Przeczytaj
Aby dowiedzieć się więcej na temat filozofii nowożytnej, zapoznaj się z poniższymi materiałami:
Wprowadzenie do filozofii nowożytnejWprowadzenie do filozofii nowożytnej
Nowożytne teorie etyczneNowożytne teorie etyczne
Nowożytny ideał naukiNowożytny ideał nauki
Nowożytna myśl polityczna
Daty wyznaczające granice nowożytnej myśli politycznej nie do końca pokrywają się z datami panowania nowożytnej filozofiifilozofii. W przypadku myśli politycznej większe znaczenie mają bowiem konkretne wydarzenia i procesy historyczne niż procesy czysto intelektualne. Z drugiej jednak strony oddzielenie nowożytnej myśli politycznej od filozofii nie jest łatwe: większość nowych teorii politycznych wygłaszają filozofowie, a teorie te opierają się na filozoficznych koncepcjach człowieka.
Bez odpowiedzi na pytanie o ludzką naturę nie sposób bowiem ustalić najlepszej formy ustroju politycznego.
Symbolicznym początkiem nowożytnej myśli politycznej jest data publikacji Księcia Niccola Machiavellego, a więc rok 1513. Był to zarazem kulminacyjny moment złożonych procesów politycznych, gospodarczych i kulturowych. Najważniejsze z przemian dotyczyły przejścia od ustroju feudalnego do absolutyzmu, wiązały się z kryzysem dotychczasowego sposobu legitymizacjilegitymizacji władzy (czyli sposobu uzasadniania prawa do jej sprawowania) oraz kryzysem politycznego znaczenia katolicyzmu. Machiavelli we wszystkich tych kwestiach zajmuje nowe stanowisko:
proponuje przekazanie władzy w ręce jednego i bezwzględnego władcy;
sposób i prawo do sprawowania władzy uzasadnia względami praktycznymi, a nie religijnymi lub moralnymi;
bezlitośnie krytykuje polityczną władzę papieży oraz wpływ katolicyzmu na świadomość społeczną.
W pismach Machiavellego słowo „polityka” nabiera nowoczesnego, bliskiego nam dziś znaczenia: jest to sztuka skutecznego zdobywania i sprawowania władzy.
Słownik
(łac. absolutus – zupełny, bezwzględny) model sprawowania władzy, w którym przysługuje ona w sposób nieograniczony jednostce lub grupie ludzi
inaczej: filozofia państwa; zajmuje się filozoficznym namysłem nad zagadnieniami szeroko rozumianej polityki, rozważa legalność, pochodzenie, sprawowanie, zastosowanie i przejmowanie władzy, możliwe ustroje polityczne i społeczno‑polityczne, w kontekście politycznym operuje pojęciami wolności, sprawiedliwości, ustroju, postępu itp.; rozważa faktyczny stan rzeczy w polityce (jak jest) i tworzy postulaty roszczeniowe (ocenia jak być powinno); bywa łączona z filozofią prawa, a wtedy ujmuje się ją jako filozofię państwa i prawa
(gr. philosophia) – umiłowanie mądrości; ogólna, racjonalna i krytyczna widza o bycie, czyli tym, co istnieje
uznanie jakiegoś systemu politycznego za najbardziej odpowiedni dla danego typu społeczeństwa
(łac. nihil – nic) odrzucenie bądź relatywizacja wszelkich wartości