R16ENW5WbFQoN

Ilustracja składa się z sześciu fotografii dzieł malarskich umieszczonych w dwóch rzędach. Od lewej na górze sztuka ulicy, przedstawia artystę wykonującego mural, na którym znajduje się magnetofon kasetowy ogromnych rozmiarów. Obok znajduje się obraz przestawiający bociana na tle zielonej łąki. Kolejny obraz "Madonna Rafaela" - przedstawia twarz Madonny, która rozpada się na podobieństwo rozpadu atomu: na kule, geometryczne figury i formy przypominające rogi nosorożca. Poniżej w drugim rzędzie od lewej strony obraz przedstawia ulicę małego miasteczka w pogodny dzień. Kolejny obraz to ułożone obok siebie czarne i białe kwadraty jednakowej wielkości, które nie tworzą żadnego obrazu. Ostatni obraz wypełnia twarz mężczyzny, na której widać ułożone nieregularne prostokąty.

Spis treści

1. Sztuka nowoczesna i awangarda artystyczna

2. Abstrakcjonizm

3. Konceptualizm

4. Już wiesz

5. Potrafisz

6. Słownik

Sztuka nowoczesna i awangarda artystyczna

Współcześni artyści wyrażają swoje poglądy o otaczającym nas świecie za pomocą środków wykraczających często poza tradycyjne rozwiązania. Nie oznacza to jednak, że zrezygnowali z gatunków i technik wypracowanych przez wieki. Nadal wybierają tradycyjne techniki malarskie, łączą je, eksperymentują, nadając swoim dziełom odmienną, zindywidualizowaną formę wypowiedzi, szukają kontekstówkontekstkontekstkontekstów swojej sztuki.

Sztuka nowoczesna jest często wyzwaniem dla odbiorcy, bywa niezrozumiała, skłania do odniesień biograficznych artysty, poszukiwania kontekstówkontekstkontekstów (historycznego lub religijnego), czy wyjaśnienia niedosłownych i symbolicznych znaczeń. Aby lepiej zrozumieć sztukę współczesną, warto poznać kierunki, biografie artystów i rodzaje technik malarskich.

Awangarda (z fr. avant garde „straż przednia”) – oznacza zespół tendencji i kierunków w sztuce XX wieku odrzucający dotychczasowe style i sposoby tworzenia. Artyści awangardowi konstruują własny świat, nie naśladują rzeczywistości, szukają własnego języka wyrazu.

Reprezentanci kierunków w malarstwie XX  prezentowali różne poglądy artystyczne, posługiwali się różnymi technikami i środkami wyrazu.
Zapoznasz się z dwoma z nich: abstrakcjonizmem i konceptualizmem.

wróć do spisu treści

Abstrakcjonizm

Sztuka abstrakcyjna - to styl, którego źródłem jest świat rzeczywisty, ale przedstawienie go nie odzwierciedla, w abstrakcji istnieją tylko kształty, kolory, formy i znaki.

Termin ten po raz pierwszy został użyty w tytule akwareli Wassily'ego Kandinsky'egoWassily KandinskyWassily'ego Kandinsky'ego w 1910 r.

Abstrakcja może być niegeometryczna i geometryczna.

Abstrakcja niegeometryczna

AbstrakcjęabstrakcjonizmAbstrakcję w swobodnej formie, gdzie plamy są nieregularne i dynamiczne określa się abstrakcją niegeometryczną.

Action Painting czyli malarstwo gestu

Od około połowy XX wieku, w Stanach Zjednoczonych szczególną popularność zyskała abstrakcja niegeometryczna: Action PaintingAction PaintingAction Painting czyli malarstwo gestumalarstwo gestumalarstwo gestu.

Artyści zwracali uwagę na sam akt twórczy i proces powstawania dzieła.
Gest malarski był podstawowym środkiem wyrazu, który w założeniu miał wyrażać  emocje.

Technika drippingu

R1DPTS3GFU6TE1

Fotografia przedstawia artystę tworzącego obraz. Zdjęcie jest czarno‑białe, w jego centrum znajduje się malarz, który przykucnął nad swoim dziełem. Artysta jest w średnim wieku, ma dużą łysinę, a nad uszami ciemne włosy. W kąciku ust trzyma papierosa. Ubrany jest w spodnie z z podwiniętymi mankietami oraz fartuch, na nogach ma sznurowane buty. W prawej dłoni ubrudzonej farbą artysta trzyma pędzel, z którego wąską smużką spływa czarna farba, wprost na tworzony obraz, rozłożony na podłodze. W lewej ręce artysta trzyma puszkę z farbą. Obraz, nad którym kuca artysta jest duży. Na białym tle znajdują się nieregularne linie i kształty w ciemnym kolorze. W rogu pomieszczenia stoi kredens, a obok niego oparty jest obraz.

Twórcy abstrakcji uważali, że sposób malowania powinien zawierać jak największy ładunek energii, a tym samym być nacechowanym emocjami i ekspresją.

Takie było malarstwo Jacksona PollockaJackson PollockJacksona Pollocka , który w swoim malarstwie zastosował metodę drippingudrippingdrippingu.
Polegała ona na rozpryskiwaniu i rozlewaniu farby na płótnach ogromnych rozmiarów.
Obrazy rozkładał na podłodze, wylewał na nie wiadra farby, rozciągał ją kijem lub pędzlem, kapał farbą na powierzchnię płótna, które traktował jak pole do działania.

Na ilustracji obok znajduje się fotografia przedstawiająca artystę podczas pracy.

Obraz „Rytm jesieni (numer 30)” jest dziełem pokaźnych rozmiarów (266,7 cm × 525,8 cm), które jako abstrakcjaabstrakcjonizmabstrakcja zaskakuje odbiorcę dynamiką i żywiołowością.

R1LJKKNAGNC2C

Fotografia przedstawia wielki obraz oraz trzy znajdujące się przed nim osoby. Obraz wykonany jest w stylu abstrakcyjnym, ma układ poziomy i składa się z plątaniny wielu nieregularnych linii różnej grubości, nachodzących na siebie. Obraz jest dynamiczny, bardzo dużo się na nim dzieje, a linie są w kolorze czarnym, białym i brązowym na jasnobrązowym tle. Pomieszczenie nie jest zbyt jasno oświetlone. Dzieło znajdujące się na ścianie ma układ poziomy i wykonane jest w stylu abstrakcyjnym. Przed obrazem stoją dwie drewniane ławki z ciemnymi, tapicerowanymi siedzeniami. Na ławce znajdującej się po lewej stronie, przodem do obrazu, siedzą dwie osoby - kobieta i mężczyzna. Mężczyzna ma ciemne włosy, ubrany jest w białą bluzę i ciemne spodnie, nogi ma rozstawione szeroko, a łokcie opiera na kolanach. Siedząca obok niego kobieta ubrana jest w beżową kurtkę, granatowe spodnie oraz jasne, sportowe buty. Kobieta trzyma swoją lewą rękę na plecach mężczyzny, a wzrok skierowany ma w lewo. Na drugiej ławce siedzi kobieta skierowana plecami do obrazu. Kobieta ma na sobie ciemne ubrania, nogę założoną na drugą nogę oraz skrzyżowane ręce oparte na kolanach. Głowę pochyla nisko, w jednej ręce trzyma kartkę papieru.

R1VMB9CSZ9JQT1

Zdjęcie przedstawia opakowanie puzzli ukazujących obraz Jacksona Pollocka pod tytułem „Rytm jesieni (numer 30)”. Opakowanie umieszczone centralnie na zdjęciu jest w kształcie tuby z białą pokrywką. Na pudełku znajduje się obraz wykonany w stylu abstrakcyjnym, składający się z plątaniny wielu nieregularnych linii różnej grubości, nachodzących na siebie. Linie są w kolorze czarnym, białym i brązowym na jasnobrązowym tle. Z prawej strony opakowania znajduje się żółty napis „Art Puzzle” umieszczony na czarnym tle. Na dole tuby jest biały napis „Autumn rythm” na czarnym tle.

Technika PollockaJackson PollockPollocka zainspirowała wiele osób z różnych dziedzin pop kultury.

Na ilustracji obok znajduje się ilustracja z ART Puzzle [czytaj: art pazl] z obrazem „Rytm jesieni (numer 30)” wyprodukowanymi przez Fundację  Pollock‑Krasner [czytaj: polok‑krasner] w Nowym Jorku.

Japońska projektantka mody Chitose Abe [czytaj: czitose abej], marka Sacai [czytaj: sakai], stworzyła linię odzieży, wykorzystując detale z poplamionej farbą podłogi studia PollockaJackson PollockPollocka w The Springs [czytaj: de springs].

