Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik elektroenergetyk transportu szynowego3Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik elektroenergetyk transportu szynowego

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

Celem e‑materiału jest przygotowanie ucznia do wykonywania zadań zawodowych związanych z zawodem technik elektroenergetyk transportu szynowego.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji

$\textbf{TKO.05.}$ Montaż i eksploatacja sieci zasilających oraz trakcji elektrycznej — Technik elektroenergetyk transportu szynowego $3 1 1 3 0 2$

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji $\textbf{TKO.05.}$ Montaż i eksploatacja sieci zasilających oraz trakcji elektrycznej:

• wykonywania i uruchamiania sieci doprowadzających energię do urządzeń trakcyjnych na podstawie dokumentacji technicznej,

• wykonywania konserwacji sieci zasilających i trakcji elektrycznej,

• eksploatowania sieci zasilających i trakcji elektrycznej.

Pozwala nabywać kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje w zakresie przedsiębiorczości,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Efekty kształcenia

$\text{TKO.05.1.}$ Bezpieczeństwo i higiena pracy

Uczeń:

1) rozróżnia pojęcia związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią

3) charakteryzuje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych

4) organizuje stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii oraz przepisami prawa dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska

5) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych

6) stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska w zakresie technologii montażu i eksploatacji sieci zasilających i trakcyjnych

7) udziela pierwszej pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego

8) udziela pierwszej pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego.

$\text{TKO.05.2.}$ Podstawy elektrotechniki i transportu kolejowego

Uczeń:

1) posługuje się pojęciami z dziedziny elektrotechniki,

2) opisuje zjawiska związane z prądem stałym i przemiennym,

3) wyznacza wielkości elektryczne obwodów prądu stałego i przemiennego,

4) wykonuje pomiary wielkości elektrycznych,

7) stosuje przepisy prawa dotyczące funkcjonowania transportu np. kolejowego,

8) stosuje sygnalizację obowiązującą w transporcie kolejowym,

$\text{TKO.05.3}$ Montaż i eksploatacja sieci zasilających

Uczeń:

1) klasyfikuje kable i przewody elektroenergetyczne oraz osprzęt elektroinstalacyjny,

2) określa przebieg drogi przesyłania, rozdziału i odbioru energii elektrycznej,

3) charakteryzuje środki ochrony stosowane w sieciach zasilających,

4) montuje sieci zasilające,

5) sprawdza poprawność działania instalacji zasilających,

6) wykonuje naprawy w sieciach zasilających,

$\text{TKO.05.4.}$ Montaż i eksploatacja urządzeń zasilania trakcji elektrycznej

Uczeń:

1) klasyfikuje elementy sieci trakcyjnej,

2) montuje elementy sieci trakcyjnej,

3) montuje urządzenia sieci trakcyjnej,

5) wykonuje pomiary parametrów sieci i urządzeń trakcyjnych,

8) charakteryzuje czynności związane z wymianą uszkodzonych podzespołów sieci trakcyjnych,

9) prowadzi dokumentację eksploatacyjną sieci trakcyjnej.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑zasobu

1. WprowadzenieD13FIg9LdWprowadzenie

   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z jego zawartością, takie jak: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiały multimedialne

   E‑materiał zawiera zestaw multimediów, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy. Są to:

   Wizualizacja Montaż sieci trakcyjnej w 2D/3DDrRXnfpokWizualizacja Montaż sieci trakcyjnej w 2D/3D przedstawia sieci trakcyjne z wykorzystaniem grafiki. Umożliwia obserwację sieci trakcyjnej definiowanej jako zespół przewodów i szyn służący do bezpośredniego zasilania energią elektryczną taboru kolejowego o napędzie elektrycznym.

   Atlas interaktywnyDlVgY9EnDAtlas interaktywny obejmuje pomiary parametrów eksploatacyjnych i pomiary parametrów elektrycznych oraz montaż elementów sieci trakcyjnej. Prezentuje przyrządy pomiarowe oraz niezbędną dokumentację.

   Gra edukacyjnaD6TxKPLGHGra edukacyjna umożliwia zaprojektowanie sieci trakcyjnej poprzez dobór gotowych elementów/parametrów eksploatacyjnych, wytrzymałościowych, w wymiarze 2D lub 3D.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceDXOeFA5HXInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuD9IYRTCTASłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przewodnik dla nauczycielaDsUJMUHMBPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięD13UmuA5JPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaDYgF8x2BbNetografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaDPcn7YElxInstrukcja użytkowania objaśnia działanie zasobu oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik elektroenergetyk transportu szynowego

E‑materiał stanowi wsparcie i uatrakcyjnienie procesu kształcenia zawodowego. Umożliwia on uczniowi zapoznanie się z tematyką montażu sieci trakcyjnej.

