KulakulaKula jako model Ziemi.

RFGwI8zLhF97u

Ilustracja przedstawia globus na białym tle.

Czy widzimy na globusieglobusglobusie jakieś figury geometryczne? Co nam pomaga określać wzajemne położenie obiektów geograficznych? Co pomaga nawigatorom wyznaczać kursy ich statków?

Rozwiązanie

Równoleżniki mają kształt okręgów, południki to półokręgi, natomiast południki i równoleżniki przecinają się tworząc siatkę geograficzną. „Oczka” tej siatki to czworokąty. Dzięki tej siatce możemy określać położenie różnych punktów na kuli ziemskiej, korzystając ze współrzędnych geograficznych. I ten właśnie system współrzędnych geograficznych pomaga żeglarzom.

Powierzchnia kuli jako model sfery niebieskiej.

A teraz spójrzmy w niebo:

W dzień:

RLGPCSI5rYX9s

Ilustracja przedstawia plażę w słoneczny dzień. Pośrodku znajduje się piaszczysta ścieżka, aż do samej wody. Boki ścieżki są porośnięte różną roślinnością. W tle znajduje się rozległe morze, a nad nim lekko zachmurzone niebo.

lub w nocy:

R1S9urEhH9kAb

Ilustracja przedstawia bezchmurne nocne niebo. Jest ono częściowo przysłonione przez rosnące drzewa. Na niebie znajdują się liczne gwiazdy oraz Droga Mleczna na środku.

Co może nam powiedzieć sklepienie niebieskiesklepienie niebieskie (sfera niebieska)sklepienie niebieskie? Dlaczego przyjmujemy sferę za jego model?

Rozwiązanie

Uprośćmy malowniczy widok nieba, tworząc model graficzny sklepienia niebieskiego:

RYhp44U3V9e53

Ilustracja przedstawia półkulę. Przy podstawie oznaczono kierunki geograficzne oraz poprowadzono linię pomiędzy północą, a południem oraz pomiędzy wschodem a zachodem. Obwód podstawy to widnokrąg, a powierzchnia półkuli to sklepienie niebieskie. Na przecięciu linii stoi obserwator, centralnie nad nim na wysokości półkuli znajduje się słońce, które jest pod kątem prostym do podstawy. Zaznaczono przerywaną linią drogę słońca po sklepieniu niebieskim od wschodu do zachodu.

Jesteśmy, wraz z całą Ziemią, właśnie tam, gdzie stoi ta osoba. Słońce jest nad nami w zenicie, ale przecież nie zawsze tak jest. W różnych porach roku pod różnymi szerokościami geograficznymi promienie słoneczne padają pod różnymi kątami, np. tak:

R128sELx5KNXV

Ilustracja przedstawia półkulę. Oznaczono kierunki geograficzne na podstawie, poprowadzono po podstawie linię pomiędzy północą, a południem oraz pomiędzy wschodem a zachodem. Obwód podstawy to widnokrąg, a powierzchnia półkuli to sklepienie niebieskie. Na przecięciu linii znajduje się obserwator. Na sklepieniu niebieskim po stronie południowej znajduje się słońce, jest ono nachylone pod kątem 47 stopni do środka podstawy. Zaznaczono na sklepieniu niebieskim drogę słońca.

Przy wyznaczaniu pozornych dróg Słońca na sklepieniu niebieskim modelem tego sklepienia jest właśnie sferasferasfera, czyli powierzchnia kuli. Aby wyznaczyć taką pozorną drogę Słońca o danej porze roku, pod daną szerokością geograficzną, należy wykonać odpowiednią konstrukcję na powierzchni kuli.

bryła obrotowa, która powstaje w wyniku obrotu koła wokół jego średnicy

powierzchnia kuli; powstaje w wyniku obrotu okręgu wokół jego średnicy

pomniejszony model ciała niebieskiego (najczęściej Ziemi) lub sfery niebieskiej w postaci kuli umieszczonej na osi ustawionej pod kątem odpowiadającym kątowi nachylenia osi danego ciała (przechodzącej przez jego biegun północny i południowy)

abstrakcyjna sfera o nieokreślonym promieniu otaczająca obserwatora znajdującego się na Ziemi, utożsamiana z widzianym przez niego niebem

sposób pracy nad poznaniem jakiegoś zjawiska charakteryzujący się zastosowaniem odpowiednich narzędzi badawczych oraz wykonaniem określonych czynności prowadzących do sformułowania wniosków i odkrycia nowej (dla podmiotu badającego) wiedzy