchodzą pracownicy służby cywilnej zatrudnieni na podstawie umowy o pracę oraz urzędnicy służby cywilnej zatrudnieni na podstawie mianowaniazatrudnienie przez mianowaniemianowania zgodnie z zasadami określonymi w ustawie.

R1XMEc9TrgeuP

Zdjęcie przedstawia akt mianowania pracownika służby cywilnej z 2017 roku.

Zadania służby cywilnej

Podstawowe zadania służby cywilnej są określone ustawowo.

Artykuł ten jednoznacznie wskazuje, że nadrzędnym zadaniem służby cywilnej w Polsce jest zapewnienie sprawnego wykonywania zadań przez organy państwa. Dlatego pracownicy tych służb muszą się wykazywać profesjonalizmem, rzetelnością, bezstronnością oraz apolitycznością przy wykonywaniu swoich zadań.

Ustawa również jasno określa obowiązki pracowników korpusu służby cywilnej.

Pracownicy korpusu służby cywilnej są ponadto zobowiązani wykonywać polecenia służbowe przełożonych; w przypadku stwierdzenia, że polecenie jest niezgodne z prawem lub zawiera błąd, pracownik ma obowiązek na piśmie poinformować o tym fakcie swojego przełożonego. Polecenia, które prowadziłoby do popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, członek korpusu służby cywilnejczłonek korpusu służby cywilnejczłonek korpusu służby cywilnej nie może wykonać i ma o tym fakcie powiadomić dyrektora generalnego urzędu.

Korpus służby cywilnej

Pracownicy korpusu służby cywilnej podczas wykonywania swoich obowiązków nie mogą się kierować interesem jednostkowym ani grupowym. Mają zakaz publicznego manifestowania swoich poglądów politycznych, nie mogą uczestniczyć w strajkach i akcjach protestacyjnych, które mogłyby zakłócić normalne funkcjonowanie urzędu. Osoby zatrudnione w służbie cywilnej nie mogą tego faktu łączyć z mandatem radnego i nie mogą tworzyć partii politycznych ani do nich należeć. Osoby zatrudnione na wyższych stanowiskach w służbie cywilnej nie mogą też pełnić funkcji w związkach zawodowych.

Rf4uIMo3vF9bI

Ilustracja przedstawia schemat dotyczący polskiej Służby Cywilnej. Prezes Rady Ministrów współpracuje z Radą Służby Publicznej. Prezesowi RM podlega właściwy minister, kierownik urzędu lub wojewoda, a im dyrektorzy generalni. Dyrektorzy generalni są z kolei zwierzchnikami dyrektorów komórek organizacyjnych. Niezależnie od Prezesa Rady Ministrów funkcjonuje Szef Służby Cywilnej.

Kto może zostać pracownikiem korpusu służby cywilnej?

W myśl art. 4 ustawy o służbie cywilnej w korpusie można zatrudnić osobę, która spełnia następujące kryteria: 

W korpusie służby cywilnej na mocy rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 29 stycznia 2016 roku wprowadzono dziewięć stopni służbowych urzędników służby cywilnej wraz z odpowiadającymi im mnożnikami kwoty bazowej pozwalającej ustalić wysokość dodatku służbowego. Stopnie są numerowane cyframi rzymskimi od I do IX. Im wyższa cyfra, tym wyższy stopień służbowy pracownika służby cywilnej. 

Zatrudnienie w służbie cywilnej jest limitowane, na każdy rok określa się limity przyjęć pracowników, które są uzależnione od wolnych miejsc i od potrzeb. 

Odpowiedzialność pracowników korpusu służby cywilnej

Każdy pracownik korpusu służby cywilnej odpowiada dyscyplinarnie za naruszenie obowiązków wynikających z zadań członka korpusu służby cywilnej. O odpowiedzialności mówi rozdział 9 ustawy o służbie cywilnej. Postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie trzech miesięcy od dnia powzięcia przez dyrektora generalnego urzędu wiadomości o naruszeniu obowiązków członka korpusu służby cywilnej ani po upływie dwóch lat od popełnienia tego czynu (art. 113 pkt 2). Kary dyscyplinarne przewidziane wobec pracowników służby cywilnej to:

Wydalenie ze służby jest jednoznaczne z wygaśnięciem stosunku pracy dla danej osoby.

Zwierzchnik służby cywilnej

Służba cywilna w Polsce podlega Prezesowi Rady Ministrów, który jest jej zwierzchnikiem. Powołuje i odwołuje on szefa służby cywilnej, który jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach dotyczących służby cywilnej. Premier nadzoruje jego działalność. Obecnie, od 2 marca 2016 r., funkcję szefa służby cywilnej pełni Dobrosław Dowiat‑Urbański.

Szef służby cywilnejszef służby cywilnejSzef służby cywilnej składa sprawozdanie o stanie służby cywilnej i realizacji zadań tej służby w danym roku. W sprawozdaniu są zawarte podstawowe informacje o stanie służby cywilnej, jej zadaniach, wynagrodzeniu, stanie zatrudnienia, szkoleniach, czasie pracy, odpowiedzialności dyscyplinarnej, stanie etyki służbowej oraz inne informacje.

Rada Służby Publicznej

Organem, który działa przy Prezesie Rady Ministrów, jest Rada Służby Publicznej. Jej zadaniem jest pełnienie funkcji opiniodawczo‑doradczej w sprawach dotyczących służby cywilnej, między innymi przy projektowaniu ustawy budżetowej w części dotyczącej służby cywilnej, projektowanych aktach prawnych odnoszących się do służby cywilnej czy kodeksu etyki. Rada Służby Publicznej składa się z osób powołanych przez Prezesa Rady Ministrów na 4‑letnią kadencję. Liczy ona od 7 do 9 członków, którzy muszą spełniać warunki, jakie stawia się kandydatom do pracy w korpusie służby cywilnej.

Słownik