RLLN41EXXOHOV
Adry del Rocio, mural 3D, Den Helder, Holandia, fot.Lars van der Heide.
Źródło: wikimedia.org, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Den_Helder_-_Beatrixstraat,_3D_street_art_2020.jpg, licencja: CC BY-SA 4.0.

Współcześnie kontakt ze sztuką jest niezwykle ułatwiony. Dzieła sztuki pojawiają się nie tylko w tradycyjnych miejscach do tego przeznaczonych, jak muzeach czy galeriach, istnieją:

  • w przestrzeni publicznej miast - na skwerach, w parku, na ulicy;

  • w plenerze - w lesie, na łące, w otwartej przestrzeni;

  • instytucjach kultury, jak; centra i domy kultury, biblioteki publiczne;

  • w kinach i teatrach;

  • w innych instytucjach, jak ratusze a nawet banki;

  • w miejscach nietypowych, wybranych przez artystów, aby zaskoczyć lub zastanowić widza (np. pod wodą);

Reprodukcje wielkich dzieł pojawiają się:

  • na plakatach;

  • przedmiotach użytkowych;

  • naczyniach,

  • fototapetach.

50
RqUPpkHeoQ1SU
Claude Monet, „Maki w Argentuil”, 1873 r., Muzeum Orsay, Paryż, Francja, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Claude Monet, „Maki w Argentuil, Olej na płótnie, Muzeum Orsay, Paryż, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Claude_Monet_-_Poppy_Field_-_adjusted.jpg [dostęp 20.11.2023], domena publiczna.
50
RVSpjPjAr2aAC
Zestaw filiżanek z nadrukiem przedstawiającym dzieło „Maki w Argentuil”, allegro.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Zestaw filiżanek z nadrukiem przedstawiającym dzieło „Maki w Argentuil”, wzornictwo przemysłowe, dostępny w internecie: https://allegro.pl/oferta/komplet-6-filizanek-spodki-280-ml-maki-c-monet-11551629718 [dostęp 20.11.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
50
RhUTHfhSx8Yhu
Vincent van Gogh, „Gwiaździsta noc”, 1889 r., Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Vincent van Gogh, „Gwiaździsta noc”, Olej na płótnie, Muzeum Sztuki Nowoczesnej MoMA, Nowy Jork, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Van_Gogh_-_Starry_Night_-_Google_Art_Project.jpg [dostęp 20.11.2023], domena publiczna.
50
R1Twlz2xjab4I
Zestaw kart do gry z fragmentem obrazu „Gwiaździsta noc”, shop.getty.edu, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Zestaw kart do gry z fragmentem obrazu „Gwiaździsta noc”, wzornictwo przemysłowe, dostępny w internecie: https://shop.getty.edu/products/playing-cards-van-goghs-starry-night?variant=40272276750528 [dostęp 20.11.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Miejsca spotkań ze sztuką - mapa pojęć

Zapoznaj się z pojęciami związanymi z miejscami spotkań ze sztuką.

