Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wykorzystanie e‑materiału w trakcie zajęć3Wykorzystanie e‑materiału w trakcie zajęć

• Wykorzystanie e‑materiału poza zajęciami3.1Wykorzystanie e‑materiału poza zajęciami

• Wykorzystanie e‑materiału do indywidualizacji pracy z uczącymi się3.2Wykorzystanie e‑materiału do indywidualizacji pracy z uczącymi się

• Wykorzystanie e‑materiału do pracy z uczącymi się o specjalnych potrzebach edukacyjnych3.3Wykorzystanie e‑materiału do pracy z uczącymi się o specjalnych potrzebach edukacyjnych

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie, zgodnie z podstawą programową, celów kształcenia w zawodach technik górnictwa podziemnego 311703, górnik eksploatacji podziemnej 811101. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji

GIW.02. Eksploatacja podziemna złóż wyodrębnionej w zawodach technik górnictwa podziemnego 311703, górnik eksploatacji podziemnej 811101

Podstawa programowa

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji: GIW.02. Eksploatacja podziemna złóż:

• wykonywania robót związanych z drążeniem, utrzymaniem i likwidacją podziemnych wyrobisk górniczych,

• wykonywania robót związanych z wydobywaniem złóż.

Efekty kształcenia

$\text{GIW}.02.3.$ Podstawy górnictwa podziemnego

Uczeń:

11) charakteryzuje wyrobiska górnicze,

12) charakteryzuje obudowy wyrobisk górniczych.

$\text{GIW}.02.5.$ Drążenie, utrzymanie i likwidacja podziemnych wyrobisk górniczych

Uczeń:

7) rozróżnia metody drążenia podziemnych wyrobisk górniczych,

11) charakteryzuje maszyny oraz urządzenia stosowane podczas drążenia, przebudowy i likwidacji podziemnych wyrobisk górniczych.

$\text{GIW}.02.5.$ Wydobywanie kopalin

Uczeń:

2) charakteryzuje maszyny, urządzenia, sprzęt i instalacje stosowane do urabiania, ładowania i odstawy urobku oraz do transportu wyposażenia i materiałów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

1. WprowadzenieDwABxrX60Wprowadzenie
   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiały multimedialne
   Zawierają różnego rodzaju multimedia, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy.  W materiale znajdują się następujące e‑materiały:

• Zasób „Stawianie i wzmacnianie obudów wyrobisk w zakładzie górniczym” składa się z czterech sekwencji filmowych: „Obudowa stalowa podatna (ŁP)”,  „Wzmocnienie obudowy stojakiem typu SV”, „Wzmocnienie obudowy stojakiem typu „Valent”,  „Rozparcie stojaka hydraulicznego SHC”.

• Zasób „Elementy składowe obudów stosowanych w podziemnych wyrobiskach górniczych” to wizualizacja modelu w grafice 3D przedstawiająca części wchodzące w skład obudów stosowanych w podziemnych wyrobiskach górniczych.

• Zasób „Rodzaje narzędzi stosowanych do zabudowy obudowy w wyrobiskach górniczych” to galeria rzeczywistych zdjęć, na których widoczne są narzędzia używane do zabudowy obudowy wyrobisk górniczych.

• Zasób „Typy obudów górniczych oraz narzędzi i maszyn (np. kotwiarki do obudowy kotwowej, lub mechanizm podnoszenia stropnicy stosowany przy kombajnach chodnikowych)” to galeria rzeczywistych zdjęć, na których widoczne są różne typy obudów górniczych, jak również narzędzi i maszyn.

3. Obudowa dydaktyczna

• Interaktywne materiały sprawdzająceDdEFoMbWFInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

• Słownik pojęć dla e‑materiałuDlRn4qCwYSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

• Przewodnik dla nauczycielaDSQCkVYLFPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

• Przewodnik dla uczącego sięD9T19hVflPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

• Netografia i bibliografiaDMZAznWBpNetografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

• Instrukcja użytkowaniaDPStnX6dEInstrukcja użytkowania objaśnia działanie zasobu oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodów górnik eksploatacji podziemnej i technik górnictwa podziemnego

Praca uczniów w grupach i w zespole klasowym

E‑materiał stanowi nowoczesną pomoc dydaktyczną wspomagającą proces kształcenia zawodowego. Ułatwi on uczniom zapamiętanie pojęć związanych z obudowami stosowanymi w zakładach górniczych.

