R1OV9FO16Z7HR

Zdjęcie przedstawia różne formy skalne na Szczelińcu Wielkim. Pomiędzy nimi rosną drzewa. Znajdują się na wzniesieniu.

Spis treści

1. Pomorze

2. Wielkopolska

3. Dolny Śląsk

4. Warmia i Mazury

5. Mazowsze i Podlasie

6. Małopolska

7. Już wiesz

8. Potrafisz

9. Słownik

Czy interesują cię podróże, poznawanie innych regionów? Jeśli tak,
to z pewnością zaciekawią Cię atrakcje kulturowe. Są to miejsca, 
wydarzenia, i zjawiska, które odzwierciedlają historię, tradycje, sztukę i życie
codzienne danego regionu lub społeczności. 
To mogą być muzea, galerie sztuki, festiwale, zabytki, teatry, koncerty, tradycyjnerzemiosło, kulinaria i wiele innych. 
W Polsce to na przykład Wawel w Krakowie, Zamek Królewski w Warszawie, 
czy festiwal pierogów w Lublinie. 
Poznasz je dzięki informacjom i fotografiom zamieszczonym w niniejszym materiale. Może wybierzesz się tam wkrótce z rodzicami?

R14ET25S667H9

Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na regiony: Pomorze Zachodnie, Kaszuby, Pomorze Gdańskie, ziemia chełmińska, Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, ziemia lubuska, Wielkopolska, Kujawy, ziemia dobrzyńska, Mazowsze, Podlasie, Łużyce, Dolny Śląsk, ziemia łęczycko‑sieradzka, Górny Śląsk, ziemia krakowska, ziemia sandomierska, Małopolska, Lubelszczyzna, Chełmszczyzna, Kurpie, Śląsk Cieszyński.

Pomorze

Zajmuje wybrzeże Bałtyku obejmując Pomorze Zachodnie, rozciągające się w zachodniej części wybrzeża i Pomorze Gdańskie, które leży w środkowej części północnej Polski.

R127ZP5MDBDB3

Zdjęcie przedstawia wydmy porośnięte trawą. W tle jest plaża oraz morze.

Walory kulturowe:

• ruiny kościoła w Trzęsaczu,

• Gdańsk (starówka, Dwór Artusa, fontanna Neptuna, Stocznia Gdańska, bazylika Mariacka, Centralne Muzeum Morskie, Latarnia Morska Gdańsk Nowy Port)

• Gdynia (molo ze statkami: „Dar Pomorza”, „Dar Młodzieży”, „Błyskawica”, Muzeum Oceanograficzne, Akwarium Gdyńskie)

• Sopot (molo, Opera Leśna),

• Malbork (zamek krzyżacki wpisany na listę UNESCO[czyt. junesko]),

• Kartuzy (Muzeum Kaszubskie, miasto słynie z ceramiki i haftów),

• Hel (fokarium, Muzeum Rybołówstwa),

• Szczecin (Wały Chrobrego, Zamek Książąt Pomorskich, plac Grunwaldzki, muzeum i skansen morski, Muzeum Pomorza Zachodniego),

• Ciechocinek (uzdrowisko, tężnie solankowe),

• Toruń (Zespół Staromiejski oraz Ratusz Staromiejski, Dom Kopernika, katedra św. Janów, kościół Mariacki oraz kościół św. Jakuba, planetarium, fontanna Cosmopolis[czyt. kosmopolis], Żywe Muzeum Piernika, ruiny zamku krzyżackiego, Krzywa Wieża)

• Biskupin (rezerwat archeologiczny).

R165D31B55C8D

Zdjęcie przedstawia Gdańsk. Na pierwszym planie jest fontanna zwieńczona postacią Neptuna - mężczyzna w prawej dłoni trzyma trójząb. W tle znajdują się zadbane kamienice.

