Rz0Ac1Uf171Ll1

Na zdjęciu panorama miasta nad brzegiem zbiornika wodnego. W tle zabudowania, wieże, przy brzegu zacumowane jachty i łódki.

1. Pojezierze Mazurskie i Pojezierze Suwalskie – turystyka

Pojezierze Mazurskie leży na północnym wschodzie naszego kraju i zajmuje większą część województwa warmińsko‑mazurskiego. Pojezierze Suwalskie położone jest przy granicy z Litwą, w północnej części województwa podlaskiego. Największe miasta regionu to Olsztyn (174 tys. mieszkańców), Suwałki (69 tys.) i Ełk (60 tys.). Są one ważnymi ośrodkami lokalnymi, spełniającymi przede wszystkim funkcje usługowe. Pozostałe jednostki osadnicze to małe miasta i wsie.

Przemysł w tej części Polski rozwinięty jest bardzo słabo. Działają głównie małe firmy z branży spożywczej i drzewnej. Wiele z nich ulokowało się na terenie Warmińsko‑Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna i Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna. Z dużych zakładów przemysłowych regionu wymienić można właściwie tylko fabrykę opon w Olsztynie i fabrykę papierosów w Augustowie.

Znacznie lepiej na Mazurach rozwinęło się rolnictwo. To dlatego, że występuje tam stosunkowo dużo niezłych gleb brunatnych. Uprawia się na nich m.in. pszenicę, jęczmień, rzepak i tytoń. Znaczne obszary zajmują też łąki i pastwiska, na których chowane jest głównie bydło – stąd liczne spółdzielnie mleczarskie, w tym największe w Mrągowie, Nidzicy i Lidzbarku Warmińskim.

W mazurskich jeziorach poławiane są ryby słodkowodne, takie jak szczupaki, sandacze, sieje, sielawy, węgorze.
Drewno z okolicznych lasów wykorzystywane jest m.in. do produkcji mebli.

Rmiq5h85YhlfK1

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Pojezierza Mazurskiego i Suwalskiego. Tło mapy w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Liczne jeziora i tereny podmokłe. Na mapie sygnatury obrazujące uprawy poszczególnych roślin, hodowlę zwierząt, przemysł, górnictwo i energetykę, komunikację, turystykę, naukę, kulturę i sztukę. Na północy fragment Zatoki Gdańskiej i Zalewu Wiślanego, Federacja Rosyjska (obwód kaliningradzki), Litwa. Mapa obejmuje tereny od Fromborku na zachodzie po wschodnią granicę Polski, na południu sięgając Działdowa. Największe zagęszczenie sygnatur w Olsztynie, duże zagęszczenie sygnatur w Giżycku, Suwałkach i Ełku. Na mapie przedstawiono sieć dróg i kolei, porty wodne, granice województw, granicę państwa. Opisano województwa warmińsko-mazurskie, podlaskie i mazowieckie, Federację Rosyjską i obwód kaliningradzki, Litwę, Białoruś. Opisano kompleksy leśne, na przykład Puszczę Augustowską. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co trzydzieści minut.

LEGENDA MAPYiJuvKfUrGE_1448745055326_0LEGENDA MAPY

Zdecydowanie najlepiej rozwinęła się tu branża turystyczna. Warmię, Mazury i Suwalszczyznę większość Polaków jednoznacznie kojarzy z wypoczynkiem nad jeziorami. O rozwoju różnorodnej turystyki na Pojezierzu Mazurskim i Suwalskim zdecydowały następujące czynniki:

• walory środowiska naturalnego – czyste powietrze, jeziora, lasy, malownicze krajobrazy m.in. w Wigierskim Parku Narodowym, Mazurskim Parku Krajobrazowym (Wielkie Jeziora), Suwalskim Parku Krajobrazowym (rezerwat głazów narzutowych), Puszczy Rominckiej, dolinie Rospudy, dolinie Krutyni;