Praca na lekcji zakłada aktywną postawę zarówno nauczyciela, jak i uczniów.

Ważnym założeniem jest praca nad jednym materiałem na różne sposoby i za pomocą różnych technik, mająca na celu jak najlepsze zapamiętanie informacji.

Poniżej znajdują się propozycje wykorzystania poszczególnych elementów zasobu w ramach lekcji, w samodzielnej pracy ucznia, pracy w grupach i pracy całego zespołu klasowego.

Sekwencje filmowe „ Stawianie i wzmacnianie obudów wyrobisk w zakładzie górniczym”

• Nauczyciel prezentuje uczniom na lekcji sekwencje filmowe przedstawiające rodzaje obudów stosowanych w zakładach górniczych.

• Zadaniem uczniów podczas oglądania sekwencji jest sporządzanie notatek i zapamiętywanie jak największej liczby informacji.

• Po obejrzeniu e‑materiału prowadzący dzieli klasę na cztery grupy, którym przydziela do omówienia inny temat: obudowa stalowa podatna (ŁP),  wzmocnienie obudowy stojakiem typu SV, wzmocnienie obudowy stojakiem typu „Valent” lub rozparcie stojaka hydraulicznego SHC.

• Każda z grup ma za zadanie szczegółowo streścić temat.

• Grupy otrzymują kartki papieru formatu A4 oraz flamastry i na tych kartkach opisują dany rodzaj elementu obudowy. Na tym etapie nauczyciel monitoruje pracę grup i służy im pomocą w razie problemów z wykonaniem zadania.

• Po zapisaniu wszystkich informacji grupy wymieniają się kartkami z innymi grupami, a te mają za zadanie uzupełnić podane treści.

• Grupy przestawiają na forum klasy wyniki swojej pracy.

• Nauczyciel komentuje poprawność wykonania zadania i nagradza ocenami grupę, która najlepiej wywiązała się z zadania.

Wizualizacja modelu w grafice 3D „Elementy składowe obudów stosowanych w podziemnych wyrobiskach górniczych”

• Nauczyciel prezentuje wizualizację 3D dotyczącą różnych obudów oraz omawia ich poszczególne elementy.

• Uczniowie uważnie przypatrują się wizualizacji i notują najważniejsze według nich informacje.

• Po obejrzeniu materiału uczniowie sporządzają krótką notatkę na temat rodzajów obudów, która zawiera informacje na temat elementów danej obudowy oraz jej  funkcji.

• Nauczyciel prosi uczniów o odliczenie do dwóch i utworzenie pary jedynki z dwójką.

• Uczniowie zasiadają na krzesłach w dwóch kręgach twarzą do partnera z pary (jedynka w środku, dwójka na zewnątrz kręgu).

• Na sygnał nauczyciela uczeń w kręgu wewnętrznym referuje swojemu koledze, w ciągu 2‑3 minut, o czym się dowiedział, przeglądając wizualizację 3D „Elementy składowe obudów stosowanych w podziemnych wyrobiskach górniczych”; nie może korzystać z notatek.

• Drugi uczeń (krąg zewnętrzny) uzupełnia swoje notatki, słuchając wypowiedzi kolegi. W przypadku zauważenia nieścisłości dopytuje lub wskazuje błąd.

• Po ustalonym czasie nauczyciel prosi uczniów z zewnętrznego kręgu o przesunięcie się o dwa krzesła w prawo.

• Teraz uczniowie z zewnętrznego kręgu referują, czego dowiedzieli się, przeglądając wizualizację 3D, a uczniowie z kręgu wewnętrznego uzupełniają własne notatki.

• Nauczyciel przeprowadza kilka rund (3‑5). Jeśli zauważa, że uczniowie już nie notują podczas wypowiedzi kolegów, kończy proces.

• Podsumowując działanie, nauczyciel dopytuje uczniów o dokładność notatek. Prosi o odczytanie 2‑3 z nich.

• Finalnie nauczyciel prosi o refleksję nad ćwiczeniem, w której uwydatnia proces uczenia się poprzez uzupełnianie wiedzy pozyskanej od innych osób.

