Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodu technik budownictwa kolejowego3Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodu technik budownictwa kolejowego

• Wymagania techniczne5Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

Celem e‑materiału jest przygotowanie ucznia do wykonywania zadań zawodowych związanych z zawodem technik budownictwa kolejowego.

W e‑materiale przedstawione są:

• najczęściej spotykane i wykonywane środki transportu ładunków,

• dokumentacja niezbędna do prowadzenia usług transportowych,

• dobór środka transportu w zależności od założonych warunków przewozu i właściwości przewożonych ładunków,

• prowadzenie i planowanie procesu transportu drogowego.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji

$\textbf{TKO.04.}$ Organizacja robót związanych z budową i utrzymaniem kolejowych obiektów inżynieryjnych oraz podstawy kosztorysowania — Technik budownictwa kolejowego $3 1 1 2 2 0$

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji $\textbf{TKO.04.}$ Organizacja robót związanych z budową i utrzymaniem kolejowych obiektów inżynieryjnych oraz podstawy kosztorysowania:

• organizowanie, koordynacja i prowadzenie robót związanych z budową i utrzymaniem kolejowych obiektów inżynieryjnych,

• kontrolowanie stanu technicznego kolejowych obiektów inżynieryjnych,

• prowadzenie dokumentacji dotyczącej utrzymania kolejowych obiektów inżynieryjnych,

• sporządzanie kosztorysów robót drogowo‑mostowych.

Efekty kształcenia

$\textbf{TKO.04.4.}$ Ocena stanu technicznego kolejowych obiektów inżynieryjnych

Uczeń:

1) charakteryzuje zasady przeprowadzania oględzin obiektów inżynieryjnych;

2) sprawdza stan techniczny elementów kolejowych obiektów inżynieryjnych;

3) rozpoznaje uszkodzenia kolejowych obiektów inżynieryjnych i elementów ich wyposażenia;

4) podejmuje działania w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu kolejowym na obiektach inżynieryjnych;

5) przestrzega zasad prowadzenia dokumentacji eksploatacyjnej kolejowych obiektów inżynieryjnych.

Powrót do spisu treści4Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

1. WprowadzenieD19qqYyroWprowadzenie

   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z jego zawartością, takie jak: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiały multimedialne

   E‑materiał zawiera zestaw multimediów, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy. Są to:

   Galeria zdjęć „Budowle inżynieryjne”DAvAPAIkKGaleria zdjęć „Budowle inżynieryjne” zawiera zdjęcia z opisem mostów belkowych, łukowych, stalowych łukowych z jazdą dołem i jazdą górą, tuneli, wiaduktów, przepustów, kładek dla pieszych i murów oporowych.

   Wycieczka wirtualna „Uszkodzenia budowli inżynieryjnych”DBsS2uiO7Wycieczka wirtualna „Uszkodzenia budowli inżynieryjnych” pozwala na doświadczenie doznań związanych z pracą osoby dokonującej oględzin budowli kolejowych: mostów belkowych, łukowych, tuneli, wiaduktów, przepustów, kładek dla pieszych, murów oporowych. Oględziny polegają na analizie wzrokowej elementów budowli, np. na odszukaniu spękań betonu, korozji konstrukcji stalowych, ubytków materiału. Pozwala to stwierdzić nieprawidłowości w zakresie zanieczyszczeń (np. roślinnością), rys lub pęknięć, ubytku materiału, uszkodzeń połączeń, uszkodzeń zabezpieczeń antykorozyjnych, korozji stali konstrukcyjnej, przecieków, deformacji, przemieszczeń. E‑materiał oparty jest na instrukcjach: Id‑16 „Utrzymania kolejowych obiektów inżynieryjnych” oraz Id‑7 „Instrukcja o dozorowaniu linii kolejowych”.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceDTNLIfov5Interaktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑zasobuDyXxps6w4Słownik pojęć dla e‑zasobu zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przewodnik dla nauczycielaDS5f2h0efPrzewodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDPyQkdPR3Przewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaDHrlZqwBiNetografia i bibliografia stanowi listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaDBjSegnp6Instrukcja użytkowania objaśnia działanie zasobu oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści4Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodów

E‑materiał stanowi wsparcie i uatrakcyjnienie procesu kształcenia zawodowego. Ułatwi on uczniom zapoznanie się z zagadnieniami dotyczącymi diagnostyki budowli. Dzięki zastosowaniu e‑materiałów uczniowie będą zdobywali niezbędną w wykonywaniu zawodu wiedzę, korzystając z atrakcyjnych materiałów zebranych w galerii zdjęć czy udostępnionych poprzez wycieczkę wirtualną.

