E-materiały do kształcenia zawodowego

W aptece szpitalnej

MED.09. Sporządzanie i wytwarzanie produktów leczniczych oraz prowadzenie obrotu produktami leczniczymi, wyrobami medycznymi, suplementami diety i środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz innymi produktami dopuszczonymi do obrotu w aptece na podstawie przepisów prawa - Technik farmaceutyczny 321301

bg‑azure

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
apirogenny
apirogenny

wolny od pirogenów, czyli substancji wywołujących gorączkę

ATD (ang. anti‑tampering device)
ATD (ang. anti‑tampering device)

element zabezpieczający, który umożliwia zweryfikowanie, czy opakowanie produktu leczniczegoprodukt leczniczyproduktu leczniczego na kolejnych etapach dystrybucji nie zostało naruszone; opakowanie leku powinno być zapieczętowane w taki sposób, by można było łatwo dostrzec każdą próbę manipulacji w celu jego otwarcia; do elementów umożliwiających kontrolę naruszenia opakowania należą folie zabezpieczające, etykiety, specjalne perforacje na opakowaniach leków; manipulacja przy tego rodzaju elementach zabezpieczających kończy się ich zniszczeniem lub uszkodzeniem opakowania zewnętrznego

autoklaw
autoklaw

hermetycznie zamknięty, ogrzewany zbiornik służący do sterylizacji, czyli wyjaławiania (niszczenia wszystkich drobnoustrojów, w tym form wegetatywnych, przetrwalnikowych i zarodnikowych); w sterylizacji parowej czynnikiem sterylizującym jest nasycona para wodna pod ciśnieniem, która powoduje denaturację, koagulację i hydrolizę białek, enzymów oraz struktur komórkowych drobnoustrojów; w procesie tym stosuje się temperaturę 121°C przez około 20 min, przy ciśnieniu 101,4 kPa; możliwość sterylizacji danego materiału w autoklawie jest ograniczona jego wrażliwością na temperaturę i wilgotność; nasyconą parą wodną można wyjaławiać:

  • roztwory wodne substancji termostabilnych,

  • roztwory pomocnicze do leków okulistycznych,

  • przedmioty szklane (butelki, zlewkizlewkazlewki),

  • przedmioty metalowe (szpatułki metalowe, tuby do maści),

  • gazę, ligninę oraz podkładki wagowe;

materiały po sterylizacji należy zabezpieczyć przed powtórnym skażeniem; wyróżniamy autoklawy poziome, które są ładowane z przodu, oraz autoklawy pionowe – ładowane od góry; poszczególne modele autoklawów różnią się m.in.:

  • wielkością,

  • objętością zbiornika na wodę,

  • pojemnością komory wsadu,

  • szybkością działania

RuWRC3cK47fmm
Autoklaw
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
boks aseptyczny
boks aseptyczny

wydzielone pomieszczenie przeznaczone do przygotowywania leków jałowych, w którym musi być zapewniona klasa czystości powietrza A lub B; jeżeli w boksie uzyskano klasę czystości powietrza B, niezbędne jest umiejscowienie w nim loży z laminarnym przepływem jałowegojałowyjałowego powietrza, zapewniającej klasę czystości A; zalecana szybkość przepływu powietrza w przestrzeni roboczej loży powinna wynosić 0,36–0,54 m/s; w boksie powinno panować nadciśnienie; różnica ciśnień pomiędzy sąsiadującymi pomieszczeniami powinna wynosić 10–15 Pa, co gwarantuje, że po otwarciu drzwi zanieczyszczenia z zewnątrz nie dostaną się do boksu; w pomieszczeniach aseptycznych zaleca się:

  • 20‑krotną wymianę powietrza/godzinę,

  • temperaturę w granicach 18–20°C,

  • wilgotność względną 40–60%;

boks aseptyczny jest pomieszczeniem oddzielonym od innych pomieszczeń śluzami – osobowymi oraz materiałowymi

