E-materiały do kształcenia zawodowego

Rozliczenia podatkowe

EKA.05. Prowadzenie spraw kadrowo‑płacowych i gospodarki finansowej jednostek organizacyjnych – technik rachunkowości 431103 oraz technik ekonomista 331403

bg‑azure

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
Wskazówki do korzystania ze słownika pojęć

Słownik zawiera pojęcia występujące w e‑materiale „EKA.05.2 Rozliczenia podatkowe” wraz z ich definicjami. Hasła uporządkowane są alfabetycznie, a pod definicjami znajdują się hiperłącza odnoszące do materiałów multimedialnych, w których zostały wykorzystane.

1
deklaracja
deklaracja

pojęcie wieloznaczne, jednak w odniesieniu do przepisów prawa, deklaracja to oświadczenie lub zobowiązanie mające moc prawną, jak również formularz służący do złożenia takiego oświadczenia

dochód
dochód

różnica między osiągniętymi przychodami ze wszystkich źródeł przychodu objętych opodatkowaniem a kosztami uzyskania tych przychodów w roku podatkowym, którego dotyczą

ewidencja przychodów
ewidencja przychodów

ewidencja ujmująca wyłącznie przychody z prowadzonej działalności gospodarczej z podziałem na stawki podatkowe

karta podatkowa
karta podatkowa

zryczałtowany podatek polegający na opłacaniu stałej kwoty podatku niezależnie od wartości faktycznie uzyskiwanych przychodów oraz osiąganych zarówno zysków, jak i strat

koszty uzyskania przychodów
koszty uzyskania przychodów

koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, pod warunkiem, że mają bezpośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą lub inną działalnością zarobkową, a ich poniesienie ma lub może mieć w przyszłości bezpośredni wpływ na wielkość osiągniętego przychodu, za wyjątkiem wydatków wyłączonych przez ustawę

organ administracji publicznej
organ administracji publicznej

to człowiek (np. premier, wojewoda) lub grupa ludzi w przypadku organów kolegialnych (np. Rada Ministrów, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji), który znajduje się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego, albo któremu ustawa przyznaje kompetencje w zakresie prawa administracyjnego; powołany jest w celu realizacji norm prawa administracyjnego w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu oraz działający w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji; organ administracji publicznej w zakresie podmiotowym jest zasadniczą jednostką składową administracji

(na podstawie: „Słownik pojęć w administracji publicznej” pod redakcją Iwony Wieczorek Jarosława Szymanka; NIST, Łódź 2018)

PIT
PIT

ang. Personal Income Tax, podatek od dochodów osobistych; formularz zeznań podatkowych wypełniany przez podatników lub płatników podatku dochodowego od osób fizycznych; PIT jest oznaczony symbolem cyfrowym, np. PIT‑5, PIT‑30

osobowość prawna
osobowość prawna

zdolność osoby prawnej do nabywania praw i zaciągania obowiązków we własnym imieniu. Zgodnie z kodeksem cywilnym (art. 37) jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisu do właściwego rejestru

(na podstawie:  https://www.ksiegarnia.beck.pl/media/product_custom_files/1/7/17103-prawo-cywilne-w-pigulce-fragment.pdf - plik o wielkości 252 KB w języku polskim)

PIT‑11
PIT‑11

imienna (przygotowana dla konkretnego podatnika) informacja o przychodach, dochodach i pobranych zaliczkach na podatek dochodowy w danym roku podatkowym. Może zawierać informacje o różnych rodzajach dochodów, w szczególności: należnościach ze stosunku pracy, z tytułu umowy zlecenia, z praw autorskich. PIT‑11 składają do urzędu skarbowego płatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych (np. pracodawcy, zleceniodawcy) w terminie do końca stycznia następnego roku. Pracownikowi należy wysłać PIT‑11 do końca lutego następnego roku.

