Nożyk profesora jest utworem refleksyjnym i rozrachunkowym. Ten obszerny poemat opublikowany w roku 2001 powstawał przez ponad 50 lat. W części zatytułowanej Cienie Tadeusz Różewicz mówi o odpowiedzialności sztuki (w tym poezji) za człowieka – za jego wspomnienia, doświadczenia, cierpienie. To poczucie odpowiedzialności w szczególny sposób ciąży na poecie, który ocalał, prowadzony na rzeź. Różewicz zawsze tworzy ze świadomością, że jego moralnym obowiązkiem jest nie dopuścić, by pamięć o przeszłości została powleczona rdzą.