Galeria zdjęć „Rodzaje narzędzi stosowanych do zabudowy obudowy w wyrobiskach górniczych”

• Uczniowie dzieleni są na grupy. Każda grupa otrzymuje pulę zdjęć oraz – osobno – nazw urządzeń.

• Zadaniem uczniów jest przyporządkowanie nazw do grafik.

• Teraz nauczyciel, używając galerii zdjęć np. na tablicy interaktywnej, sprawdza poprawność nazwania zdjęć urządzeń.

• Nauczyciel w razie potrzeby udziela komentarza do nieprawidłowych informacji.

• Uczniowie tworzą notatki z zajęć.

Galeria zdjęć „Typy obudów górniczych oraz narzędzi i maszyn (np. kotwiarki do obudowy kotwowej, lub mechanizm podnoszenia stropnicy stosowany przy kombajnach chodnikowych)”

• Uczniowie dzieleni są na grupy.

• Każda z grup dostaje zdjęcia z galerii oraz nazwy działów, do których te zdjęcia zostały przyporządkowane w multimedium.

• Nauczyciel informuje grupy, że ich zadaniem jest przyporządkowanie zdjęć do danej grupy.

• Prowadzący zajęcia uprzedza, że za każde zdjęcie prawidłowo zamieszczone w danym zbiorze będą naliczane punkty – 1 punkt za jedno zdjęcie. Wygra ta grupa uczniów, która uzyska największą liczbę punktów. Czas zagrania w grę to maksymalnie 15 minut.

• Po upływie 15 minut grupy chwalą się rezultatami swojej pracy.

• Następnie uczniowie rozmawiają z nauczycielem o trudnościach podczas rozwiązywania zadania.

• Na zakończenie zajęć prowadzący chwali uczniów za zaangażowanie w zajęcia i nagradza najlepszą grupę w dowolny sposób (ocena opisowa lub wpis oceny do dziennika). Nawiązuje również do rezultatów działań, ustalając, co uczniom sprawiło największy kłopot oraz uzupełniając tę wiedzę.

Interaktywne materiały sprawdzające

• Nauczyciel wyświetla interaktywne materiały sprawdzające podczas zajęć (najlepiej pod koniec lekcji, gdyż materiały te służą utrwaleniu wiedzy ucznia) i zachęca uczniów do wspólnego rozwiązywania zadań.

• Nauczyciel daje szanse na udzielenie prawidłowych odpowiedzi każdemu uczniowi; wyznacza też odpowiednią ilość czasu na ich wykonanie.

• W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań nauczyciel pomaga uczniom w  zrozumieniu zagadnień i naprowadza na poprawną odpowiedź.

• Po uzyskaniu prawidłowych rozwiązań nauczyciel wyjaśnia każde z nich, aby pomóc w ich zrozumieniu uczniom, którzy nie znają na nie odpowiedzi.

Słownik pojęć dla e‑materiału

• Nauczyciel drukuje hasła oraz ich wyjaśnienia – na osobnych kartkach, oddzielając tym samym hasła od definicji.

• Uczniowie zostają podzieleni na pięć grup; każda z grup otrzymuje po dziewięć haseł i dziewięć definicji.

• Zadaniem każdej grupy jest przyporządkowanie hasła do odpowiadającej mu definicji. Czas wykonania zadania to 7 minut.

• Ćwiczenie jest doskonałym uzupełnieniem pracy uczniów na lekcji i pozwala utrwalić zdobytą wiedzę.

Samodzielna praca uczniów podczas zajęć

Sekwencje filmowe „ Stawianie i wzmacnianie obudów wyrobisk w zakładzie górniczym”

• Nauczyciel pokazuje uczniom na lekcji wybraną przez siebie sekwencję filmową.

• Uczniowie podczas oglądania sporządzają własne notatki.

• Po zakończeniu oglądania nauczyciel rozmawia z uczniami na ten temat.

• Nauczyciel przekazuje tez uczniom pytania na spostrzegawczość związane z obejrzanym filmem.

• Uczniowie pracują samodzielnie i bez pomocy nauczyciela.

• Gdy kończą zadanie, ochotnicy odczytują swoje notatki, a inni uczniowie mogą zadawać im pytania z nimi związane.

• Pod koniec zajęć prowadzący odpowiada na ewentualne pytania uczniów.