RnQmgTHaae5DH
Boks aseptyczny
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
CN (ang. combined nomenclature – nomenklatura scalona)
CN (ang. combined nomenclature – nomenklatura scalona)

usystematyzowana klasyfikacja towarów w obrocie międzynarodowym, w tym również leków, która służy ustaleniu właściwej stawki VAT, czyli podatku od towarów i usług; każdy typ produktu ma przypisany ośmiocyfrowy kod CN; nomenklatura scalona stosowana jest w celach statystycznych i została ustanowiona na mocy Rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej; nadzór nad nomenklaturą scaloną sprawuje Komisja Europejska, która każdego roku publikuje jej nową wersję

cylinder miarowy (zwyczajowo: menzurka)
cylinder miarowy (zwyczajowo: menzurka)

naczynie o kształcie walca otwartego z jednej strony, przeznaczone do odmierzania określonej objętości cieczy; na jego ściance znajduje się precyzyjna podziałka objętości; tradycyjna menzurka jest zwykle wąska i wysoka (by zwiększyć precyzję pomiaru objętości) i ma plastikową lub szklaną stopkę (podstawkę) oraz wylew („dzióbek”); skala objętości w menzurkach jest zawsze robiona „na wylew”, tzn. uwzględnia się fakt, że po wylaniu odmierzonej cieczy pozostaje w naczyniu warstwa przywarta do jego ścianek; nie należy z menzurki strząsać tego, co pozostało na ściance i dnie, bo zmniejsza to precyzję pomiaru; w cylindrze miarowym nie wolno niczego gotować ani zamrażać, gdyż grozi to jego pęknięciem

RqKMQovZpLrL2
Cylinder miarowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
dział leku gotowego
dział leku gotowego

dział apteki szpitalnej, w którym na podstawie zapotrzebowań z jednostek szpitala są przygotowywane leki gotowe do wydania na oddziały w celu zabezpieczenia apteczek oddziałów w produkty leczniczeprodukt leczniczyprodukty lecznicze potrzebne do terapii pacjentów szpitala

dział receptury jałowej
dział receptury jałowej

miejsce, w którym na podstawie recept sporządzane są leki recepturowe jałowe (krople oczne, leki podawane do ciała szklistego oka dla pacjentów oddziału okulistycznego, mieszaniny do żywienia pozajelitowego)

dział receptury klasycznej
dział receptury klasycznej

miejsce, w którym sporządzane są leki recepturowe (np. maścimaść (łac. unguentum)maści, proszkiproszki (łac. pulveres)proszki, roztworyroztwór (łac. solutio)roztwory)

EAN (ang. European Article Number – Europejski Kod Towarowy)
EAN (ang. European Article Number – Europejski Kod Towarowy)

kod wprowadzony przez stowarzyszenie European Article Numbering; EAN to ciągły, numeryczny i znormalizowany kod umieszczany na opakowaniach produktów leczniczychprodukt leczniczyproduktów leczniczych; kod EAN jest numerem przydzielanym przez Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych w pozwoleniu na dopuszczenie do obrotu; kod EAN identyfikuje każde zarejestrowane w Polsce opakowanie produktu leczniczego; dla przydzielenia kodu ważne są:

  • substancja czynna,

  • moc, postać i dawka leku,

  • wielkość i rodzaj opakowania;

kod EAN składa się z trzynastu cyfr:

  • początkowe trzy cyfry EAN‑13 oznaczają kod kraju, w którym dany produkt został

  • wyprodukowany (Polska ma kod 590 nadany przez organizację zarządzającą kodami kreskowymi),

  • następne cyfry – 999 – to trzycyfrowy numer jednostki kodującej,

  • pięć kolejnych cyfr to numer świadectwa rejestracji środka farmaceutycznego,

  • następna (dwunasta) cyfra określa rodzaj oraz wielkość opakowania,

  • ostatnia (trzynasta) cyfra jest cyfrą kontrolną

jałowy
jałowy

wolny od drobnoustrojów i ich form przetrwalnikowych

kapsułkarka
kapsułkarka

system do sporządzania (zamykania) kapsułek usprawniający sporządzanie proszków dzielonych; umożliwia bardzo dokładne rozdozowanie proszku w kapsułkach żelatynowych twardych, bez konieczności ważenia poszczególnych dawek

