Maria Nagajowa Język prasy, radia i telewizji jako sprawdzian poprawności językowej

Język w prasie, radiu i telewizji (zwany też językiem bądź stylem dziennikarskim albo gazetowym) jest m.in. zależny od warunków, w jakich działają wymienione środki masowego przekazu. Ujmowanie wydarzeń na gorąco, np. wiadomości sportowych i bezpośrednie przekazywanie ich na antenę, na wizję i fonię; pośpieszne redagowanie artykułu, notatki, bądź podpisu pod zdjęciem; prowadzenie wywiadu lub rozmowy np. z robotnikami w fabryce bezpośrednio przed kamerą czy mikrofonem – to wszystko nie sprzyja trosce o poprawność języka. […]

Język wymienionych środków masowego przekazu, zwłaszcza prasy, jest przedmiotem obserwacji językoznawców. Jego usterki zostały dość dokładnie zbadane.
[...]

W zakresie słownictwa spotyka się nadmiar wyrazów obcych, który utrudnia lub wręcz uniemożliwia zrozumienie wypowiedzi. […]

Zdarzają się często błędy gramatyczne, a nawet ortograficzne i interpunkcyjne.

Tak więc język w prasie, radiu i telewizji nie może być wzorem do naśladowania. Dobrze byłoby, gdyby czytelnicy i słuchacze, umiejąc wyzyskać odpowiednie informacje prasowe, potrafili jednocześnie dostrzegać usterki języka tych informacji.

CART2 Źródło: Maria Nagajowa, Język prasy, radia i telewizji jako sprawdzian poprawności językowej, [w:] tegoż, Słowo do słowa, Warszawa 1981, s. 51–54.

Współczesne media. Język mediów

Dziennikarze pracujący w mediach odpowiadają za zbieranie i przekazywanie informacji. Wzbogacają naszą wiedzę o otaczającym świecie, kształtują opinie, zainteresowania, wpływają na styl życia lub działania ludzi. Niestety współczesne media: telewizja, Internet, radio, prasa powoli przestają być źródłami dobrych wzorów językowych. Ich język charakteryzuje się specyficznym stylem, oto jego najważniejsze, negatywne cechy:

• wypieranie języka literackiego przez język potocznyjęzyk potocznyjęzyk potoczny;

• wulgaryzacja;

• ubóstwo środków językowych;

• nieporadność w wyrażaniu uczuć;

• liczne błędy językowe osób występujących w mediach np. błędy w konstrukcji zdań, niepoprawne stosowanie frazeologizmów, niepoprawne akcentowanie i wymawianie nosówek.

Przykłady ilustrujące język współczesnych mediów.
Najwięcej błędów językowych, przykładów wykorzystania słów niecenzuralnychsłowa niecenzuralnesłów niecenzuralnych znajdziemy w reklamach. Oglądane lub słuchane dzień w dzień, utrwalają złe nawyki, np. błąd językowy w znanej, emitowanej w radiu i telewizji reklamie: metoda na głoda, powinno być: metoda na głód.
W wydawnictwach, czy programach dla młodzieży razi nadużywanie wyrazów obcych. AnglicyzmyanglicyzmAnglicyzmy wplatane są do wielu tekstów, mimo iż słowa te posiadają polskie odpowiedniki np. slayslayslay – wyraz aprobaty, cringecringecringe – wstyd, łymyn – żartobliwe określenie kobiety zachowującej się nieracjonalniezachowanie nieracjonalnenieracjonalnie. Tworzy się neologizmy za pomocą przedrostkówprzedrostekprzedrostków mega-, super-, ekstra-, dodawanych do każdej części mowy i w każdym kontekście np. superfigura, megaszok, ekstrabuty.
Niepokojącym zjawiskiem jest przyzwolenie na publiczne stosowanie wulgaryzmów i zwrotów o ujemnym zabarwieniu lub wyrazów z pogranicza wulgaryzmów. W programach telewizyjnych lub radiowych używają ich dziennikarze, prezenterzy, artyści, politycy, ponieważ wychodzą z założenia, że dzisiaj publicznie można powiedzieć wszystko.
W wielu programach publicystycznych mamy z kolei do czynienia z agresją słowną, zdominowała ona debaty publiczne polityków. Używanie wulgaryzmów lub kolokwializmów w mediach świadczy o obniżeniu poziomu kultury politycznej.
W wielu programach telewizyjnych i radiowych wydawcywydawcawydawcy zupełnie nie zwracają uwagi na niepoprawne akcentowanie wyrazów pochodzenia obcego zakończonych na –yka i –ika np. matematyka, polityka. Akcent w tych wyrazach powinien padać na trzecią sylabę od końca.
Nagminnie stosowana jest niepoprawna końcówka –ą w celowniku liczby mnogiej rzeczowników np. przyglądam się (komu?) ludzią, zamiast poprawnej -om: przyglądam się (komu?) ludziom.
Na koniec Internet, który oferuje wolność i anonimowość, hamulce przestają istnieć, a użytkownikom wydaje się, że mogą tu praktycznie bezkarnie, napisać wszystko. Pozwalają sobie na takie zachowania językowe, na które nie zdecydowaliby się w świecie realnym. Jeśli często korzystasz z Internetu - przyzwyczajasz się do stosowania skrótowego języka potocznego, jeśli dopuszczasz błędy - utrwalasz je, ograniczasz w ten sposób zasób słownictwa, co prowadzi do zaśmiecania języka i jego ubożenia.

medi Źródło: Współczesne media. Język mediów, red. Iwona Hofman, Danuta Kępa-Figura, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej Lublin 2013. Tekst skrócony i zmodyfikowany.