RyW2iqKsRRGSv
Arbuzy
Źródło: Adobe Spark [czytaj: adobi spaark], licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1
R647LUPBBQFB9
Sprawdź swoją wiedzę. Zastanów się, które pojęcia, spośród podanych poniżej, znasz, a które są Ci nieznane. Dopasuj je do odpowiednich miejsc.
Uwaga! Podczas pracy z materiałem zwróć szczególną uwagę na te pojęcia/terminy, które znalazły się w rubryce NIE WIEM.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
spis

Spis treści:

  1. Czy malarstwo ma coś wspólnego z bryłą?

  2. Kubizm - rewolucja w malarstwie

  3. Bryła - podstawowe pojęcie w rzeźbie i architekturze

  4. Co to jest aksonometria i do czego służy?

  5. Już wiesz

  6. Potrafisz

  7. Słownik

link1

Czy malarstwo ma coś wspólnego z bryłą?

R19XFHMD99D541
Paul Cézanne [czytaj: pol se‑zan], „Martwa natura”
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Malarstwo najczęściej odwzorowuje przedmioty, architekturę, ludzi, zwierzęta, lub naturalne formy w przyrodzie. Może również przedstawiać sceny fantastyczne czy takie, które istnieją wyłącznie w wyobraźni twórcy. 
Jeśli w obrazie artysta pokazuje ich trójwymiarowość - to znaczy, że te elementy dzieła są bryłami..

R1WCAHbo6amrA1
Bryły geometryczne; stożek, kula, walec, ostrosłup
Źródło: passnownow.com, licencja: CC BY 3.0.

Paul Cézanne,[czytaj: pol se‑zan], francuski malarz tworzący w II połowie XIX i na początku XX wieku, uważał, że wszystkie obiekty w naturze można sprowadzić do trzech podstawowych brył geometrycznych:

  • kuli,

  • walca,

  • stożka.

Zwróć uwagę, że gruszka ma kształt zbliżony do stożka:

R1JO84RFLHULD
Gruszka i schemat stożka
Źródło: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY 3.0.

Jabłko ma kształt zbliżony do kuli:

R1G2MV71KOHNH
Jabłko i schemat kuli
Źródło: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY 3.0.

Kubek ma kształt podobny do walca:

RMLARL14UVAGH
Kubek i schemat walca
Źródło: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY 3.0.
plama barwna

Bryły w malarstwie Cézanne'a

W swoim malarstwie Cézanne [czytaj: se‑zan] nie odwzorowywał szczegółów faktury stołu, czy skórki owoców. Pokazywał ich istotę – barwę i kształt trójwymiarowy czyli bryłębryłabryłę.
Artysta malował płaską plamą barwnąplama barwnaplamą barwną, eliminował szczegóły i upraszczał przedmioty  zbliżając ich kształty do figur i brył geometrycznych.

RFAG22MGDLBS5
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Paula Cézanne'a „Narożnik stołu”. Ukazuje martwą naturę, ustawioną na drewnianym stole z szufladą. Na mocno udrapowanej, białej serwecie oparty jest talerz, na którym leżą owoce - brzoskwinie, śliwki i gruszka. Pozostałe owoce rozrzucone są na serwecie w różnych miejscach. W tle znajduje się regał. Za martwą naturą jest zielona ściana. Kolory są intensywne, cienie na materiale zaznaczone plamą i kreską, a poszczególne elementy otoczone konturem. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Dla Cézanne’a obserwacja przestrzeni nie odbywa się z jednego punktu, dlatego zrezygnował z perspektywy linearnej. W jednym obrazie przedstawiał przedmioty jako bryły widziane z różnych perspektyw, pod różnymi kątami – na wprost, z lotu ptaka, z lewej strony, z prawej.
Paul Cézanne [czytaj: pol se‑zan], „Narożnik stołu”, 1895 r., The Barnes Foundation [czytaj: de barns fandejszyn]
Źródło: commons.wikimedia.org, domena publiczna.
Ćwiczenie 1
RM1JQ6AAA6HPX
Określ, jak inaczej nazywa się kształt, forma trójwymiarowa w architekturze i rzeźbie. Masz do wyboru trzy odpowiedzi. Odpowiedź pierwsza to faktura. Odpowiedź druga to tworzywo. Odpowiedź trzecia to bryła.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1
R1XPONHOH55ZU
Jak inaczej nazywa się kształt, forma trójwymiarowa w architekturze i rzeźbie oraz przedstawiana w malarstwie?
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.