R1275L4XEt7RV
Kapsułkarka
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
kod 2D Data Matrix
kod 2D Data Matrix

dwuwymiarowy matrycowy kod kreskowy, składający się z czarno‑białych komórek w kształcie kwadratu z zakodowanymi danymi identyfikującymi każde opakowanie produktu leczniczegoprodukt leczniczyproduktu leczniczego (kod produktu, numer seryjny, numer partii, data ważności); stosowanie kodów na opakowaniach leków reguluje Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/62/UE w ramach uruchomionego wielonarodowego systemu baz, służącego weryfikacji autentyczności leków na podstawie danych wprowadzonych do systemu przez producenta leku; kod leku jest wycofywany z bazy przez ostatnie ogniwo łańcucha dystrybucji leku – aptekę; podczas wydawania leku kod 2D Data Matrix zostaje zeskanowany za pomocą czytnika elektronicznego, co powoduje dezaktywację kodu leku w bazie; daje to gwarancję, że wydany lek pochodzi z legalnego źródła

kolba stożkowa (kolba Erlenmeyera)
kolba stożkowa (kolba Erlenmeyera)

naczynie szklane o stożkowym kształcie służące do mieszania, wytrząsania, miareczkowania; naczynie wykonane z odpornego na wysoką temperaturę i uszkodzenia mechaniczne szkła borokrzemowego, wyposażone w podziałkę do wskazania przybliżonej objętości, co jest przydatne w pomiarze i mieszaniu roztworów, gdzie wysoki stopień dokładności nie jest konieczny; kolba może mieć szeroką lub wąską szyjkę, a także może być wyposażona w szlif, co daje możliwość zamknięcia szklanym korkiem; dostępne pojemności naczynia to od 25 do 5000 ml

R1AXLCTnG2IGg
Kolba stożkowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
komora z laminarnym nawiewem powietrza
komora z laminarnym nawiewem powietrza

urządzenie, które ma za zadanie stworzyć warunki aseptyczne w najbliższym otoczeniu wykonywanego leku; zachodzi w niej przepływ laminarny, przepływ liniowy, jednokierunkowy jałowego powietrza o jednostajnej prędkości, które wcześniej zostało poddane filtracji przez filtr HEPA (ang. high efficiency particulate air filter – wysokosprawny filtr zanieczyszczeń stałych powietrza); przepływ może być pionowy lub poziomy

R1bky9K0wv1YG
Komora z laminarnym nawiewem powietrza
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
KOWAL (Krajowa Organizacja Weryfikacji Autentyczności Leków)
KOWAL (Krajowa Organizacja Weryfikacji Autentyczności Leków)

fundacja, której celem jest całkowite powstrzymanie procederu fałszowania leków i wyeliminowanie ich z oficjalnej dystrybucji (przed wydaniem pacjentowi leku należy zeskanować z opakowania kod 2D Data Matrix)

lek termolabilny
lek termolabilny

lek wykazujący obniżoną trwałość w podwyższonej temperaturze; przechowywanie leku termolabilnego w nieodpowiednich warunkach może prowadzić do rozkładu substancji czynnej lub może indukować zajście innych procesów prowadzących do utraty aktywności biologicznej

lodówka farmaceutyczna z monitoringiem
lodówka farmaceutyczna z monitoringiem

urządzenie służące do przechowywania produktów leczniczych termolabilnychprodukt leczniczyproduktów leczniczych termolabilnych, utrzymujące temperaturę w zakresie 2–8°C; chłodziarka jest wyposażona we wbudowany w komorze czujnik temperatury, dzięki czemu na bieżąco mierzy temperaturę; istnieje możliwość udokumentowania (w formie wydruku) zarejestrowanych temperatur; chłodziarka powinna być podłączona do systemu alarmowego, który informuje o przekroczeniu górnego lub dolnego limitu temperatury