Poniżej zamieszczone zostały propozycje wykorzystania poszczególnych elementów e‑materiałów do pracy w grupach i w zespole klasowym oraz do samodzielnej pracy ucznia w klasie i poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

Praca w grupach i zespole podczas zajęć

Wizualizacja Montaż sieci trakcyjnej w 2D/3D

• Nauczyciel dzieli klasę na $3$ grupy i rozdaje przygotowane karty, na których w poziomie wydrukował obraz z wizualizacji (obrazek ma zajmować w wydruku połowę karty z lewej strony).

• Przydziela grupom zagadnienia ($2\;\times$ Model 1 i Model 2) do przeanalizowania.

• Każda z grup ma przejrzeć wizualizację i dorysować na kartce kolejny obrazek, który będzie stanowił logiczną kontynuację wydrukowanego. Rysunek ma być wykonany w skali, w taki sposób, żeby grupa oznaczyła w nim elementy z wizualizacji.

• Nauczyciel rozdaje zestawy kolejnym grupom: zestaw $1$— „przewód jezdny, lina nośna, wieszaki, izolatory ceramiczne, dźwignia urządzenia naprężającego, urządzenie naprężające”, zestaw $2$ — „słup trakcyjny, ciężary naprężające, uszynienie słupa trakcyjnego, łącznik międzytokowy, zakotwienie słupa trakcyjnego, torowisko”, zestaw $3$ — „słup trakcyjny, izolator wsporczy ukośnika, ukośnik, odciąg ukośnika wraz z jego izolatorem, ramię odciągowe, skrzynia zbiorcza”

• Grupy wykonują obrazek i oznaczenia.

• Teraz, na znak nauczyciela, następuje zmiana, grupa pierwsza przekazuje swoją kartę grupie drugiej (która posiada zestaw $2$), druga trzeciej (zestaw $3$) a grupa trzecia — pierwszej (zestaw $1$).

• Zadanie się powtarza i teraz kolejna grupa tworzy następną sekwencję rysunkową.

• Finalnie, po dwóch zmianach karta wraca do pierwszej grupy, która ma ocenić rysunki, jakie zostały dorysowane do ich karty przez kolejne grupy.

• Grupy prezentują swoje karty i komentarze do nich.

• Nauczyciel podsumowuje zajęcia, wskazując na elementy, które zostały ujęte prawidłowo lub niewłaściwie przez grupy.

Atlas interaktywny

• Nauczyciel wprowadza zagadnienie „Montażu sieci trakcyjnej”.

• Prezentuje fragmenty atlasu interaktywnego dotyczące zadań i cech sieci trakcyjnej oraz jej projektowania.

• Uczniowie uważnie oglądają prezentacje nauczyciela i sami notują, według nich, najważniejsze informacje.

• Po obejrzeniu materiału uczniowie sporządzają krótką notatkę u siebie w zeszycie na temat cech sieci.

• W kolejnym kroku tak samo prezentuje i realizauje małe tematy z zagadnień: „zabudowa i uzbrajanie konstrukcji wsporczych”, „wywieszanie sieci jezdnej”, „regulacja i pomiary sieci jezdnej” oraz „odbiory końcowe”.

• Po tej części zadania nauczyciel dzieli klasę na pół i prosi o dobranie się w pary.

• Uczniowie zasiadają w $2$ kręgach twarzą do partnera z pary.

• Na sygnał nauczyciela uczeń w kręgu wewnętrznym referuje swojemu koledze, w ciągu $2-3$ minut, czego dowiedział się, oglądając e‑materiał o zabudowie i uzbrajaniu konstrukcji wsporczych. Nie może w tym czasie używać własnych notatek.

• Drugi uczeń (krąg zewnętrzny) uzupełnia swoje notatki, słuchając wypowiedzi kolegi. W przypadku zauważenia nieścisłości dopytuje lub wskazuje błąd.

• Po ustalonym czasie nauczyciel prosi uczniów z zewnętrznego kręgu o przesunięcie się o $2$ krzesła w prawo.

• Teraz uczniowie z zewnętrznego kręgu referują, czego dowiedzieli się, przeglądając e‑materiał o wywieszanie sieci jezdnej, a uczniowie z kręgu wewnętrznego uzupełniają własne notatki.

• Nauczyciel przeprowadza kolejną rundę z hasłem „regulacja i pomiary sieci jezdnej”.

• W ostatniej rundzie nauczyciel realizuje hasło „odbiory końcowe”. Jeśli zauważa, że uczniowie już nie notują podczas wypowiedzi kolegów, kończy proces.