wróć do spisu treści

link2

Kubizm - rewolucja w malarstwie

RSZVT3M8A12L51
Schemat sześcianu
Źródło: Adobe Spark [czytaj: adobi spaark], licencja: CC BY 3.0.

Paul Cézanne [czytaj: pol se‑zan] zainspirował twórców kubizmukubizmkubizmu, którego pierwsza faza nazywana jest  geometryczną lub cezannowską (czytaj: sezanowską) - ze względu na wpływ artysty na powstanie nowego kierunku w sztuce.

Ale kubiści byli bardziej radykalni niż Cézanne [czytaj: se‑zan]: kształty przedstawione na ich obrazach były uproszczone i zniekształcone, a podstawową bryłą geometryczną, do której sprowadzali kształty przedmiotów, był sześcian.

Zwróć uwagę, jak malowali główni przedstawiciele kubizmu - Georges Braque [czytaj: żorż brak]i Pablo Picasso [czytaj: pablo pikaso].
Poznaj szczegóły klikając w punkty na reprodukcjach.

RCZ456Z8DS5P3
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Pabla Picassa „Martwa natura z owocami i kielichem”. Ukazuje położone na blacie stołu owoce i kieliszek. Przedmioty ujęte są z góry, dzięki czemu widać krawędź kieliszka. Brązowy blat stołu koresponduje z zieloną ścianą - kolory dopełniają się. Na ilustracji umieszczone są interaktywne punkty z informacją: Punkt 1: Kubiści dążyli do przedstawiania przedmiotów jako bryły.
W obrazie Picassa owoce mają nieregularne owalne kształty, przypominające kule i stożki. Punkt 2: Żeby uzyskać głębię, stosuje perspektywę malarską – ciepłe barwy z przodu, zimne z tyłu.
Pablo Picasso [czytaj: pablo pikaso] , „Martwa natura z owocami i kielichem”, 1908 r., MoMA, Nowy Jork, USA
Źródło: printerest.com, licencja: CC BY 2.0.
Polecenie 2
RBXMO9RU2XUR1
To ćwiczenie jest na bazie obrazu „Martwa natura z owocami i nożem” Józefa Pankiewicza.
Przeczytaj polecenie i zastosuj swoje ulubione kolory.

Posługując się dostępnymi narzędziami programu graficznego, wykonaj własną pracę, przekształcając elementy załączonej kompozycji w bryły geometryczne.
Nadaj tytuł swojej pracy i wpisz w polu poniżej.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RJfl4tI08M7zA
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2
RPM333H48RUR3
Zaprojektuj martwą naturę, w której wszystkie elementy będą bryłami lub będą miały miały kształt zbliżony do brył geometrycznych (walca, stożka, sześcianu, prostopadłościanu, itp).
Opisz również ich wzajemne położenie.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.

wróć do spisu treści

link3

Bryła - podstawowe pojęcie
w rzeźbie i architekturze

BryłabryłaBryła jest podstawowym pojęciem związanym z rzeźbą i architekturą.
Można ją określać na różne sposoby, na przykład może być statyczna lub dynamiczna, monumentalna, zwarta lub rozczłonkowana.
Każda forma przestrzenna jest bryłą, również rzeźba. Kamień lub inny materiał, z którego rzeźbiarz wydobywa kształt swojego dzieła, to także bryła.

