R14sZpwJPjcRq
Ilustracja przedstawia kobietę siedzącą w klasie tyłem do widza. W dłoniach trzyma otwartą książkę. Naprzeciwko kobiety siedzą nastolatkowie, którzy pilnie jej słuchają i odpowiadają na pytania. W pierwszym rzędzie siedzi dwóch chłopców i dziewczynka. Za nimi siedzą dwie dziewczynki i chłopiec. Dzieci ubrane są w białe koszule z kołnierzykiem i granatowe swetry. .

Szkoła i edukacja wstępem do funkcjonowania na rynku pracy

Szkoła to drugie, po rodzinie, środowisko, w którym przebywa młody człowiek. Dlatego odgrywa ona niemal tak samo ważną rolę w życiu, jako miejsce kształtowania wzorców postaw i zachowań.

Struktura polskiego systemu edukacji

Nauczysz się
  • rozpoznawać funkcje szkoły,

  • odróżniać obowiązek szkolny od obowiązku nauki,

  • charakteryzować założenia reformy edukacji w Polsce,

  • przedstawiać możliwe ścieżki edukacji w polskim systemie szkolnictwa,

  • wymieniać i charakteryzować etapy kształcenia,

  • formułować wnioski na temat danych statystycznych zawartych na wykresie,

  • przyporządkować rodzaje placówek edukacyjnych do danego etapu kształcenia.

Ćwiczenie 1

Przeczytaj zamieszczony poniżej opis sytuacji.

Uczniowie  i nauczyciele wzięli udział w debacie szkolnej, poświęconej zasadom Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania. Zaproponowano wprowadzenie kilku istotnych zmian. Jedna z nich dotyczy wprowadzenia dnia wolnego od sprawdzania wiedzy.

Wykonaj zadanie, pracując w kilkuosobowych grupach.

  • Zastanów się, czy zaproponowane rozwiązanie będzie korzystne dla społeczności szkolnej. Wskaż jego wady i zalety.

RBoPo6nsWCVt5
(Uzupełnij).

Geneza szkoły

Termin szkoła jest pochodzenia greckiego i pierwotnie oznaczał „wczasy”, „spokój”, „czas poświęcony nauce”. W starożytnym Rzymie szkołę określano mianem „schola”.

W epoce średniowiecza pojawił się nowy i trwały typ szkoły – uniwersytet.

W epoce nowożytnej dołączyły do niego dwie nowe formy organizacyjne szkół średnich – gimnazja i kolegia. W okresie tym ukształtował się, obowiązujący do dzisiaj, klasowo‑lekcyjny system nauczania.

RaxeIn4DLW8LX
XVI‑wieczna ilustracja ukazująca uniwersytet w Paryżu.
Źródło: a. nn., domena publiczna.

Wiek XVIII zapoczątkował proces organizowania państwowych systemów oświaty. Przyczyniło się to w następnym stuleciu do wydłużenia obowiązkowego nauczania na poziomie elementarnym, reformowania szkół średnich i wyższych.

W rezultacie wiek XX otrzymał w spadku ukształtowany system szkolny oraz zasady planowania i realizowania polityki oświatowej. Wszystko to sprawiło, że instytucja szkoły stała się w drugiej połowie XX wieku dostępna szerokim rzeszom dzieci i młodzieży niemal na całym świecie.

Dziś szkołę rozumiemy jako jednostkę oświatowo‑wychowawczą, której zadaniem jest kształcenie, wychowanie i opieka.

Funkcje szkoły

Od momentu swojego powstania szkoła pełni niezwykle ważną rolę w życiu pojedynczego człowieka i całych społeczeństw.

Rvj6tdKSaEB4h
Animacja przedstawiająca funkcje szkoły.
Polecenie 1
R1bKOt1uTALAJ
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 2
R1DvOqgE7e16j
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 3
RoHBnKObqjdGh
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Obowiązek szkolny a obowiązek nauki

Zgodnie z Konstytucją Rzeczpospolitej Polskiej, każdy człowiek przebywający na terytorium naszego kraju ma prawo do nauki.

W polskim systemie edukacji oddzielono obowiązek szkolny i obowiązek nauki. Obowiązek szkolnyobowiązek szkolnyObowiązek szkolny, tj. obowiązek uczęszczania do szkoły podstawowej, dotyczy dziecka od roku kalendarzowego, w którym ukończyło ono 7 rok życia do ukończenia szkoły podstawowej. Może on być spełniany poza szkołą w ramach edukacji domowejedukacja domowaedukacji domowej.

