REFasMQ3830BF
Ilustracja interaktywna przedstawia dwie instalacje. Pierwsza to dzieło Jeffa Koonsa „Kolorowanka”. Ukazuje abstrakcyjną formę, której pofalowana, chromatyczna powierzchnia mieni się i odbija otoczenie, sprawiając złudzenie przezroczystości, a nawet pozory ruchu. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Ta instalacja została wykonana z chromowanej stali nierdzewnej, więc jej powierzchnia przypomina lustro. Sprawia wrażenie przezroczystej, ponieważ odbija widok otaczających ją budynków. Za każdym razem instalacja stanowi nieco inną kompozycję – zależną od widzów, których wizerunki również odbijają się w wypolerowanej stali. Druga instalacja to praca Roberta Kuśmirowskiego „Tężnia sztuki”. Ukazuje konstrukcję zbudowaną z drewna iglastego, systemu różnych łączeń, drewnianych podpór oraz wielu przedmiotów i urządzeń powystawowych, poukładanych w schowkach. Wewnątrz znajduje się tunel, w który można wejść. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Do rzeźby widz może wejść i, jak twierdzi sam twórca, inhalować się sztuką. Konstrukcja o wymiarach 6 m wysokości i 22 m szerokości przypomina ciechocińską tężnię – po jej ścianach spływa prawdziwa solanka. Instalacja została wypełniona przedmiotami użytkowymi zbieranymi przez artystę przez 12, opatrzonymi spisem inwentarzowym wzorowanym na spisach muzealnych. Pod wpływem pogody, a także użytkowania tężni przez zwiedzających, kształt instalacji wciąż się zmienia.
Instalacje, fot 1: Jeff Koons [czytaj: dżef kiyns] „Kolorowanka”, fot. 2: Robert Kuśmirowski „Tężnia sztuki”
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1
RUCTL1VOFUEV2
Sprawdź swoją wiedzę. Zastanów się, które pojęcia, spośród podanych poniżej, znasz, a które są Ci nieznane. Dopasuj je do odpowiednich miejsc.
Uwaga! Podczas pracy z materiałem zwróć szczególną uwagę na te określenia/terminy, które znalazły się w rubryce NIE WIEM.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
spis

Spis treści

  1. Ogólnie o tematyce rzeźb

  2. Rzeźba antropomorficzna (przedstawiająca człowieka)

  3. Rzeźba zoomorficzna (przedstawiająca zwierzęta)

  4. Rzeźba floralna (przedstawiająca rośliny)

  5. Rzeźba abstrakcyjna

  6. Już wiesz

  7. Potrafisz

  8. Słownik

link1

Ogólnie o tematyce rzeźb

Ze względu na to, co może przedstawiać rzeźba - w dużym uogólnieniu - możemy wyróżnić:

  • rzeźbę antropomorficzną

  • rzeźbę zoomorficzną

  • rzeźbę floralną

  • rzeźbę abstrakcyjną

  • instalację rzeźbiarską

wróć do spisu treści

link2

Rzeźba antropomorficzna
(przedstawiająca człowieka)

Wśród rzeźb antropomorficznych, przedstawiających postacie ludzkie, można wyróżnić rzeźby pełnofigurowerzeźba pełnoplastycznarzeźby pełnofigurowe, popiersiapopiersiepopiersia i rzeźby głowy oraz płaskorzeźbypłaskorzeźbapłaskorzeźby. 
Zapoznaj się z przykładami rzeźb zamieszczonymi poniżej.

REL83tS6ChTRV
Igor Mitoraj „Eros spętany”, 1999 r., Rynek Starego Miasta w Krakowie, fot.: Iwona Grabska
Źródło: pl.wikipedia.org, licencja: CC BY 3.0.
Ri9xR6841z7ui
Gutzon Borglum [czytaj: gatsen burglem], „Pomnik Narodowy Mount Rushmore”[czytaj: maunt raszmor], ok. 1927‑1941 r., zbocza góry w Południowej Dakocie, USA
Źródło: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY 3.0.
RRn0GQIuPXQ3M
Jerzy Jotka Kędziora, Wisząca rzeźba, XXI w., Częstochowa, fot.: Paweł "pbm" Szubert
Źródło: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
R1JF9OC4FMEBU
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Pomnik Fryderyka Chopina”.
Polecenie 2
RJ68P4HVQ3U6H
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1
R4UpEyotPJwF7
Zaznacz rzeźbę, która jest popiersiem.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1
RKJtiPAjFgRtX
Wymień typy rzeźb antropomorficznych.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
Rmotlk4zwHOc3
Mieszkańcy Krakowa często umawiają się na Rynku Głównym „przy głowie”.
Przypomnij, jakie są typy rzeźb antropomorficznych i zaznacz rzeźbę przedstawiającą głowę.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R4kcmFh07COP2
Odpowiedz na pytanie: co jest cechą charakterystyczną rzeźby antropomorficznej?
Swoją odpowiedź zapisz w polu poniżej.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.

