Europa i świat w okresie międzywojennym (lekcja powtórzeniowa)

Straty wojenne po I wojnie światowej

I wojna światowa przyniosła ogromne straty i zmiany w Europie. Na świecie doszło do ostrego kryzysu gospodarczego, który najbardziej odczuły te kraje, które przegrały wojnę. Państwa zamiast odbudowywać zniszczone w czasie wojny stosunki ekonomiczne, stroniły od międzynarodowej współpracy gospodarczej. Odbudowa gospodarki, spłata kredytów czy repatriacji wymagały wielkich funduszy. Państwa decydowały się na dodruk pieniędzy, co powodowało inflację, a z czasem hiperinflację. W łagodzeniu europejskich kryzysów zaangażowały się m.in. Stany Zjednoczone, które udzielały państwom europejskim pożyczek. Pierwszy oznaki kryzysu w gospodarce amerykańskiej pojawiły się w 1927 r, kiedy zbankrutowało kilka banków.
24 października 1929 r. na nowojorskiej giełdzie nastąpił krach, zwany czarnym czwartkiem. Sztucznie utrzymywane ceny akcji z dnia na dzień straciły na wartości. Pociągnęło to za sobą bankructwo wielu setek przedsiębiorstw, firm, upadek banków, masowe bezrobocie. Wielki kryzys gospodarczy niebawem ogarnął wszystkie kraje kapitalistyczne.

Kulturowe i cywilizacyjne następstwa I wojny światowej:

• nowe prądy artystyczne (kubizm, futuryzm, surrealizm),

• rozwój kultury masowej (radio, telewizja),

• emancypacja kobietemancypacja kobietemancypacja kobiet,

• zmiany w kulturze kobiet- stały się bardziej niezależne (strzygły się na chłopczyce, nosiły kabaretki, paliły cygara),

• zmiana mentalności ludu (więcej pesymizmu, lęku o jutro, ogólny strach przed nawrotem wojny).

Konferencja pokojowa w Paryżu

Państwa centralnepaństwa centralnePaństwa centralne przegrały wojnę i stało się jasne, że społeczność międzynarodowa zrobi wszystko, aby obarczyć je winą za rozpętanie wojny światowej i ukarać za to, oraz aby nie dopuścić w przyszłości do wybuchu kolejnego tak strasznego konfliktu. W styczniu 1919 r. rozpoczęła się konferencja paryska, która miała zadecydować o losach powojennego świata. 28 czerwca 1919 r., w podparyskim Wersalu podpisano traktat kończący I wojnę światową. Wszedł od do historii pod nazwą traktatu wersalskiego.

Traktat składał się z trzech części:

• pierwsza powoływała do życia Ligę Narodów. Więcej informacji znajdziesz w lekcji Liga Narodów - geneza i cele powołaniaP199T5Xr7Liga Narodów - geneza i cele powołania,

• druga zawierała warunki zakończenia wojny z Niemcami. Więcej informacji znajdziesz w lekcji Konferencja paryska i traktat wersalskiP16IjKlVjKonferencja paryska i traktat wersalski,

• trzecia zaś, zwana małym traktatem wersalskim, dotyczyła ochrony praw mniejszości narodowych w niektórych państwach.

Traktat w Locarno

Jedną z najbardziej kłopotliwych spraw niemieckiej polityki wobec państw zachodnich była kwestia granic, ustanowionych na mocy traktatu wersalskiego. Właśnie w celu uregulowania tych kwestii doszło do spotkania państw zwycięskiej koalicji i Niemiec, na konferencji w Locarno w Szwajcarii, w 1925 r. W wyniku ustaleń na konferencji i rozmów pomiędzy politykami doszło do ostatecznego i oficjalnego uznania przez Niemcy nowych granic na zachodzie. Niemcy zgodziły się podpisać układ, który gwarantował ich nienaruszalność. Uznano to we Francji i Wielkiej Brytanii za wielki sukces propagandowy i polityczny. Znacznie mniej powodów do zadowolenia miały jednak kraje wschodnie, czyli Polska i Czechosłowacja. Niemcy nie zamierzały gwarantować nienaruszalności granic na wschodzie, co w szerszym znaczeniu oznaczało, że będą chciały doprowadzić do ich zmian.

Państwa totalitarne

W okresie międzywojennym w wielu państwach Europy cechą charakterystyczną było powstanie dyktatur. Przyczyną takiego stanu rzeczy był ogólny kryzys gospodarczy, kryzys polityczny i społeczny.

Faszyzm we Włoszech

Włochy wyszły z wojny z mi.in zadłużoną gospodarką i narastającymi niepokojami społecznymi. Wzrastało bezrobocie. W 1919 roku Benito Mussolini, założył organizację grupującą weteranów wojennych – Związek Kombatancki. W 1921 r. Mussolini przekształcił swoją organizację kombatancką w partię polityczną - Narodową Partię Faszystowską. Mussolini znalazł także poparcie wśród robotników i chłopów głosząc demagogiczne hasła socjalne, które w praktyce nigdy nie miały być zrealizowane. W 1922 r. władzę we Włoszech zdobyła Narodowa Partia Faszystowska na czele z Benito Mussolinim. Było to możliwe dzięki przeprowadzeniu faszystowskiego zamachu stanu (tzw. marsz czarnych koszul na Rzym).

Więcej informacji znajdziesz w lekcji Początki faszyzmu w Niemczech i we WłoszechPVSlGcQ0kPoczątki faszyzmu w Niemczech i we Włoszech.

Komunizm w ZSRS

Po zwycięstwie bolszewików w rewolucji i wojnie domowej w Rosji, w 1922 r. powstał ZSRS (Związek Socjalistycznych Republik Sowieckich). Po śmierci Lenina, władzę w nim przejął Józef Stalin.

Więcej informacji znajdziesz w lekcji System totalitarny w ZSRSPB2xykDbdSystem totalitarny w ZSRS.

Nazizm w Niemczech

Niemcy znalazły się po I wojnie światowej w grupie państw pokonanych. W styczniu 1919 r. powstała w Monachium w Niemiecka Partia Robotnicza, przekształcona w 1920 r. w Narodowosocjalistyczną Niemiecką Partię Robotników (NSDAP). Jednym z przywódców tej partii był Adolf Hitler. 9 listopada 1923 r. w Monachium miał miejsce nieudany pucz faszystowski, którego inicjatorem był Adolf Hitler. Za przeprowadzenie puczu monachijskiego, Adolf Hitler trafił do więzienia gdzie napisał książkę Mein Kamfp [czyt.: majn kampf].

W 1932 r. wybory prezydenckie wygrał dotychczasowy prezydent - liczący 85 lat
Paul von Hindenburg. Adolf Hitler zajął drugie miejsce. W grudniu 1932 r. kanclerzem został gen. Kurt von Schleicher [czyt.: fon szlajsier]. Nie chciał dopuścić do rządów nazistów ani komunistów. Kiedy zażądał od prezydenta kolejnego rozwiązania Reichstagu [czyt.: rejsztagu] oraz zdelegalizowania partii komunistycznej i NSDAP, Hindenburg zdymisjonował go, a urząd kanclerski powierzył przywódcy najsilniejszego ugrupowania parlamentarnego- Adolfowi Hitlerowi.  
30 stycznia 1933 r. prezydent Paul von Hindenburg mianował kanclerzem Niemiec Adolfa Hitlera. W ten sposób drogą demokratyczną i legalną faszyści niemieccy doszli do władzy rozpoczynając okres dyktatury faszystowskiej i państwa totalitarnego. W 1934 r. Hitler przyjął tytuł Führera [czyt.: firera].

Więcej informacji znajdziesz w lekcji Państwo HitleraPC2J3b8ktPaństwo Hitlera

Kryzys demokracji parlamentarnej w Europie

Załamanie się systemu wersalskiego

W 1933 roku Japonia i Niemcy wystąpiły z Ligi Narodów, zaś Włochy w 1937 r.- po sankcjach nałożonych za aneksję Abisynii. W marcu 1936 r. na rozkaz Hitlera armia niemiecka wkroczyła do Nadrenii, która zgodnie z zapisami traktatu wersalskiego, była strefą zdemilitaryzowaną. Remilitaryzacja Nadrenii, bo tak nazwano to wydarzenie, była pierwszym krokiem do II wojny światowej. Kolejnym pogwałceniem przez Niemcy zapisów traktatu wersalskiego było zajęcie Austrii, tzw. Anschluss
[czyt.: anszlus]. Kolejnym celem Hitlera stała się Czechosłowacja. W 1938 r. Niemcy zaczęli opracowywać plan ataku na Czechosłowację. Za pretekst miała posłużyć tzw. sprawa Niemców sudeckich. Hitler zażądał plebiscytu w sprawie przynależności Kraju Sudeckiego. W razie niespełnienia warunków groził wojną. Podczas konferencji w Monachium (29‑30 września 1938 r.), zostały przyjęte postulaty Niemiec. Prezydent Czechosłowacji został zmuszony do podpisania układu monachijskiego. W 1939 r. Słowacja na żądanie Niemiec ogłosiła niepodległość. Resztki państwa zostały przekształcone w Protektorat Czech i Moraw i były okupowane przez Niemcy.