E-materiały do kształcenia zawodowego

Anatomia z fizjologią i patologią

MED.14. Świadczenie usług medyczno‑pielęgnacyjnych i opiekuńczych osobie chorej i niesamodzielnej - Opiekun medyczny 532102

bg‑azure

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
aldosteron (ang. aldosterone)
aldosteron (ang. aldosterone)

hormon wydzielany przez korę nadnerczy, reguluje gospodarkę wodno‑elektrolitową

amylaza (ang. amylase)
amylaza (ang. amylase)

enzym, który hydrolizuje cukry

androgeny (ang. androgens)
androgeny (ang. androgens)

hormony wydzielane przez korę nadnerczy, regulują spermatogenezę i rozwój narządów płciowych

dopamina (ang. dopamine)
dopamina (ang. dopamine)

neuroprzekaźnik syntezowany i uwalniany przez dopaminergiczne neurony ośrodkowego układu nerwowego

erytropoetyna (ang. erythropoietin)
erytropoetyna (ang. erythropoietin)

hormon produkowany w nerkach, który stymuluje szpik, zwiększając produkcję erytrocytów

etiologia (ang. etiology)
etiologia (ang. etiology)

stwierdzenie przyczyny albo powodu choroby, zjawiska, procesu

faza dorosłego życia (ang. adult life)
faza dorosłego życia (ang. adult life)

stan maksymalnego rozwoju fizycznego i emocjonalnego organizmu

glej (ang. glial cells)
glej (ang. glial cells)

składnik tkanki nerwowej; komórki glejowe biorą udział w tworzeniu bariery krew–mózg, osłonki mielinowej, pełnią funkcje ochronne i odgrywają ważną rolę w odżywianiu komórek nerwowych

glukagon (ang. glucagon)
glukagon (ang. glucagon)

hormon produkowany w trzustce, reguluje stężenie glukozy, aminokwasów i kwasów tłuszczowych

granulocyty (ang. granulocytes)
granulocyty (ang. granulocytes)

krwinki białe zawierające liczne ziarnistości, w których zawarte są np. enzymy

hemoglobina (ang. hemoglobin)
hemoglobina (ang. hemoglobin)

czerwony barwnik krwi obecny w erytrocytach, zdolny do transportu tlenu

hormon folikulotropowy (ang. follicle‑stimulating hormone, FSH)
hormon folikulotropowy (ang. follicle‑stimulating hormone, FSH)

hormon wydzielany przez przysadkę, reguluje aktywność jajników i jąder

hormon luteinizujący (ang. luteinizing hormone, LH)
hormon luteinizujący (ang. luteinizing hormone, LH)

hormon wydzielany przez przysadkę, reguluje aktywność jajników i jąder

hormon stymulujący uwalnianie gonadotropin (ang. gonadotropin‑releasing hormone, GnRH)
hormon stymulujący uwalnianie gonadotropin (ang. gonadotropin‑releasing hormone, GnRH)

hormon wydzielany przez podwzgórze, reguluje wydzielanie gonadotropin

hormon uwalniający hormon wzrostu (ang. growth hormone‑releasing hormone, GHRH)
hormon uwalniający hormon wzrostu (ang. growth hormone‑releasing hormone, GHRH)

hormon wydzielany przez podwzgórze, reguluje wydzielanie hormonu wzrostu

hormon uwalniający kortykotropinę (ang. corticotropin‑releasing hormone, CRH)
hormon uwalniający kortykotropinę (ang. corticotropin‑releasing hormone, CRH)

hormon wydzielany przez podwzgórze, reguluje wydzielanie kortykotropiny

hormon uwalniający tyreotropinę (ang. thyrotropin‑releasing hormone, TRH)
hormon uwalniający tyreotropinę (ang. thyrotropin‑releasing hormone, TRH)

hormon wydzielany przez podwzgórze, reguluje wydzielanie tyreotropiny

hormon wzrostu (ang. growth hormone, GH)
hormon wzrostu (ang. growth hormone, GH)

hormon wydzielany przez przysadkę, reguluje metabolizm, wzrost tkanek

insulina (ang. insulin)
insulina (ang. insulin)

hormon produkowany w trzustce, reguluje stężenie glukozy, aminokwasów i kwasów tłuszczowych

kalcytonina (ang. calcitonin)
kalcytonina (ang. calcitonin)

hormon wydzielany przez komórki C tarczycy, reguluje metabolizm wapniowy

katecholaminy (ang. catecholamines)
katecholaminy (ang. catecholamines)