wróć do spisu treści

link3

Rzeźba zoomorficzna
(przedstawiająca zwierzęta)

Rzeźby przedstawiające zwierzęta noszą nazwę rzeźb zoomorficznych.

R1T8XIvN1tuzA
Małgorzata Więcławska i Karol Furyk, 2007 r., „Osiołek”, Toruń
Źródło: wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 2.5.

Płaskorzeźba zoomorficzna

RuIxCc9jiIxqE1
Autor nieznany, płaskorzeźba zoomorficzna na ścianie budynku w Santorini, Grecja
Źródło: commons.wikimedia.org/wiki/File:SlowFoodThera06676.JPG, domena publiczna.

Płaskorzeźby zoomorficzne często oparte są na stylizowanych motywach, zaczerpniętych z realnego bądź fantastycznego świata zwierząt.

Najczęściej dekorują fasady budowli i wnętrza.

Na ilustracji obok znajduje się przykład takiej płaskorzeźby, umieszczonej na ścianie budynku.

Polecenie 3
R1HZi3zBXOPve
Odpowiedz na pytanie: czym różni się rzeźba antropomorficzna od zoomorficznej?
Swoją odpowiedź zapisz w polu poniżej.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
RAMFQ26GNDVFV
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Pomnik psa Dżoka”.
Polecenie 4
R14MOKD6334H2
Zaznacz poprawną odpowiedź. Zaznacz poprawną odpowiedź. Z jakich elementów składa się rzeźba? Możliwe odpowiedzi: 1. dłonie, pies, 2. popiersie mężczyzny w podeszłym wieku, pies , 3. pies, krzyż (symbolizujący śmierć właściciela)
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 5
R7P4JEC84UL8P
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 6
R1536FBTHFA48
Wskaż miasto, w którym znajduje się pomnik psa Dżoka. Możliwe odpowiedzi: 1. Poznań, 2. Warszawa, 3. Łódź, 4. Kraków
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

wróć do spisu treści

link4

Rzeźba floralna (przedstawiająca rośliny)

Przedstawienia roślin występują najczęściej w rzeźbie jako reliefyreliefreliefy czyli płaskorzeźby.płaskorzeźbapłaskorzeźby. Mają one zazwyczaj zastosowanie w architekturze i sztuce użytkowej.
Zobacz zdobienia kamiennej głowicy kolumny.

R17ZmgOFelRix
Zdobienie głowicy akantem, XII w., Metropolitan Museum of Art [czytaj: metropolitan miuzijem of‑art], Nowy Jork, Stany Zjednoczone Ameryki
Źródło: online-skills, domena publiczna.
Ćwiczenie 3
R1MFUEDGT23KF
Przyporządkuj poszczególne rzeźby do odpowiednich kategorii.
Przeciągnij tekst pod właściwą ilustrację.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
R18mIAcm3tI5b
Co to znaczy, że rzeźba jest zoomorficzna? Zaznacz właściwą odpowiedź.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.

wróć do spisu treści

link5

Rzeźba abstrakcyjna

Abstrakcja - to odejście od dosłownego przedstawiania rzeczywistości, jak na przykład w kompozycji plenerowej na ilustracji poniżej. Usytuowanie w naturalnym krajobrazie ciężkiej, metalowej formy wprowadza kontrast kształtów i materiałów względem otoczenia.