Obowiązek naukiobowiązek naukiObowiązek nauki odnosi się do młodzieży od momentu ukończenia szkoły podstawowej do ukończenia 18 roku życia i może być realizowany w formie szkolnej lub pozaszkolnej (realizowanie przygotowania zawodowego u pracodawcy).

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Art. 70

  1. Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa

  2. Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością.

  3. Rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne. Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół podstawowych, ponadpodstawowych i wyższych oraz zakładów wychowawczych. Warunki zakładania i działalności szkół niepublicznych oraz udziału władz publicznych w ich finansowaniu, a także zasady nadzoru pedagogicznego nad szkołami i zakładami wychowawczymi, określa ustawa.

  4. Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów. Warunki udzielania pomocy określa ustawa.

CART1 Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: https://www.sejm.gov.pl/prawo/konst/polski/kon1.htm.
Ćwiczenie 2
RRrWvRHOAZgM6
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
R1W1dnGCxhQoG
Ćwiczenie 3
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do sformułowań z kolumny prawej ich objaśnień z kolumny lewej.
ĆWICZENIE: Połącz w pary
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Reforma edukacji

Od początku 2017 r. wprowadzana jest reforma oświaty, której głównym celem jest lepsze przygotowanie uczniów kończących cały cykl kształcenia do potrzeb rozwoju indywidualnego oraz potrzeb nowoczesnego rynku pracy.

Zmiany rozpoczęły się od roku szkolnego 2017/2018.

Schemat reformy systemu edukacji w Polsce
R1HIjlyCvWzJl
Źródło: Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
CART2 Źródło: Schemat reformy systemu edukacji w Polsce, dostępny w internecie: https://perspektywyzawodowe.pnwm.org/informacje-o-ksztalceniu/systemy-edukacji/system-edukacji-polsce.

Schemat reformy systemu edukacji w Polsce:

System kształcenia do roku 2017/2018
I i II etap edukacyjny - szkoła powszechna - szkoła podstawowa (6 lat).

III etap edukacyjny - gimnazjum (3 lata).

IV etap edukacyjny - szkoły ponadgimnazjalne - liceum (3 lat), technikum (4 lat), szkoła zawodowa (2‑3 lat).

System kształcenia od roku 2017/2018

I i II etap edukacyjny - szkoła powszechna - szkoła podstawowa (8 lat)

III etap edukacyjny - szkoły ponadpodstawowe - liceum (4 lat), technikum (5 lat), szkoła branżowa ( I stopnia - 3 lata, II stopnia - 2 lata).

R1efBdjVjxV5D
Ćwiczenie 4
Zadanie interaktywne, należy wybrać prawidłową odpowiedź spośród podanych możliwości.
ĆWICZENIE: Jednokrotny wybór
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RrZKaUOxltRl5
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne, polega na uzupełnieniu komórek zebranymi przez ucznia informacjami.
ĆWICZENIE: Uzupełnij tekst
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Obecna struktura szkolnictwa obejmuje następujące typy szkół:

  • 8‑letnią szkołę podstawową;

  • 4‑letnie liceum ogólnokształcące;

  • 5‑letnie technikum;

  • 3‑letnią branżową szkołę pierwszego stopnia;

  • 2‑letnią branżową szkołę drugiego stopnia;

  • 3‑letnią szkołę specjalną przysposabiającą do pracy;

  • szkołę policealną.

Wprowadzenie branżowej szkoły I stopnia w miejsce zasadniczej szkoły zawodowej nastąpiło 1 września 2017 r. Wprowadzenie branżowej szkoły II stopnia dla absolwentów branżowej szkoły I stopnia rozpoczęło się od roku szkolnego 2020/2021.

Etapy kształcenia

Opieka i wczesna edukacja

Polski system opieki i wczesnej edukacji jest podzielony na dwa etapy. Pierwszy obejmuje dzieci w wieku od 0 do 3 lat. Placówki, które świadczą opiekę na tym etapie, to:

  • żłobki;

  • kluby dziecięce.

Uczęszczanie do żłobków nie jest obowiązkowe.

Drugi etap obejmuje dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Jest częściowo obowiązkowy dla 6‑latków, którzy są objęci rocznym przygotowaniem przedszkolnym. Placówki dla dzieci w wieku 3‑6 lat to:

  • przedszkola;

  • oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych;

  • zespoły wychowania przedszkolnego;

  • punkty przedszkolne.

Szkoła podstawowa (powszechna)

Dziecko rozpoczyna naukę w szkole podstawowej w roku kalendarzowym, w którym kończy 7. rok życia. Edukacja na poziomie szkoły podstawowej trwa 8 lat i podzielona jest na dwa etapy edukacyjne:

  • I etap obejmujący klasy I‑III (tzw. nauczanie wczesnoszkolne);

  • II etap obejmujący klasy IV‑VIII.