R13AQK4BEK4NA

Zdjęcie przedstawia panoramę Zamku Krzyżackiego w Malborku. Zamek jest rozległy, otoczony murem. Stoi nad rzeką.

wróć do spisu treści

Wielkopolska

Region w środkowo‑zachodniej części Polski. Głównym ośrodkiem administracyjnym, kulturowym i gospodarczym regionu jest Poznań.

Walory kulturowe:

• Poznań (Stary Rynek, Bazylika archikatedralna Świętych Apostołów Piotra i Pawła, Zamek Cesarski, dawna rezydencja cesarza Niemiec, Stary Browar, przykład starej architektury o nowej funkcji),

• Ostrów Lednicki (rezerwat archeologiczny, Muzeum Pierwszych Piastów),

• Gniezno (pierwsza stolica Polski, katedra gnieźnieńska z Drzwiami św. Wojciecha),

• Kórnik (arboretum),

• Licheń (ośrodek turystyki pielgrzymkowej),

• Rogalin (pałac i park krajobrazowy w stylu angielskim),

• Kalisz (rezerwat archeologiczny),

• Międzyrzecki Rejon Umocniony (fortyfikacje niemieckie z II wojny światowej),

• Zielona Góra (Park Winny, palmiarnia).

R1QD6OKR9R5D8

Zdjęcie przedstawia kolorowe kamienice i ratusz z wysoką wieżą w Poznaniu. Na pierwszym planie są ogródki restauracyjne.

wróć do spisu treści

Dolny Śląsk

Położony w południowo - zachodniej części Polski. Główną rolę turystyczną odgrywa tu województwo dolnośląskie ze stolicą regionu we Wrocławiu.

R1FRF9X5SCTV9

Zdjęcie przedstawia szlak turystyczny wiodący na Śnieżkę w Karkonoszach. Szczyt jest stosunkowo łagodny. Zbocza Śnieżki pokrywa gołoborze. Na szczycie stoi restauracja i obserwatorium.

Walory kulturowe:

• Wrocław (Rynek, Ostrów Tumski, bazylika, kościół pw. św. Wojciecha, ogród botaniczny i zoologiczny, Panorama Racławicka, Hala Stulecia, liczne muzea, wrocławskie krasnale),

• Złotoryja (Mistrzostwa Polski w Płukaniu Złota),

• Świdnica i Jawor (Kościoły Pokoju, wpisane na listę UNESCO),

• Książ (zamek),

• Kowary (Park Miniatur Zabytków Dolnego Śląska),

• Kłodzko (twierdza),

• Wambierzyce (bazylika),

• Złoty Stok (kopalnia złota),

• Moszna (pałac z XVII wieku),

• Zabrze (skansen górniczy),

• Tarnowskie Góry (Sztolnia Czarnego Pstrąga),

• Chorzów (Park Kultury i Wypoczynku),

• Pszczyna (zamek książęcy),

• Częstochowa (zespół klasztoru paulinów, miejsce kultu religijnego).

R16P7OKRMC7TH

Zdjęcie przedstawia okazały, dwukondygnacyjny budynek ratusza. Na fasadzie znajduje się okrągły zegar. Budynek ma wieże. Po lewej stronie ratusza stoją kamienice.

wróć do spisu treści

Warmia i Mazury

Jest to region o  malowniczych walorach środowiska naturalnego, z Krainą Wielkich Jezior Mazurskich, licznymi szlakami żeglarskimi.

R1ESD78S97153

Zdjęcie przedstawia drewniany pomost nad jeziorem. W tle znajdują się brzegi porośnięte drzewami.

Walory kulturowe:

• nagromadzenie zabytków kultury materialnej Mazurów,

• żywe tradycje folkloru Mazurów,

• Pole Grunwaldzkie (miejsce zwycięskiej bitwy z Krzyżakami w 1410 r.),

• Frombork (Muzeum Mikołaja Kopernika),

• Lidzbark Warmiński (gotycki zamek obronny biskupów warmińskich z XIV w.),

• Olsztyn (stolica Warmii, Wysoka Brama z XIV w., gotycki zamek obronny nad Łyną, Planetarium Lotów Kosmicznych),

• Mrągowo (Międzynarodowy Festiwal Piknik Country[czyt. kantry]),

• Święta Lipka (bazylika z XVII/XVIII w. z barokowymi organami z 1712 r.),

• Giżycko (Twierdza Boyen [czyt. bojen], ośrodek sportów wodnych i zimowych),

• Gierłoż (ruiny Wilczego Szańca – dawnej kwatery Adolfa Hitlera).