R1LJ8NRM7OXAH1
Autor nieznany, „Figurka mężczyzny”, ok. 1855‑1808 p.n.e., Muzeum Narodowe w Warszawie
Źródło: cyfrowe.mnw.art.pl, licencja: CC BY 3.0.
Re8cGeIO1HEUd1
Myron, „Dyskobol”, V w. p.n.e., British Museum [czytaj: britisz miuzijem], Londyn, Wielka Brytania
Źródło: online-skills.

Bryła może być także lekka lub ciężka, symetryczna lub asymetryczna.
Dotyczy to brył zarówno rzeźbiarskich, jak i architektonicznych.
Każda rzeźba, jak i budowla może składać się z jednej lub wielu brył.

R17q0M4vl2Kmq1
Ilustracja interaktywna przedstawia budynek Bauhausu w Dessau. Ukazuje obiekt od strony bocznej. Na ścianie, po lewej stronie znajduje się pionowy napis „Bauhaus”, prawą stronę zajmuje rząd również ułożonych w pionie okien. Prosta bryła oparta jest na geometrycznych układach gładkich płaszczyzn tynkowanego muru oraz kontrastujących z nimi przeszkleń. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Bryła statyczna, kubiczna, wielokondygnacyjna, przewaga kierunków poziomych, liczne duże okna.
Budynek Bauhausu, 1925‑26 r., Dessau, Niemcy
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RX6VV866O6E3E
Ilustracja przedstawia piramidę Cheopsa w Gizie. Piramida ma kształt ostrosłupa o podstawie kwadratu. Składa się z kamiennych bloków. Jest w kolorze ciemnego piasku. W tle niebieskie niebo.
Piramida Cheopsa, Giza, Egipt
Źródło: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
RB2T9O91E14O4
Polecenie do zadania brzmi: Przyjrzyj się wybranym ilustracjom i dopasuj do nich najbardziej adekwatny opis bryły. Poniżej polecenia, w dwóch kolumnach, znajdują się elementy z odpowiedziami. Należy je tak przesunąć, aby dobrać parami pasujące do siebie odpowiedzi. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania. Lewa kolumna to pięć zdjęć. Jedno ze zdjęć przedstawia kaplicę Donate Bramante, Tempietto. Kaplica jest okrągła, a u podstaw znajduje się kilka małych schodów. Centralny korpus, celle zawierającą relikwiarz, wieńczy kopuła i otacza pierścień kolumn. Korpus otaczają toskańskie kolumny. Kolejne zdjęcie to masywna budowla z białą elewacją i ciemnym nieregularnym dachem. Budynek ma wiele bardzo małych otworów okiennych. Kolejne zdjęcie to budowla kościelna o znacznej wysokości i wyglądająca na masywną. Zbudowana jest z cegły. Na pierwszym planie dwie wieże przylegające do budynku, stojące na jego krańcach. Jedna jest w prostokątna, zakończona zielonym dachem w kształcie ostrosłupa. Na jej szczycie umieszczony jest krzyż. Druga wieża jest okrągła, zakończona zielonym daszkiem w kształcie stożka. Na dalszym planie długi budynek, który w górnej części ma ciąg okien. Kościół zakończony półokrągłą absydą. Zakończony jest spadzistym zielonkawym dachem. Przed obiektem znajduje się pas trawy i wybrukowana droga. W tle po lewej i prawej stronie widać fragmenty drzew, a tłem jest niebieskie niebo z małymi białymi chmurami. Kolejne zdjęcie to rzeźba przypominająca kobietę o dość znacznej posturze w kolorze pomarańczowego piasku. Kobieta jest naga. Rzeźba jest zwarta, bez wyraźnych szczegółów. Nie widać elementów twarzy. Kolejne zdjęcie to rzeźba postaci o nieproporcjonalnie długich i cienkich nogach. Postać wydaje się jakby była w ruchu, ręce ma opuszczone wzdłuż tułowia. Prawa noga stawia krok, a lewa jest z tyłu.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2
R1GL9BQ7K7H4M
Zaznacz te określenia, które charakteryzują bryły:
Źródło: 0RE, licencja: CC BY 3.0.

wróć do spisu treści

link4

Co to jest aksonometria i do czego służy?

aksonometria
R1GAJKB8RGA311
Bryła w perspektywie zbieżnej oraz aksonometrycznej
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Być może zetknęliście się już z tym słowem - na przykład na lekcji matematyki podczas rysowania sześcianu.
Wtedy potrzebna była aksonometriaaksonometriaaksonometria.

