“Pakt zbiorowy”- czyli jak działają układy organizmu człowieka

RwXMBtptHs0wL

Grafika przedstawia trzy postacie z oznaczonymi różnymi układami narządów człowieka. Pierwszy to układ kostny z poszczególnymi kośćmi, drugi to układ krwionośny z sercem, tętnicami i żyłami, a trzeci to układ nerwowy z mózgiem i nerwami.

Poznaj funkcje układów narządów w organizmie człowieka!

Dzięki współpracy narządów możliwe jest wykonywanie przez nasz organizm wszelkich czynności fizjologicznych takich, jak: odżywianie, oddychanie, ruch, wydalanie, rozmnażanie się i reakcje na bodźce z otoczenia!

Układ kostny umożliwia poruszanie się!

Układ kostny, czyli szkielet, zbudowany jest z kości i chrząstek. To ruchome rusztowanie, na którym są rozpięte mięśnie. Szkielet wraz z mięśniami odgrywa ważną rolę w poruszaniu się – razem tworzą układ ruchu.

Ponadto układ kostny ochrania narządy wewnętrzne, które obudowuje – np. mózg jest chroniony przez czaszkę, a płuca i serce przez żebra.

Szkielet składa się z kręgosłupa, z którym łączą się żebra, oraz z czaszki i szkieletu kończyn: górne kończyny opierają się na obręczy barkowej, a dolne na obręczy miednicznej. Żebra są z przodu połączone za pomocą płaskiej kości zwanej mostkiem – razem tworzą klatkę piersiową.

Więcej informacji na temat układu ruchu znajdziesz w e‑materiale Jak się poruszamy.

Układ oddechowy umożliwia wymianę gazową!

Zespół narządów tworzących układ oddechowy umożliwia oddychanie. W skład układu oddechowego wchodzą: płuca oraz prowadzące do nich drogi oddechowe, które obejmują: jamę nosową, gardło, krtań, tchawicę i oskrzela.

Wymiana gazowa pozwala na dostarczanie tlenu do każdej komórki ciała i usuwanie z organizmu dwutlenku węgla. Jest to możliwe dzięki następującym po sobie wdechom i wydechom. Wdech powoduje, że powietrze z tlenem dociera do płuc drogami oddechowymi, kolejno przez tworzące je narządy. Podczas wydechu dwutlenek węgla usuwany jest poza organizm.

Więcej informacji na temat oddychania znajdziesz w e‑materiale Jak oddychamy?.

Układ pokarmowy odpowiada za odżywianie się!

Układ pokarmowy to zespół narządów biorących udział w pobieraniu pokarmu, trawieniu go oraz wchłanianiu składników odżywczych do krwi, a także w usuwaniu niestrawionych resztek pokarmu. Trawienie pokarmu polega na rozdrobnieniu go, a następnie rozłożeniu składników pokarmowych na małe cząstki, które stanowią materiał energetyczny, regulujący i budulcowy komórek organizmu. Rozkład składników pokarmowych, takich jak cukry, tłuszcze i białka, zachodzi pod wpływem specjalnych substancji – enzymów trawiennych.

Istotnym fragmentem układu pokarmowego jest przewód pokarmowy, którym przemieszcza się pokarm. W jego skład wchodzą: jama ustna (wraz z zębami, językiem i gruczołami wydzielającymi ślinę – śliniankami), gardło, przełyk, żołądek, jelito zróżnicowane na jelito cienkie i jelito grube oraz odbyt.

Ponadto do układu pokarmowego należą wątroba i trzustka, które są narządami wspomagającymi procesy związane z trawieniem pokarmu.

Więcej informacji o trawieniu pokarmu znajdziesz w e‑materiale Jak się odżywiamy?.

Układ krwionośny transportuje substancje!

Układ krwionośny jest systemem naczyń, w których krąży krew. Krążenie krwi umożliwia rytmiczna akcja serca. Naczynia dzielą się na tętnice (wyprowadzające krew z serca) i żyły (prowadzące krew do serca).

Od żył i tętnic odchodzą drobne, mikroskopijne naczynia włosowate, docierające do niemal każdej komórki ciała. Tworzą one niezwykle gęstą sieć. Przez bardzo cienką ściankę naczyń włosowatych zachodzi wymiana tlenu i dwutlenku węgla oraz substancji odżywczych między krwią a komórkami.

Więcej informacji na temat układu krwionośnego znajdziesz w e‑materiale Układ krwionośny.

Układ rozrodczy umożliwia rozmnażanie się!

Układ rozrodczy składa się z narządów płciowych, które są odmienne u kobiety i mężczyzny. Głównym zadaniem tego układu jest rozmnażanie – wydanie na świat potomstwa. W procesie tym kobieta i mężczyzna pełnią inne funkcje.

• Żeński układ rozrodczy wytwarza komórki jajowe oraz stwarza warunki do zapłodnienia, a następnie rozwoju dziecka podczas ciąży. Układ ten tworzą następujące narządy: pochwa, macica, jajniki i jajowody.

• Męski układ rozrodczy wytwarza plemniki oraz umożliwia ich wprowadzenie do żeńskich dróg rodnych. Do układu tego należą następujące narządy: prącie, jądra, nasieniowody i cewka moczowa.

Więcej informacji na temat układu rozrodczego znajdziesz w e‑materiale Co to znaczy być kobietą lub mężczyzną?

Układ nerwowy pozwala reagować na bodźce!

Układ nerwowy służy do odbierania bodźców, takich jak obraz, dźwięk, zapach, smak i dotyk. Jest to możliwe dzięki narządom zmysłów, do których należą: oczy, uszy, nos, język i skóra. Odebrane bodźce są przekazywane do mózgu, gdzie zostają przetworzone, a następnie przesłane do odpowiednich narządów, które reagują na dany bodziec. Przesyłanie informacji następuje przez rdzeń kręgowy znajdujący się w kręgosłupie oraz nerwy.

Nerwy to struktury będące skupiskiem wypustek komórek nerwowych – neuronów. Neurony mają liczne wypustki, które są dodatkowo mocno rozgałęzione. Dzięki temu tworzą w organizmie bardzo gęstą sieć połączeń nerwowych, oplatających każdy narząd.

ROUNbuiuExN7H

Grafika przedstawia komórkę nerwową. Ma ona nieregularny kształt i wiele podłużnych rozwidleń łączących ją z innymi komórkami.

Podsumowanie

Słownik

Sprawdź, jak rozumiesz!

Notatnik