R149XRSTG3RHU

Zdjęcie przedstawia okazałą, wysoką katedrę z czerwonej cegły we Fromborku. Ma kilka wież oraz wysokie, długie okna. Po lewej stronie katedry stoją liczne budynki, część z nich jest zabytkowa.

wróć do spisu treści

Mazowsze i Podlasie

Region zajmuje centralną i północno‑wschodnią część kraju. W województwie mazowieckim i łódzkim dominują walory krajoznawcze, natomiast województwo podlaskie odznacza się na równi walorami kulturowymi i przyrodniczymi.

R1CXBHCRTXFZP

Zdjęcie przedstawia płaski teren, na którym płynie rzeka Biebrza tworząca liczne odnogi, strugi. Pomiędzy nimi jest zielona i żółta trawa.

RG8ZRamz7U8O7

Zdjęcie przedstawia stado żubrów na skraju Puszczy Białowieskiej. Są tu dorosłe osobniki, jak również i młode. Stare drzewa liściaste świadczą o wiekowej puszczy.

Walory kulturowe:

• Warszawa (stolica Mazowsza, Stare Miasto, Kolumna Zygmunta, Zamek Królewski, Łazienki Królewskie, pałac i park w Wilanowie, Miejski Ogród Zoologiczny, Centrum Nauki Kopernik, Pałac Kultury i Nauki),

• Łowicz (folklor łowicki, muzeum),

• Walewice (pałac i ogród),

• Niepokalanów (bazylika – sanktuarium maryjne),

• Treblinka (były niemiecki nazistowski obóz zagłady),

• Żelazowa Wola (miejsce urodzin Fryderyka Szopena),

• Łódź (ulica Piotrkowska, obiekty secesyjne i włókiennicze),

• Tykocin (synagoga),

• Białystok (stolica Podlasia, Pałac Branickich),

• Grabarka (cerkiew, miejsce kultu religijnego),

• Bohoniki i Kruszyniany (meczety).

R117NZ41QCEO6

Zdjęcie przedstawia Pałac króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie, przed nim fragment ogrodu w stylu francuskim.

R1NqlbUOLZMjm

Zdjęcie przedstawia drewnianą cerkiew na św. Górze Grabarce na Podlasiu. Wokół cerkwi, wśród drzew, ustawionych zostało mnóstwo krzyży, które przez lata wnosili tu pielgrzymi.

wróć do spisu treści

Małopolska

Region w południowo‑wschodniej części Polski. Nawiązuje do historycznej krainy Małopolski i przedstawia znaczny potencjał walorów przyrodniczych oraz kulturowych w skali kraju.

R1OLSQH4ZU14C

Zdjęcie przedstawia Morskie Oko otoczone zboczami. Na wprost zdjęcia jest skalista, stroma grań.

R7GQAFG31V4CF

Zdjęcie przedstawia rzekę płynącą pomiędzy wzniesieniami porośniętymi drzewami w Pieninach.

Walory kulturowe:

• Kraków (stolica Małopolski, Wawel, Smok Wawelski, Dzwon Zygmunta, Planty, Barbakan, Brama Floriańska, Rynek, Sukiennice, liczne muzea, teatry, opera, Kazimierz),

• Wieliczka (kopalnia soli wpisana na listę UNESCO, kaplica św. Kingi, Muzeum Żup Solnych),

• Oświęcim (były niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady Auschwitz‑Birkenau [czyt. ałszfic birkenał]),

• Czorsztyn i Niedzica (ruiny zamków),

• Zakopane, Poronin, Kościelisko, Bukowina (międzynarodowe ośrodki turystyczne w Tatrach),