AksonometriaaksonometriaAksonometria zwana też perspektywą równoległą, jest sposobem przedstawiania przedmiotów trójwymiarowych na płaszczyźnie. Stosowana jest przede wszystkim w rysunkach technicznych.
Trzeci wymiar pokazany jest w tzw. rzutach geometrycznych.
Taka prezentacja obiektów umożliwia odtwarzanie ich rzeczywistych wymiarów.

W ten sposób projektuje się maszyny, nowe domy, meble, pojazdy, telefony i wiele innych form przestrzennych.

W taki sposób projektanci rysują nawet najmniejsze elementy; każdy musi mieć dokładnie określoną formę i wymiary.

Rysunek znajdujący się powyżej pokazuje różnice między perspektywą zbieżnąperspektywa zbieżnaperspektywą zbieżnąaksonometrycznąaksonometriaaksonometryczną. W galerii poniżej są przykłady rysunków aksonometrycznych.

architekt

Rysunek aksonometryczny wykorzystywany jest najczęściej przez architektówarchitektarchitektów przy projektowaniu budynków, wnętrz, przedmiotów użytkowych. Na początku jest wiele rysunków koncepcyjnych (czyli pomysłów).

RQAKTPPHA5U8X1
Przykład bryły budynku w rzucie aksonometrycznym
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Dopiero potem, po zaakceptowaniu pomysłu i wielu uzgodnieniach, architekt przystępuje do rysunku technicznego, który wykonuje najczęściej przy pomocy specjalistycznych programów komputerowych.

Na ilustracjach poniżej znajdują się przykłady bryły budynku narysowane w rzucie aksonometrycznym.

R1O9BN16GAERU
Przykłady bryły budynku w rzucie aksonometrycznym z otoczeniem
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

cwiczenie

Ćwiczenie 3
RSX311URJHG9G
Uzupełnij zdanie. Kierunek w sztuce, który powstał we Francji na początku XX wieku proponujący sprowadzenie przedmiotów i postaci do układów podstawowych brył geometrycznych to:...: Możliwe odpowiedzi: 1. kubizm, 2. abstrakcjonizm, 3. symbolizm.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R2S9GS3TMGTES
Zaznacz właściwą odpowiedź:
Kierunek w sztuce, który powstał we Francji na początku XX wieku proponujący sprowadzenie przedmiotów i postaci do układów podstawowych brył geometrycznych to:
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

wróć do spisu treści

link5

Już wiesz

  • że  bryłabryłabryła to każdy obiekt trójwymiarowy;

  • że  Paul Cézanne [czytaj: pol se‑zan], George Braque [czytaj: żorż brak], Pablo Picasso [czytaj: pablo pikaso] to malarze, którzy w swoich obrazach stosowali geometryzacjęgeometryzacjageometryzację kształtów;

  • co znaczy kubizm i geometryzacjageometryzacjageometryzacja;

  • że bryłybryłabryły można narysować stosując perspektywę aksonometrycznąaksonometriaperspektywę aksonometryczną lub zbieżnąperspektywa zbieżnazbieżną;

  • że bryłabryłabryła jest podstawowym pojęciem w dziedzinie rzeźbyrzeźbarzeźbyarchitekturyarchitekturaarchitektury;

  • że projektowanie przedmiotów trójwymiarowych najlepiej zacząć od wykonania rysunków koncepcyjnych;

  • że rysunek aksonometryczny to rodzaj rysunku technicznego, którym posługują się projektanci, najczęściej architekci;architektarchitekci;