• Podsumowując działanie, nauczyciel dopytuje o dokładność notatek. Prosi o odczytanie $2-3$ z nich.

• Finalnie nauczyciel prosi o refleksję nad ćwiczeniem, w której uwydatnia proces uczenia się poprzez uzupełnianie wiedzy pozyskanej od innych osób.

Gra edukacyjna

• Nauczyciel łączy klasę w grupy 3‑4 sosbowe.

• Przyznaje dostęp do e‑materiału. Zadaniem grup będzie przejście przez grę i wykonanie wszystkich zadań.

• Jednak uczniowie w grupach będą przechodzli każde zadania kolejno, ale ich zaliczenie dla każdego z nich nastąpi po odpowiedzi na dodatkowe pytania innych uczniów w grupie (za każde pytanie, na które uczeń nie odpowie - pytający dostaje punkt, ale jeśli uczeń, wykonujacy dany element gry, nie odpowie na żadne pytanie kolegów, cała grupa (każdy z uczniów) otrzyma trzy punkty ujemne). Realizowane przez ucznia zadanie jest zaliczone (i uczeń otrzyma 5 punktów) jeśli odpowie na wszystkie pytania i wykona zadanie z gry.

• Nauczyciel prosi o zapisywanie pytań przez każdą z grup.

• Uczniowie podczas wykonywania ćwiczenia moga zwracać się do nauczyciela o pomoc w rozwiązaniu spornych kwestii dotyczących pytań.

• Nauczyciel nadzoruje grę i podsumowuje ją prosząc o podanie liczby punktów każdego ucznia w grupie. Wygrywa uczeń, który zbierze największą liczbę punktów.

• Nauczyciel zbiera pytania od uczniów jako baza do przygotowania testu sprawdzajacego wiedzę.

Praca samodzielna ucznia podczas zajęć

Wizualizacja Montaż sieci trakcyjnej w 2D/3D

• Nauczyciel przydziela dostęp do wizualizacji.

• Uczniowie samodzielnie analizują ją i wyszukują elementów takich, jak: przewód jezdny, lina nośna, wieszaki, izolatory ceramiczne, dźwignia urządzenia naprężającego, urządzenie naprężające, słup trakcyjny, ciężary naprężające, uszynienie słupa trakcyjnego, łącznik międzytokowy, zakotwienie słupa trakcyjnego, izolator wsporczy ukośnika, ukośnik, odciąg ukośnika wraz z jego izolatorem, ramię odciągowe, skrzynia zbiorcza.

• Zadaniem uczniów będzie opisanie przy każdym z pojęć miejsca jego występowania (opis, gdzie można znaleźć ten element trakcji). Miejsca opisywane muszą być różne od oznaczonych na wizualizacji.

• Po zakończoym zadaniu uczniowie przekazują koledze swoje opisy, aby na ich podstawie odnalazł on je w wizualizacji.

• Finalnie uczeń otrzymuje informacje zwrotne i na ich podstawie poprawia opisy.

• Nauczyciel zbiera je i wykorzystuje do generowaia zagadek podczas innych zajęć (lub zajęć powtórzeniowych).

Atlas interaktywny

• Nauczyciel wprowadza zagadnienia „zabudowa” i „uzbrajanie konstrukcji wsporczych” oraz „wywieszanie” i „regulacja i pomiary sieci jezdnej”

• Prezentuje fragmenty atlasu interaktywnego dotyczące tych terminów.

• Nauczyciel prosi uczniów o obejrzenie jeszcze raz fragmentów atlasu samodzielnie.

• Uczniowie uważnie oglądają je i w pojedynkę notują informacje dotyczące tych kwestii.

• Nauczyciel prosi uczniów o sporządzenie przykładowej sekwencji działań zwiazanych z zagadnieniem wraz z dołączoną do niej historią, która uzasadni te działania.

• Nauczyciel prosi o prezentację wybranych historii i działań (związanych z montażem sieci trakcyjnej), która jest dedykowana do tego opowiadania.

• Nauczyciel w razie potrzeby, jeśli opisy są niewłaściwe, udziela komentarza do błędnych opisów.

• Finalnie nagradza samodzielną pracę uczniów odpowiednimi ocenami lub pozytywnymi komentarzami, a sam łączy opowieści w całość i prezentuje na forum klasy jako powtórzenie

Gra edukacyjna

• Nauczyciel informuje, że teraz każdy indywidualnie ma przejść grę, ale każdą odpowiedź podczas rozwiązywania zadań z gry trzeba będzie opisać w notatniku.