Rw3xx3pfN2Oqx
Budynek Szkoły Podstawowej w Sochaczewie.
Źródło: Learnetic S.A., domena publiczna.

Nauczanie w szkole podstawowej kończy się tzw. sprawdzianem ósmoklasisty, który określa poziom osiągniętej przez ucznia wiedzy oraz zdobytych kompetencji.

Szkoła ponadpodstawowa

Zakończenie nauki w szkole podstawowej wiąże się z podjęciem przez ucznia decyzji o wyborze szkoły ponadpodstawowej. Uczeń ma do wyboru:

  • 4‑letnie liceum ogólnokształcące;

  • 5‑letnie technikum;

  • 3‑letnią branżową szkołę I stopnia.

Ukończenie branżowej szkoły I stopniabranżowa szkoła I stopniabranżowej szkoły I stopnia wiąże się z przystąpieniem do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie i otrzymaniem dyplomu, a w efekcie uzyskaniem wykształcenia zasadniczego branżowego.

Absolwent takiej szkoły jest przygotowany do wejścia na rynek pracy, ale może też kontynuować naukę w 2‑letniej branżowej szkole II stopniabranżowa szkoła II stopniabranżowej szkole II stopnia, która – po przystąpieniu do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w danym zawodzie – pozwala na zdobycie wykształcenia średniego branżowego.

RmXuelieKXOc7
Budynek I Liceum Ogólnokształcącego im. Cypriana Kamila Norwida w Bydgoszczy.
Źródło: Learnetic S.A., domena publiczna.

Ukończenie nauki w liceum ogólnokształcącymliceum ogólnokształcąceliceum ogólnokształcącym lub technikum jest jednoznaczne z uzyskaniem wykształcenia średniego, przy czym absolwenci techników otrzymują ponadto dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe.

Osoby posiadające wykształcenie średnie lub branżowe mogą rozpocząć naukę w szkole policealnej, która umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.

Ukończenie liceum, technikumtechnikumtechnikum, jak i szkoły branżowej II stopnia pozwala na przystąpienie do egzaminu maturalnego i uzyskanie świadectwa dojrzałości, które z kolei umożliwia rozpoczęcie nauki na uniwersytetach i w szkołach wyższych.

W systemie szkół ponadpodstawowych przewidziano też 3‑letnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy, które przeznaczone są dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w umiarkowanym lub znacznym stopniu oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi.

RIJanwvt8ESGU
Ćwiczenie 6
Zadanie interaktywne polega na wybraniu prawidłowych odpowiedzi spośród podanych wariantów.
ĆWICZENIE: Wielokrotny wybór
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
R13KLGBlkW8Rk
1
RbhSeN9VUi8qX
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
1

System edukacji w Polsce.

R1Ao3DJ7AtEgF
1
R1KewDNqLsUBF
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
1

Kształcenie obowiązkowe trwa w Polsce 9 lat i obejmuje ostatni rok edukacji przedszkolnej oraz 8‑letnią szkołę podstawową. Warto zauważyć, że w polskim systemie edukacji obowiązek szkolny i obowiązek nauki to dwa różne pojęcia: obowiązek szkolny, tj. obowiązek uczęszczania do 8‑letniej szkoły podstawowej, dotyczy dzieci i młodzieży od momentu ukończenia 7. roku życia do ukończenia tej szkoły; obowiązek nauki zakłada kontynuowanie kształcenia do ukończenia 18. roku życia i może być realizowany w formie szkolnej lub pozaszkolnej poprzez: naukę w szkole ponadpodstawowej, udział w zajęciach kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych, odbywanie przygotowania zawodowego u pracodawcy, naukę w szkole wyższej.

RFi762A73NjY1
1
R1T3pz5KdtnlO
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
1

Struktura szkolnictwa w Polsce
Obowiązująca obecnie struktura szkolnictwa obejmuje: 8‑letnią szkołę podstawową; 4‑letnie liceum ogólnokształcące; 5‑letnie technikum; 3‑letnią branżową szkołę pierwszego stopnia; 2‑letnią branżową szkołę drugiego stopnia; 3‑letnią szkołę specjalną przysposabiającą do pracy; szkołę policealną.

