Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Sprawdź się

1
Pokaż ćwiczenia:
RAllFjaEym0Dr1
Ćwiczenie 1
Zaznacz prawidłową odpowiedź: Nowofalowcy oczekiwali od twórców moralnej odpowiedzialności. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Według programu Nowej Fali trzeba mówić w sposób zawoalowany i metaforyczny. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Zadaniem poezji, według nowofalowców, miało być demaskowanie nowomowy. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Twórcy Nowej Fali krytykowali poezję lingwistyczną. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Najważniejszym narzędziem poetyckim Nowej Fali jest ironia. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Tekst Parę przypuszczeń o poezji jest wierszem programowym Stanisława Barańczaka. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz

Tekst do ćwiczeń

Stanisław Barańczak Pan tu nie stał

Pan tu nie stał, zwracam panu uwagę,
że nigdy nie stał pan za nami
murem, na stanowisku naszym też
pan nie stał, już nie mówiąc, że na naszym czele
nie stał pan nigdy, pan tu nie stał, panie,
nas na to nie stać, żeby pan tu stał
obiema nogami na naszej ziemi, ona stoi
przed panem otworem, a pan co,
stoi pan sobie na uboczu
wspólnego grobu, panie tam jest koniec,
nie stój pan w miejscu, nie stawiaj się pan, stawaj
pan w pąsach na szarym końcu, w końcu
znajdzie się jakieś miejsce i dla pana

pantunie Źródło: Stanisław Barańczak, Pan tu nie stał, [w:] tegoż, Wiersze zebrane, Kraków 2006, s. 267.
RKLITWWJWb93e1
Ćwiczenie 2
Zaznacz poprawne zakończenie zdania: Wiersz Stanisława Barańczaka Pan tu nie stał jest przykładem liryki... Możliwe odpowiedzi: 1. pośredniej, 2. bezpośredniej, 3. inwokacyjnej, 4. osobistej, 5. filozoficznej, 6. patriotycznej
R3ReBDSZhYfCs1
Ćwiczenie 3
Połącz zwroty z ich synonimami. stać murem Możliwe odpowiedzi: 1. odstawać, 2. wierzyć, 3. popierać, 4. wspierać, 5. przeciwstawiać się, 6. trzeźwo myśleć, 7. dostępność, 8. nie wychylać się, 9. wstydzić się, 10. nie rozwijać się, 11. przewodzić stać za kimś Możliwe odpowiedzi: 1. odstawać, 2. wierzyć, 3. popierać, 4. wspierać, 5. przeciwstawiać się, 6. trzeźwo myśleć, 7. dostępność, 8. nie wychylać się, 9. wstydzić się, 10. nie rozwijać się, 11. przewodzić stać na czele Możliwe odpowiedzi: 1. odstawać, 2. wierzyć, 3. popierać, 4. wspierać, 5. przeciwstawiać się, 6. trzeźwo myśleć, 7. dostępność, 8. nie wychylać się, 9. wstydzić się, 10. nie rozwijać się, 11. przewodzić stać otworem Możliwe odpowiedzi: 1. odstawać, 2. wierzyć, 3. popierać, 4. wspierać, 5. przeciwstawiać się, 6. trzeźwo myśleć, 7. dostępność, 8. nie wychylać się, 9. wstydzić się, 10. nie rozwijać się, 11. przewodzić stać na stanowisku Możliwe odpowiedzi: 1. odstawać, 2. wierzyć, 3. popierać, 4. wspierać, 5. przeciwstawiać się, 6. trzeźwo myśleć, 7. dostępność, 8. nie wychylać się, 9. wstydzić się, 10. nie rozwijać się, 11. przewodzić stać nogami na ziemi Możliwe odpowiedzi: 1. odstawać, 2. wierzyć, 3. popierać, 4. wspierać, 5. przeciwstawiać się, 6. trzeźwo myśleć, 7. dostępność, 8. nie wychylać się, 9. wstydzić się, 10. nie rozwijać się, 11. przewodzić stać z boku Możliwe odpowiedzi: 1. odstawać, 2. wierzyć, 3. popierać, 4. wspierać, 5. przeciwstawiać się, 6. trzeźwo myśleć, 7. dostępność, 8. nie wychylać się, 9. wstydzić się, 10. nie rozwijać się, 11. przewodzić stać na (w) miejscu Możliwe odpowiedzi: 1. odstawać, 2. wierzyć, 3. popierać, 4. wspierać, 5. przeciwstawiać się, 6. trzeźwo myśleć, 7. dostępność, 8. nie wychylać się, 9. wstydzić się, 10. nie rozwijać się, 11. przewodzić stawiać się Możliwe odpowiedzi: 1. odstawać, 2. wierzyć, 3. popierać, 4. wspierać, 5. przeciwstawiać się, 6. trzeźwo myśleć, 7. dostępność, 8. nie wychylać się, 9. wstydzić się, 10. nie rozwijać się, 11. przewodzić stawać w pąsach Możliwe odpowiedzi: 1. odstawać, 2. wierzyć, 3. popierać, 4. wspierać, 5. przeciwstawiać się, 6. trzeźwo myśleć, 7. dostępność, 8. nie wychylać się, 9. wstydzić się, 10. nie rozwijać się, 11. przewodzić stać na szarym końcu Możliwe odpowiedzi: 1. odstawać, 2. wierzyć, 3. popierać, 4. wspierać, 5. przeciwstawiać się, 6. trzeźwo myśleć, 7. dostępność, 8. nie wychylać się, 9. wstydzić się, 10. nie rozwijać się, 11. przewodzić
11
Ćwiczenie 4