RbwGXnUJwjYD8
Mapa pojęć przedstawia pojęcia zapisane w polach w kształcie chmurek. Z prawej strony znajduje się panel boczny, na którym wypisano te same pojęcia. Po kliknięciu w poszczególne hasło, chmurka z tym hasłem podświetla się na kolorowo oraz wyświetla się na ekranie definicja. Pierwsze hasło to sztuka ziemi - typ działania plastycznego, rozwinięty w 1968- 1970 roku, w którym tworzywo i teren działania stanowi ziemia, piasek, skały, a charakteryzują go niezwykłe, wyolbrzymione rozmiary. Pod definicją umieszczono dzieło Luciena den Arenda, ukazujące wał w kształcie półokręgu usypanego z ziemi i porośnięty trawą. Na jednym końcu półokręgu leży czerwona tabliczka. Obok droga. Drugie hasło to skansen - muzeum na wolnym powietrzu, w którym gromadzi się przenoszone z różnych terenów danego kraju zabytki etnograficzne, przeważnie zanikające budynki wiejskie (chałupy, zagrody, wiatraki, młyny, kościółki, szałasy pasterskie itd.). Pod definicją umieszczono zdjęcie, ukazujące chałupę Lipnica Wielka ze Skansenu w Nowym Sączu z drugiej połowy dziewiętnastego wieku. Jest to chata z drewnianych belek, ściany pomalowano na biało. Dach wykonano ze strzechy. Obok chaty, odgrodzona drewnianą ścianką, leży sterta drewna. Przed chatą znajduje się drewniany, niski płot, za którym rosną kwiaty. Z tyłu chaty rosną drzewa. Trzecie hasło to happening - w języku angielskim zdarzenie, forma artystycznej wypowiedzi operująca ciągiem zdarzeń o częściowo zaplanowanej strukturze, otwarta na przypadek i improwizację, dążąca do wciągnięcia w akcję widza i uczynienia z niego współtwórcy zdarzenia. Często operuje elementami widowiska parateatralnego, muzyką, projekcją filmową. Pod definicją umieszczono czarno‑białe zdjęcie z plaży, ukazujące happening Tadeusza Kantora zatytułowany „Tratwa Meduzy” z 1967 roku. W płytkiej wodzie stoi mężczyzna, który trzyma podłużny, cienki przedmiot, który wygięty jest w kształt podobny do okręgu. Na tym podłużnym przedmiocie umieszczono kawałek białego materiału. Wokół mężczyzny, na plaży zgromadzeni są widzowie. Niektórzy stoją na leżakach plażowych. Kolejne hasło to Dom Kultury - instytucja kultury prowadząca wielokierunkową działalność społeczno‑kulturalną, mieszczącą się w odrębnym, specjalnie wzniesionym lub adaptowanym budynku z salą widowiskowo‑kinową, z odpowiednio przystosowanymi pomieszczeniami i urządzeniami do prowadzenia specjalistycznej działalności kulturalnej. Pod definicją umieszczono zdjęcie frontu Tarnogórskiego Centrum Kultury. Przednia ściana jest w większości przeszklona. Otoczona jest przez drewniane elementy. Do drzwi prowadzą schody z drewnianym daszkiem. Na przedniej ścianie znajduje się również mozaika z ceramicznych płytek, przedstawiająca tańczącą grupę ludzi. Kolejne hasło to galeria - z języka francuskiego galerie, większa kolekcja dzieł sztuki (zwłaszcza malarstwa i rzeźby), początkowo prywatna, od dziewiętnastego wieku publiczna, istniejąca jako samodzielna instytucja lub stanowiąca osobny dział w większych muzeach; współcześnie nazwą galeria obejmuje się również pomieszczenia wystawowe połączone ze sprzedażą dzieł sztuki. Pod definicją umieszczono zdjęcie przestawiające wnętrze Galerii Nadbałtyckiego Centrum Kultury Ratusz Starego Miasta w Gdańsku. W pomieszczeniu o białych ścianach stoją ścianki o nieregularnym kształcie, jedna przedstawia niebieskiego słonia, druga czarną kulę. Na czarnym dywanie leżą poduszki w kształcie rysowanych zwierząt. Po lewej stronie znajdują się trzy prostopadłościenne klocki z rysunkami pociągu. Kolejne hasło to muzeum – instytucja, której zadaniem jest naukowa analiza materialnych świadectw cywilizacji człowieka i jego otoczenia, ich pozyskiwanie, przechowywanie, konserwowanie oraz udostępnianie celem badań, nauczania i rozrywki. Do największych i najciekawszych muzeów na świecie należą w dziedzinie sztuki: Luwr w Paryżu, Prado w Madrycie, Ermitaż w Petersburgu, National Gallery [czytaj: naszynal galeri] w Londynie, Kunsthistorisches Museum [czytaj: kunszthistoriszes muzeum] w Wiedniu, Alte Pinakothek [czytaj: alte pinakotek] w Monachium, Galleria Uffizi [czytaj: ufizi] we Florencji; w Polsce: Muzeum Narodowe w Krakowie i Warszawie. Pod definicją umieszczono zdjęcie nocą przedstawiające Luwr w Paryżu od strony zachodniej. Centralnie umieszczono szklaną konstrukcję w kształcie ostrosłupa. Z każdej strony otacza ją jasny, murowany budynek oraz lampy. Kolejne hasło to kino – z języka greckiego ruch, dawniej kinoteatr, iluzjon, obiekt widowiskowy przeznaczony do publicznej projekcji filmów; tradycyjnie składa się z widowni z miejscami siedzącymi, małej sceny z ekranem projekcyjnym i kabiny projekcyjnej; kino urządza się w budynkach (kino stałe lub kino objazdowe), na wolnym powietrzu (kino letnie) lub też w pociągu, samolocie, na statku (kino podróżne). Pod definicją zdjęcie wnętrza Max Linder Panorama w Paryżu. W ciemnym pomieszczeniu znajdują się rzędy czarnych foteli. Ściany są szare. Kolejne hasło to koncert – z łaciny concerto, utwór muzyczny na instrument solo (koncert skrzypcowy, fortepianowy itp.) lub 2–4 instrumenty solowe (koncert podwójny, potrójny itd.) i orkiestrę; także impreza artystyczna wypełniona programem muzycznym, publiczna prezentacja utworu muzycznego i sztuki wykonawczej (recital, koncert kameralny, symfoniczny). Pod definicją zdjęcie z trasy koncertowej Born This Way Ball Lady Gagi z 2012 roku w Manchester. Na scenie stoi zamek z wieloma wieżami, oświetlony różowo‑fioletowym światłem. Przed nim tańczą tancerze i unosi się dym. Przed sceną znajdują się widzowie. Kolejne hasło to sztuka uliczna – z angielskiego street art, forma sztuki tworzona w miejscu publicznym, zwykle w postaci graffiti, murali, wlepek. Pod definicją mural brazylijskich artystów Os Gêmeos, z Lizbony z 2011 roku. Praca namalowana na ścianie budynku przedstawia mężczyznę w zielonej bluzie i czerwonej chuście zakrywającej twarz, który trzyma naciągniętą procę. Proca to mężczyzna z rękoma rozłożonymi do góry na kształt litery „Y”. Kolejne hasło to teatr (uliczny) – z języka angielskiego street Theatre, forma spektaklu czy przedstawienia teatralnego, odgrywanego w przestrzeni publicznej, najczęściej na świeżym powietrzu. Artyści traktują ulicę jako scenografię, a płynące z otoczenia impulsy wykorzystują jako elementy inscenizacji. Pod definicją zdjęcie kijowskiego teatru ulicznego. Na tle złotej kurtyny stoi mężczyzna na szczudłach, ubrany w garnitur i białe rękawiczki, w masce. Przed nim tańczy kobieta w czerwonej, tiulowej spódnicy. Mężczyzna steruje ruchami kobiety jak lalką na sznurkach. Kolejne hasło to graffiti - rodzaj techniki i działania artystycznego polegającego na wyskrobywaniu lub malowaniu słów, znaków, obrazów wprost na ścianach domów, w miejscach publicznych Upowszechnienie graffiti związane jest z pojawieniem się farb w pojemnikach ciśnieniowych, co przy zastosowaniu szablonu umożliwiło szybkie działanie i tworzenie ulicznych obrazów. Źródłem graffiti są często obsceniczne bądź humorystyczne wyobrażenia. Pod definicją zdjęcie graffiti w tunelu w San Francisco. W murowanym, wąskim tunelu umieszczono grube litery, tworzące słowa. Kolejne hasło to mural - rodzaj monumentalnego malowidła wykonanego bezpośrednio na ścianie budynku, istniejącego w przestrzeni miejskiej i mającego konkretne przesłanie. Pod definicją dziewczynka z konewką, mural w Białymstoku. Na białej ścianie wysokiego budynku umieszczono wizerunek dziewczynki ubranej w strój ludowy z kolorową spódnicą w paski i rudymi włosami zaplecionymi w warkocze. Dziewczynka trzyma w rękach konewkę, która podlewa drzewo, rosnące przed budynkiem. Następne hasło to mural 3d - malowidło tworzące trójwymiarowy efekt uzyskany na dwuwymiarowej, płaskiej powierzchni przy pomocy technik malarstwa iluzorycznego, usytuowane na ulicach, wykorzystujące deformację w celu stworzenia efektu złudzenia przestrzeni. Pod definicją zdjęcie muralu na bibliotece w Utrecht w Holandii. Mural przedstawia półki z różnokolorowymi książkami, które zdają się być trójwymiarowe. Kolejne hasło to ekspozycja - zbiór przedmiotów wystawionych na pokaz, przedstawienie rzeczy; każdorazowe wystawienie w różnych miejscach tego samego zestawu eksponatów pod tym samym