• Zawoja (najdłuższa wieś w Polsce, Muzeum Turystyki Górskiej i Babiogórskiego PN, liczne wyciągi narciarskie),

• Stary Sącz (klasztor klarysek),

• Bochnia (kopalnia soli),

• Kalwaria Zebrzydowska (bazylika MB Anielskiej, miasto pielgrzymkowe),

• Wadowice (miejsce narodzin Karola Wojtyły),

• Przemyśl (zamek, Kopiec Tatarski),

• Krasiczyn (renesansowy zespół pałacowo‑parkowy),

• Bóbrka (Skansen Przemysłu Naftowego),

• Sanok (Muzeum Budownictwa Ludowego),

• Baranów Sandomierski (renesansowy zamek),

• Łańcut (barokowy zespół pałacowo‑parkowy Lubomirskich),

• Krzemionki Opatowskie (kopalnia krzemienia pasiastego),

• Święty Krzyż (średniowieczne sanktuarium pogańskie),

• Tokarnia (Muzeum Wsi Kieleckiej),

• Sandomierz (zamek, mury obronne, Dom Długosza),

• Ujazd (forteca Krzyżtopór),

• Chęciny (ruiny zamku),

• Kazimierz Dolny (zabytkowy układ miejski, Góra Trzech Krzyży, renesansowe kamienice, spichlerze nad Wisłą),

• Lublin (zamek, Kaplica Zamkowa Trójcy Świętej, Stare Miasto, Majdanek, Muzeum Wsi Lubelskiej),

• Puławy (zespół pałacowo‑parkowy Czartoryskich, Świątynia Sybilli, Domek Gotycki),

• Kozłówka (Muzeum Zamoyskich),

• Zamość (renesansowy układ miasta, Rotunda),

• Wojciechów (Muzeum Kowalstwa),

• Szczebrzeszyn (grodzisko z XI wieku, pomnik chrząszcza),

• Jabłeczna (cerkiew św. Onufrego),

• Kodeń (sanktuarium MB Kodeńskiej – miejsce pielgrzymkowe),

• Sobibór (były niemiecki nazistowski obóz zagłady),

• Chełm (podziemia kredowe).

RCZv9yta4TtyS

Zdjęcie przedstawia drewnianą cerkiew i dzwonnicę w Muzeum Wsi Lubelskiej w Lublinie.

R134MTXpgosWl

Zdjęcie przedstawia wieczorne ujęcie Zamku i Katedry na Wawelu, odbijające się w wodach Wisły. Oświetlony zabytek dostojnie wygląda na wzgórzu wawelskim.

wróć do spisu treści

R1TmmoN1m5vvG

Zdjęcie ukazuje odwróconego tyłem chłopca w kurtce, z rozłożoną mapą trzymaną w rękach. Przed nim rozpościera się rozległa przestrzeń.

Ćwiczenie 5

RU916UDT88O3V

Pokaż podpowiedź

Planując wycieczkę, weźcie pod uwagę czas przejazdów, zainteresowania grupy oraz miejsca noclegowe.

Pokaż rozwiązanie

Przykładowy plan wycieczki:
Dzień I. 1.06.

1. Zbiórka i wyjazd z parkingu Zespołu Szkół nr 4 im. E. Kwiatkowskiego z Warszawy, godzina 7:30.

2. Podróż do domu wycieczkowego Salus w Sandomierzu i zakwaterowanie, 12:00–13:00.

3. Spotkanie z przewodnikiem, wycieczka po Sandomierzu, 14:00–18:00.

4. Powrót do miejsca noclegowego + obiadokolacja, czas wolny, 18:30–20:00.

RTkt4zSIRRN0b1

Zdjęcie wykonane z lotu ptaka przedstawia kompleks budynków na starówce w Sandomierzu.

