Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Mnożenie wyrażeń wymiernych
Reguła: Mnożenie wyrażeń wymiernych

Aby pomnożyć dwa wyrażenia wymiernewyrażenie wymiernewyrażenia wymierne, należy wykonać opisane poniżej operacje.

  1. Jeśli to możliwe, możemy sprowadzić liczniki i mianowniki do postaci iloczynowej.

  1. Jeżeli w licznikach i mianownikach występują wspólne czynniki, możemy je skrócić (czynnik z licznika z takim samym czynnikiem z mianownika tego samego lub drugiego ułamka).

  1. Mnożymy wyrażenia, mnożąc licznik przez licznik i mianownik przez mianownik:

    FxPx·GxQx=Fx·GxPx·Qx.
  1. Podajemy założenia wynikające z tego, że mianowniki ułamków (również przed ewentualnym skracaniem) nie mogą przyjmować wartości 0.

Przykład 1

Obliczmy iloczyn x-2x-3·x-4x-5.

  • W tym przykładzie ułamków nie da się skrócić, więc wymnażamy licznik przez licznik oraz mianownik przez mianownik.

    x-2x-3·x-4x-5=x-2x-4x-3x-5

  • W zależności od potrzeb wynik mnożenia wyrażeń wymiernych można oczywiście przedstawić w innej postaci, np.:

    x2-6x+8x-3x-5 lub x2-6x+8x2-8x+15.

  • Dziedzinadziedzina wyrażenia wymiernegoDziedzina: x3;5.

Przykład 2

Obliczmy x2-2xx2+3x·x+3x+2.

  • Tam, gdzie to możliwe, zapiszmy wielomiany w postaci iloczynu.

  • x2-2xx2+3x·x+3x+2=

    =xx-2xx+3·x+3x+2=i

  • Możemy teraz dokonać skrócenia przez x oraz przez x+3.

    i=x2-2xx2+3x·x+3x+2=

    =xx-2xx+3·x+3x+2=

    =x-21·1x+2=

    =x-2x+2

  • x-3;-2;0

    Pamiętajmy, żeby przy określaniu założeń uwzględnić istnienie wszystkich ułamków, również w postaci przed skracaniem.

Przykład 3

Obliczmy x2-x-6x2+3x+2·x2-x-12x2-2x-3.

  • Zapiszmy na początek wszystkie wielomiany w postaci iloczynowej. Następnie wykonajmy wszystkie możliwe skrócenia.

  • x2-x-6x2+3x+2·x2-x-12x2-2x-3=

    =x-3x+2x+1x+2·x+3x-4x-3x+1=

    =x-3x+2x+1x+2·x+3x-4x-3x+1=

    =x+3x-4x+12

  • x-2;-1;3

  • Możemy oczywiście, jeśli z jakiegoś powodu będzie to potrzebne, zapisać wynik w innej postaci. Przykładowo – jeżeli przemnożymy ułamki bez wcześniejszego skracania, uzyskamy:

    x2-x-6x2+3x+2·x2-x-12x2-2x-3=

    =x4-2x3-17x2+18x+72x4+x3-7x2-13x-6

    przy podanych wyżej założeniach.

Przykład 4

Obliczmy x2-8x+16·5xx2-16.

  • Postępujemy analogicznie jak poprzednio. Pamiętajmy, że

    x2-8x+16=x2-8x+161.

    Nie musimy sztucznie tworzyć tego ułamka, ale ważne, żebyśmy na przykład przy skracaniu wyrażenie x2-8x+16 traktowali jako znajdujące się w liczniku.

  • x2-8x+16·5xx2-16=

    =x-42·5xx-4x+4=

    =x-42·5xx-4x+4=

    =5xx-4x+4

  • x-4;4

Przykład 5

Obliczmy 3x2-12x3-8·5x2+10x+20x2+4x+4.

  • Rozkładamy wielomiany na czynniki. Zauważmy, że wielomian x2+2x+4 jest nierozkładalny.

  • 3x2-12x3-8·5x2+10x+20x2+4x+4=

    =3x-2x+2x-2x2+2x+4·5x2+2x+4x+22=

    =3x-2x+2x-2x2+2x+4·5x2+2x+4x+22=

    =15x+2

  • x-2;2

Słownik

wyrażenie wymierne
wyrażenie wymierne

zmiennej rzeczywistej x to wyrażenie algebraiczne postaci PxQx, w którym PxQx są wielomianami zmiennej x, przy czym Qx nie jest wielomianem zerowym;

dziedzina wyrażenia wymiernego
dziedzina wyrażenia wymiernego

zbiór liczb, dla których wyrażenie wymierne ma sens liczbowy