Projekty ubrań miały swoją premierę w Paryżu podczas Tygodnia Mody - przykład tej realizacji znajduje się na ilustracji poniżej.

R1GZ5BQ9LK2MU

Fotografia przedstawia ubiór od pasa w dół kilku osób stojących bądź idących obok siebie. Ich dłonie opuszczone są wzdłuż tułowia, a paznokcie pomalowane na ciemny kolor. Osoby znajdują się na ciemnej podłodze, do której przytwierdzona jest biała taśma. Postacie stoją przed taśmą, a jedna z nich trzyma czubek buta na białej taśmie. Ubrane są w długie, sięgające kostek, wzorzyste szaty i wzorzyste botki ze szpiczastymi noskami i czarnymi podeszwami. Stroje są luźne, dwie osoby mają dodatkowo czarne narzutki bądź rozpięte płaszcze z cienkiej, półprzezroczystej tkaniny, a jedna osoba trzyma kwadratową torbę z brązowymi elementami w kształcie rączek. Ubrania i buty wszystkich osób wykonane są w tym samym stylu i podobnych kolorach oraz wzorach. Szaty i buty są w odcieniach niebieskiego, fioletu, szarości. Charakterystyczną cechą wspólną jest wzór na ubraniach i butach, stanowiący niekończący się zbiór różnokolorowych nieregularnych plam o różnej wielkości i kształcie. Ubrania wyglądają jakby ktoś pokropił je kolorowymi farbami – występują plamy i ciapki w kolorze żółtym, białym, czerwonym, pomarańczowym, czarnym i fioletowym.

Abstrakcja geometryczna

W drugiej dekadzie XX wieku powstała abstrakcja geometrycznaabstrakcja geometrycznaabstrakcja geometryczna.

Piet Mondrian

Holenderski artysta Piet Mondrian wychodząc od wiernego rysunku drzewa, stopniowo upraszczał jego formę, uzyskując przedstawienie abstrakcyjne. Przekształcane przez artystę drzewo powstawało z przecinających się wielu łuków i linii, opartych na geometrycznym schemacie.
Przestrzeń między nimi Mondrian wypełnił płaską plamą koloru.

R7Q94CQS3S7SP

Ilustracja przedstawia drzewo bez liści, które w dolnej części jest w kolorze ciemnej czerwieni i stopniowo przechodzi w czerń przy górnych gałęziach. Przedstawione jest na niebieskim tle. Rysowane jest prostymi, krótkimi pionowymi i poziomymi liniami.

RH4vnAdN2PnP1

Ilustracja przedstawia drzewo bez liści w kolorze szarym o gałęziach rysowanych długimi pociągnięciami. Między gałęziami tworzą się różne figury geometryczne. Drzewo wtapia się w tło, które stanowi plamy szarości i bieli.

RP7x4Ja2sQPvd

Ilustracja przedstawia obraz Pieta Mondriana „Kwitnąca jabłoń”. Obraz jest kompozycją figur geometrycznych głównie owalnych lub zaokrąglonych. W dolnej części te figury są mniejsze niż w górnej. Kolory obrazu są jasne, a kształt figur rysowany jest czarną farbą.

wróć do spisu treści

Konceptualizm

Sztuka konceptualna rozważa wiele możliwości dotyczących sztuki, np. że istnieją niezliczone sposoby malowania tego, co już zostało namalowane. 
Albo, że koncepcja dzieła może polegać na działaniu przypadku, czyli dzieło może powstać bez wcześniejszej idei.
Konceptualizm także zakłada, że wykonanie dzieła, jak też dzieło wykonane, może w ogóle nie mieć znaczenia. A jedyną rzeczą, która naprawdę się liczy, jest pomysł.

Gerhard Richter[czytaj: gerhard rikter] malował abstrakcje generowane przez przypadek. Zwróć uwagę, że ta koncepcja powstała już w latach 60‑tych XX wieku.
Artysta starał się oderwać malarstwo od jego tradycyjnych wartości, takich jak obserwacja otoczenia i ekspresja związana z własnoręcznym wykonaniem dzieła.
Jego abstrakcja „1024 kolory” jest przykładem dzieła, w którym artysta rezygnuje z jakiejkolwiek idei.