tytułem; wystawa eksponowana tylko w jednym miejscu stanowi tylko jedną ekspozycję. W Pod definicją zdjęcie wystawy plenerowej zorganizowanej w ramach projektu „Parafie i kościoły polskie w USA”. Są to stojące słupy, które w górnej części mają zdjęcia oraz tekst, a w dolnej – świecący panel. Kolejne hasło to video art - metoda działań artystycznych wykorzystująca telewizyjną technikę rejestracji i przekazywania obrazu. Stwarza bogate możliwości kreacji obrazu, szczególnie przy zastosowaniu cyfrowych technik zapisu. Pod definicją umieszczono trzy klatki ze sztuki „Opowieść letnia” (część projektu „W sztuce marzenia stają się rzeczywistością”) Katarzyny Kozyry. Pierwsza z nich przedstawia grupę niskorosłych kobiet w kolorowych fartuszkach. Stoją one w ogrodzie i trzymają konewki i inne przyrządy ogrodnicze. Druga klatka przedstawia mężczyznę stojącego w ogrodzie w starodawnym stroju z żabotem przy koszuli i czarnych butach ze złotymi klamrami. Trzecia klatka przedstawia postacie w pokoju. Na niskich fotelach siedzą: mężczyzna w starodawnym stroju, kobieta ubrana w biały, przylegający strój oraz mężczyzna ubrany w strój kobiecy – sukienkę i buty na wysokich obcasach, Pomiędzy postaciami stoją niskorosłe kobiety. Kolejne hasło to rzeźba - jedna ze sztuk plastycznych, której dzieła - również zwane rzeźbami - są kompozycjami trójwymiarowymi (w przeciwieństwie do malarstwa i grafiki); rzeźba może mieć charakter plenerowy, najczęściej być umiejscowiona w parkach, osiedlach, na placach, w otoczeniu zieleni. Pod definicją znajduje się zdjęcie rzeźb „Trzy owce” Bronisława Chromego z lat dziewięćdziesiątych, ustawionych przy Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie. Są to rzeźby odlane z betonu w kształcie owiec, ustawione na trawie. Kolejne hasło to taniec - sztuka wywodząca się z języka ruchu; środkiem wypowiedzi są odpowiednio zestawione ruchy ciała, wykonywane w określonym rytmie i zgodne z towarzyszącą im muzyką. Pod definicją umieszczono zdjęcie przedstawiające taniec uliczny z 2018 roku obok XI‑wiecznego kościoła bizantyjskiego Panagia Kapnikarea. Grupa mężczyzn oraz jedna kobieta, ubrani w luźne stroje, wykonują ruchy rękoma i nogami. Pod spodem jeszcze jedno zdjęcie, In My Body, produkcja taneczna Bboyizm, choreograf: Crazy Smooth. Dwóch mężczyzn, ubranych w luźne stroje, zatrzymani są w pozie tanecznej blisko podłogi na scenie. Kolejne hasło to sztuka ludowa - sztuka społeczności wiejskiej, przez nią tworzona bądź dla niej przeznaczona, powstała z potrzeb materialnych i duchowych, z ambicji regionalnych i chęci pokazania swej pozycji społecznej oraz osiągnięć artystycznych. Charakteryzuje się przywiązaniem do tradycji (m.in. wiernością raz przyjętym schematom ikonograficznym, stosowaniem tradycyjnych technik); forma dzieł jest uwarunkowana ich funkcją użytkową, obrzędową lub religijną. Pod definicją ściany zewnętrzne chałupy ozdobione wzorami opartymi na sztuce ludowej, Zalipie. Na białej ścianie umieszczono kolorowe malunki kwiatów i liści. Dach wykonano ze strzechy. Wokół chaty rosną rośliny. Kolejne hasło to festiwal światła - wydarzenie artystyczne polegające na ukazaniu różnorodnych form artystycznych, wykorzystujących światło jako element street artu, kreowanie odbioru przestrzeni oraz wytwarzanie relacji pomiędzy architekturą, człowiekiem i środowiskiem. Pod definicją dwa zdjęcia przedstawiające Festiwal Kinetycznej Sztuki Światła (z angielskiego Light Move Festival) z 2012 roku w Łodzi. Pierwsze zdjęcie przedstawia budynki oświetlone różnymi kolorami. Drugie zdjęcie przedstawia mapping 2D/3D na fasadzie kościoła Zesłania Ducha Świętego na Placu Wolności. Budynek oświetlono kolorem różowo‑fioletowym z białymi wzorami kwiatowymi.
„Miejsce spotkań ze sztuką” - mapa pojęć, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, „Miejsce spotkań ze sztuką” - mapa pojęć, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Dzięki rozpowszechnianiu sztuki i wszelkich artystycznych działań w Internecie sztuka jest powszechna, funkcjonuje w wielu gałęziach przemysłu, reklamie, codziennym życiu, jest tuż obok człowieka.