PIT‑16A
PIT‑16A

deklaracja o wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne, zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej w poszczególnych miesiącach roku podatkowego; przeznaczona jest dla podatników rozliczających się w formie karty podatkowej

PIT‑2
PIT‑2

oświadczenie pracownika dla celów obliczania miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, dotyczy m.in. pracowników zatrudnionych w ramach umowy o pracę; oświadczenie to należy złożyć, aby pracodawca mógł pomniejszać miesięczne zaliczki na podatek dochodowy o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek

PIT‑28
PIT‑28

zeznanie o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych; dotyczy podatników, którzy podjęli decyzję o rozliczeniu na zasadach ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych

PIT‑36
PIT‑36

zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym; dotyczy przede wszystkim podatników, którzy prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną przy zastosowaniu skali podatkowej

PIT‑36L
PIT‑36L

zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym; dotyczy podatników, którzy prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną stawką liniową

PIT‑37
PIT‑37

zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym; dotyczy przede wszystkim podatników, którzy osiągają dochody ze źródeł innych niż działalność gospodarcza (np. z umowy o pracę)

PIT‑4R
PIT‑4R

deklaracja roczna o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy; deklarację tę składa się do urzędu skarbowego w celu dostarczenia informacji o zaliczkach pobranych i odprowadzonych na rzecz urzędu przez płatnika (pracodawcę) na podatek dochodowy od osób fizycznych

PIT‑8AR
PIT‑8AR

deklaracja roczna o zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych, pobieranym w przypadku, gdy podatnik dodatkowo nie musi składać zeznania z tym zryczałtowanym podatkiem związanego

płatnik podatku
płatnik podatku

(np. pracodawca, notariusz) zobowiązany na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku oraz wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu (podatnik nadal ponosi ciężar ekonomiczny naliczonego przez płatnika podatku)

podatek
podatek

przymusowe, bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne przekazywane przez podatnika na rzecz budżetu państwa lub budżetu jednostek samorządu terytorialnego; podstawą pobierania podatku są obowiązujące na terenie danego kraju przepisy ustawy

podatek bezpośredni
podatek bezpośredni

podatek bezpośrednio obciążający dochody lub majątek osoby fizycznej lub instytucji

podatek dochodowy od osób fizycznych
podatek dochodowy od osób fizycznych

podatek, który płacą osoby fizyczne zamieszkujące stale na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także pozostałe osoby fizyczne, których pobyt na terenie Polski jest czasowy, ale nie krótszy niż 183 dni; podstawą obliczenia podatku jest różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania, pomniejszona m.in. o składki na ubezpieczenia społeczne podatnika i osób z nim współpracujących; pobór podatku jest dwufazowy – w czasie roku pobierane są zaliczki, a po jego zakończeniu następuje roczne rozliczenie podatku; rozliczenia dokonuje zakład pracy lub sam podatnik; rozliczenie podatku polega na wypełnieniu specjalnych formularzy, tzw. PIT‑ów, w których następuje porównanie kwoty należnego podatku z sumą zaliczek przekazanych w ciągu roku przez płatników; w wyniku tego porównania powstaje albo nadpłata, albo kwota do zapłaty, którą należy przekazać do urzędu skarbowego do dnia 30 kwietnia następnego roku

podatek dochodowy od osób prawnych
podatek dochodowy od osób prawnych

podatek płacony przez podmioty posiadające osobowość prawną od przychodów pomniejszonych o koszty uzyskania przychodu; osoby prawne płacą podatek dochodowy obliczany jako 19% wygospodarowanego przez nie zysku; podstawą obliczenia podatku jest różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania; pobór podatku jest dwufazowy – w czasie roku pobierane są zaliczki, a po jego zakończeniu następuje roczne rozliczenie podatku

podatek dochodowy według stopy liniowej
podatek dochodowy według stopy liniowej

dotyczy przedsiębiorców osiągających dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej, które są opodatkowane stawką 19%, niezależnie od osiąganych dochodów

podatek katastralny
podatek katastralny

podatek od nieruchomości, którego wysokość jest uzależniona od wartości katastralnej nieruchomości; katastrem nazywa się urzędowy opis, rejestr nieruchomości, który sporządza się dla celów podatkowych; w Polsce niestosowany

podatek leśny
podatek leśny

podstawę opodatkowania podatkiem leśnym stanowi powierzchnia lasu, wyrażona w hektarach, wynikająca z ewidencji gruntów i budynków

podatek należny
podatek należny

podatek od towarów i usług płacony w momencie dokonywania sprzedaży

podatek naliczony
podatek naliczony

podatek obliczony od wartości sprzedawanych produktów (towary, wyroby gotowe, usługi)