1
R1Yt9BfoYl3tX
Film przedstawia salę szkolną. Z prawej strony widoczny jest stół, przy którym siedzą dzieci. Na wprost obiektywu stoi nauczycielka, która pokazuje kolorowy obrazek. W tle za nią widoczna jest ściana ozdobiona tablicą i obrazkami.
1

Etapy kształcenia - szkolnictwo powszechne
Szkolnictwo podstawowe obejmuje 8‑letnią szkołę podstawową dla uczniów w wieku od 7 do 15 lat. Nauka w szkole podstawowej dzieli się na dwa etapy: klasy 1‑3 (edukacja wczesnoszkolna), klasy 4‑8 (nauczanie w podziale na poszczególne przedmioty).

RzfCWyStPzacN
1
R1QiteeKWlEqP
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
1

Etapy kształcenia - szkolnictwo ponadpodstawowe
Po ukończeniu szkoły podstawowej uczeń realizuje obowiązek nauki w szkołach ponadpodstawowych. Typy szkół ponadpodstawowych dla absolwentów 8‑letniej szkoły podstawowej to: 4‑letnie liceum ogólnokształcące, 5‑letnie technikum, 3‑letnia szkoła branżowa (I stopnia), 2‑letnia szkoła branżowa (II stopnia).

R1Rt6l5M9ja7m
1
RixkdEQ6ZRm0T
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
1

Etapy kształcenia - szkolnictwo policealne
Ten etap kształcenia jest zaliczany w polskim systemie edukacji do szkolnictwa na poziomie średnim. Szkoły policealne są przeznaczone dla osób posiadających wykształcenie średnie ogólne i pozwalają na uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe lub dyplomu zawodowego po zdaniu egzaminu. Nauka w szkole policealnej trwa od 1 roku do 2,5 lat.

1
RdtthiqAaCvNu
Film przedstawia salę wykładową na uniwersytecie z perspektywy siedzącego studenta. Siedzenia ustawione są coraz wyżej, rozpoczynając od podwyższenia dla wykładowcy. Na ścianie na wprost znajduje się tablica kredowa oraz biała tablica do wyświetlania slajdów z rzutnika. Na krótki czas pojawiają się dwa zdjęcia budynków: u góry po lewej kompleks nowoczesnych budynków szkoły wyższej z białą elewacją i niebieskimi szybami, na dole po prawej duży zabytkowy budynek z licznymi zdobieniami z bordową elewacją.
1

System szkolnictwa wyższego
Program kształcenia na poziomie wyższym jest realizowany przez dwa typy uczelni: uczelnie akademickie i uczelnie zawodowe. Oba typy uczelni prowadzą studia pierwszego i drugiego stopnia oraz jednolite studia magisterskie, natomiast jedynie uczelnie akademickie prowadzą studia trzeciego stopnia (doktoranckie) i mają uprawnienia do nadawania tytułu doktora. Uczelnie mogą być: publiczne, tworzone przez państwo, reprezentowane przez właściwy organ władzy lub administracji publicznej; niepubliczne, tworzone przez osobę fizyczną albo osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną. Studia mogą mieć dwie podstawowe formy organizacyjne: stacjonarną i niestacjonarną.

RH5EQSe2ziq2K
1
RdgTdZPCux2f5
Etapy kształcenia – edukacja dorosłych.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Etapy kształcenia - edukacja dorosłych
Ten etap kształcenia obejmuje uzupełnienie przez dorosłych wykształcenia szkolnego na poziomie podstawowym i średnim, a także uzyskiwanie i uzupełnianie kwalifikacji i umiejętności dla celów zawodowych i osobistych. Kształcenie odbywa się w dwóch formach (szkolnej i pozaszkolnej): w placówkach kształcenia ustawicznego i praktycznego, w ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego, w ramach studiów podyplomowych, w szkołach wyższych.