Polecenie 1
R14A1HA1TC614

Zaprojektuj swoje dzieło street artu.
Wybierz dowolny przedmiot, który ma dla ciebie znaczenie (lubisz go, często używasz, albo przeciwnie, przeszkadza ci, denerwuje).
Zrób aparatem cyfrowym jego zdjęcie.
Następnie zastanów się, jakie otoczenie jest dla niego nietypowe ( nie pasuje do jego przeznaczenia) i sfotografuj je.
Połącz oba zdjęcia w programie komputerowym tak, aby przedmiot na zdjęciu stał się większy niż w rzeczywistości. Jeżeli masz problemy z techniczną realizacją zadania, poproś o pomoc.
Zobacz, jak zmieniło się znaczenie i odbiór przedstawionego przez ciebie przedmiotu ze względu na inny rozmiar i nietypowe umiejscowienie w przestrzeni.
Opowiedz o realizacji zadania, kierując się odpowiedziami na pytania:
– dlaczego został wybrany właśnie taki przedmiot?
– z jakich powodów nastąpiło jego umiejscowienie w takim, a nie innym otoczeniu?
– czy w nowej sytuacji przestrzennej obiekt nabrał dla ciebie innych znaczeń?; jeżeli tak, to jakich?

Przedyskutujcie Wasze pomysły w klasie, zapoznajcie się z wielością możliwych interpretacji. Być może niektóre z nich ukażą ciekawe spostrzeżenia, nieuwzględnione przez Ciebie w pracy.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1
R1VO54SBFJTBA
Jak myślisz, dlaczego artyści decydują się prezentować swoje dzieła nie tylko w galeriach sztuki, ale również w przestrzeni miast, w plenerze i innych, nietypowych miejscach? Odpowiedz.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.

Słownik

antyrama
antyrama

(z gr. anti – przeciw, odwrotny)  rodzaj oprawy dzieła plastycznego (rysunku, grafiki, akwareli, fotografii)  bez ramy, składający się z cienkiej, twardej ścianki i szkła lub pleksy połączonych klamerkami, pomiędzy które umieszcza się prace; nazwa odnosi się do wyglądu, przypominającego pozostałość po usunięciu ramy

ekspozycja
ekspozycja

inaczej: wystawa, prezentowany zbiór przedmiotów w muzeum lub galerii

galeria sztuki
galeria sztuki

kolekcja dzieł sztuki istniejąca jako samodzielna instytucja lub stanowiąca dział w muzeum

instalacja  artystyczna
instalacja  artystyczna

wieloelementowa realizacja artystyczna skomponowana w zastanej, konkretnej przestrzeni (np. miejscu, obiekcie), będąca częścią, elementem tej przestrzeni

muzeum
muzeum

instytucja, której zadaniem jest naukowa analiza materialnych świadectw cywilizacji człowieka i jego otoczenia, ich pozyskiwanie, przechowywanie, konserwowanie oraz udostępnianie celem badań, nauczania i rozrywki

przestrzeń
przestrzeń

ma wiele znaczeń. Podstawowe z nich - to otoczenie, obszar, który może być ograniczony, np. przestrzeń mojego pokoju lub przestrzeń otwarta, bez granic, jak nad morzem, na pustyni, na polu po horyzont. Przestrzeń jest bardzo ważna dla rzeźby -rzeźba istnieje w przestrzeni.

rzeźba abstrakcyjna
rzeźba abstrakcyjna

rzeźba nieprzedstawiająca świata rozpoznawalnych przedmiotów, oderwana od obrazowania rzeczywistości. Dzieło abstrakcyjne jest samodzielną kompozycją w przestrzeni, zbudowaną z układów form lub odrębną bryłą.

rzeźba pełnoplastyczna
rzeźba pełnoplastyczna

inaczej rzeźba pełna - wolnostojąca, przeznaczona do oglądania ze wszystkich stron

skansen
skansen

muzeum na wolnym powietrzu, w którym gromadzi się przenoszone z różnych terenów danego kraju zabytki etnograficzne, przeważnie zanikające budynki wiejskie (chałupy, zagrody, wiatraki, młyny, świątynie, szałasy pasterskie i tak dalej).

tworzywa sztuczne
tworzywa sztuczne

tworzywa wytwarzane przez człowieka, głównie z ropy naftowej, gazu ziemnego, soli, węgla. Podczas ogrzewania miękną i stają się plastyczne, po wystudzeniu twardnieją. Mają wiele zastosowań; jako opakowania produktów spożywczych, napojów, w sztuce - niekiedy do tworzenia rzeźb i instalacji.

wystawiennictwo
wystawiennictwo

sztuka organizowania, aranżacji wystaw

Źródła

  • sjp.pwn.pl

  • encyklopedia.pwn.pl

  • Kubalska – Sulkiewicz K., Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

  • landart.asp.lodz.pl

Bibliografia

  • Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1980.

  • Kubalska – Sulkiewicz K., Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.

  • Little S., Sztuka. Kierunki, mistrzowie, arcydzieła, Elipsa, Poznań 2007.

Linki do e‑materiałów