Przeczytaj
Co to jest grupa funkcyjna?
Obecność w cząsteczce związku organicznego konkretnej grupy funkcyjnejgrupy funkcyjnej decyduje o jego właściwościach. W związku z tym, do grup funkcyjnych niekiedy zalicza się także wiązania wielokrotne, ponieważ decydują o reaktywności chemicznej.
O ile nazewnictwo oraz klasyfikacja jednofunkcyjnych pochodnych węglowodorów nie powinny stanowić problemów, to nazewnictwo wielofunkcyjnych pochodnych może budzić pewne wątpliwości. Dlaczego? Związki wielofunkcyjne mogą posiadać dwie, trzy lub większą liczbę grup funkcyjnych.
Zaklasyfikuj podane cząsteczki (-) do odpowiedniej grupy związków.
4, 5, 8, 1, 7, 9, 3, 6, 2
związki jednofunkcyjne | |
---|---|
związki wielofunkcyjne |
Jak przyporządkować dany związek do określonej klasy związków?
Wanilina, odpowiadająca za przyjemny zapach cukru wanilinowego, zbudowana jest z pierścienia benzenowego, który podstawiony jest trzema grupami funkcyjnymi: hydroksylową (), metoksylową () oraz aldehydową ().
Ta grupa, która decyduje o przynależności związku do danej klasy, to grupa funkcyjna głównagrupa funkcyjna główna. Pozostałe grupy funkcyjne, obecne w cząsteczce, to tzw. grupy charakterystycznegrupy charakterystyczne.
Według IUPAC nazwę związku tworzy się, uwzględniając trzy elementy:
przyrostek – to najważniejsza grupa funkcyjna w cząsteczce, a co istotne, dana cząsteczka może posiadać w nazwie wyłącznie jeden przyrostek;
rdzeń – opisuje szkielet cząsteczki; atomy szkieletu są oznaczone odpowiednim numerem, tzw. lokantem;
przedrostek – nie jest to najważniejsza grupa funkcyjna w cząsteczce; przedrostki ułożone są w nazwie związku w kolejności alfabetycznej.
Zgodnie z hierarchią pierwszeństwa grup funkcyjnychhierarchią pierwszeństwa grup funkcyjnych, najważniejszą grupą funkcyjną w cząsteczce waliny jest grupa aldehydowa. W związku z tym, zaliczana jest do grupy aldehydów. Pozostałe grupy funkcyjne umieszczane są w nazwie związku w porządku alfabetycznym, a miejsca ich powiązania ze szkieletem oznaczone są lokantami.
W cząsteczce kapsaicyny wyróżnić można kilka grup funkcyjnych. Zaznacz na rysunku grupy funkcyjne i określ nazwy pochodnych węglowodorów, do których by należały.
Słownik
atom lub grupa powiązanych ze sobą atomów, które związane są ze strukturą macierzystą
grupa decydująca o przynależności związku do danej klasy, co wynika z hierarchii pierwszeństwa; jej nazwa umieszczana jest w przyrostku
grupy funkcyjne obecne w cząsteczce, z wyłączeniem grupy funkcyjnej głównej
zestawienie grup funkcyjnych, określające przybliżoną kolejność pierwszeństwa grup funkcyjnych, na podstawie którego można ustalić nazwę systematyczną związku wielofunkcyjnego
Bibliografia
Encyklopedia PWN
Gorzynski Smith J., Organic Chemistry, Third Edition, New York 2011.
Hejwowska S., Marcinkowski R., Staluszka J., Chemia 2. Zakres rozszerzony, Gdynia 2011.
Litwin M., Styka‑Wlazło Sz., Szmońska J., Chemia organiczna 2, Warszawa 2005.
Majewski W., Mechanizmy reakcji organicznych, Lublin 2012.
Vollhardt P., Schore N., Organic Chemistry Structure and Function, 6th Edition, New York 2011.