hormony wydzielane przez rdzeń nadnerczy, regulują krążenie krwi, metabolizm

kortykotropina (hormon adrenokortykotropowy; ang. adrenocorticotropic hormone, ACTH)
kortykotropina (hormon adrenokortykotropowy; ang. adrenocorticotropic hormone, ACTH)

hormon wydzielany przez przysadkę, reguluje aktywność kory nadnerczy

kortyzol (ang. cortisol)
kortyzol (ang. cortisol)

hormon wydzielany przez nadnercza, reguluje metabolizm, reakcję na stres

kubek smakowy (ang. taste bud)
kubek smakowy (ang. taste bud)

receptor smaku

lipaza (ang. lipase)
lipaza (ang. lipase)

enzym, który hydrolizuje tłuszcze

lipidy (ang. lipids)
lipidy (ang. lipids)

związki chemiczne np. tłuszcze

makrofagi (ang. macrophages)
makrofagi (ang. macrophages)

komórki o właściwościach żernych; biorą udział w procesach obronnych ustroju

megakariocyty (ang. megakaryocytes)
megakariocyty (ang. megakaryocytes)

komórki prekursorowe płytek krwi

melatonina (ang. melatonin)
melatonina (ang. melatonin)

hormon wydzielany przez szyszynkę, reguluje rytm snu i czuwania

mielina (ang. myelin)
mielina (ang. myelin)

osłonka włókien nerwowych

mięsień sercowy (ang. cardiac muscle)
mięsień sercowy (ang. cardiac muscle)

warstwa mięśniowa pomiędzy wsierdziem a nasierdziem, zasadnicza część ściany serca

mineralokortykosteroidy (ang. mineralocorticoids)
mineralokortykosteroidy (ang. mineralocorticoids)

hormony wydzielane przez korę nadnerczy, regulują gospodarkę wodno‑elektrolitową

móżdżek (łac., ang. cerebellum)
móżdżek (łac., ang. cerebellum)

część tyłomózgowia; odgrywa zasadniczą rolę w koordynacji i kontroli ruchu

nasierdzie (łac., ang. epicardium)
nasierdzie (łac., ang. epicardium)

warstwa zewnętrzna ściany serca

naskórek (łac., ang. epidermis)
naskórek (łac., ang. epidermis)

warstwa zewnętrzna skóry

nerw wzrokowy (ang. optic nerve)
nerw wzrokowy (ang. optic nerve)

nerw czaszkowy; przewodzi informacje wzrokowe z siatkówki oka do mózgowia

neuron (łac., ang. neuron)
neuron (łac., ang. neuron)

komórka nerwowa; podstawowy element budowy sieci neuronalnej układu nerwowego

noradrenalina (ang. norepinephrine)
noradrenalina (ang. norepinephrine)

hormon i neuroprzekaźnik, katecholamina

objętość oddechowa (ang. tidal volume)
objętość oddechowa (ang. tidal volume)

ilość powietrza wdychanego i wydychanego do płuc podczas jednego cyklu oddechowego

okres dojrzewania (ang. adolescence)
okres dojrzewania (ang. adolescence)

czas życia, gdy dochodzi do dojrzewania fizycznego, emocjonalnego, głównie na skutek zwiększenia produkcji hormonów płciowych

okres dzieciństwa (ang. childhood)
okres dzieciństwa (ang. childhood)

czas do ukończenia 12. roku życia, kiedy następuje przyspieszenie rozwoju fizycznego, ale także emocjonalnego i poznawczego

okres niemowlęcy (ang. infancy)
okres niemowlęcy (ang. infancy)

okres od końca 1. miesiąca życia do ukończenia 1. roku życia; występują zmiany w organizmie, które umożliwiają samodzielny kontakt dziecka z otoczeniem

okres noworodkowy (ang. neonatal period)
okres noworodkowy (ang. neonatal period)

okres od urodzenia do końca 1. miesiąca życia; w tym czasie w organizmie dziecka zachodzą zmiany umożliwiające życie poza środowiskiem wewnątrzmacicznym

oksytocyna (ang. oxytocin)
oksytocyna (ang. oxytocin)

hormon wydzielany przez podwzgórze, reguluje skurcze porodowe i laktację

osierdzie (łac., ang. pericardium)
osierdzie (łac., ang. pericardium)

błona surowicza tworząca dwuścienny worek obejmujący serce

parathormon (ang. parathormone, PTH)
parathormon (ang. parathormone, PTH)

hormon wydzielany przez przytarczyce, reguluje metabolizm wapniowy

pepsyna (ang. pepsin)
pepsyna (ang. pepsin)

enzym żołądka rozkładający białka

pojemność minutowa (rzut serca; ang. cardiac output)
pojemność minutowa (rzut serca; ang. cardiac output)