RYjXc1kBsRqp0
Rzeźba plenerowa, Lucerna, Szwajcaria, fot.: krata
Źródło: zbiory prywatne, licencja: CC BY 4.0.
RYwdkH6vKkEiz1
Thomas Sayre [czytaj: tomas seje], "Wir", 1999 r., Muzeum Sztuki Karoliny Północnej w  Raleigh [czytaj: rajlij], Karolina Północna, USA
Źródło: pexels.com, domena publiczna.

Istnieją rzeźby, które są kompozycjami przestrzennymi z form spotykanych w rzeczywistym świecie, ale przetworzonymi przez wyobraźnię artysty. Są też kompozycje przestrzenne z form niespotykanych w rzeczywistym świecie. W obu przypadkach jest to rzeźba abstrakcyjnarzeźba abstrakcyjnarzeźba abstrakcyjna
Twórcy rzeźb abstrakcyjnych wykorzystują przedmioty lub ich elementy do uzyskania mało oczywistych obrazów, do zabawy formą, do stworzenia brył lub form przestrzennych, które nie zawsze są jednoznacznie rozpoznawalne.

Forma przestrzenna - to rodzaj rzeźby abstrakcyjnejrzeźba abstrakcyjnarzeźby abstrakcyjnej, ale nie tylko. Może również przedstawiać znane nam kształty rzeczywiste, jednak zmienione, przeobrażone.
Różni się od tradycyjnej rzeźby, powstałej przez odkuwanie, czy modelowanie, przede wszystkim tym, że jest montowana ze specjalnie przygotowanych elementów, które tworzą całość.

Czasami tytuł rzeźby lub kilka zdań wyjaśnienia mogą zmienić jej postrzeganie. 
Przyjrzyj się ilustracji znajdującej się powyżej i zapoznaj się z jej tytułem - czy uważasz, że znajomość tytułu wpłynęła na Twój odbiór dzieła?

Ważne!

To, że rzeźba jest abstrakcyjnarzeźba abstrakcyjnaabstrakcyjna nie znaczy, że niczego nie przedstawia.
To znaczy, że przedstawia świat wyobraźni artysty. Wyobraźnia jest nieograniczona, a świat wyobrażony nie musi być światem, który jest nam dobrze znany i możemy go rozpoznać - nawet jeśli poszczególne jego elementy wydają nam się znajome.
Abstrakcja może także nawiązywać do świata przyrody, na przykład do takiego, który jest widoczny dopiero pod mikroskopem.

RGp6xOQa3w4VJ1
Władysław Hasior, „Organy"(„Pomnik dla poległych w walce o utrwalenie władzy ludowej na Podhalu”), 1966 r., okolice Czorsztyna
Źródło: online-skills, domena publiczna.

Intrygujące formy przestrzenne tworzył Władysław Hasior, takie, jak na przykład na ilustracji obok „Organy”.

Pojęcie formy przestrzennejforma przestrzennaformy przestrzennej jest dość szerokie.
Obejmuje nie tylko potężne konstrukcje usytuowane w otwartej przestrzeni, ale też kompozycje niewielkich rozmiarów, jak ta, przedstawiona na zdjęciu poniżej. 
Kompozycja jest asymetryczna, ażurowa i otwarta ze wszystkich stron na przestrzeń.

RexeTL0f2j3Lc
Ilustracja przedstawia rzeźbę Katarzyny Kobro „Kompozycja przestrzenna”. Dzieło składa się z płaskich, pokolorowanych blach, których pasy są połączone i tworzą zwartą kompozycję. Rzeźbiarka stosuje kolory podstawowe - czerwony, żółty i niebieski oraz neutralne - czarny, biały i szary. Punkt 1: Polska rzeźbiarka Katarzyna Kobro (1898‑1951) była zainteresowana wzajemnym przenikaniem się rzeźby i przestrzeni. Zależało jej na tym, aby każdy punkt jej dzieła i otoczenia był tak samo ważny. Podejmując kolejne próby, chciała uzyskać dzieło czysto abstrakcyjne, czyli postrzegane jedynie jako kompozycja kształtów i barw bez odniesienia do rzeczywistych przedmiotów. Praca jest przykładem nowoczesnego stylu rzeźby i wywodzi się z nurtu konstruktywistycznego.
Katarzyna Kobro, „Kompozycja przestrzenna"
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Na ilustracji poniżej znajduje się przykład formy przestrzennejforma przestrzennaformy przestrzennej, opartej na jednym z podstawowych kształtów: kwadracie.
Zwróć uwagę, że ażurowa figura kwadratu, z której powstają sześciany, tej samej wielkości, jest powtarzana wielokrotnie. O kompozycji tak skonstruowanej rzeźby możemy powiedzieć, że jest rytmiczna i otwarta.