podatek od czynności cywilno‑prawnych
podatek od czynności cywilno‑prawnych

podatek od niektórych zawieranych umów (np. umowy sprzedaży, pożyczki, spółki), a także zmiany tych umów, jeżeli zmiana powoduje podwyższenie podstawy opodatkowania, oraz od niektórych orzeczeń sądów; stawki podatku określone są kwotowo lub procentowo; obowiązek podatkowy ciąży na stronach czynności cywilnoprawnych, czyli np. zarówno na kupującym (zawsze), jak i sprzedającym używany samochód (tylko w przypadku, gdy sprzedaż nastąpiła przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca nabycia samochodu); podatek ten zasila budżet gminy

podatek od nieruchomości
podatek od nieruchomości

podatek, którego obowiązek uiszczania ciąży na osobach fizycznych, osobach prawnych i jednostkach organizacyjnych bez osobowości prawnej, które są właścicielami lub użytkownikami wieczystymi nieruchomości lub obiektów budowlanych niezłączonych trwale z gruntem; podstawą opodatkowania jest: powierzchnia użytkowa budynków, powierzchnia gruntów i wartość początkowa budowli; wysokość podatku określana jest przez radę gminy, nie może jednak być ona wyższa od stawek określonych w ustawie; podatek ten zasila budżet gminy

podatek od posiadania psów
podatek od posiadania psów

jest podatkiem nieobowiązkowym, może być wyznaczony przez radę gminy, która decyduje o jego wysokości i terminach płatności; podatek płacą osoby fizyczne posiadające w swoim gospodarstwie czworonogi; warto zaznaczyć, że muszą to być właściciele faktyczni, nie zaś tymczasowi;

podatek od spadków i darowizn
podatek od spadków i darowizn

jest podatkiem płaconym od przyrostu majątku, gdy otrzyma się na drodze spadku lub darowizny określony majątek

podatek od środków transportowych
podatek od środków transportowych

podatek płacony przez osoby posiadające środki transportowe, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 tony

podatek od towarów i usług
podatek od towarów i usług

podatek od sprzedaży pobierany w każdej fazie obrotu; nazywany także podatkiem od wartości dodanej (VAT); podatkiem tym objęta jest sprzedaż wszystkich towarów (wszystkie rzeczy ruchome, a więc także materiały, produkty gotowe) i świadczonych usług; podatek obejmuje również importowane i eksportowane towary i usługi

podatek pośredni
podatek pośredni

podatek nakładany na wydatki na dobra i usługi; podmioty płacące podatek pośredni nie są bezpośrednio zobowiązane do jego zapłaty, ponieważ przekładany jest na inny podmiot; nie uwzględnia on zdolności płatniczej podatnika

podatek rolny
podatek rolny

jest podatkiem za użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarcze innej niż rolnicza

podatek zryczałtowany
podatek zryczałtowany

zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych osób fizycznych lub karta podatkowa

podatkowa księga przychodów i rozchodów
podatkowa księga przychodów i rozchodów

zbiór dwustronnie zadrukowanych i spiętych kart przeznaczony do rejestrowania obrotów, czyli przychodów i rozchodów (kosztów i wydatków); jej przeznaczeniem jest ustalanie dochodu, który jest podstawą do wyliczenia podatku

podatnik
podatnik

(osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka nieposiadająca osobowości prawnej), który jest prawnie zobowiązany do naliczenia i zapłaty podatku podstawa opodatkowania - wartościowe lub ilościowe określenie przedmiotu podatku, np. wartość otrzymanego spadku, dochód, powierzchnia użytkowa budynku

podstawa opodatkowania
podstawa opodatkowania

kwota, która stanowi podstawę obliczania podatku

podwójne opodatkowanie
podwójne opodatkowanie

to dwukrotne opodatkowanie tego samego przedmiotu opodatkowania (dochodów, majątku lub konsumpcji)

przychód
przychód

uzyskany lub należny wpływ wartości i korzyści materialnych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, działalności wykonywanej osobiście, pracy wykonywanej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy oraz z nieruchomości, w tym z jej sprzedaży

ryczałt
ryczałt

globalna (ogólna) suma bez podziału na części; zryczałtowana opłata lub zarobek to stała niepodzielna kwota

ryczałt ewidencjonowany
ryczałt ewidencjonowany

uproszczona forma opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych; podatek naliczany jest od przychodów z prowadzonej działalności bez możliwości uwzględnienia ponoszonych kosztów