Wizualizacja modelu w grafice 3D „Elementy składowe obudów stosowanych w podziemnych wyrobiskach górniczych”

• Nauczyciel korzysta z wizualizacji 3D jako pomocy naukowej podczas prowadzenia lekcji.

• Każdy z uczniów otrzymuje hasło związane z konkretnym modelem tej wizualizacji; to samo hasło może otrzymać więcej niż jedna osoba, ale opracowuje je sama); podczas prezentacji wizualizacji 3D przez nauczyciela każda z tych osób skupia się na wynotowaniu informacji związanych z otrzymanym hasłem. Może to być np.: obudowa drewniana – stos podporowy, czy np. obudowa stalowa – stojak cierny typu CV.

• Uczniowie w dowolny sposób tworzą notatki.

• Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie ich na forum klasy.

• Nauczyciel odpowiada na ewentualne pytania uczniów i pomaga im bardziej zrozumieć dany temat.

• Uczniowie uzupełniają własne notatki i notują informacje przekazywane przez kolegów prezentujących inne hasła.

Galeria zdjęć „Rodzaje narzędzi stosowanych do zabudowy obudowy w wyrobiskach górniczych”

• Uczniowie otrzymują pulę zdjęć narzędzi.

• Ich zadaniem jest przyporządkowanie poprawnych nazw do zdjęć, bez podglądania ich opisów. Na kartce wypisują kolejne nazwy poszczególnych narzędzi.

• Kolejny krok to sprawdzenie poprawnie przyporządkowanych nazw.

• Jeśli nazwa została przyporządkowana niepoprawnie, uczeń ma za zadanie ułożyć na oddzielnej kartce (Karta z pytaniami) 3 pytania testowe (pytanie i cztery odpowiedzi, z czego jedna jest poprawna) dotyczące tego narzędzia. Uczeń zna poprawną odpowiedź, ale nie zaznacza jej na kartce z pytaniami.

• Uczniowie wymieniają się kartką z pytaniami. Teraz mają odpowiedzieć na otrzymane od kolegi pytania i oddać do sprawdzenia autorowi pytań.

• Autor pytań sprawdza odpowiedzi i udziela informacji zwrotnej.

• Nauczyciel, w razie potrzeby, udziela komentarza w sytuacjach nierozstrzygniętych, kiedy istnieje różnica zdań pomiędzy autorem pytania a uczniem na nie odpowiadającym. Sytuację omawia na forum klasy.

• Nauczyciel prosi po przeczytanie wszystkich pytań i poprawnych odpowiedzi.

• Uczniowie tworzą notatki, które są poprawnymi odpowiedziami na pytania testowe (notuje odpowiedzi ze wszystkich pytań, które pojawiły się na zajęciach).

Galeria zdjęć „Typy obudów górniczych oraz narzędzi i maszyn (np. kotwiarki do obudowy kotwowej, lub mechanizm podnoszenia stropnicy stosowany przy kombajnach chodnikowych)”

• Uczniowie dzieleni są na 7 grup.

• Uczniowie z każdej grupy otrzymują zadanie samodzielnego zapoznania się z grupą zdjęć zaprezentowanych w tym medium. I tak grupa pierwsza otrzymuje temat obudowy stalowej podatnej, (ŁP), grupa druga obudowy drewnianej itd.

• Każdy uczeń powinien sporządzić notatki.

• Po upływie 15 minut uczniowie chwalą się rezultatami swojej pracy kończą samodzielną pracę.

• Wybrani uczniowie prezentują swoje notatki na forum klasy.

• Pozostali uczniowie mogą prelegentowi zadawać pytania, odpowiedzi udziela uczeń bądź nauczyciel.

• Następnie uczniowie rozmawiają z nauczycielem o trudnościach podczas próby zrozumienia materiału.

• Na zakończenie zajęć prowadzący chwali uczniów za zaangażowanie w zajęcia.

Interaktywne materiały sprawdzające

• Nauczyciel wyświetla interaktywne materiały sprawdzające podczas zajęć.

• Uczniowie samodzielnie rozwiązują zadania.

• Nauczyciel daje szansę na udzielenie prawidłowych odpowiedzi każdemu uczniowi; wyznacza odpowiednią ilość czasu na ich wykonanie.

• W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań - nauczyciel pomaga uczniom, naprowadzając na odpowiedź lub wyjaśniając ją.