RSsedx2rKTy9y
Sol LeWitt [czytaj: sol liyłet], „Białe sześciany”, 1991r., Frankfurt n/Menem, Niemcy
Źródło: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY 2.0.

Niektórzy artyści  rzeźbiarze interesowali się również ruchem. Tak powstały na przykład „Mobile” określane też jako rzeźby kinetycznerzeźba kinetycznarzeźby kinetyczne.
Zapoznaj się z jedną z nich na ilustracji poniżej.

RvuYBecOvRbOG
Alexander Calder [czytaj: alekzande kolde], Drzewo, 1966 r., Basel, Szwajcaria
Źródło: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
abakan

Ciekawe formy z materiału tekstylnego i farbowanego sizalusizalsizalu tworzyła Magdalena Abakanowicz. Specjalizowała się w wielkoformatowych (dużych rozmiarów),  przestrzennych tkaninach, nazwanych od jej nazwiska – abakanamiabakanabakanami.
W wyniku twórczości artystki tkaninę zaczęto traktować jako formę rzeźbiarską, a nie wyłącznie jako element dekoracji wnętrz, czy materiał, z którego powstają ubrania.

R1TW6q6g5Nh2W
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Magdaleny Abakanowicz pt. „Zespół Czarnych Form Organicznych”. Ukazuje zawieszone czarne tkaniny oraz lezące na podłodze czarne, grube liny oraz zwały materiału uformowane w kokony. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Abakan to struktura przestrzenna, zbliżona do rzeźby, wykonana z tkaniny artystycznej. Nazwę utworzono od nazwiska artystki – Magdaleny Abakanowicz, która jako pierwsza zaczęła tworzyć takie kompozycje.
Magdalena Abakanowicz, „Zespół Czarnych Form Organicznych”, 1974 r., Łódź
Źródło: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 4
R1JvyrAHB1zl4
Zaznacz poprawną odpowiedź, odpowiadając na pytanie:
Jaki materiał Magdalena Abakanowicz wykorzystała do wykonania swoich Abakanów?
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 5
R11OFJ918J3QA
Zaznacz właściwą odpowiedź jako uzupełnienie zdania:
Magdalena Abakanowicz tworząc abakany stosowała następujący materiał:
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.

wróć do spisu treści

link6

Już wiesz

  • że rzeźba  jest jedną z dziedzin sztuki;

  • jaką tematykę mogą przedstawiać rzeźby;

  • co to znaczy, że rzeźba jest abstrakcyjnarzeźba abstrakcyjnaabstrakcyjna;

  • co to jest abakanabakanabakan;

  • co to są rzeźby kinetycznerzeźba kinetycznarzeźby kinetyczne;

  • że rzeźby abstrakcyjnerzeźba abstrakcyjnarzeźby abstrakcyjne są kompozycjami składającymi się z brył, płaszczyzn i różnorodnych form i tworzyw;

  • że rzeźby przedstawiające postać ludzką mogą być rzeźbami pełnoplastycznymirzeźba pełnoplastycznarzeźbami pełnoplastycznymi, popiersiami,popiersiepopiersiami, rzeźbami głowy lub płaskorzeźbami.

wróć do spisu treści

link7

Potrafisz

  • rozpoznać tematykę rzeźby na wybranych przykładach;

  • rozpoznać i omówić rzeźbę abstrakcyjnąrzeźba abstrakcyjnarzeźbę abstrakcyjną;

  • wyjaśnić, co to znaczy, że rzeźba jest kinetycznarzeźba kinetycznakinetyczna;

  • rozpoznać abakanabakanabakan i opisać jego charakterystyczne cechy;

  • wyjaśnić co to jest forma przestrzennaforma przestrzennaforma przestrzenna;

  • odróżnić popiersiepopiersiepopiersie od rzeźby głowy;

  • wymienić formy rzeźb antropomorficznych, przedstawiających postacie ludzkie .

wróć do spisu treści

link8

Słownik

abakan
abakan

typ tkaniny dekoracyjnej tworzony przez Magdalenę Abakanowicz; nazwę utworzono od nazwiska artystki;

forma przestrzenna
forma przestrzenna

rodzaj rzeźby abstrakcyjnej, która powstaje przez montowanie elementów specjalnie przygotowanych (z metalu, tworzyw sztucznych, itp) lub gotowych          (różnych przedmiotów lub odpadów przemysłowych); formy przestrzenne są przeważnie ażurowe, wykonane w dużej skali, usytuowane w otwartej przestrzeni;

instalacja rzeźbiarska
instalacja rzeźbiarska

kompozycja artystyczna umiejscowiona w konkretnej przestrzeni (dopasowana do niej), składająca się z jednego lub wielu elementów, które są ze sobą ściśle powiązane (zachodzą pomiędzy nią konkretne interakcje), powstałe przy wykorzystaniu dowolnych materiałów, w tym także nowych mediów; może być stała lub czasowa;

mobile
mobile

lekka, ruchoma rzeźba abstrakcyjna skonstruowana z drucików, blaszek, kulek itp.

rzeźba kinetyczna
rzeźba kinetyczna

rzeźba w ruchu, której kluczową rolę odgrywa ukazanie ruchu i wyeksponowanie zmienności; związana jest z warunkami atmosferycznymi – porusza się np. pod wpływem wiatru, ruchów wody albo zmiany temperatury;

rzeźba abstrakcyjna
rzeźba abstrakcyjna

rzeźba nieprzedstawiająca świata rozpoznawalnych przedmiotów, oderwana od obrazowania rzeczywistości; dzieło abstrakcyjne jest samodzielną kompozycją w przestrzeni, zbudowaną z układów form lub odrębną bryłą;

rzeźba pełnoplastyczna
rzeźba pełnoplastyczna

inaczej rzeźba pełna - wolnostojąca, przeznaczona do oglądania ze wszystkich stron; rzeźba pełnofigurowa rodzajem rzeźby pełnej przedstawiającej postać: całą, popiersie lub głowę.

sizal
sizal

twarde i bardzo wytrzymałe włókno naturalne, otrzymywane z agawy sizalowej, która jest gatunkiem tropikalnego krzewu; doskonałe na sznury i liny, używane też przez twórców tkaniny artystycznej;

środki wyrazu plastycznego
środki wyrazu plastycznego

elementy, jakimi twórcy posługują się tworząc dzieło sztuki; są dostosowane do dziedziny: np.: środki wyrazu plastycznego w rzeźbie to: kompozycja, bryła, światło, faktura, przestrzeń;

tworzywa sztuczne
tworzywa sztuczne

tworzywa wytwarzane przez człowieka, głównie z ropy naftowej, gazu ziemnego, soli, węgla. Podczas ogrzewania miękną i stają się plastyczne, po wystudzeniu twardnieją. Mają wiele zastosowań; jako opakowania produktów spożywczych, napojów, w sztuce - niekiedy do tworzenia rzeźb oraz instalacji;

wróć do spisu treści

link1

Źródła

  • sjp.pwn.pl

  • wikimedia.org

  • encyklopedia.pwn.pl

Linki do e‑materiałów

wróć do spisu treści

link7
popiersie
popiersie

półpostać; przedstawienie modelu w ujęciu do ramion;

płaskorzeźba
płaskorzeźba

rodzaj kompozycji rzeźbiarskiej powstałej z kamiennej, drewnianej lub rzadziej metalowej płyty, której tylna ściana ma tworzyć tło dla frontu;

relief
relief

przedstawienie skomponowane łącznie z tłem, przeznaczone do oglądania od frontu; uzyskane techniką rzeźbienia, kucia, odlewania itp. Rozróżnia się relief płaski, wypukły, wklęsły w zależności od stopnia wydobycia form z płaszczyzny;

płaskorzeźba
płaskorzeźba

rodzaj kompozycji rzeźbiarskiej powstałej z kamiennej, drewnianej lub rzadziej metalowej płyty, której tylna ściana ma tworzyć tło dla frontu;

popiersie
popiersie

półpostać; przedstawienie modelu w ujęciu do ramion;

popiersie
popiersie

półpostać; przedstawienie modelu w ujęciu do ramion;