Poniżej zamieszczone zostały propozycje wykorzystania poszczególnych elementów e‑materiałów do pracy w grupach i w zespole klasowym oraz do samodzielnej pracy ucznia w klasie i poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

Praca w grupach i zespole podczas zajęć

Galeria zdjęć „Budowle inżynieryjne”

• Uczniowie dzieleni są na dwie grupy. Każda grupa otrzymuje pulę grafik przedstawiających różne budowle (wydrukowane wcześniej przez nauczyciela — bez podpisu — jaki to rodzaj budowli).

• Zadaniem uczniów jest przyporządkowanie grafik do dwóch zbiorów: „Mosty” i „Inne niż mosty konstrukcje kolejowe”, na podstawie zdjęć.

• Następnie, pod grafikami, uczniowie zamieszczają ich poprawne nazwy na kartkach.

• Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanego zadania, używając galerii zdjęć.

• Kolejnym krokiem, po poprawnym przyporządkowaniu nazw do grafik, jest wybranie przez grupę z puli grafik jednej mniejszej grupy zdjęć, np.: „mosty stalowe”.

• Uczniowie przygotowują $5$ pytań związanych z tą grupą budowli w taki sposób, aby odpowiedzi na nie pozwoliły określić, jaka to grupa.

• W oparciu o przygotowane pytania nauczyciel wspólnie z uczniami udziela odpowiedzi.

• W razie potrzeby nauczyciel udziela komentarza do nieprawidłowych informacji.

• Uczniowie robią notatki z zajęć.

Wycieczka wirtualna „Uszkodzenia budowli inżynieryjnych”

• Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy.

• Każdej grupie udostępnia e‑materiał i przydziela zadania.

• Grupa pierwsza i trzecia analizuje most, ale grupa pierwsza skupia się na poszukiwaniu zanieczyszczeń roślinnością, uszkodzeń zabezpieczeń antykorozyjnych, korozji stali konstrukcyjnej, deformacji i przemieszczeń, natomiast grupa trzecia analizuje ten sam obiekt, szukając rys, pęknięć, ubytku materiału, uszkodzeń połączeń i przecieków.

• Podobnie grupa druga i czwarta — analizują wiadukt, ale grupa druga skupia się na poszukiwaniu zanieczyszczeń roślinnością, uszkodzeń zabezpieczeń antykorozyjnych, korozji stali konstrukcyjnej, deformacji i przemieszczeń, a grupa czwarta analizuje wiadukt, poszukując rys, pęknięć, ubytku materiału, uszkodzeń połączeń i przecieków.

• Grupy opisują znalezione w wycieczce usterki i nieprawidłowości.

• Nauczyciel prosi grupy o zaprezentowanie analiz; w trakcie ich trwania uzupełnia wypowiedzi uczniów.

• Po analizie zadań na lekcji nauczyciel prosi uczniów, aby wymienili się opisami, zachowali je jako notatki z lekcji i samodzielnie sprawdzili je w domu (analiza wycieczki).

• Na kolejnych zajęciach nauczyciel dopytuje uczniów o wszystkie inne usterki  odkryte podczas samodzielnych oględzin obiektów.

Interaktywne materiały sprawdzające

Wykorzystanie ich w procesie dydaktycznym pozwala na samodzielne, szybkie sprawdzenie poprawności wykonania zadania. W przypadku błędnej odpowiedzi wyświetlane wskazówki naprowadzają ucznia na właściwą odpowiedź.

Nauczyciel w poniższym przykładzie wykorzystuje pytania, których konstrukcja zawiera zdanie z luką do uzupełnienia. Uczniowie uzupełniają ją podczas grupowego rozwiązywania zadań.

Przykładowe działania w ramach lekcji:

• Nauczyciel dziali klasę na dowolną liczbę grup (po $3-5$ osób w grupie) i wyświetla interaktywne materiały sprawdzające, dedykowane do zagadnienia.

• Zachęca grupy do wspólnego rozwiązywania zadań na zasadzie rywalizacji pomiędzy grupami.

• Na zadane pytanie odpowiedzi udziela grupa, której lider jako pierwszy podniesie rękę. Za poprawną odpowiedź uczniowie z grupy otrzymują punkt. Brak poprawnej odpowiedzi skutkuje odjęciem punktu i zdobyciem szansy na uzyskanie punktu za poprawną odpowiedź przez inną grupę.

• Aby zmotywować uczniów do udziału we wspólnym rozwiązywaniu zadań, nauczyciel może zaproponować ocenę dla grupy, która wygrała.

• Grupy mogą korzystać z pomocy dydaktycznych.

• W przypadku problemów z rozwiązaniem zadań nauczyciel pomaga w zrozumieniu zagadnień i naprowadza na poprawną odpowiedź.

• Po uzyskaniu prawidłowych rozwiązań nauczyciel wyjaśnia każde z nich m.in. dla uczniów, którzy nie zrozumieli zagadnienia i nie rozwiązali zadania prawidłowo.

