Sprawdź się
Jakie było pierwotne znaczenie wyrazu ksiądz?
- księgarz
- książę
- księżyc
Wyjaśnij, czym różni się znaczenie etymologiczne wyrazu od znaczenia realnego.
Zdefiniuj pojęcie ludowej etymologii, używając m.in. następujących słów: nienaukowy, błędny, skojarzenia.
myszka - 1. ‘matka’, 2. ‘zapach starego wina’, 3. ‘instytucja zajmująca się przewozem listów i przesyłek’, 4. ‘dar włościanina dla pana’, 5. ‘zbiór przesyłek’, 6. ‘sprzęt komputerowy’, 7. ‘kobieta’, 8. ‘przedstawiciel administracji państwowej na szczeblu wojewódzkim’, 9. ‘locha’, 10. ‘ta, która nie wie’, 11. ‘najwyższy urzędnik dowodzący wojskiem’, 12. ‘budynek instytucji’, 13. ‘zwierzę’
maciora - 1. ‘matka’, 2. ‘zapach starego wina’, 3. ‘instytucja zajmująca się przewozem listów i przesyłek’, 4. ‘dar włościanina dla pana’, 5. ‘zbiór przesyłek’, 6. ‘sprzęt komputerowy’, 7. ‘kobieta’, 8. ‘przedstawiciel administracji państwowej na szczeblu wojewódzkim’, 9. ‘locha’, 10. ‘ta, która nie wie’, 11. ‘najwyższy urzędnik dowodzący wojskiem’, 12. ‘budynek instytucji’, 13. ‘zwierzę’
wojewoda - 1. ‘matka’, 2. ‘zapach starego wina’, 3. ‘instytucja zajmująca się przewozem listów i przesyłek’, 4. ‘dar włościanina dla pana’, 5. ‘zbiór przesyłek’, 6. ‘sprzęt komputerowy’, 7. ‘kobieta’, 8. ‘przedstawiciel administracji państwowej na szczeblu wojewódzkim’, 9. ‘locha’, 10. ‘ta, która nie wie’, 11. ‘najwyższy urzędnik dowodzący wojskiem’, 12. ‘budynek instytucji’, 13. ‘zwierzę’
poczta - 1. ‘matka’, 2. ‘zapach starego wina’, 3. ‘instytucja zajmująca się przewozem listów i przesyłek’, 4. ‘dar włościanina dla pana’, 5. ‘zbiór przesyłek’, 6. ‘sprzęt komputerowy’, 7. ‘kobieta’, 8. ‘przedstawiciel administracji państwowej na szczeblu wojewódzkim’, 9. ‘locha’, 10. ‘ta, która nie wie’, 11. ‘najwyższy urzędnik dowodzący wojskiem’, 12. ‘budynek instytucji’, 13. ‘zwierzę’
Do podanych wyrazów dopasuj ich dawne znaczenie. Skorzystaj ze słownika etymologicznego.
‘budynek instytucji’, ‘dar włościanina dla pana’, ‘kobieta’, ‘najwyższy urzędnik dowodzący wojskiem’, ‘zwierzę’, ‘przedstawiciel administracji państwowej na szczeblu wojewódzkim’, ‘sprzęt komputerowy’, ‘locha’, ‘matka’, ‘ta, która nie wie’, ‘zbiór przesyłek’, ‘instytucja zajmująca się przewozem listów i przesyłek’, ‘zapach starego wina’
niewiasta - ..............................................................................................................................................
myszka - ..............................................................................................................................................
maciora - ..............................................................................................................................................
wojewoda - ..............................................................................................................................................
poczta - ..............................................................................................................................................
Zaznacz właściwą etymologię dla poniższych wyrazów. Skorzystaj ze słownika etymologicznego.
Częstochowa
- miasto, które często się chowa
- święta góra
- gród Częstocha
Kraków
- od Kraka
- od kruków
- od kry na Wiśle
Bolesław
- bolejący nad Sławą
- więcej sławy
- sławny z zadawania bólu
Zapoznaj się z fragmentem OrtyliOrtyli Maciejowskiego z XV w., w którym pojawia się wyraz ojczyzna w swoim znaczeniu etymologicznym. Następnie:
Określ znaczenie realne wyrazu ojczyzna.
Określ znaczenie etymologiczne wyrazu ojczyzna.
Zapisz wyraz, od którego pochodzi słowo ojczyzna.
Ortyle z rękopisu Biblioteki Baworowskich tzw. MaciejowskiegoTedy rzekła młodsza siostra: Gdysmy obiedwie
rownie rodzone u jednej macierze i od jednego
ojca a miedzy siostrami nie dawności
roku i dnia o ojczyznę ani o macierzyznę,
azali mnie niepodobniej stare tu siedzące wieść,
co maja świaczyć i toż jim<i> dokonać podług
prawa, iżem nie oddzielona, niżliby kto mogł
mnie moje ojczyznę odwieść którą przysięga,
czyli co jest prawo?Źródło: Ortyle z rękopisu Biblioteki Baworowskich tzw. Maciejowskiego, [w:] Biblioteka zabytków polskiego piśmiennictwa średniowiecznego, Kraków 2006.
Zapoznaj się z poniższym fragmentem hasła sam ze słownika etymologicznego i określ, w jakim stopniu znaczenie realne wyrazu sam pokrywa się z jego znaczeniem etymologicznym.
Słownik etymologiczny języka polskiegosam od XIV w. […] ‘istniejący osobno, oddzielony, pozostawiony bez innych, bez opieki, bez towarzystwa, samotny, odosobniony’, ‘działający, występujący samodzielnie, ulegający samoistnie jakiemuś procesowi, zmianie, przekształceniu’. […] Psł. *samъ ‘nie mający towarzystwa, taki, któremu nie towarzyszą inne przedmioty, samotny, osamotniony’. […] Wyraz jest często pierwszym członem złożeń, np. samodział od XV w. 'sukno domowej roboty’, samodzielny, samoistny, samorząd, samorządny. Zob. samiec, samotny.
Źródło: Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 2005, s. 538.
Które ze znaczeń wyrazu: etymologiczne czy realne można uznać za właściwe? Wyraź swoje zdanie na ten temat. Sformułuj wniosek i uzasadnij swoje stanowisko.