R16i2haUgTELh
Lodówka farmaceutyczna z monitoringiem
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
maść (łac. unguentum)
maść (łac. unguentum)

półstała postać leku przeznaczona wyłącznie do użytku zewnętrznego; może być stosowana na skórę, błony śluzowe oczu, uszu, nosa, odbytu, pochwy; składa się z substancji leczniczej, która jest rozpuszczona, zemulgowana lub zdyspergowana w substancji zwanej podłożem

mieszalnik do przygotowania mieszaniny do żywienia pozajelitowego
mieszalnik do przygotowania mieszaniny do żywienia pozajelitowego

urządzenie usprawniające przygotowanie mieszanin do żywienia pozajelitowego dla pacjentów wymagających terapii żywieniowej; automatycznie dozuje poszczególne składniki do pojemnika zbiorczego (worek, strzykawka); pompa mieszalnikowa pracuje metodą wolumetryczo‑grawimetryczną, czyli odmierza objętości poszczególnych składników mieszaniny żywieniowej oraz kontroluje ten proces za pomocą wagi, która jest częścią całego mieszalnika; kontroli polega masa całej mieszaniny oraz każdego jej składnika; urządzenie oblicza wartości odchylenia procentowego od masy teoretycznej poszczególnych składników mieszaniny; dopuszczalne jest przekroczenie wartości odchylenia do ±3%; w zależności od rodzaju mieszalnika istnieje możliwość łączenia od 4 do 36 różnych składników; odmierzanie składników odbywa się za pomocą zestawu pomp perystaltycznych z dokładnością do 0,1 ml i przepływem do 1000 ml/min; proces przygotowywania mieszaniny żywieniowej jest kontrolowany na wielu etapach jej sporządzania, co eliminuje błędy; eliminacji błędów służy skanowanie:

  • kodu recepty dla konkretnego pacjenta,

  • kodu pojemnika zbiorczego,

  • kodu umieszczonego na opakowaniach poszczególnych preparatów;

mieszalniki wyposażone są w oprogramowanie, które umożliwia dostosowanie parametrów procesu sporządzania mieszaniny (kolejność mieszania składników, szybkość procesu, tworzenie zestawień i raportów dotyczących ilości sporządzanych mieszanin, serii i dat ważności zastosowanych produktów)

R15GD3FRw9bwB
Mieszalnik do przygotowania mieszaniny do żywienia pozajelitowego
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
mieszanina odżywcza
mieszanina odżywcza

mieszanina, która dostarcza pacjentowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych i wody; mieszanina odżywcza zawiera:

  • aminokwasy,

  • węglowodany,

  • emulsję tłuszczową,

  • elektrolity,

  • pierwiastki śladowe,

  • witaminy

mieszanina RTU (ang. ready to use – gotowy do użycia)
mieszanina RTU (ang. ready to use – gotowy do użycia)

przemysłowo produkowana mieszanina do infuzji dożylnej zawierająca w osobnych komorach roztwór glukozy i aminokwasów (worek dwukomorowy) oraz dodatkowo emulsję tłuszczową (worek trójkomorowy); typy worków RTU różnią się:

  • objętością,

  • kalorycznością,

  • zawartością makro- i mikroskładników;

mieszanina RTU wymaga aktywowania, czyli zmieszania zawartości komór (przez uciśnięcie lub zrolowanie worka), i suplementacji elektrolitów, pierwiastków śladowych i witamin

moździerz
moździerz

naczynie o kształcie wysokiej misy z tłuczkiem (tzw. pistlem) do ręcznego rozdrabniania i ucierania różnorodnych substancji; najczęściej zarówno naczynie, jak i tłuczek są wykonane z porcelany, służą do rozdrabniania substancji trudno rozpuszczalnych lub też zbrylonych, gdy trzeba odważyć ich niewielką część; w moździerzu następuje precyzyjne rozdrobnienie na miałki proszek, stąd część robocza tłuczka oraz wewnętrzna powierzchnia misy są chropowate, tj. nie są pokryte szkliwem, inaczej niż cała reszta moździerza

Rcp4i3PLFxTNx
Moździerz
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
podmiot leczniczy
podmiot leczniczy

podmiot wykonujący działalność leczniczą

pompa perystaltyczna
pompa perystaltyczna

urządzenie umożliwiające zautomatyzowany transfer płynu infuzyjnego lub leku w postaci roztworuroztwór (łac. solutio)roztworu z jednego pojemnika do drugiego za pomocą przewodu zakończonego systemem bezigłowym lub igłą; pompa została zaprojektowana do przenoszenia płynów od 0,2 do 9999 ml przy prędkościach przepływu do 13,5 ml/s za pomocą igły 16G; pozwala na transfer wszystkich roztworów o różnej lepkości z dowolnego pojemnika źródłowego; pompa pracuje w wielu zadanych przez operatora prędkościach, ma opcję trybu odwróconego (wstecznego), a także trybu interwałowego, co pozwala zmniejszyć potrzebę ciągłego stosowania przycisku start–stop między każdym wypełnieniem; pompa oszczędza czas w trakcie wykonywania powtarzalnych czynności, takich jak :