R1GKBMd5CSKil
1
R1IX40OwgMADl
Mapa interaktywna: Struktura szkolnictwa. Po lewej stronie rysunek przedstawiający sieć dróg ze strzałkami prowadzącymi do i od ośmiu budynków stojących przy drogach. Budynki są w różnych kolorach, mają od dwóch do czterech kondygnacji, przypominają budynki szkół. U góry tysunek młodego mężczyzny w bialej koszuli, czerwonym krawacie, ciemnych spodniach, w todze i z czapką na glowie. W prawym ręku trzyma zwiniętą kartkę przewiązaną wstążką. Po prawej stronie napisy umożliwiające pozostawienie tylko jednego budynku w oryginlnym kolorze i rozja snienie pozostałych budynków. Lista elementów: szkoła podstawowa: SZKOŁA PODSTAWOWA
- jest to szkoła obowiązkowa dla wszystkich,
- nauka w tej szkole trwa 8 lat,
- nauka obejmuje przedmioty ogólnokształcące,
- po zakończeniu edukacji w tej szkole uczeń zdaje egzamin zewnętrzny – tzw. egzamin ósmoklasisty – składa się on z czterech przedmiotów:
• języka polskiego,
• języka obcego nowożytnego,
• matematyki,
• wybranego przedmiotu (historia, biologia, geografia, fizyka, chemia)liceum: LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE
- jest to szkoła średnia,
- nauka w tej szkole trwa 4 lata,
- nauka obejmuje przedmioty ogólnokształcące,
- po zakończeniu edukacji w tej szkole uczeń zdaje egzamin zewnętrzny – maturę, która:
• składa się z egzaminu z przedmiotów obowiązkowych oraz przedmiotów dodatkowych
• składa się z części pisemnej oraz z części ustnej,
- warto wiedzieć, że ukończenie liceum daje wykształcenie średnie, ale nie daje uprawnień do wykonywania żadnego zawodu
technikum: TECHNIKUM
- jest to szkoła średnia,
nauka w tej szkole trwa pięć lat,
nauka obejmuje przedmioty ogólnokształcące i przedmioty zawodowe,
po zakończeniu edukacji w tej szkole uczeń zdaje:
• egzamin zawodowy umożliwiający uzyskanie dyplomu zawodowego
• egzamin maturalny umożliwiający uzyskanie świadectwa maturalnego
- warto wiedzieć, że ukończenie technikum daje wykształcenie średnie i uprawnienia do wykonywania zawodu.
szkoła branżowa I stopnia: SZKOŁA BRANŻOWA I STOPNIA
- jest to szkoła średnia,
- nauka w tej szkole trwa trzy lata,
- nauka obejmuje przedmioty ogólnokształcące i przedmioty zawodowe,
- po zakończeniu edukacji w tej szkole uczeń zdaje:
• egzamin zawodowy umożliwiający uzyskanie dyplomu zawodowego,
- warto wiedzieć, że ukończenie szkoły branżowej I stopnia daje wykształcenie zasadnicze branżowe i uprawnienia do wykonywania zawodu, nie daje natomiast prawa do przystąpienia do matury.
szkoła specjalna przysposabiająca do pracy: SZKOŁA SPECJALNA PRZYSPOSABIAJĄCA DO PRACY- jest to szkoła ponadpodstawowa,
- jest to szkoła przeznaczona dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi
- nauka w tej szkole trwa trzy lata,
- ukończenie tej szkoły umożliwia uzyskanie przez ucznia świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy.
szkoła branżowa II stopnia: SZKOŁA BRANŻOWA II STOPNIA
- jest to szkoła średnia,
- nauka w tej szkole trwa dwa lata,
- nauka obejmuje przedmioty ogólnokształcące i przedmioty zawodowe,
- po zakończeniu edukacji w tej szkole uczeń uzyskuje dyplom technika,
- warto wiedzieć, że ukończenie szkoły branżowej II stopnia daje wykształcenie średnie branżowe i uprawnienia do wykonywania zawodu, daje też prawo do przystąpienia do matury.
szkoła policealna: SZKOŁA POLICEALNA
- jest to szkoła przeznaczona dla osób, które posiadają wykształcenie średnie ogólne,
- nauka w tej szkole trwa od 1 roku do 2,5 lat,
- nauka obejmuje przedmioty ogólnokształcące i przedmioty zawodowe,
- po zakończeniu edukacji w tej szkole uczeń zdaje:
• egzamin zawodowy umożliwiający uzyskanie dyplomu zawodowego.
szkoła wyższa: SZKOŁA WYŻSZA
- jest to szkoła wyższa,
- jest to szkoła dla osób, które zdały egzamin maturalny,
- nauka w szkole wyższej może mieć formę studiów:
• pierwszego stopnia,
• drugiego stopnia,
• jednolitych studiów magisterskich,
• trzeciego stopnia (doktoranckich),
- nauka trwa do 4 lat (studia pierwszego stopnia), do 2 lat (studia drugiego stopnia),
- warto wiedzieć, że ukończenie szkoły wyższej daje wykształcenie wyższe,
- warto wiedzieć, że uzyskanie tytułu magistra uprawnia do wykonywania zawodu i umożliwia wstęp na studia doktoranckie trwające do 4 lat.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
1