Zapoznaj się z terminem innowacji frazeologicznej ze Słownika frazeologicznego. Następnie zaznacz w wierszu Pan tu nie stał wszystkie innowacje frazeologiczne. Napisz, które frazeologizmy są podstawą dla innowacji zaproponowanych przez poetę.

RYb1L9QsPyesN
Pan tu nie stał, zwracam panu uwagę, że nigdy nie stał pan za nami murem, na stanowisku naszym też pan nie stał, już nie mówiąc, że na naszym czele nie stał pan nigdy, pan tu nie stał, panie, nas na to nie stać, żeby pan tu stał obiema nogami na naszej ziemi, ona stoi przed panem otworem, a pan co, stoi pan sobie na uboczu wspólnego grobu, panie tam jest koniec, nie stój pan w miejscu, nie stawiaj się pan, stawaj pan w pąsach na szarym końcu, w końcu znajdzie się jakieś miejsce i dla pana
R1EctNEj1bzyV
(Uzupełnij).
RkqUMTx1SiRKn
Pan tu nie stał, zwracam panu uwagę, że nigdy nie stał pan za nami murem, na stanowisku naszym też pan nie stał, już nie mówiąc, że na naszym czele nie stał pan nigdy, pan tu nie stał, panie, nas na to nie stać, żeby pan tu stał obiema nogami na naszej ziemi, ona stoi przed panem otworem, a pan co, stoi pan sobie na uboczu wspólnego grobu, panie tam jest koniec, nie stój pan w miejscu, nie stawiaj się pan, stawaj pan w pąsach na szarym końcu, w końcu znajdzie się jakieś miejsce i dla pana (Uzupełnij).
innowacja frazeologiczna
innowacja frazeologiczna

celowa lub nieświadoma (i wtedy zwykle niepoprawna) zmiana budowy i (lub) funkcji semantycznej związku frazeologicznego. (Por.: S. Bąba, 3).

  1. Najczęściej spotykana jest innowacja modyfikująca (regulująca), która polega na przetworzeniu struktury frazeologizmu w zakresie składni (gramatyki), liczby, strony, aspektu, postaci jednego ze składników. Oto możliwe modyfikacje: a. liczby, np. *Wszystkie sprawy wyłożył im kawa na ławy (zmieniono liczbę pojedynczą wyrazu ława w zwrocie ktoś wyłożył coś kawa na ławę), b. strony, np. *To świetny zespół, kierownik dobrał do niego ludzi jak łyse konie (zmieniono stronę czasownika dobierać w zwrocie ktoś dobrał się jak łyse konie), c. aspektu (dokonanego, niedokonanego), np. *coś pali na panewce (zamiast coś spaliło na panewce), d. postaci jednego ze składników, np. *ktoś robi coś pod płaszczem czegoś (zamiast ktoś robi coś pod płaszczykiem czegoś), e. schematu składniowego, np. *ktoś stawia krzyżyk na coś (zamiast ktoś stawia krzyżyk na czymś), f. przeczenia lub twierdzenia, np. *na naszym oleju twoje auto daleko zajedzie (zamiast frazy na «takim postępowaniu» ktoś daleko nie zajedzie).