Współcześni artyści często korzystają z założeń sztuki koncepcyjnej.
Prace Debry Ramsay [czytaj: debry remsej] przywodzą na myśl dwie podstawowe idee, które dominują w naszej kulturze:

1. Przekonanie, że każdy aspekt naszego życia jest monitorowany, obliczany i analizowany.

2. Świadomość, że natura się zmienia i że teraz możemy ją obserwować i odnaleźć w tym estetyczne piękno.

R1a5zTE9SEgeg1

Obraz przedstawia zbiór kolorowych, poziomych linii. Kilka linii jest grubszych i biegnie przez całą szerokość obrazu, natomiast pozostałe są równej grubości, lecz mają różną długość. Początek wszystkich linii o tej samej grubości jest na tej samej wysokości, tak samo koniec każdej linii jest na tej samej wysokości, co daje wrażenie wyjustowania tekstu. Kolory są w większości stonowane, użyto między innymi zieleni, niebieskiego, czarnego, bordo czy jasnego żółtego.

Debra Ramsay uchwyciła upływ czasu, dokumentując zmianę koloru w tym samym miejscu na przestrzeni roku ( New Berlin, NY) [czytaj: nju berlin, nju jork].

Pomimo, iż obrazy artystki są abstrakcjami, to myśli o każdym z nich jak o pejzażu.
Cykl pracy jest długi; artystka wraca na określony szlak o różnych porach roku, wykonując zdjęcia.

Po powrocie do studia miesza kolory za pomocą programu, który interpretował kolor wybrany ze zdjęcia na formułę farby.
Widz zobaczy każdą porę roku jako indywidualny obraz, a cały rok jako inny obraz.

R1JMH27GQL2N81

Ilustracja przedstawia obraz, na którym znajduje się pięć ciemnoróżowych prostokątów w układzie poziomym, ułożonych piętrowo na sobie. Zostały namalowane różnymi grubościami pędzli. Prostokąt znajdujący się najniżej jest najgrubszy i najdłuższy, stanowi podstawę całej konstrukcji, a każdy kolejny jest krótszy i cieńszy. Prostokąty ułożone są symetrycznie, w sposób wyśrodkowany. Pasma farby wyglądają tak, jakby były ułożone jeden na drugim i zwężają się stopniowo od dołu do góry, tworząc kształt zigguratu. Praca pokazuje niechęć artysty do dokonywania zbyt świadomych wyborów, w szczególności tego, jaki rozmiar pędzla wybrać. Jednoczesne używanie wszystkich pędzli to sposób na uniknięcie konieczności wybierania jednego z nich.

Dziełem opartym na innej koncepcji jest obraz Martina Creed [czytaj: martina krida] „Work No.1104” [czytaj: łork namber łan tałzend łan handred end fołr] z 2011r.
Dzieło składa się z sześciu grubych poziomych pociągnięć farby akrylowej na płótnie.
Pasma farby wyglądają tak, jakby były ułożone jedno na drugim i zwężają się stopniowo od dołu do góry, tworząc kształt zigguratu.

Praca pokazuje niechęć artysty do dokonywania zbyt świadomych wyborów, w szczególności tego, jaki rozmiar pędzla wybrać.
Stąd jednoczesne używanie wszystkich pędzli to sposób na uniknięcie konieczności wybierania jednego z nich.
Praca odzwierciedla ironiczny stosunek autora do świata, objawiający się w minimalnym użyciu środków artystycznych, a także ograniczonym wkładzie pracy artysty.

Ćwiczenie 3

RDfbMIWhB06rr

Ilustracja przedstawia obraz, na którym widać nieregularnie pozostawione plamy wykonane pędzlem. Pociągnięcia są nieregularne. Połowa obrazu ma kolor czerwony, na którym są pociągnięcia pędzlem w różnych barwach. Druga część to pociągnięcia pędzlem o różnych barwach i wielkości.

RCUdNtu9mZdWh

Zaznacz cechy właściwe dla powyższego dzieła.

2

Ćwiczenie 3

RA1GTXA8GJMRL

Podaj nazwę oryginalnej techniki, która przyniosła sławę Jacksonowi Pollockowi. Odpowiedź wpisz w polu poniżej.