Atrakcje turystyczne Sandomierza które zwiedzą uczestnicy:
- Brama Opatowska z XIV wieku,
- Podziemna Trasa Turystyczna, sandomierskie lochy,
- bazylika katedralna i kościół św. Jakuba,
- dziedziniec zamkowy,
- sandomierskie wąwozy lessowe,
- Ucho Igielne,
- Dom Długosza, Collegium Gostomianum, Rynek, Ratusz, dawna synagoga.

4. Ognisko integracyjne w ośrodku, 20:00–22:00.

Dzień II 2.06.

1. Wykwaterowanie się z ośrodka noclegowego i podróż do Lublina do Hostelu Pokoje Gajowa łącznie z zakwaterowaniem, 8:00–11:00.

2. Zbiórka przed ośrodkiem i podróż do Poleskiego PN, 11:30–12:30.

3. Przejście przez ścieżkę przyrodniczą „Czahary”, 13:00–17:00.

Atrakcje Poleskiego PN i ścieżki „Czahary”, które zobaczą wycieczkowicze:
- Bagno Bubnów, największe torfowisko PPN,
- rozlewisko w Zastawiu – miejsce koncentracji żurawi przed odlotami,
- łąki trzęślicowe,
- kwitnące storczyki i gnidosz królewski,
- stanowisko wodniczki.

RFmLQDyPKDR2g1

Zdjęcie przedstawia długi, wąski drewniany pomost. Po lewej i prawej stronie pomostu rośnie niska trawa.

4. Ognisko przy wejściu na ścieżkę dydaktyczną w wyznaczonym i dozwolonym przez PN miejscu, godzina 17:00–19:00.

5. Powrót do miejsca noclegowego w Lublinie i czas wolny, godzina 20:00.

Dzień III 3.06.

1. Wymeldowanie się z ośrodka, śniadanie oraz pakowanie rzeczy do autobusu, trasa na Stare Miasto w Lublinie, 8:30–10:30.

2. Zwiedzanie Starego Miasta w Lublinie, 11:00–13:30.

3. Obiad, od 13:30 do 15:00.

4. Zbiórka obok autobusu, podróż do Muzeum Wsi Lubelskiej, 15:00–15:45.

5. Udział w lekcji muzealnej pt. „Ginące zawody na muzealnym Roztoczu”, zwiedzanie muzeum, 16:00–19:00.

6. Zbiórka przy autobusie i powrót do Warszawy na parking Zespołu Szkół nr 4 im. E. Kwiatkowskiego, 19:00–21:00.

Atrakcje Starego Miasta w Lublinie, które odwiedzą uczestnicy wycieczki:
- Wieża Trynitarska,
- pozostałości murów miejskich (Brama Krakowska i Grodzka),
- Trybunał Koronny.

R1ZRcomapsJ7L

Zdjęcie ukazuje szosę, biegnącą aż do horyzontu, z namalowaną na środku linią przerywaną, oddzielającą pasy ruchu. Po obu stronach drogi rośnie las na wzniesieniach.

wróć do spisu treści

Już wiesz

• jak wyjaśnić pojęcie regionu;

• jak nazywać  główne regiony Polski;

• w jaki sposób rozróżnić walory kulturowe od walorów przyrodniczych;

• jakie atrakcje kulturowe można przyporządkować do różnych regionów Polski.

wróć do spisu treści

Potrafisz

• zlokalizować główne regiony na mapie Polski;

• wymienić główne regiony Polski oraz określić, w którym regionie mieszkasz;

• docenić walory kulturowe i przyrodnicze swojego regionu;

• rozpoznać zabytki charakterystyczne dla poszczególnych regionów kraju;

• zaprojektować wycieczkę do wybranego regionu dla swojej klasy.

wróć do spisu treści

Słownik

Źródła

• sjp.pwn.pl

• encyklopedia.pwn.pl

Linki do e‑materiałów

• https://zpe.gov.pl/a/regiony-polski/D6rxYFKXZhttps://zpe.gov.pl/a/regiony-polski/D6rxYFKXZ

• https://zpe.gov.pl/a/walory-turystyczne-polski–prezentacja/DRJ1HCNt9

wróć do spisu treści