Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Wiersze do ćwiczeń

Tadeusz Różewicz Nazywam milczeniem

Nienazwane mogę nazwać słowem
mogę nazwać ojczyzną
miłością złotem różą
mogę wołać albo milczeć
mogę wymieniać kolory
morza wyspy ptaki owoce.
Wymieniam imię ukochanej
ojczyznę nazywam po imieniu
jedno słowo dwa razy powtarzam
nienazwane nazywam milczeniem.

niena Źródło: Tadeusz Różewicz, Nazywam milczeniem, [w:] tegoż, Utwory zebrane, t. 7, red. J. Stolarczyk, Wrocław 2005, s. 23.
Tadeusz Różewicz *** [poezja nie zawsze]

poezja nie zawsze
przybiera formę
wiersza

po pięćdziesięciu latach
pisania
poezja
może się objawić
poecie
w kształcie drzewa
odlatującego
ptaka
światła

przybiera kształt
ust
gnieździ się w milczeniu

albo żyje w poecie
pozbawiona formy i treści

(13 października 1988)

poe Źródło: Tadeusz Różewicz, *** [poezja nie zawsze], [w:] tegoż, Utwory zebrane, t. 10, red. J. Stolarczyk, Wrocław 2006, s. 255.
1
Pokaż ćwiczenia:
11
Ćwiczenie 1

Podaj związki frazeologiczne, które oddają sposób funkcjonowania milczenia u poety. Uzasadnij swój wybór.

RP43ptv2zAsLI
(Uzupełnij).
RvEAxTiEedLqL11
Ćwiczenie 2
Zaznacz poprawne wyrazy bądź wyrażenia. Utwory Nazywam milczeniem*** [poezja nie zawsze] pochodzą z różnych okresów/tego samego okresu twórczości Różewicza i pokazują przemianę myślową/ciągłość myśli wrocławskiego poety. Tematyka utworów jest nietypowa/typowa dla autora Niepokoju i dotyczy kwestii pisania poezji, wyrażania niewyrażalnego. W utworze Nazywam milczeniem podmiot liryczny nie mówi/mówi wprost, że jest pisarzem, poetą. Opisuje proces nazywania poszczególnych elementów rzeczywistości. Odnoszą się one do biografii poety/poetyckiej rekwizytorni: ojczyzny, miłości, złota czy róży. Są kontrastem do/synonimem nienazwanego, które podmiot liryczny najpierw chce nazwać słowem, ale ostatecznie decyduje się na milczenie. Utwór Nazywam milczeniem jest rodzajem pochwały/sprzeciwu wobec dotychczasowej poezji, odcięciem się od dotychczasowych form/inspiracją zastanymi formami poetyckimi, próbą stworzenia nowej poezji.
Rz9rXLyydhqlb11
Ćwiczenie 3
Oceń prawdziwość zdań dotyczących utworu *** [poezja nie zawsze]. Zaznacz, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe. Różewicz w utworze *** [poezja nie zawsze] udziela metaforycznej odpowiedzi na pytanie czym jest poezja. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Podmiot liryczny wypowiada się stanowczo, jest przekonany o swym zdaniu. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Poezja w utworze jest ukazana jako coś zależnego od twórcy. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W utworze pojawiają się elementy autobiograficzne. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Poezja w utworze Różewicza nie jest tożsama z wierszem. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
11
Ćwiczenie 4

Wykonaj polecenia zawarte poniżej.

R1Vw8aluqD2qt
Wykonaj polecenia zawarte poniżej. Polecenie 1 Wypisz z obu utworów wszystkie orzeczenia modalne. Odpowiedź (Uzupełnij). Polecenie 2 Wyjaśnij, jakie epistemologiczne znaczenie niesie ze sobą użycie tych czasowników modalnych. Odpowiedź (Uzupełnij). Polecenie 3 Zinterpretuj formę gramatyczną czasowników modalnych zawartych w obu wierszach. Odpowiedź (Uzupełnij). Polecenie 4 Zinterpretuj klamrę kompozycyjną w utworze Nazywam milczeniem. Odpowiedź (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 5

Podaj występujące w utworach Tadeusza Różewicz Nazywam milczeniem*** [poezja nie zawsze] motywy religijne. Zinterpretuj je w kontekście milczenia.