Pokaż podpowiedź

Technika ta swoją nazwę wzięła od „kapania”. Podpowiedź znajdziesz w treści materiału

Pokaż odpowiedź

Dripping przyniósł Jacksonowi Pollockowi sławę.

Twórz tradycyjnie!

Za chwilę czeka cię ciekawe doświadczenie artystyczne.
Włącz swoją ulubioną muzykę. Zastanów się, czy można ją namalować?
Spróbuj teraz wykonać ćwiczenie, znajdujące się poniżej.
Powodzenia!

Ruk0siscH3tze

Zdjęcie przedstawia przybory plastyczne; z prawej strony w dużym zbliżeniu znajdują się kredki ułożone obok siebie, od zimnych do gorących kolorów. Po drugiej stronie - rozłożony komplet farb akwarelowych i a nad nim dwie ręce. Jedna wskazuje palcem farby, druga nabiera je pędzelkiem. Z brzegu wychyla się kilka pędzli w kubku. Na górnej krawędzi zdjęcia zostały dodane spływające do dołu farby, częściowo zasłaniające obraz.

Polecenie 2

R168N494B3T9T

(Uzupełnij).

Pokaż podpowiedź

W celu właściwego użycia akwareli, pamiętaj o zasadzie malowania wodą z niewielką ilością pigmentupigmentpigmentu. Zwróć uwagę również na to, aby pozostawić miejsca białe, nie pokryte farbą. Maluj najpierw jasnymi barwami, potem ciemniejszymi.

Pokaż odpowiedź

Praca powinna być wykonana barwami nasyconymi, które określa się dźwięcznymi.

Ilustracja poniżej przedstawia sześć przykładowych rozwiązań.
Traktuj je jako inspirację i zaproponuj własne, oryginalne rozwiązanie.

R1ARFDM8M32J8

Fotokolaż przedstawiający przykładowe prace wykonane technika akwareli. Wszystkie sześć dzieł to abstrakcje.

2

Polecenie 2

R54GETLS9792R

Jak sądzisz, czy do wyrażenia w pracy malarskiej radości i szczęścia bardziej odpowiadałaby abstrakcja geometryczna czy abstrakcje niegeometryczna?
Uzasadnij swój wybór w kilku zdaniach.
Zapisz swoją odpowiedź w polu poniżej.

Pokaż podpowiedź

Zwróć uwagę na cechy malarstwa abstrakcyjnego: geometryczne posługuje się figurami geometrycznymi, a niegeometryczne - swobodnymi barwnymi plamami i liniami.

wróć do spisu treści

Już wiesz

• jak określać awangardowe kierunki w malarstwie nowoczesnym;

• jakie są awangardowe kierunki w malarstwie współczesnym;

• jak omawiać cechy stylu artystów współczesnych;

• jak definiować pojęcia; abstrakcjonizm, action paintingaction paintingaction painting, drippingdrippingdripping, abstrakcja geometryczna, konceptualizm;

• na czym polega abstrakcja geometryczna;

• na czym polega abstrakcja niegeometryczna;

• na czym polega konceptualizm w sztuce.

Potrafisz

• charakteryzować cechy wybranych kierunków malarskich;

• rozpoznawać wybrane sylwetki twórców malarstwa abstrakcyjnego;

• rozróżniać formy wypowiedzi artystycznej, wskazywać związek malarstwa z innymi dziedzinami kultury;

• stosować różne techniki malarskie we własnej pracy plastycznej;

• wyjaśnić pojęcia; abstrakcjonizm, action paintingAction Paintingaction painting, drippingdrippingdripping, abstrakcja geometryczna, konceptualizm;

• odróżnić malarstwo abstrakcyjne geometryczne od malarstwa abstrakcyjnego niegeometrycznego;

• wskazać różnice między abstrakcją geometryczną, a abstrakcją niegeometryczną.

wróć do spisu treści

Słownik

wróć do spisu treści

Źródła

• encyklopedia.pwn.pl

• sjp.pwn.pl

Linki do e‑materiałów

• https://zpe.gov.pl/b/jak-swoje-dziela-tworzyli-abstrakcjonisci/PKcJiUIxQ

• https://zpe.gov.pl/b/abstrakcja-geometryczna-projektujemy-odziez-i-akcesoria/P15JDADgI

• https://zpe.gov.pl/a/sila-ekspresji–wyrazenie-siebie-poprzez-sile-malarska/D9wSEQOCu

wróć do spisu treści