Przeczytaj
O reżyserze
Bob Fosse był amerykańskim reżyserem, choreografem, tancerzem i aktorem. Urodził się w 1927 roku w Chicago. Zdobył Oscara i nagrodę BAFTA za najlepszą reżyserię za film Kabaret (1972). Był też laureatem Złotej Palmy na 33. MFF w Cannes za musical Cały ten zgiełk (1979). Wyreżyserował także filmy: Słodka Charity, Lenny, Star 80. Zmarł w 1987 roku w Waszyngtonie.
Zarys fabuły
W 1931 roku do Berlina przyjeżdża Brian Roberts (w tej roli Michael York), Brytyjczyk, który w niemieckim mieście chce zdobyć materiały do przygotowywanej książki. Na stancji, będącej miejscem jego berlińskiej rezydencji, poznaje Sally Bowles(graną przez Lizę Minnelli), dość ekscentryczną gwiazdę jednego z miejskich kabaretów. Początkowo zostają przyjaciółmi, jednak z czasem ich relacja ewoluuje, przeistaczając się w romans. To dzięki Sally Brian poznaje Berlin, jego mieszkańców i atmosferę schyłku Republiki Weimarskiej. Wspólnie poznają milionera Maximiliana (w tej roli Helmut Griem), który, pełen czaru, obdarza ich przyjaźnią, a potem umożliwia pełne zanurzenie się w dekadencjidekadencji. W tle zaś rozgrywa się historia pary Żydów, którzy muszą pokonać liczne problemy, przeciwieństwa losu, tradycji i historii. Zasadnicza fabuła filmu przeplatana jest kabaretowymi występami tematycznie, ironicznie i groteskowo komentującymi wydarzenia będące udziałem bohaterów.
„Kabaret”Swoistą kwintesencję tych zabiegów przynosi, kluczowa dla całego filmu, pięciominutowa sekwencja zwana „Gasthaus Waidesruh”. Wirtuozersko opracowanym tematem tej sekwencji jest ukazany w syntetycznym skrócie opis narastania w społeczeństwie niemieckim popularności ideologii spod znaku „Blut‑und‑Boden”, bazującej na mobilizacji uczuć narodowych za pomocą perfidnie wykorzystywanych kiczowatych klisz i stereotypów emocjonalnych. Dzięki zastosowaniu przemyślnej progresji montażowej, która ujęcie po ujęciu, stopniowo ogarnia audytorium pieśni „Jutro należy do mnie”, śpiewanej przez hitlerowskiego cherubina w sielskiej niedzielnej scenerii wiejskiego zajazdu, sekwencja ta osiąga rzadko spotykaną siłą filmowego wyrazu.
Trzeba przyznać, że Fosse bezbłędnie opanował dla potrzeb swego filmu niezbędne arkana mistrzów kinowej propagandy tamtych czasów. Złowroga ekspresja tych scen, godna pióra Siegfrieda Kracauera, przywodzi na myśl niesławne dokonania czołowej propagatorki ideologii nazistowskiej na ekranie, twórczyni „Sieg des Glaubens”, „Triumfu woli” i „Olimpiady w Berlinie”, Leni Riefenstahl. Z pozoru sądząc, w grę wchodzi tu tylko zręczna trawestacja repertuaru wybranych chwytów kina totalitarnego. W gruncie rzeczy jednak otrzymujemy dużo więcej. Nikomu przed Fossem nie udało się w sposób równie wyrazisty ukazać w krzywym zwierciadle karykatury (porównaj wymowę pierwszego i ostatniego ujęcia „Kabaretu”), odrażającej brzydoty i kiczowatości skarlałego świata duchowego Niemców i Niemiec końca Republiki Weimarskiej, z którego wziął swój początek hitleryzm. Jak powiada przy końcu swojej powieści Christopher Isherwood: „Jeszcze teraz nie mogę ani rusz uwierzyć, że to wszystko naprawdę się zdarzyło”.
Źródło: Marek Hendrykowski, „Kabaret”, dostępny w internecie: https://edukacjafilmowa.pl/kabaret/.
Scenariusz filmu napisał Jay Presson Allen w oparciu o grany na Broadwayu musical Cabaret (1966) Joe Masteroffa, sztukę I Am a Camera Johna Van Drutena oraz książki Pan Norris się przesiada i Pożegnanie z Berlinem Christophera Isherwooda.
Słownik
(fr. décadence – chylenie się ku upadkowi, łac. decadentia – schyłek) postawa, która ukształtowała się pod koniec XIX wieku, charakteryzująca się pesymistycznym podejściem do rzeczywistości, przekonaniem o zmierzchu kultury i poszukiwaniem sposobów na zapełnienie odczuwanej pustki. Duży wpływ na rozwój dekadentyzmu miały filozofia Artura Schopenhauera oraz powieść Jorisa‑Karla Huysmansa Na wspak, nazywana przez współczesnych „biblią dekadentyzmu”
(łac.) jak każdy
(gr. mélas – czarny, cholé – żółć: czarna żółć) nostalgia, chandra; stan lekkiego przygnębienia, smutku, tęsknoty za czymś utraconym, objawiający się apatią i niechęcią do życia. W dawnym języku medycznym stosowano ten termin na określenie depresji. W filozofii pojęciem melancholii zajmował się m.in. Søren Kierkegaard, który wyróżnił trzy stadia ludzkiego życia: estetyczne, etyczne i religijne. Melancholia jest powodem, dla którego porzucamy życie estetyczne i szukamy innego rodzaju życia, zostajemy zmuszeni do wyboru: życie zmysłowe albo ja, moja jaźń, własna dusza. Kierkegaard określał melancholię mianem histerii ducha
potoczna nazwa Rzeszy Niemieckiej 1919–33. Upadek Republiki Weimarskiej, który nastąpił w okresie wielkiego światowego kryzysu gospodarczego, był m.in. wynikiem słabości ustroju liberalno‑demokratycznego w konfrontacji z siłami skrajnie nacjonalistycznymi; zlikwidowana faktycznie w styczniu 1933 r. (objęcie władzy przez Hitlera), formalnie w marcu 1933 r. (uchwała Reichstagu o nadzwyczajnych pełnomocnictwach dla rządu Hitlera)