• Nauczyciel, po uzyskaniu prawidłowych rozwiązań, wyjaśnia każde z nich, aby pomóc w ich zrozumieniu uczniom, którzy nie znają na nie odpowiedzi.

• Prawidłowo rozwiązane zadania mogą być wyświetlane przez nauczyciela, na przykład na tablicy interaktywnej.

Słownik pojęć dla e‑materiału

• Nauczyciel wyświetla uczniom słownik pojęć dla e‑materiału na tablicy interaktywnej, zwracając uwagę na strukturę opracowanych w nim haseł.

• Uczniowie mają za zadanie stworzenie 4 dowolnych haseł encyklopedycznych dotyczących narzędzi. Wybrane przez nich hasła nie mogą pokrywać się z już zawartymi w słowniku pojęć.

• Tworzenie haseł odbywa się w OneNote, przy użyciu smartfonów lub komputerów, co umożliwia uczniom dołączanie do tekstu materiałów multimedialnych, np. zdjęć lub filmów.

• Każdy uczeń ma 20 minut na stworzenie swoich haseł słownikowych.

• W trakcie wykonywania zadania nauczyciel kontroluje pracę uczniów i udziela im wskazówek w razie ewentualnych problemów.

• Końcowym etapem lekcji jest wyświetlenie klasie efektów pracy poszczególnych osób i ich omówienie pod kątem poprawności merytorycznej.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wykorzystanie e‑materiału poza zajęciami

E‑materiał ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć dydaktycznych metodą lekcji odwróconej (flipped classroom). Wskazane jest, aby uczniowie przyswoili sobie informacje z filmów, wizualizacji 3D oraz dwóch galerii zdjęć i słownika pojęć. Dzięki temu podczas zajęć lekcyjnych łatwiej będą posługiwać się słownictwem specjalistycznym.

Praca indywidualna

E‑materiał ułatwia samodzielną pracę ucznia oraz indywidualizację procesu dydaktycznego.

Przed lekcją

• Nauczyciel przed rozpoczęciem zajęć prosi uczniów o zapoznanie się z e- materiałami.

• Równocześnie przekazuje im przygotowany do materiału zestaw pytań, na które odpowiedzi uczniowie znajdą w interaktywnych treściach tego obszaru.

• Pytania obejmują zagadnienia, które w postaci zadań zawarte są w interaktywnych materiałach sprawdzających.

• Opracowany materiał zawierający odpowiedzi uczeń przesyła do nauczyciela np.: e‑mailem.

Podczas lekcji

• Nauczyciel zatwierdza przesłane przez uczniów materiały.

• Pyta uczniów, które zagadnienia były dla nich najtrudniejsze i wyjaśnia je.

• Nauczyciel sprawdza zastosowanie wiedzy uczniów w praktyce, zlecając im do wykonania zadanie polegające na dopasowaniu używanych narzędzie do konkretnych zabudów w wyrobiskach górniczych.

• Uczniowie w grupach opracowują plan działania.

• Po 15 minutach wybrani uczniowie prezentują efekty swoich działań na forum klasy.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wykorzystanie e‑materiału do indywidualizacji pracy z uczącymi się

Indywidualna praca z uczniem

E‑materiał ułatwia samodzielną pracę ucznia oraz indywidualizację procesu dydaktycznego.

Wszystkie cztery multimedia (sekwencje filmowe, wizualizacja 3D oraz dwie galerie zdjęć) przedstawiają wiadomości na temat rodzajów obudów stosowanych w zakładach górniczych.

Interaktywne materiały sprawdzające dają uczniowi możliwość skontrolowania poziomu własnej wiedzy dzięki możliwości uzyskania szybkiej i precyzyjnej informacji zwrotnej.

E‑materiał pozwala zindywidualizować proces dydaktyczny, co jest szczególnie istotne dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Ułatwia dostęp do informacji, likwiduje niektóre bariery społeczne i komunikacyjne oraz zapewnia wyrównywanie szans.

E‑materiał może być wykorzystywany przez osoby z dysfunkcją wzroku lub słuchu, ponieważ jest dostosowany na poziomie WCAG 2.1., poprzez zastosowanie opisów alternatywnych, ćwiczeń interaktywnych obsługiwanych przez czytniki ekranów
oraz audiodeskrypcję.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3\mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2\mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420\mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści