Czynności życiowe organizmów i ich odkrywanie

Pamiętaj, że przeprowadzając obserwację, nie ingerujesz w jej przebieg.

Przykładowa odpowiedź:

1. Obserwacja srok budujących gniazdo.

2. Obserwacja kota polującego na mysz.

1. Zastanów się, gdzie trawiony jest pokarm.

2. Zastanów się, jakie organizmy czerpią dwutlenek węgla z atmosfery i substancje mineralne z gleby.

1. Trawienie zewnętrzne.

2. Rośliny.

Zastanów się, jakie inne czynności życiowe mogą być realizowane dzięki zdolności ruchu.

Zdolność poruszania się umożliwia organizmowi zdobywanie pokarmu, reakcję na bodźce (np. unikanie szkodliwych substancji), a także znalezienie partnera do rozrodu.

1. Zwróć uwagę, że mleko zawiera glukozę.

2. Przypomnij sobie, co powstaje przy ograniczonym dostępie do tlenu.

1. Fermentacja mlekowa.

2. Kwas mlekowy.

1. Problem badawczy to pytanie, na które szukamy odpowiedzi, a hipoteza to proponowana odpowiedź na problem badawczy.

2. Zwróć uwagę, że zmiennym czynnikiem jest temperatura otoczenia. Jak zmienia się wygląd kwiatów pod wpływem ciepła?

3. Zastanów się, jaką korzyść zapewnia roślinie rozchylanie płatków w ciepłym środowisku.

1. Problem badawczy: „Jak temperatura otoczenia wpływa na wygląd kwiatów tulipana?”.
   Hipoteza: „W wyniku zwiększenia temperatury otoczenia kwiaty tulipana otwierają się”.

2. Wygląd tulipanów w salonie przedstawia ilustracja b.

3. W ciepłym, słonecznym otoczeniu prawdopodobieństwo zapylenia kwiatu przez owady jest większe, dlatego płatki kwiatu rozchylają się wskutek wzrostu temperatury otoczenia, ułatwiając owadom dostęp do pręcików i słupka.

1. Zastanów się, do której grupy organizmów należy ta komórka.

2. Zastanów się, jaką figurę przypomina ci ta komórka.

3. Spróbuj nazwać wszystkie organelle. Pamiętaj także o strukturach otaczających komórkę.

1. Komórka jest samożywna, ponieważ zawiera chloroplasty.

2. Komórka ma nieregularny kształt.

3. Ściana komórkowa, błona komórkowa, chloroplasty, wodniczka, aparat Golgiego, mitochondrium, jądro komórkowe.

1. Zwróć uwagę na obecność chloroplastów.

2. Przypomnij sobie, jakie są substraty fotosyntezy.

3. Zastanów się, kiedy rośliny oddychają i kiedy przeprowadzają fotosyntezę.

4. Przypomnij sobie nazwy podstawowych związków chemicznych budujących organizmy.

1. Opis dotyczy komórki roślinnej, ponieważ zawiera ona celulozę i skrobię, dużą wakuolę i chloroplasty.

2. Komórka musi mieć dostęp do dwutlenku węgla, wody i energii świetlnej.

3. W nocy większe stężenie dwutlenku węgla jest na zewnątrz komórki, ponieważ rośliny przeprowadzają proces oddychania komórkowego, w wyniku którego wydzielany jest dwutlenek węgla. Nie przeprowadzają wtedy natomiast fotosyntezy, podczas której gaz ten jest zużywany.

4. Cukry.

1. Hipoteza to przewidywany wniosek obserwacji lub doświadczenia.

2. Zauważ, że próba kontrolna to zestaw doświadczalny niepoddawany działaniu danego czynnika.

3. Przypomnij sobie funkcje jądra komórkowego.

1. Jądro komórkowe jest niezbędne amebom do przeżycia.

2. Próbą kontrolną są organizmy poddane operacji, niepozbawione jądra komórkowego. Próbę tę przeprowadzono, aby odróżnić efekty wynikające z samej operacji od skutków usunięcia jądra.

3. Jądro przechowuje DNA, zawierające informacje na temat budowy i funkcjonowania komórki. Dzięki temu kieruje wszystkimi jej czynnościami życiowymi. Usunięcie go zakłóca normalne funkcjonowanie komórki, dlatego ameby bez jąder stawały się niezdolne do podziału i wzrostu, co ostatecznie doprowadziło do ich śmierci, a ameby, którym pozostawiono jądra komórkowe, nadal rosły i mogły się rozmnażać.

1. Zwróć uwagę na funkcję ochronną polifenoli.

2. Zwróć uwagę na zawartość witamin i barwników roślinnych w sałacie.

3. Zastanów się, jak powstają polifenole.

1. Polifenole pochłaniają promieniowanie ultrafioletowe, które uszkadza komórki sałaty i zmniejsza efektywność fotosyntezy.

2. Człowiek, zjadając sałatę wysyconą polifenolami,  dostarcza organizmowi więcej witamin i barwników roślinnych, które pomagają utrzymać organizm w dobrej kondycji.

3. Zawartość polifenoli w roślinach uprawianych w szklarniach jest mniejsza, ponieważ powstają one w kontakcie z promieniowaniem ultrafioletowym. W szklarniach nie ma dużych ilości promieniowania ultrafioletowego, ponieważ jest ono zatrzymywane przez szkło, a ponadto nie ma go w świetle tradycyjnych lamp.

1. Zwróć uwagę, że woda znajduje się także we wnętrzu roślin.

2. Zastanów się, czy można rośliny okryć.

1. Woda, która zamarza w komórkach roślinnych, może powodować rozsadzanie ścian komórkowych, co prowadzi do uszkodzenia struktury roślin.

2. Wrażliwe na mróz rośliny można okrywać materiałami izolacyjnymi, takimi jak słoma czy włóknina. Niektórym roślinom wystarczy obsypanie korzeni ziemią lub korą. Są też takie rośliny, które w ogóle nie tolerują mrozu i muszą zimować w ogrzewanych pomieszczeniach (np. na strychu lub w szklarni).

1. Zwróć uwagę, jakie składniki są potrzebne do przeprowadzenia procesu.

2. Problem badawczy to pytanie, na które szukamy odpowiedzi podczas doświadczenia.

3. Hipoteza to przewidywany wniosek obserwacji lub doświadczenia.

4. Zastanów się, jaka substancja powstaje podczas tego procesu i jak ona wpływa na wodę wapienną.

1. Fermentacja alkoholowa.

2. Jaki gaz powstaje podczas fermentacji alkoholowej?

3. Podczas fermentacji alkoholowej powstaje dwutlenek węgla.

4. Woda wapienna zmętniała.

1. Przypomnij sobie, jakie są elementy doświadczenia.

2. Zastanów się, czy uczniowie mogą wykluczyć, że niepodlewane sadzonki nie przyrastałyby na długość.

3. Zauważ, że próba kontrolna to zestaw doświadczalny niepoddawany działaniu danego czynnika.

1. Działania uczniów nie można nazwać doświadczeniem, ponieważ brakuje próby kontrolnej.

2. Uczniowie nie zbadali wpływu wody na wzrost pędów fasoli, ponieważ nie mają grupy kontrolnej i nie wiedzą, jak zachowywałyby się sadzonki, które nie byłyby podlewane.

3. Tak, próbą kontrolną w tym doświadczeniu może być 40 sadzonek fasoli, których podlewania zaprzestano, ponieważ byłby to taki sam zestaw doświadczalny jak w próbie kontrolnej, jednak pozbawiony działania badanego czynnika, czyli wody.