RhRGTpQHGpwmC
Wskaż w utworach Różewicza leksykę i topikę religijną. Zinterpretuj ją w kontekście milczenia. (Uzupełnij).
21
Ćwiczenie 6

Wyjaśnij funkcję milczenia w wierszach. Wykorzystaj kontekst fragmentu mowy wygłoszonej przez Tadeusza Różewicza podczas uroczystości wręczenia doktoratu honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego 4 kwietnia 2001 roku.

Przemówienie Tadeusza Różewicza na uroczystości wręczenia doktoratu honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego w dniu 4 kwietnia 2001 r.

Milczenie otacza poezję Norwida. Występuje często między zwrotkami wiersza, przedłuża trwanie poezji. (…) Norwid powiedział: „Odpowiednie dać rzeczy słowo”. To wystarczy za program poetycki i za manifest. To zdanie, przeczytane w młodości, stało się dla mnie zadaniem na całe moje poetyckie życie (…) Kiedy teraz, po sześćdziesięciu latach pisania wierszy, stary już poeta chcę „odpowiednie dać rzeczy słowo”, ciągle jeszcze myślę o zadaniu, jakie Norwid postawił przed każdym poetą.

1 Źródło: Przemówienie Tadeusza Różewicza na uroczystości wręczenia doktoratu honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego w dniu 4 kwietnia 2001 r., „Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 2001, nr 36, s. 6.
RzqGVPuY7pIFS
Wyjaśnij funkcję milczenia w wierszach. Wykorzystaj kontekst fragmentu mowy wygłoszonej przez Tadeusza Różewicza podczas uroczystości wręczenia doktoratu honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego 4 kwietnia 2001 roku. (Uzupełnij).
RApFsC3FxySvf2
Ćwiczenie 7
Z czym wiąże się kryzys języka w poezji? Zaznacz trzy poprawne odpowiedzi. Możliwe odpowiedzi: 1. z utratą umiejętności komunikacji międzyludzkiej, 2. z przemianami cywilizacyjnymi, 3. z doświadczeniem zagłady, 4. z rozpadem wartości, 5. z powstaniem nurtów awangardowych
31
Ćwiczenie 8

Napisz krótką wypowiedź argumentacyjną, rozważając sensowność istnienia poezji w świecie doświadczonym przez totalitaryzm. 

RPb6Wbpjba8UF
Napisz fragment wypowiedzi argumentacyjnej, rozważając, jaka jest rola poezji w dzisiejszym świecie. Posłuż się przykładem dowolnego tekstu kultury. Twoja wypowiedź powinna liczyć przynajmniej 8 zdań. (Uzupełnij).
Praca domowa

Na podstawie cytatu, wyjaśnij wpływ manifestu poetyckiego Norwida na poetykę Tadeusza Różewicza: 

Tadeusz Różewicz Odpowiednie dać rzeczy słowo

„Odpowiednie dać rzeczy słowo”. Norwid powiedział: „Odpowiednie dać rzeczy słowo”. To wystarczy za program poetycki i za manifest. To zdanie, przeczytane w młodości, stało się dla mnie zadaniem na całe moje poetyckie życie. Manifesty futurystów i skamandrytów, surrealistów i wszelkich innych, nic grzeszyły zwięzłością. A tu, jedno zdanie. Kiedy teraz, po sześćdziesięciu latach pisania wierszy, stary już poeta chcę „odpowiednie dać rzeczy słowo”, ciągle jeszcze myślę o zadaniu, jakie Norwid postawił przed każdym poetą.

cytat 6 Źródło: Tadeusz Różewicz, Odpowiednie dać rzeczy słowo, s. 264–265.

Słownik

czasownik modalny
czasownik modalny

czasownik wyrażający stosunek mówiącego do treści wypowiedzi lub do danej czynności, wykonywanej lub zaplanowanej; ten typ czasownika opisuje, czy czynność jest obowiązkowa, możliwa czy celowa