• Uczniowie przechodzą grę wspak, czyli zaznaczają najpierw błędne odpowiedzi, testując program. Przed zatwierdzeniem wykonują zdjęcie ekranów z błędnymi odpowiedziami lub tworzą zrzuty ekranu. Zdjęcia zamieszczają w swojej cyfrowej notatce.

• Po przejściu w ten sposób zadań dla dwóch postaci wykonują prezentację, w której na każdym slajdzie zamieszczają po lewej zdjęcia pytań i udzielonych na nie poprawnych odpowiedzi, a po prawej obrazy z niewłaściwie zaznaczonymi odpowiedziami. Pod obrazkami zamieszczają opis w punktach dotyczący tego, co trzeba wiedzieć, żeby przejść to pytanie w grze.

• Nauczyciel po zakończonej przez wszystkich uczniów grze prosi o prezentacje efektów ich pracy.

• Prosi też o informację zwrotną z przebiegu czynności w zadaniach.

• Nauczyciel organizując prace samodzielną może wcześniej równej liczbie uczniów przydzielać postacie z gry.

Interaktywne materiały sprawdzające

Interaktywne materiały sprawdzające pozwalają sprawdzić samodzielnie przez ucznia nabytej wiedzy z zakresu prac eksploatacyjnych i montażu sieci trakcyjnej.

Przykładowe działania w ramach lekcji:

• Nauczyciel realizuje z młodzieżą materiał zawarty w e‑materiale.

• Jako podsumowanie prosi o ułożenie przez każdego ucznia co najmniej $3$ pytania zawierające cztery odpowiedzi każde dotyczące tego materiału.

• Uczniowie zapisują to na kartkach i oddają nauczycielowi.

• Nauczyciel prosi wykonanie testu interaktywnych materiałów sprawdzajacych

• Dodatkiem dla osób, które słabo poradziły sobie z tym testem są pytania z puli ułożonych przez uczniów. Daje to możliwość poszerzenia sprawdzenia wiedzy o te właśnie pytania.

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiał pozwala w sposób łatwy wdrożyć go do samokształcenia poza zajęciami. Może to być samokształcenie lub rozwinięcie tematu. Uczniowie mogą przygotować np.: poradnik wideo „Co i gdzie? — czyli elelenty sieci trakcyjnej”. Na podstawie e‑materiałów mogą przygotować scenariusz i przy użyciu smartfona nagrać z odpowiedniej odległości sieć trakcyjną. Ten element będzie również rozwinięciem kreatywności grup uczniowskich przygotowujących tą etiudę filmową. Może wydać się to trudnym wyzwaniem, ale w obecnych czasach, gdy uczniowie przesyłają filmy na Fb, YT czy TicTok‑u, dla pokolenia cyfrowych tubylców nie stanowi to zbytniego wyzwania, a stanowi rozwój umiejętności cyfrowych.

Praca z uczniami z SPE

E‑materiały są odpowiednie do pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Wprowadzają nową treść stopniowo i z możliwością giętkiego stosowania ich fragmentów w procesie edukacyjnym. Łatwo można dopasować dostęp do tego materiału, którego poznawanie nie wymaga stuprocentowej sprawności zmysłów. Jednocześnie pomaga w czynnościach przetwarzających i twórczych. Poprzez odpowiednie wykorzystanie tych materiałów w zależności od potrzeby ucznia można w łatwy sposób pokonać trudności w komunikowaniu się z innymi osobami i nawiązywania relacji interpersonalnych (zastosowanie przykładowych scenariuszy przedstawionych powyżej).

Utrudnienia w przebiegu procesów neurobiologicznych będących podstawą uczenia się u pewnej grupy uczniów można pokonać poprzez mikrodawki wiedzy (dopasowane i powtarzane urywki filmu czy przechodzenie kolejnych wersji wyboru w grze „wcielanie się w rolę”)

Wariantowość tego e‑materiału pomaga nauczycielowi pamiętać o tej zasadzie.

Indywidualizowanie pracy z uczniem

Elementy indywidualizacji zostały wskazane propozycjach użycia multimediów. Warto tu jednak wskazać jeszcze dwie uwagi do całościowego postrzegania materiału.

Kolejne wprowadzenie tematu i przejście do jego użycia praktycznego - od ogółu do szczegółu (najpierw atlas interaktywny, później wizualizacja, a na końcu gra edukacyjna) lub odwrócenie tego procesu, daje nam możliwość indywidualizacji procesu odpowiadającego na potrzeby.

Innym aspektem jest zastosowanie na przemian wizualizacji i gry edukacyjnej, które mogą w uczniu biernym powoli wymuszać inicjatywę i budować wiarę we własne siły. Zróżnicowanie wyboru torów pozwala dopasować ich trudność w doborze do odpowiednich uczniów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści