Regulacja nerwowo‑hormonalna

Przypomnij sobie informacje o zmysłach.

Zmysł dotyku dostarcza informacji o dotyku, bólu i ucisku.

Przypomnij sobie elementy budowy oka.

Brwi, rzęsy, powieki, spojówka, gruczoł łzowy.

Przypomnij sobie nazwy i funkcje hormonów.

1. Adrenalina

2. Testosteron

3. Estrogeny

Mózgowie dzieli się na trzy części.

Mózgowie składa się z:

• mózgu, który odpowiada za węch, kontrolę zachowań, uczenie się, podejmowanie świadomych decyzji;

• pnia mózgu, który odpowiada za wzrok i kontroluje funkcje życiowe, tj. oddychanie, pracę serca, ruch jelit;

• móżdżku, który zawiera ośrodki równowagi i koordynacji ruchów.

Odruchy bezwarunkowe to inaczej odruchy wrodzone, a odruchy warunkowe - nabyte, wyuczone.

Odruchy bezwarunkowe nie podlegają zmianom i nie zanikają, wykonuje się je automatycznie, bez udziału woli i świadomości. Natomiast odruchy warunkowe powstają w ciągu całego życia, można je kontrolować i modyfikować, a nieutrwalane słabną lub całkowicie zanikają.

Zwróć uwagę na cechy obu układów.

Aktywność układu współczulnego przeważa w sytuacjach stresowych, natomiast układ przywspółczulny jest bardziej aktywny podczas odpoczynku i relaksu.

1. Przypomnij sobie cechy odruchu bezwarunkowego i odruchu warunkowego.

2. Przypomnij sobie budowę łuku odruchowego.

3. Receptor odbiera określone bodźce i przekazuje je do ośrodków nerwowych, a efektor to narząd wykonawczy.

4. Pamiętaj, że czas = droga / prędkość.

5. Zastanów się, dlaczego ważna jest szybka reakcja na bodziec.

1. W opisanej sytuacji miał miejsce odruch bezwarunkowy, ponieważ był szybki i został wykonany automatycznie, bez udziału woli kolegi.

2. Y - neuron czuciowy, Z - neuron pośredniczący, X - neuron ruchowy.

3. Receptorem jest receptor bólu, a efektorem są mięśnie nóg.

4. $$Czas=\frac{2m}{100\frac{m}{s}}=0,02s$$

   Reakcja na ukłucie pinezką nastąpiła po 0,02 s.

5. Odruch bezwarunkowy jest bardzo ważny, ponieważ ma znaczenie obronne dla organizmu. W tym przypadku natychmiastowa reakcja chroni kolegę przed wbiciem się pinezki głęboko w stopę.

Przeczytaj tekst ponownie, zwracając uwagę na odpowiedzi na pytania.

1. Słodki, słony, kwaśny, gorzki, umami, smak jonów wapnia.

2. Obecnie wiemy, że receptory smaku są rozmieszczone na języku mniej więcej równomiernie, a nie na konkretnych fragmentach powierzchni języka.

3. Chlorek sodu jest słony, a chlorek potasu słony i gorzki. Różnice w smaku tych soli wynikają z tego, że chlorek sodu oddziałuje tylko na receptory smaku słonego, a chlorek potasu oddziałuje na receptory smaku słonego i gorzkiego.

4. Niektóre osoby nie lubią czekolady, ponieważ są wyczulone na gorzki smak.

5. Większość receptorów smaku jest rozmieszczona na przedniej stronie języka, ponieważ głównie przednia część języka ma kontakt ze spożywanym pokarmem.

Zanotuj problem badawczy i postaw hipotezę. Zastanów się, co będzie ci potrzebne do wykonania doświadczenia i zapisz instrukcję.

Przykładowa odpowiedź

Problem badawczy: Czy receptory wszystkich smaków są równomiernie rozmieszczone na przodzie języka?

Hipoteza: Receptory wszystkich smaków są równomiernie rozmieszczone na przodzie języka.

Co będzie potrzebne?

• twoja osoba

• pipeta Pasteura

• woda

• sok z cytryny

• roztwór cukru

• roztwór soli kuchennej

• sos sojowy

• sok z grejpfruta

Próba kontrolna

• woda

Próba badawcza

• sok z cytryny

• roztwór cukru

• roztwór soli

• sos sojowy

• sok z grejpfruta

Instrukcja

1. Wyciągnij język i za pomocą pipety Pasteura umieść na jego środku 2 krople wody.

2. Wyciągnij język i za pomocą pipety Pasteura umieść na jego środku 2 krople soku z cytryny.

3. Wyciągnij język i za pomocą pipety Pasteura umieść na jego środku 2 krople roztworu cukru.

4. Wyciągnij język i za pomocą pipety Pasteura umieść na jego środku 2 krople roztworu soli.

5. Wyciągnij język i za pomocą pipety Pasteura umieść na jego środku 2 krople sosu sojowego.

6. Wyciągnij język i za pomocą pipety Pasteura umieść na jego środku 2 krople soku z grejpfruta.

7. Określ, czy przy każdym z próbowanych produktów odczułeś smak. Jeśli tak, to jaki? Zanotuj swoje wyniki i na ich podstawie wyciągnij wnioski. Zweryfikuj postawioną hipotezę.

Zauważ, że tabletki antykoncepcyjne zawierają hormony.

Nie należy przyjmować tabletek antykoncepcyjnych bez konsultacji z lekarzem, ponieważ zawarte w nich hormony wpływają na funkcjonowanie całego organizmu. W związku z tym istnieją przeciwwskazania do ich stosowania, np. choroby przewlekłe takie jak zakrzepica, żylaki, nadciśnienie.

Zauważ, że układ nerwowy przy odbieraniu bodźców porównuje je z tym, co już zna.

Udało mi się odczytać napis bez problemu, ponieważ litery są często analizowane przez układ nerwowy. Dlatego jesteśmy w stanie je rozpoznać, pomimo brakujących fragmentów.

Zastanów się, dlaczego przeszczepy są odrzucane.

Przeszczepy rogówki są skuteczne aż w 80% przypadków, ponieważ w rogówce nie ma naczyń krwionośnych, dzięki czemu jest ona izolowana od układu odpornościowego i ryzyko odrzucenia przeszczepu jest mniejsze.

Zanotuj, co będzie potrzebne do przeprowadzenia doświadczenia. Przedstaw instrukcję. Pamiętaj, że człowiek słyszy dźwięki o częstotliwości fal dźwiękowych od 20 do 20 000 Hz. Wysokie tony to te, które są wyższe od 3000 Hz.
Programy do generowania częstotliwości fal dźwiękowych dostępne są w internecie.

Przykładowa odpowiedź

Problem badawczy: Czy kobiety słyszą wyższe dźwięki niż mężczyźni?

Hipoteza: Kobiety słyszą wyższe dźwięki niż mężczyźni.

Co będzie potrzebne

• 10 mężczyzn,

• 10 kobiet,

• generator częstotliwości fal dźwiękowych (dostępny online).

Instrukcja

1. Każdej z badanych osób przedstaw dźwięki o częstotliwości fal dźwiękowych 3000 Hz, 10 000 Hz, 15 000 Hz, 16 000 Hz, 17 000 Hz, 18 000 Hz, 19 000 Hz, 20 000 Hz.

2. Skonstruuj tabelę. Zanotuj w niej płeć badanej osoby oraz najwyższy słyszany przez nią dźwięk.

3. Czy na podstawie otrzymanych wyników możesz potwierdzić hipotezę?