  • w jaki sposób rysuje się bryłębryłabryłę stosując aksonometrięaksonometriaaksonometrię;

wróć do spisu treści

link6

Potrafisz

  • określać cechy brył budynków oraz rzeźb;

  • rozpoznać różnicę między rysunkiem aksonometrycznymaksonometriaaksonometrycznym a rysunkiem w perspektywie zbieżnejperspektywa zbieżnaperspektywie zbieżnej;

  • rozpoznawać dzieła kubistów i omawiać malarstwo kubistyczne;

  • wyjaśnić, na czym polega geometryzacjageometryzacjageometryzacja kształtów;

  • namalować przedmioty na płaszczyźnie, wykorzystując geometryzacjęgeometryzacjageometryzację ich form;

  • samodzielnie wykonać rysunek obiektu trójwymiarowego w podstawowych rodzajach perspektywperspektywaperspektyw;

wróć do spisu treści

link7

Słownik

aksonometria
aksonometria

zajmuje się sposobami przedstawiania figur przestrzennych na płaszczyźnie za pomocą rzutowania równoległego; cechą odróżniającą aksonometrię od innych rodzajów rzutu równoległego jest dążenie do zachowania prawdziwych wymiarów rzutowanych obiektów;

architekt
architekt

specjalista w dziedzinie projektowania i wznoszenia budowli;

architektura
architektura

sztuka projektowania, wznoszenia i artystycznego kształtowania budowli;

bryła
bryła

kształt przestrzenny przedmiotu; dotyczy rzeźby, architektury oraz wszystkich form w naturze charakteryzujących się trójwymiarowością; określa m.in. ich wielkość i relacje przestrzenne (konstrukcję);

faktura
faktura

charakterystyczna powierzchnia dzieła malarskiego, graficznego, rzeźbiarskiego, obiektu rzemiosła artystycznego itp., zależna od charakteru tworzywa, techniki i indywidualnego stylu artysty;

geometryzacja
geometryzacja

stosowanie w sztukach plastycznych form i motywów geometrycznych, lub sprowadzanie kształtów przedmiotów do figur geometrycznych;

kubizm
kubizm

kierunek w sztuce – głównie w malarstwie i rzeźbie – powstały we Francji na początku XX wieku. Jego twórcami byli Pablo Picasso [czytaj; pablo pikaso]i Georges Braque [czytaj: żorż brak]. Kubiści poszukiwali nowych zasad przedstawiania  przestrzeni na płaszczyźnie. Odrzucali zasady perspektywy linearnej i zmierzali do geometrycznego uproszczenia elementów kompozycji;

martwa natura
martwa natura

pojęcie odnoszące się do sztuk plastycznych. Jest to kompozycja zestawionych ze sobą różnorodnych, najczęściej nieożywionych przedmiotów, np. naczyń, kwiatów, owoców;

perspektywa
perspektywa

określenie stosowane w sztukach wizualnych, które odnosi się do sposobów przedstawiania iluzji przestrzeni na dwuwymiarowej płaszczyźnie;

przestrzeń
przestrzeń

trójwymiarowy (3D) obszar, otoczenie. Jest nieograniczona, ale często wyznacza się jej umowne granice, np. przestrzeń pomieszczenia, przestrzeń publiczna;

rzeźba
rzeźba

to jedna z dziedzin sztuki, której wytworem jest trójwymiarowe dzieło;

scenografia
scenografia

projekt i wykonanie wszystkiego, co znajduje się na scenie, czyli: kostiumy, dekoracje, rekwizyty, oświetlenie i całościowe ukształtowanie przestrzeni.

wróć do spisu treści

Źródła

  • sjp.pwn.pl

  • encyklopedia.pwn.pl

Linki do e‑materiałów

perspektywa zbieżna
perspektywa zbieżna

zwana też perspektywą linearną, geometryczną; jej istotą jest podporządkowanie elementów kompozycji zasadzie geometrycznej; linie przeprowadzone przez wszystkie poziome elementy obrazu spotykają się w tzw. punkcie zbiegu (patrz: punkt zbiegu), piony zostają zachowane