• Prawidłowo rozwiązane zadania mogą być wyświetlane przez nauczyciela, np. na tablicy interaktywnej.

Praca samodzielna ucznia podczas zajęć

Galeria zdjęć „Budowle inżynieryjne”

• Uczniowie otrzymują pulę zdjęć związanych z kolejowymi obiektami inżynieryjnymi.

• Zadaniem uczniów jest przyporządkowanie poprawnych nazw do grafik, bez zapoznania się z ich opisami. Na kartce wypisują kolejne nazwy obiektów.

• Kolejny krok to sprawdzenie poprawnie przyporządkowanych nazw.

• Jeśli nazwa została przyporządkowana niepoprawnie, uczeń ma za zadanie ułożyć na oddzielnej kartce (kartka z pytaniami) $3$ pytania testowe (pytanie i $4$ odpowiedzi, z czego $1$ jest poprawna) dotyczące tego obiektu kolejowego. Uczeń zna poprawną odpowiedź, ale nie zaznacza jej na kartce z pytaniami.

• Uczniowie wymieniają się kartkami z pytaniami. Teraz mają odpowiedzieć na otrzymane od kolegi pytania i oddać do sprawdzenia autorowi pytań.

• Autor pytań sprawdza odpowiedzi i udziela informacji zwrotnej.

• Nauczyciel, w razie potrzeby, udziela komentarza w sytuacjach nierozstrzygniętych, kiedy istnieje różnica zdań, co do poprawności odpowiedzi pomiędzy autorem pytania a uczniem na nie odpowiadającym. Sytuację omawia na forum klasy.

• Nauczyciel prosi o przeczytanie wszystkich pytań i poprawnych odpowiedzi na nie, powstałych z analizy galerii zdjęć.

• Uczniowie tworzą notatki, które są poprawnymi odpowiedziami na pytania testowe. Nauczyciel notuje odpowiedzi ze wszystkich pytań, które zostały zadane na zajęciach.

Wycieczka wirtualna „Uszkodzenia budowli inżynieryjnych”

• Nauczyciel prezentuje wycieczkę wirtualną „Uszkodzenia budowli inżynieryjnych”, pokazując sposób poruszania się po niej.

• Przyznaje uczniom dostęp do tego e‑materiału oraz instrukcję ID‑7 i Id‑16 (lub tylko rozdział $\text{IV}$ „Przeglądy obiektów inżynieryjnych”).

• Zadaniem każdego ucznia będzie ułożenie procedury przeglądu i skorzystanie z niej podczas wykonania przeglądu dowolnie wybranego kolejowego obiektu inżynieryjnego. Efektem pracy ucznia będzie procedura zawierająca kolejne kroki oględzin oraz opis oględzin wybranego obiektu (czynność i wykryta nieprawidłowość).

• Nauczyciel może przed prezentacją połączyć w grupy uczniów, którzy wybrali ten sam obiekt i poprosić o porównanie procedur i opisów.

• Uczniowie prezentują swoje procedury oraz opisy obiektów na forum klasy.

Interaktywne materiały sprawdzające

Przy pracy samodzielnej z tymi materiałami można wykorzystać element samokontroli. Uczeń rozwiązuje zadania i samodzielnie sprawdza poprawność ich wykonania. Wielokrotne powtórzenie wykonanych niepoprawnie ćwiczeń i sprawdzenie wyników — aż do momentu wykonania ich w pełni poprawnie — daje możliwość uczenia się na własnych błędach. Wyświetlanie wskazówek naprowadzających w przypadku błędnej odpowiedzi uruchamia proces myślenia dedukcyjnego. Uczeń może wykorzystać każde z proponowanych rodzajów zadań: zadania z lukami w zdaniach, z materiałami audio‑video oraz zadań na uzupełnianie podpisów obrazka.

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiał ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć dydaktycznych poprzez wprowadzenie metody tekstu przewodniego lub lekcji odwróconej; może stanowić podstawę do nowej lekcji lub zestaw materiałów powtórzeniowych, daje też możliwość nadrobienia zaległości uczniom, którzy nie mogli uczestniczyć w zajęciach, na których ten materiał był omawiany przez nauczyciela.

E‑materiał ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć dydaktycznych metodą lekcji odwróconej (flipped classroom). Jako pracę domową nauczyciel zadaje uczniom zapoznanie się z wybranym przez niego multimedium. Uczniowie analizują zawarte w nim informacje samodzielnie w domu. Nauczyciel prosi również uczniów o znalezienie i zanotowanie dodatkowych informacji dotyczących e‑materiału w innych źródłach oraz ich wskazanie. Zdobytą i poszerzoną w ten sposób wiedzę uczniowie wykorzystują podczas zajęć. W tym celu nauczyciel może zaproponować zarówno pracę indywidualną, jak i grupową.