skala podatkowa
skala podatkowa

zwykle zawiera kilka stawek procentowych lub stawek procentowych i kwotowych lub tylko stawek kwotowych, przypisanych ustanowionymi przepisami przedziałom podstawy opodatkowania (progom opodatkowania)

stawka liniowa (skala proporcjonalna)
stawka liniowa (skala proporcjonalna)

jest stałą stawką procentową bez względu na wysokość podstawy opodatkowania, np. stawka podatku dochodowego od osób fizycznych PIT – 19%

stawka podatku
stawka podatku

procentowy lub kwotowy współczynnik, który określa jaką część podstawy opodatkowania stanowi zobowiązanie podatkowe, np. stawka podatku dochodowego od osób fizycznych wynosi 12% podstawy opodatkowania, stawka podatku akcyzowego na energię elektryczna wynosi 20 zł za 1 MWh

tabela miesięcznych stawek podatku dochodowego w formie karty podatkowej
tabela miesięcznych stawek podatku dochodowego w formie karty podatkowej

ustalana jest na każdy rok podatkowy przez Ministra Finansów w formie obwieszczenia

ulga podatkowa
ulga podatkowa

zmniejszenie wysokości podatku poprzez obniżenie podstawy opodatkowania lub bezpośrednie zmniejszenie obliczonej kwoty podatku, np. ulga prorodzinna w podatku dochodowym od osób fizycznych, ulga w podatku VAT na zakup kasy fiskalnej. Ustawodawca nie rezygnuje z opodatkowania, tylko redukuje jego wysokość

wymiar podatku
wymiar podatku

to kwota podatku do zapłaty ustalona w oparciu o podstawę opodatkowania i stawkę podatku; z punktu widzenia przedmiotu opodatkowania wyróżnia się: podatki od dochodów, podatki majątkowe i podatki od konsumpcji; podatki obliczane od dochodu lub majątku to podatki bezpośrednie; zalicza się tu podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) i podatek dochodowy od osób prawnych (CIT); obok podatków bezpośrednich występują podatki pośrednie – obciążają one wydatki ponoszone najczęściej na konsumpcję (podatek od towarów i usług, akcyza, cło); podatki pośrednie faktycznie płacone są przez nabywcę, bowiem wlicza się je w cenę oferowanego produktu (towaru, wyrobu gotowego czy usługi)

zaliczka na podatek dochodowy
zaliczka na podatek dochodowy

iloczyn podstawy opodatkowania i stawki podatku, pomniejszony o możliwe odliczenia od podatku, odprowadzany miesięcznie lub kwartalnie do urzędu skarbowego

zapłacone składki ZUS
zapłacone składki ZUS

„ryczałtowiec” może pomniejszyć przychód o zapłacone za siebie i osoby współpracujące składki na ubezpieczenia społeczne; obliczony podatek podatnik może pomniejszyć o zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 7,75% podstawy wymiaru składki

zobowiązanie podatkowe
zobowiązanie podatkowe

wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia podatku

zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych osób fizycznych
zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych osób fizycznych

forma opodatkowania nazywana inaczej ryczałtem ewidencjonowanym; polega na tym, że podatnik, który jest osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą (indywidualnie lub w formie spółki cywilnej) i spełnia warunki określone w przepisach, prowadzi ewidencję sprzedaży produktów (towarów, usług) i od tej sprzedaży, czyli od przychodu, płaci zryczałtowany podatek, którego wysokość wynosi: 8,5% przychodów z działalności usługowej, 5,5% z działalności wytwórczej i 3% z działalności handlowej; charakterystyczne dla tej formy opodatkowania jest to, że podatnicy nie uwzględniają przy ustalaniu wysokości podatku kosztów działalności; po zakończeniu miesiąca podatnicy w ciągu 20 dni ustalają wysokość podatku i przekazują go do kasy właściwego urzędu skarbowego

zwolnienie od podatków
zwolnienie od podatków

to ustawowe wyłączenie przedmiotu lub podmiotu opodatkowania przy ustalaniu podstawy opodatkowania

zeznanie podatkowe
zeznanie podatkowe

dokument, który składany jest do urzędu skarbowego w celu przedstawienia dochodu, jaki uzyskało się w roku poprzednim