  2. Na drugim miejscu wymienia się kontaminację (krzyżowanie) dwóch lub więcej związków frazeologicznych, przysłów, która daje nieraz efekty tyleż niepożądane, co komiczne, na przykład *na pochyłe drzewo i koza nie naleje (na pochyłe drzewo wszystkie kozy skaczą + z próżnego i Salomon nie naleje), *pies jest pogrzebany w szczegółach (tu jest pies pogrzebany + diabeł tkwi w szczegółach).

  3. Na trzecim miejscu co do częstości występuje innowacja uzupełniająca, która polega na użyciu związku niemieszczącego się w normie, zwykle kalki z języka obcego, na przykład *póki co (zamiast teraz, na razie, tymczasem itd.), *na dzień dzisiejszy (zamiast obecnie, dzisiaj), *urodził się ze srebrną łyżeczką w ustach (zamiast jest w czepku urodzony).

  4. Innowacja rozwijająca polega na uzupełnianiu składu słownikowej postaci związku frazeologicznego nowymi składnikami, na przykład *komuś ciężki kamień spada z serca (dodano wyraz ciężki).

  5. Innowacja skracająca (redukująca) polega na uszczuplaniu składu słownikowej postaci frazeologizmu, na przykład *ktoś rzuca kłody (zamiast ktoś rzuca kłody pod nogi).

  6. Innowacja wymieniająca polega na wymianie jednego ze składników frazeologizmu na inny, na przykład *wilcza przysługa (zamiast niedźwiedzia przysługa).

  7. Innowacja rozszerzająca polega na rozszerzeniu zakresu łączliwości składników, na przykład zapalać radio, zapalać silnik, zapalać żarówkę (od: zapalać świecę, zapalać łuczywo itp.).

Źródło: Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego, red. Ł. i P. Müldner‑Nieckowscy, Warszawa 2007. 

21
Ćwiczenie 5

Napisz, jaki zabieg językowy jest osią konstrukcyjną w utworze Stanisława Barańczaka Pan tu nie stał. Wyjaśnij jego funkcję (inną niż funkcja wierszotwórcza).

RaNH2JxNRjRQH
(Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Scharakteryzuj podmiot i adresata lirycznego w wierszu Pan tu nie stał.

R1NiPDJW7kYvP
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 7

Opisz kontekst historyczno‑społeczny określony w wierszu Stanisława Barańczaka.

R1Z7Mhbysyfll
(Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Zastanów się, jakie współczesne wyrazy, terminy lub frazy mogłyby znaleźć się w poezji, która stworzona byłaby na tych samych zasadach, co nowofalowa. Uzasadnij, dlaczego mogłyby być tworzywem poetyckim.

R1985aDEuAVj8
(Uzupełnij).
Praca domowa
Podaj cechy języka Nowej Fali w utworze Co dziś rzucili Stanisława Barańczaka. Wypisz cytaty ilustrujące te cechy.
Podaj cechy języka Nowej Fali w utworze Co dziś rzucili Stanisława Barańczaka. Wypisz cytaty ilustrujące te cechy.
Stanisław Barańczak Co dziś rzucili

Co dziś rzucili
w błoto a co na wiatr, kogo tam znów
rzucili na kolana, a kogo błotem
obrzucili, na kogo błoto rzuca
określone światło, a komu
rzuca piaskiem w oczy, komu rzuca
się w oczy to błoto, komu do
gardła się rzuca, a komu najwyżej
na mózg się rzuciło, ale pozwólmy tu sobie
na krótki rzut błota wstecz, wspomnijmy tradycyjną
pieśń nie rzucim
ziemi skąd nasz
brud, przepraszam trud, trud-
no darmo, nie rzucimy i dziś, rzucimy
sie w przepaść błota, w którą może
rzucą dziś wreszcie jakiś
ochłap, przepraszam
towar,
chociaż czy

1 Źródło: Stanisław Barańczak, Co dziś rzucili, [w:] tegoż, Wiersze zebrane, Kraków 2007, s. 265.
Mapa myśli
Dla nauczyciela