  • rekonstytucja (odtwarzanie) leku w postaci liofolizatu (transfer płynu infuzyjnego do fiolki z lekiem w postaci liofilizatu),

  • przenoszenie leku w postaci roztworu z fiolki/ampułki do płynu infuzyjnego w celu jego rozcieńczenia,

  • napełnianie partii strzykawek z określoną objętością leku,

  • wypełnianie infuzora elastomerowego (jednorazowe urządzenie medyczne certyfikowane do podawania wlewu dożylnego w określonym tempie; dostępne są różne modele infuzorów różniące się objętością oraz szybkością przepływu leku),

  • przygotowanie dawek leków podawanych drogą doustną

REpuxOjsG3Vv3
Pompa perystaltyczna
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
pracownia leku cytotoksycznego
pracownia leku cytotoksycznego

dział apteki szpitalnej, w którym na podstawie recepty lekarskiej są sporządzane leki cytotoksyczne, indywidualnie dla każdego pacjenta onkologicznego

pracownia żywienia pozajelitowego
pracownia żywienia pozajelitowego

dział apteki szpitalnej, w którym sporządza się mieszaniny do żywienia pozajelitowego podawane dożylnie z pominięciem przewodu pokarmowego

produkt leczniczy
produkt leczniczy

substancja lub mieszanina substancji przedstawiana jako mająca właściwości zapobiegania chorobom występującym u ludzi albo zwierząt lub leczenia tych chorób albo podawana w celu postawienia diagnozy lub w celu przywrócenia, poprawienia lub modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu poprzez działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne

program lekowy
program lekowy

gwarantowane świadczenie zdrowotne z zastosowaniem innowacyjnych i drogich substancji czynnych, które nie są finansowane w ramach innych świadczeń gwarantowanych; leczeniem w ramach programu lekowego objęte są tylko wybrane jednostki chorobowe i dotyczy ono ściśle zdefiniowanej grupy pacjentów; decyzję o kwalifikacji pacjenta do programu lekowego podejmuje lekarz na podstawie szczegółowych kryteriów włączenia pacjenta do programu; pacjenci zakwalifikowani do programów lekowych nie ponoszą opłaty za leczenie; wykaz substancji leczniczych stosowanych w programach lekowych określony jest w Katalogu leków refundowanych stosowanych w programach lekowych, stanowiącym załącznik nr 1m do Zarządzenia Prezesa NFZ nr 75/2018/DGL

proszki (łac. pulveres)
proszki (łac. pulveres)

stałe postaci leków recepturowych; biorąc pod uwagę drogę podania, wyróżnić można proszki do stosowania wewnętrznego (łac. pulveres perorales) i proszki do stosowania zewnętrznego (łac. pulveres ad usum dermicum) – przeważnie na skórę, rzadziej na błony śluzowe

receptariusz szpitalny
receptariusz szpitalny

zbiór zasad postępowania z produktem leczniczymprodukt leczniczyproduktem leczniczym i wyrobem medycznym na terenie szpitala

roztwór (łac. solutio)
roztwór (łac. solutio)

płynna postać leku recepturowego zawierająca co najmniej jedną substancję leczniczą oraz substancje pomocnicze rozpuszczone w rozpuszczalniku lub mieszaninie rozpuszczalników, które tworzą homogenny układ molekularne rozproszonych cząstek w określonym rozpuszczalniku; wyróżniamy:

  • ze względu na przeznaczenie – roztwory do użytku wewnętrznego oraz do użytku zewnętrznego,

  • ze względu na czystość mikrobiologiczną – roztwory niejałowe oraz jałowe,

  • ze względu na rodzaj rozpuszczalnika – roztwory wodne, spirytusowe, glicerolowe, olejowe

stentgraft fenestrowany
stentgraft fenestrowany

specjalistyczny wyrób medyczny stosowany w nowoczesnej, małoinwazyjnej metodzie u pacjentów ze zdiagnozowanym tętniakiem aorty piersiowej lub brzusznej; stentgraft stanowi rodzaj protezy naczyniowej wszczepianej poprzez niewielkie nacięcie do światła aorty i tętnic; podtrzymuje on ścianę naczynia krwionośnego (aorty) i zapobiega powiększaniu się i pęknięciu tętniaka; stentgraft fenestrowany ma postać rurki ze sztucznego tworzywa, które jest rozpięte na specjalnej siatce; ma fenestracje, czyli boczne wzmocnione otwory okienkowe na odchodzące od aorty tętnice trzewne; jest wykonywany na zamówienie, aby pasował do anatomii konkretnego pacjenta; po wszczepieniu stentgraft pokrywa się warstwą komórek i staje się integralną częścią naczynia krwionośnego pacjenta

UI – unikalny identyfikator
UI – unikalny identyfikator

niepowtarzalny identyfikator w postaci kodu dwuwymiarowego 2D i towarzyszących informacji; zawiera podstawowe dane o opakowaniu produktu leczniczegoprodukt leczniczyproduktu leczniczego, takie jak:

  • numer serii produktu leczniczego,

  • numer seryjny konkretnego opakowania,

  • data ważności,

  • kod produktu

unguator
unguator

półautomatyczny lub automatyczny mikser recepturowy do sporządzania półstałych postaci leków recepturowych: maścimaść (łac. unguentum)maści, kremów, past i żeli oraz postaci stałych: czopków, globulek i proszkówproszki (łac. pulveres)proszków; integralną częścią unguatora jest zestaw specjalnych mieszadeł wielokrotnego użytku oraz pojemników (tub) o pojemnościach od 15 do 500 ml; pojemniki, będące opakowaniem leków, są bezpośrednio wydawane pacjentom

R1BLlD0uTyqsg
Unguator
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
utensylia recepturowe
utensylia recepturowe

naczynia i przyrządy apteczne, które pozwalają sporządzić leki recepturowe; wśród utensyliów recepturowych wyróżniamy:

  • moździerzmoździerzmoździerz (naczynie porcelanowe z pistlem służące do ręcznego ucierania i rozdrabniania różnorodnych substancji),

  • kolbę stożkową (szklane naczynie służące do odmierzania i mieszania roztworów),

  • cylinder miarowy (naczynie przeznaczone do odmierzania określonej ilości cieczy),

  • zlewkęzlewkazlewkę płaskodenną (naczynie laboratoryjne, zwykle o kształcie cylindrycznym, do ogólnego użytku)

waga apteczna
waga apteczna

urządzenie, które ma większy zakres maksymalnego udźwigu w porównaniu z wagą proszkowąwaga proszkowawagą proszkową – zwykle sięga do 2200 g; służy do ważenia poszczególnych składników podczas sporządzania leków recepturowych, waży z dokładnością do 0,01 g

RG4HOJ1VPnmBF
Waga apteczna
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
waga proszkowa
waga proszkowa

przyrząd pomiarowy służący do odważania substancji w postaci proszku; dostępne wagi proszkowe ważą z dokładnością do 0,001 g oraz mają zakres pomiaru (udźwig) do 220 g; dane cechujące wagę można odczytać z tabliczki znamionowej umieszczonej w tylnej części korpusu przyrządu; waga może mieć dodatkowe funkcje:

  • archiwizacji za pomocą nośników danych (pamięci zewnętrznej, np. pendrive) informacji dotyczących wykonanych ważeń,

  • połączenia z komputerem, z zewnętrzną drukarką,

  • liczenia jednakowych detali – dzięki tej funkcji zostają policzone jednakowe detale, np. tabletki znajdujące się w ważonej porcji,

  • przeliczania procentowego – umożliwia odczytanie wyniku pomiaru wagi jako procent masy odniesienia,

  • sumowania składników receptury – dzięki tej funkcji można oddzielnie ważyć kilka składników w jednym naczyniu oraz na bieżąco odczytywać sumaryczną wartość masy wszystkich dotychczas ważonych składników;

wagi mogą być zaopatrzone w osłonę przeciwpodmuchową; osłaniający szalkę wagi, przeźroczysty klosz umożliwia pracę w pomieszczeniach, w których niemożliwe jest wyeliminowanie ruchów powietrza, np. w loży z laminarnym nawiewem powietrza; w celu zapewnienia dokładności ważenia wymagana jest kalibracja (adiustacja) wagi, czyli okresowe wprowadzanie do pamięci wagi współczynnika korygującego wskazania wagi w odniesieniu do wzorca masy i wprowadzenie w programie wagi korekty dokładności przyrządu; wagi stosowane w aptekach mają układ wbudowanego odważnika, a proces kalibracji może zostać zainicjowany w sposób automatyczny (system samoczynnie przeprowadza kalibrację, tzw. autokalibracja wewnętrzna) lub ręczny (polega na naciśnięciu przycisku na wadze, najczęściej CAL); kalibracja wewnętrzna rozpoczyna się automatycznie w następujących sytuacjach:

  • po naciśnięciu klawisza kalibracji,

  • w zadanych odstępach czasu,

  • po zmianie temperatury otoczenia;

waga używana w aptece musi mieć ważną legalizację; legalizacja jest to potwierdzenie, że dokładność wagi mieści się w wyznaczonych przez normę granicach; zgodnie z Ustawą z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarach (Dz.U. z 2013 r. poz. 1069) legalizacja to zespół czynności obejmujących sprawdzenie, stwierdzenie i poświadczenie dowodem legalizacji, że przyrząd pomiarowy spełnia wymagania; legalizacji dokonują urzędy miar lub posiadający uprawnienia producenci/dystrybutorzy wag; wyróżniamy legalizację:

  • pierwotną – legalizacja przyrządu pomiarowego po raz pierwszy po wyprodukowaniu, przed wprowadzeniem go do obrotu lub użytkowania,

  • ponowną – każda kolejna legalizacja przyrządu pomiarowego;

potwierdzeniem pozytywnego wyniku wtórnej legalizacji jest naklejka‑hologram z numerem urzędu miar, który dokonał legalizacji, naklejana częściowo na tabliczkę znamionową wagi; ważność legalizacji:

  • legalizacja dokonana przed 1 stycznia 2019 r. – pierwsza legalizacja ważna przez 3 następne lata kalendarzowe do ostatniego dnia listopada,

  • legalizacja dokonana po 1 stycznia 2019 r.:

    • pierwsza legalizacja ważna przez 2 następne lata kalendarzowe do ostatniego dnia listopada,

    • kolejna legalizacja ważna przez 25 miesięcy, licząc od daty dokonania legalizacji

R1AJ9EozeAE7q
Waga proszkowa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
wyrób medyczny
wyrób medyczny

narzędzie, przyrząd, urządzenie, oprogramowanie, materiał lub inny artykuł, stosowany samodzielnie lub w połączeniu, w tym z oprogramowaniem przeznaczonym przez jego wytwórcę do używania specjalnie w celach diagnostycznych lub terapeutycznych i niezbędnym do jego właściwego stosowania; stosowany u ludzi do:

  • diagnozowania, zapobiegania, monitorowania, leczenia choroby lub łagodzenia jej przebiegu,

  • diagnozowania, monitorowania, leczenia, łagodzenia lub kompensowania skutków urazu lub upośledzenia,

  • badania, zastępowania lub modyfikowania budowy anatomicznej lub procesu fizjologicznego,

  • regulacji poczęć;

nie osiąga zasadniczego zamierzonego działania w ciele lub na ciele ludzkim środkami farmakologicznymi, immunologicznymi lub metabolicznymi, lecz jego działanie może być wspomagane takimi środkami

zlewka
zlewka

płaskodenne naczynie laboratoryjne do ogólnego użytku, zwykle o kształcie cylindrycznym (ścianki boczne równoległe); typowa zlewka przypomina szklankę, jest jednak wykonana z odpornego na nagłe zmiany temperatury szkła borokrzemowego, a lekko zaokrąglone połączenie jej dna ze ściankami pozwala uniknąć naprężeń i pęknięć podczas ogrzewania; ma „dzióbek”, ułatwiający przelewanie płynów, oraz orientacyjną skalę objętości; pojemność zlewek jest bardzo zróżnicowana, od kilku mililitrów do kilku litrów

R1RHtFjW5CDjF
Zlewka
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.