Wskaż prawdziwe zdanie. Możliwe odpowiedzi: 1. Za życia Bolesław Prus doczekał się uznania jako powieściopisarz, lecz jako felietonista został doceniony dopiero przez następne pokolenia., 2. Za życia Bolesław Prus doczekał się uznania jako felietonista, lecz jego powieści zostały docenione dopiero przez następne pokolenia., 3. Za życia Bolesław Prus doczekał się uznania zarówno jako powieściopisarz, jak i felietonista., 4. Za życia Bolesław Prus nie doczekał się uznania, a jego powieści i felietony zostały docenione dopiero przez następne pokolenia.
RtPclHP4DADCr1
Ćwiczenie 2
Spośród podanych elementów wskaż te, które opisują sytuację prasy w okresie pozytywizmu. Możliwe odpowiedzi: 1. publikowanie fragmentów dzieł wybitnych polskich pisarzy, 2. koncentracja wyłącznie na sprawach społecznych, 3. popularność felietonistyki, 4. bezpośrednia krytyka państw zaborczych, 5. propagowanie postulatów pracy organicznej i pracy u podstaw, 6. wymiana poglądów dotyczących sztuki
R19pJgK0ac14g1
Ćwiczenie 3
Wskaż właściwe elementy w poniższym tekście. Felieton to gatunek, który narodził się w XIX wieku/XVIII wieku i jest/nie jest związany z rozwojem prasy. Jego tematyka jest ściśle sprecyzowana/dowolna, a styl swobodny/formalny. Perspektywa autorska jest w tekście widoczna/niewidoczna, przekaz jest obiektywny/subiektywny. Autorzy XIX-wiecznych felietonów pisali o kwestiach historycznych/aktualnych, poruszali głównie tematy polityczne i społeczne/abstrakcyjne i filozoficzne. Obecność felietonów w XIX-wiecznej prasie nie wpływała/wpływała na popularność poszczególnych gazet i czasopism.
Wskaż właściwe elementy w poniższym tekście. Felieton to gatunek, który narodził się w XIX wieku/XVIII wieku i jest/nie jest związany z rozwojem prasy. Jego tematyka jest ściśle sprecyzowana/dowolna, a styl swobodny/formalny. Perspektywa autorska jest w tekście widoczna/niewidoczna, przekaz jest obiektywny/subiektywny. Autorzy XIX-wiecznych felietonów pisali o kwestiach historycznych/aktualnych, poruszali głównie tematy polityczne i społeczne/abstrakcyjne i filozoficzne. Obecność felietonów w XIX-wiecznej prasie nie wpływała/wpływała na popularność poszczególnych gazet i czasopism.
11
Ćwiczenie 4
Przeformułuj poniższy fragment tak, aby usunąć jego ironiczne zabarwienie.
Bolesław PrusKroniki tygodniowe
Oczywiście autor listu musi być trochę zdenerwowany zmianą położenia i zwyczajów; nie wątpimy jednak, że się uspokoi. Będzie miał przecież byt zapewniony, żadnego kłopotu, ruch na świeżym powietrzu, zdrowy, choć prosty posiłek, a nade wszystko to błogie poczucie braku wyższych potrzeb, do czego bardzo prędko nawyknie. O ileż więc szczęśliwszym będzie aniżeli wówczas, kiedy jako właściciel folwarku, był nie tylko trapiony przez wyższe potrzeby, ale jeszcze musiał frasować się o rozlegle gospodarstwo, wierzycieli, a nade wszystko o dobrobyt swojej służby.
RbOWS0uiLBVBk
(Uzupełnij).
1 Źródło: Bolesław Prus, Kroniki tygodniowe, „Kurier Codzienny” 1891, t. 55.
Zwróć uwagę na zawartą w tekście krytykę wypowiadanych przez szlachtę sądów dotyczących niższych warstw społecznych, jej odrealnienie, brak empatii.
Sprawdź, czy w twojej wersji krytyka postaw szlachty została wyrażona bezpośrednio, bez ironicznych stwierdzeń dotyczących trudnej doli szlachcica i radosnej egzystencji parobka. Zwróć uwagę, czy spostrzeżenia o obojętności szlachty, malkontenctwie i różnicach społecznych zostały wyrażone w klarowny sposób.
21
Ćwiczenie 5
Wymień pięć cech felietonistyki Prusa.
RDXJriY2lY4nj
(Uzupełnij).
Zastanów się nad stylem felietonów Prusa i ich tematyką, zwróć uwagę na sposób wyrażania krytyki społeczeństwa, a także na cele, które mogły przyświecać pisarzowi w czasie tworzenia tekstów publicystycznych.
Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi pojawiły się cechy: przywoływanie anegdot wziętych z życia, np. kulturalnego; aktualna tematyka, np. związana z życiem w Warszawie; styl satyryczny i stosowanie ironii w wypowiedziach; swobodny ton i zwroty bezpośrednio do czytelnika; wyrażanie troski o sytuację najniższych warstw społecznych.
21
Ćwiczenie 6
Na podstawie krótkiej definicji kroniki tygodniowej i tekstu Bolesława Prusa zamieszczonego w sekcji Audiobook, uzasadnij cechy gatunkowe tego felietonu. Swoją wypowiedź uzasadnij konkretnymi przykładami.
Kronika tygodniowa to odmiana gatunku publicystycznego – felietonu, który podejmuje aktualną tematykę (wydarzenia polityczne, społeczne i obyczajowe). Swobodny zapis myśli, liczne dygresje, posługiwanie się fikcją literacką, metaforą i skojarzeniem podkreślają jego atrakcyjność. Celem felietonu jest wzbudzenie zaciekawienie czytelnika poprzez nawiązanie z nim bezpośredniego kontaktu. Lekkość tonu i humor podkreślają satyryczny charakter tekstu.