Szkoła podstawowa to szkoła obowiązkowa dla wszystkich. Nauka w niej trwa 8 lat i obejmuje przedmioty ogólnokształcące. W ostatnim roku nauki w szkole podstawowej uczeń zdaje egzamin zewnętrzny, który składa się z trzech przedmiotów – języka polskiego, języka obcego nowożytnego i matematyki. Liceum to rodzaj szkoły średniej przeznaczonej dla uczniów, którzy ukończyli szkołę podstawową. Nauka w niej trwa cztery lata i obejmuje przedmioty ogólnokształcące. Po ukończeniu liceum uczeń zdaje egzamin zewnętrzny – maturę. Składa się on z części podstawowej, w której uczeń zdaje egzamin z języka polskiego, języka obcego nowożytnego oraz matematyki i części rozszerzonej składającej się z minimum jednego przedmiotu wybranego przez maturzystę. Technikum to rodzaj szkoły średniej przeznaczonej dla uczniów, którzy ukończyli szkołę podstawową. Nauka w tej szkole trwa pięć lat i obejmuje przedmioty ogólnokształcące oraz przedmioty zawodowe. Po ukończeniu tej szkoły uczeń zdaje egzamin zawodowy umożliwiający uzyskanie dyplomu zawodowego oraz egzamin maturalny. Szkoła branżowa I stopnia to rodzaj szkoły średniej przeznaczonej dla uczniów, którzy ukończyli szkołę podstawową. Nauka w tej szkole trwa trzy lata i obejmuje przedmioty ogólnokształcące oraz przedmioty zawodowe. Po ukończeniu tej szkoły uczeń zdaje egzamin zawodowy umożliwiający uzyskanie dyplomu zawodowego i uzyskuje wykształcenie zasadnicze branżowe. Szkoła specjalna przysposabiająca do pracy to szkoła ponadpodstawowa przeznaczona dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Celem tej szkoły jest przysposobienie tych uczniów do pracy. Nauka w tej szkole trwa trzy lata. Szkoła branżowa II stopnia to rodzaj szkoły średniej przeznaczonej dla osób, które ukończyły szkołę branżową I stopnia. Nauka w tej szkole trwa dwa lata i obejmuje przedmioty ogólnokształcące oraz przedmioty zawodowe. Po ukończeniu tej szkoły uczeń uzyskuje dyplom technika oraz uprawnienia do wykonywania zawodu. Absolwent tej szkoły może także przystąpić do matury. Szkoły dla dorosłych umożliwiają uzupełnienie wykształcenia przez osoby dorosłe. W ramach szkolnictwa dla dorosłych istnieją szkoły podstawowe oraz szkoły średnie. Szkolnictwo dla dorosłych umożliwia także osobom dorosłym uzyskanie bądź uzupełnienie kwalifikacji i umiejętności dla celów zawodowych lub osobistych. Szkoła policealna jest szkołą przeznaczoną dla osób posiadających wykształcenie średnie ogólne. Nauka w niej trwa od jednego do dwóch i pół roku i obejmuje przedmioty ogólnokształcące oraz przedmioty zawodowe. Po ukończeniu tej szkoły uczeń zdaje egzamin zawodowy, który umożliwia uzyskanie dyplomu zawodowego. Uniwersytet i politechnika to szkoły wyższe, w których edukację mogą kontynuować osoby, które zdały egzamin maturalny. Nauka w szkole wyższej może mieć formę studiów pierwszego stopnia (trwających do 4 lat), studiów drugiego stopnia (trwających do 2 lat) lub jednolitych studiów magisterskich. Osoba, która ukończy szkołę wyższą, zdobywa wykształcenie wyższe.

ROIFqjQTZTNYW
1
RzBSd2Pmossf9
Obowiązki dziecka.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Obowiązki dziecka
Obok praw dziecko posiada również pewien zestaw obowiązków. Dziecko jest prawnie zobowiązane do ich przestrzegania. Do takich obowiązków należą: posłuszeństwo wobec rodziców, wysłuchanie opinii i zaleceń rodziców w sprawach w których dziecko może samodzielnie podejmować decyzje, obowiązek przedszkolny i szkolny, a więc obowiązek ukończenia szkoły podstawowej; obowiązek nauki do ukończenia 18. roku życia; pomoc we wspólnym gospodarstwie, w tym współfinansowanie kosztów utrzymania rodziny, jeśli dziecko uzyskuje dochód z własnej pracy; obowiązek alimentacji, czyli wsparcia rodziców w trudnej sytuacji życiowej, jeśli dziecko utrzymuje się samodzielnie. Egzekwowaniem wypełniania przez dziecko obowiązków zajmuje się zarówno rodzina, jak i państwo. Warto zauważyć, że w przypadku nieprzestrzegania części obowiązków przez dziecko, np. obowiązku szkolnego czy nauki, odpowiedzialność za to ponosi rodzina.