Praca indywidualna

• Nauczyciel przydziela każdemu uczniowi zadanie, w którym powinien wykorzystać wiadomości zaczerpnięte z galerii zdjęć oraz instrukcji Id‑16.

• Zadanie polega na opracowaniu opisów do trzech zdjęć na podstawie definicji zawartych w instrukcji Id‑16; w opisach powinna być uwzględniona nazwa obiektu, jego ogólna definicja i opis tego, co przedstawia zdjęcie.

• Uczniowie opisy wykonują na oddzielnych karteczkach ($1$ — nazwa obiektu, $2$ — definicja, $3$ — opis obrazka). Nauczyciel podaje rozmiary karteczek ($10\times4$ centymetry).

• Każda kartka zawiera też numer z dziennika ucznia.

Podczas lekcji

• Nauczyciel zbiera wszystkie karteczki do pojemnika.

• Dzieli klasę na trzy zespoły.

• Rozsypuje karteczki na dużej wspólnej płaszczyźnie.

• Zadaniem grup jest zebranie jak największej liczby kompletów karteczek opisujących obiekty (nazwa, definicja, opis).

• W przypadku niekompletnych opisów grupy mogą ze sobą negocjować (wymieniać się karteczkami).

• Uczniowie prezentują swoje komplety, dopasowując właściwy obrazek z galerii zdjęć.

• Uczniowie notują pozyskane informacje (swoje i innych grup), np. w formie zdjęć.

Praca w grupie

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i każdej z nich przydziela określony temat, np.: „Mosty” i „Inne niż mosty kolejowe obiekty inżynieryjne”.

• Zadaniem grup uczniów jest przygotowanie prezentacji multimedialnych z wykorzystaniem pozyskanych przed zajęciami informacji.

• Uczniowie mogą korzystać z materiałów dydaktycznych oraz czerpać informacje z innych źródeł (np.: instrukcje Id‑16 i Id‑7). Zdjęcia mogą pozyskiwać z internetu.

Podczas lekcji

• Prezentacje są przedstawiane na zajęciach i omawiane przez grupy uczniów.

• Nauczyciel uzupełnia informacje, tłumaczy i wspiera uczących się.

• W przypadku pytań nauczyciel udziela odpowiedzi i pomaga lepiej zrozumieć dane zagadnienie.

• Nauczyciel wyświetla galerię zdjęć i prosi o porównanie prac wykonanych przez uczniów z prezentowaną galerią. Prosi uczniów o nazywanie kolejnych kolejowych obiektów inżynieryjnych.

• Na podstawie wykonanych odpowiedzi i prac grupy są odpowiednio oceniane.

• Uczniowie wymieniają się prezentacjami.

Praca z uczniami z SPE

E‑materiał ułatwia samodzielną pracę ucznia oraz indywidualizację procesu dydaktycznego. Różne formy multimedialne przedstawiają informacje na temat diagnostyki budowli z innej strony. Mogą one zaspakajać zróżnicowane sposoby odbioru informacji, kanały percepcji i sposoby przyswajania wiedzy.

Niesie to za sobą możliwość dopasowania multimedium do każdego ucznia z osobna i znosi bariery społeczne i komunikacyjne. Wyrównuje także szanse, jeśli dany uczeń będzie pracować w grupie rówieśniczej.

Dodatkowo każdy e‑materiał może być odtworzony w trybie przystosowanym do użytkowników z różnymi dysfunkcjami — przygotowany został w alternatywnych wersjach.

Indywidualizowanie pracy z uczniem

E‑materiał ułatwia samodzielną pracę ucznia, współpracę w grupie podczas wspólnego uczestnictwa w procesie edukacyjnym i indywidualizację procesu dydaktycznego podczas zajęć i poza nimi.

Przy pracy samodzielnej nauczyciel indywidualizuje proces poprzez dostosowanie e‑materiału do uczniów. Uczniowie mogą przeglądać galerię zdjęć, dopasowywać opisy do grafik, tworzyć definicje budowli na bazie instrukcji Id‑16. W przypadku VR uczniowie mogą przeglądać budowle, poszukiwać usterek lub proponować miejsca wystąpienia i rodzaj usterek, a także opracowywać procedury.

Interaktywne materiały sprawdzające dają uczniowi możliwość samodzielnej weryfikacji poziomu posiadanej wiedzy i uzyskania szybkiej i precyzyjnej informacji zwrotnej. Podaje ona, jaki zakres materiału został już opanowany, a jaki wymaga przyswojenia. Przystępność tych materiałów oraz łatwy sposób udzielania odpowiedzi mogą skłonić jednocześnie ucznia do podejmowania kolejnych prób poprawnego ich rozwiązania.

Powrót do spisu treści4Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści4Powrót do spisu treści