ilość krwi pompowana przez serce w czasie jednej minuty

pneumocyty typu I, II (ang. alveolar epithelial cells type I, II)
pneumocyty typu I, II (ang. alveolar epithelial cells type I, II)

komórki nabłonka oddechowego w pęcherzykach płucnych

renina (ang. renin)
renina (ang. renin)

białko enzymatyczne wydzielane przez nerki; bierze udział w regulacji ciśnienia tętniczego

siatkówka (łac., ang. retina)
siatkówka (łac., ang. retina)

część oka odbierająca wrażenia wzrokowe; zawiera fotoreceptory pręciki i czopki

soczewka (łac., ang. lens)
soczewka (łac., ang. lens)

część oka; przezroczysty i elastyczny narząd; ogniskuje światło na siatkówce

sok trzustkowy (ang. pancreatic juice)
sok trzustkowy (ang. pancreatic juice)

płyn zawierający enzymy trawienne, wodę, białka, elektrolity i śluz; ma odczyn zasadowy; trawi i zobojętnia treść pokarmową w dwunastnicy

spirometr (ang. spirometer)
spirometr (ang. spirometer)

urządzenie pomiarowe służące do oceny pojemności płuc

surfaktant płucny (ang. surfactant)
surfaktant płucny (ang. surfactant)

związek chemiczny produkowany przez pneumocyty typu II, ma właściwości obniżania napięcia powierzchniowego pęcherzyków płucnych

szyszynka (ang. pineal gland)
szyszynka (ang. pineal gland)

gruczoł wydzielania wewnętrznego; komórki szyszynki produkują melatoninę i serotoninę

trójjodotyronina (ang. triiodothyronine, T 3)
trójjodotyronina (ang. triiodothyronine, T 3)

hormon wydzielany przez tarczycę, reguluje metabolizm

trypsyna (ang. trypsin)
trypsyna (ang. trypsin)

enzym soku trzustkowego hydrolizujący peptydy

trzustka (łac., ang. pancreas)
trzustka (łac., ang. pancreas)

mieszany gruczoł zewnątrz i wewnątrzwydzielniczy; część wewnątrzwydzielnicza produkuje insulinę i glukagon, natomiast zewnątrzwydzielnicza, enzymy trawienne, wydzielane do światła dwunastnicy

tyreotropina (ang. thyrotropin, TSH)
tyreotropina (ang. thyrotropin, TSH)

hormon wydzielany przez przysadkę, reguluje wydzielanie hormonów tarczycy: tyroksyny i trójjodotyroniny

tyroksyna (ang. thyroxine, T 4)
tyroksyna (ang. thyroxine, T 4)

hormon wydzielany przez tarczycę, reguluje metabolizm

ucho środkowe (ang. middle ear)
ucho środkowe (ang. middle ear)

część ucha, w której skład wchodzą błona bębenkowa, jama bębenkowa z trzema kosteczkami słuchowymi oraz trąbka Eustachiusza i część okienka owalnego

ucho wewnętrzne (ang. internal ear)
ucho wewnętrzne (ang. internal ear)

wewnętrzna część ucha, którą tworzą przedsionek, ślimak i kanały półkoliste; jest receptorem zmysłu słuchu oraz zmysłu równowagi

ucho zewnętrzne (ang. external ear)
ucho zewnętrzne (ang. external ear)

zewnętrzna część ucha złożona z małżowiny usznej i przewodu zewnętrznego oddzielonego od ucha środkowego błoną bębenkową

umami (ang. umami)
umami (ang. umami)

jeden z pięciu podstawowych smaków odczuwanych przez człowieka

wazopresyna (hormon antydiuretyczny, ang. vasopressin; antidiuretic hormone, ADH)
wazopresyna (hormon antydiuretyczny, ang. vasopressin; antidiuretic hormone, ADH)

hormon wydzielany przez podwzgórze, reguluje objętość krwi

wiek podeszły (ang. old age)
wiek podeszły (ang. old age)

okres życia po ukończeniu 65. roku życia, gdy stopniowo dochodzi do zmniejszania wydolności fizycznej i umysłowej człowieka

wsierdzie (łac., ang. endocardium)
wsierdzie (łac., ang. endocardium)

warstwa wewnętrzna ściany serca wyścielająca jamy serca

żółć (ang. bile)
żółć (ang. bile)

syntetyzowana i wydzielana przez wątrobę substancja, w której składzie są kwasy żółciowe, bilirubina, fosfolipidy, cholesterol, kwasy tłuszczowe, tłuszcze i elektrolity

Interaktywne materiały sprawdzające
Przewodnik dla nauczyciela