R1YVLLNxRlAsU
1
R3Q3CuoBhXCia
Edukacja domowa.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Edukacja domowa
Ustawa Prawo Oświatowe z 14 grudnia 2016 r. w artykule 37. stwierdza, że dziecko może realizować obowiązek szkolny i obowiązek nauki poza placówką, tzn. w domu, gdzie jest uczone przez rodziców. Spełnianie obowiązku szkolnego i obowiązku nauki w warunkach domowych jest możliwe po wydaniu na prośbę rodziców zezwolenia przez dyrektora placówki (przedszkola, szkoły podstawowej lub ponadpodstawowej). Do prośby powinny być załączone: opinia publicznej poradni psychologiczno‑pedagogicznej; oświadczenie rodziców o zapewnieniu dziecku warunków umożliwiających realizację podstawy programowej obowiązującej na danym etapie edukacyjnym; zobowiązanie rodziców do przystępowania przez dziecko w każdym roku szkolnym do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych. Egzaminy te są przeprowadzane przez szkołę, której dyrektor zezwolił na spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą.

Głośność lektora
Głośność muzyki
Polecenie 4
Rjs8VWUi7bV2r
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 5
R18wlMMyJuaIS
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 6
R4CGi6xxIA3qD
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Uczniowie w szkołach dla dzieci i młodzieży w roku szkolnym 2019/20

RKIbQGkMUuZxa
Wykres pierścieniowy. Lista elementów: Szkoły podstawowe; Wartość: 68,7; Udział procentowy: 68,77%Branżowe szkoły I stopnia; Wartość: 10,5; Udział procentowy: 10,51%Licea ogólnokształcące; Wartość: 11,1; Udział procentowy: 11,11%Technika; Wartość: 9,6; Udział procentowy: 9,61%
Źródło: Learnetic S.A., dostępny w internecie: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/oswiata-i-wychowanie-w-roku-szkolnym-20192020,1,15.html, licencja: CC BY 4.0.

Wykres pierścieniowy: Uczniowie w szkołach dla dzieci i młodzieży w roku szkolnym 2019/20:

  • szkoły podstawowe: 68.8%;

  • licea ogólnokształcące: 11.1%;

  • branżowe szkoły I stopnia: 10.5%;

  • technika: 9.6%.

RC5jLPtx8yCwN
Ćwiczenie 7
Zadanie interaktywne polega na zdecydowaniu, czy podane zdania są prawdziwe czy fałszywe.
ĆWICZENIE: Wskaż prawidłową odpowiedź
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8
R1NHKlHYg9Tj5
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Podsumowanie

Szkoła jako instytucja jest z jednej strony przestrzenią określonych możliwości i działań, z drugiej zaś formą sprawowania kontroli i formowania społecznie pożądanych zachowań poprzez udostępnianie i ujednolicanie akceptowanych społecznie sposobów myślenia, oceny i działania.

Struktura szkolnictwa obejmuje8‑letnią szkołę podstawową; następnie uczeń ma do wyboru: liceum ogólnokształcące, technikum, szkołę branżową I stopnia i szkołę branżową II stopnia.

Liceum ogólnokształcące jest aktualnie szkołą czteroletnią, doskonali wiedzę ogólną i przygotowuje - po zdaniu matury - do podjęcia nauki na studiach wyższych.
Technikum zaś to szkoła pięcioletnia, której ukończenie daje prawo do wykonywania określonego zawodu, a także - po zadaniu matury - umożliwia podjęcie studiów.
Branżowa szkoła I stopnia to szkoła trzyletnia, której ukończenie - po zdaniu egzaminu z jednej kwalifikacji - potwierdza kwalifikacje w zawodzie i daje wykształcenie zasadnicze branżowe. Żeby uzyskać tytuł technika, absolwent może kontynuować naukę w branżowej szkole II stopnia i uzyskać wykształcenie średnie branżowe oraz przystąpić do matury.