R1Q5ovrctVr7k
(Uzupełnij).
Określ temat felietonu i problematykę, jaką porusza. Zwróć uwagę na swobodny, żartobliwy ton, metaforykę, skojarzenia. Podaj przykłady sposobów wzbudzania zaciekawienia czytelnika (fikcja literacka), jak autor zwraca się do czytelnika.
31
Ćwiczenie 7
Przeczytaj fragment listu szlachcica z felietonu Bolesława Prusa. Jaką funkcję pełni fikcja literacka w felietonie Bolesława Prusa?
Rxw4oi8mx8rYe
(Uzupełnij).
Zwróć uwagę na pomysł zamiany ról. Jaki efekt osiąga autor przytaczając słowa szlachcica zamienionego w parobka? Na jakie problemy chce zwrócić uwagę?
Autor ośmiesza sposób myślenia przeciętnego szlachcica, by pokazać trudną sytuację parobków. W swym nowym wcieleniu wyjątkowo dotkliwie odczuwa uciążliwości stanu parobczańskiego, dopiero teraz widzi, jak ciężki żywot wiedzie służba na szlacheckim dworze. Skarga bohatera budzi wesołość, ale jednocześnie – zgodnie z intencją Prusa – skłania do zwrócenia uwagi na problem najuboższych.
31
Ćwiczenie 8
Jakie analogie można dostrzec między felietonami Prusa i Mizerskiego? Wyjaśnij, w jakim stopniu sytuacja społeczno‑polityczna wpływa na kształt obu tekstów.
Sławomir MizerskiWysyp milionerów
W środku szalejącego kryzysu ciężko o krzepiące wiadomości. Tym bardziej cieszy raport przygotowany przez Credit Suisse, z którego wynika, że Polska ma coraz więcej milionerów. Pod względem liczby milionerów nasz kraj jest mocno zapóźniony, gdyż minione dziesięciolecia milionerom nie sprzyjały. Od kilkunastu lat odrabiamy jednak straty, a perspektywy na najbliższe lata rysują się obiecująco. Zdaniem Credit Suisse, do 2017 r. liczba milionerów w Polsce wzrośnie aż o 105 proc., podczas gdy w tym samym czasie wzrost liczby milionerów na świecie osiągnie poziom zaledwie 62 proc. Jeśli chodzi o dynamikę wzrostu liczby milionerów, plasujemy się na czwartym miejscu za Malezją, gdzie liczba milionerów wzrośnie o 108 proc. Liczby te cieszą, choć musimy mieć świadomość, że środowisko polskich milionerów jest zróżnicowane i ma swoje problemy. Podczas gdy milionerzy na Zachodzie mają tendencję do osiadania na laurach i czerpania pełnymi garściami ze swojego bogactwa, większość naszych milionerów ciężko pracuje do późnej starości, żyjąc skromnie, często w blokach. Jeśli na ulicy dostrzeżemy nowego bentleya, prawdopodobnie nie będzie on należał do żadnego milionera, ale do jakiegoś biedaka, któremu bank za chwilę zabierze to auto z powodu niespłacania kredytu, za który zostało kupione. Zdaniem stylistów, polskimi milionerami często zostają ludzie przypadkowi, którym brak klasy. Mają prostackie gusta, a niektórym po prostu wyłazi słoma z butów. Jeśli obraz rodzimego milionera ma się poprawić, do bycia milionerami państwo powinno zachęcić ludzi kulturalnych, oczytanych, znających najnowsze trendy w sztuce oraz modzie. Oni z pewnością nie przynieśliby nam wstydu na świecie. Problem w tym, że [...] tacy ludzie przeważnie klepią biedę, studiując politologię lub dziennikarstwo. Nie palą się do zarabiania dużych pieniędzy i, prawdę mówiąc, trudno się temu dziwić, skoro od premiera słyszą, że najpewniejszym sposobem na dorobienie się jest bycie spawaczem. W niektórych środowiskach słychać narzekania, że niska jakość polskich milionerów wynika z faktu, że posiadają oni niewystarczającą liczbę milionów, na skutek czego przy milionerach amerykańskich i chińskich pozostają biedakami, ledwo wiążącymi koniec jednego miliona z drugim. Dlatego pilnym zadaniem państwa powinno być zadbanie o szybką poprawę sytuacji materialnej milionerów, aby mogli godnie egzystować. Moim zdaniem pomoc milionerom w pomnażaniu ich milionów można by finansować z milionów przeznaczonych na wspieranie najuboższych, które to miliony – jak wiadomo – nie są pomnażane i bezpowrotnie przepadają.
kroniki Źródło: Sławomir Mizerski, Wysyp milionerów, „Polityka” 2012, nr 43.
R1dMyrXG7VHUl
(Uzupełnij).
Zastanów się nad stylem obu tekstów, przedstawioną w nich wizją świata, sposobem przedstawienia sytuacji ludzi wysoko postawionych.
Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi zostały podkreślone cechy wspólne: zjadliwa ironia, szyderstwo z problemów ludzi wysoko postawionych, kreowanie rzeczywistości na opak, odwrócenie perspektywy, ukazywanie bogatych ludzi jako ofiary, którym należy pomóc.
Praca domowa
Poszukaj we współczesnej prasie kronik i porównaj ich styl ze stylem Bolesława Prusa.