RF41Oeu4Y4nuo
Ćwiczenie 9
Uporządkuj chronologicznie podane informacje. Elementy do uszeregowania: 1. powstanie pierwszych narodowych systemów oświaty, 2. pojawienie się uniwersytetów, 3. wydłużenie obowiązkowego nauczania na poziomie elementarnym, 4. pojawienie się gimnazjów i kolegiów, 5. udostępnienie szkoły szerokim rzeszom dzieci i młodzieży
ĆWICZENIE: Uporządkuj elementy
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RcNHV7vrZGnLy
Ćwiczenie 10
Połącz każdą funkcję szkoły z odpowiadającym jej opisem. Funkcja kształcąca Możliwe odpowiedzi: 1. polega na kształtowaniu właściwych postaw i przygotowaniu do samodzielnego życia, 2. polega na wspomaganiu rozwoju dziecka poprzez zaspakajanie jego potrzeb i tworzenie warunków do nauki, 3. polega na uświadamianiu uczniom istniejących wartości i norm obowiązujących w kulturze, 4. polega na przekazywaniu wiedzy i umiejętności niezbędnych do podjęcia pracy zawodowej Funkcja wychowawcza Możliwe odpowiedzi: 1. polega na kształtowaniu właściwych postaw i przygotowaniu do samodzielnego życia, 2. polega na wspomaganiu rozwoju dziecka poprzez zaspakajanie jego potrzeb i tworzenie warunków do nauki, 3. polega na uświadamianiu uczniom istniejących wartości i norm obowiązujących w kulturze, 4. polega na przekazywaniu wiedzy i umiejętności niezbędnych do podjęcia pracy zawodowej Funkcja opiekuńcza Możliwe odpowiedzi: 1. polega na kształtowaniu właściwych postaw i przygotowaniu do samodzielnego życia, 2. polega na wspomaganiu rozwoju dziecka poprzez zaspakajanie jego potrzeb i tworzenie warunków do nauki, 3. polega na uświadamianiu uczniom istniejących wartości i norm obowiązujących w kulturze, 4. polega na przekazywaniu wiedzy i umiejętności niezbędnych do podjęcia pracy zawodowej Funkcja kulturowa Możliwe odpowiedzi: 1. polega na kształtowaniu właściwych postaw i przygotowaniu do samodzielnego życia, 2. polega na wspomaganiu rozwoju dziecka poprzez zaspakajanie jego potrzeb i tworzenie warunków do nauki, 3. polega na uświadamianiu uczniom istniejących wartości i norm obowiązujących w kulturze, 4. polega na przekazywaniu wiedzy i umiejętności niezbędnych do podjęcia pracy zawodowej
ĆWICZENIE: Połącz w pary
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RoCSIrNjLclds
Ćwiczenie 11
Zadanie interaktywne polega na przyporządkowaniu podanego słownictwa do odpowiednich kategorii.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Słownik

edukacja domowa
edukacja domowa

edukacja domowa to spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą; dziecko uczy się w domu, a rodzic jest jego nauczycielem; mimo nauczania domowego, dziecko jest formalnie zapisane do szkoły na terenie swojego województwa; otrzymuje legitymację szkolną i ma prawo uczestniczyć w dodatkowych zajęciach organizowanych przez szkołę; pod koniec roku szkolnego dziecko musi podejść do egzaminu klasyfikacyjnego

obowiązek szkolny
obowiązek szkolny

obowiązek realizowany poprzez uczęszczanie przez dziecko do szkoły podstawowej od 7 roku życia do momentu ukończenia tejże szkoły

obowiązek nauki
obowiązek nauki

obowiązek kontynuowania kształcenia do ukończenia 18. roku życia, może być realizowany w formie szkolnej lub pozaszkolnej (realizowanie przygotowania zawodowego u pracodawcy)

branżowa szkoła I stopnia
branżowa szkoła I stopnia

typ szkoły na etapie kształcenia ponadpodstawowego; nauka w niej trwa 3 lata; po ukończeniu tej szkoły i zdaniu egzaminu absolwent uzyskuje dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodzie, a także otrzyma wykształcenie zasadnicze branżowe

branżowa szkoła II stopnia
branżowa szkoła II stopnia

typ szkoły na etapie kształcenia ponadpodstawowego; przeznaczony dla absolwentów branżowych szkół I stopnia; nauka w tej szkole trwa 2 lata i może zakończyć się egzaminem maturalnym oraz egzaminem potwierdzającym kwalifikacje w zawodzie w zakresie drugiej kwalifikacji

liceum ogólnokształcące
liceum ogólnokształcące

typ szkoły na etapie kształcenia ponadpodstawowego; nauka w niej trwa 4 lata; po ukończeniu tej szkoły i zdaniu egzaminu maturalnego absolwent uzyskuje wykształcenie średnie

technikum
technikum

typ szkoły na etapie kształcenia ponadpodstawowego; nauka w niej trwa 5 lat; po ukończeniu tej szkoły i zdaniu egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe absolwent uzyskuje dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, a po zdaniu egzaminu maturalnego absolwent uzyskuje świadectwo dojrzałości

RyvBYShHL1m6E
(Uzupełnij).