• liczne zabytki i muzea – np. gotyckie zamki w Nidzicy, Kętrzynie, Reszelu, Lidzbarku Warmińskim czy pochodzący z początku XX w. Wilczy Szaniec (główna kwatera Hitlera) i inne bunkry z czasów II wojny światowej w Gierłoży i okolicach Kętrzyna, pole bitwy pod Grunwaldem, wysokie wiadukty kolejowe w Stańczykach i Botkunach, Kanał Augustowski, park etnograficzny (skansen) w Olsztynku;

• inne atrakcje turystyczne – szlaki wodne (m.in. Wielkie Jeziora, dolina Rospudy i Krutyni, Kanał Augustowski), hodowle dzikich zwierząt (żubry, jelenie, koniki polskie), planetarium (Olsztyn), jarmarki regionalne i inne cykliczne imprezy plenerowe (np. Mazurskie Noce Kabaretowe czy Piknik Country w Mrągowie);

• dobrze zorganizowana infrastruktura komunikacyjna, noclegowa i gastronomiczna – liczne miejscowości o charakterze typowo turystycznym, np. Mikołajki, Ruciane‑Nida, Sorkwity, Giżycko, Węgorzewo, Mrągowo, Augustów, i wiele innych; stosunkowo gęsta sieć kolejowa i drogowa (choć brak autostrady); w Szymanach koło Szczytna od 2016 roku ma działać regionalny port lotniczy;

• dosyć korzystne położenie geograficzne – bliskość Warszawy, dla której Mazury są najbliższym miejscem masowego wypoczynku nad wodą.

  RyRh4Kbik0oQN1

  Na zdjęciu jezioro, na brzegu trzciny, dalej las liściasty.

  

  Rz0Ac1Uf171Ll1

  Na zdjęciu panorama miasta nad brzegiem zbiornika wodnego. W tle zabudowania, wieże, przy brzegu zacumowane jachty i łódki.

  

  R118Z3wKhkVOq1

  Na zdjęciu ceglany zamek z trzema wieżami. W tle współczesne zabudowania mieszkalne.

  

  RKGRezBFwukVH1

  Na zdjęciu pozostałości ceglanego budynku porośnięte roślinnością. Schody. Brak dachu. Dookoła las.

  

  R1MjBd6Pcfy3r1

  Na zdjęciu rzeka, płaskie brzegi, drzewa, na rzece kajaki.

  

  Rdlf7HdG7bEcc1

  Na zdjęciu wąski zbiornik wodny z betonowymi brzegami, zamknięty metalową bramą. W tle zbiornik wodny o naturalnych brzegach.

  

  R1CxkeK8Rs1Zk1

  Na zdjęciu wzgórze, na szczycie kamienny obelisk, do którego prowadzą kamienne schody, obok metalowa konstrukcja składająca się z kilku wysokich masztów.

  

  RuriBLOZFwOT21

  Na zdjęciu wysoki kamienny wiadukt kolejowy w pofałdowanym terenie. Dookoła drzewa. Pod wiaduktem ludzie.

  

  RlY2YWwUCAAFU1

  Wycieczka wirtualna po Pojezierzu Suwalskim

  Wycieczka wirtualna po Pojezierzu Suwalskim

  

  Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/Db7GNeWcN

iJuvKfUrGE_1448745055326_0

Roex9VKPNGEqh1

Ilustracja przedstawia legendę do map gospodarczych poszczególnych regionów Polski.

2. Pojezierze Pomorskie – leśnictwo

Pojezierze Pomorskie jest największym regionem pojeziernym w Polsce – są to rozległe tereny leżące na północ od Pradoliny Toruńsko‑Eberswaldzkiej. Zajmuje ono większą część obszarów trzech województw: zachodniopomorskiego, pomorskiego i kujawsko‑pomorskiego. Jeśli wliczać do niego Pojezierze Iławskie, to sięga też do województwa warmińsko‑mazurskiego.

Pojezierze Pomorskie jest silnie zalesione i dlatego słabo zaludnione. Do osadnictwa zniechęcały tu właśnie gęste lasy iglaste rosnące na słabych glebach bielicowych oraz pofałdowane tereny z licznymi jeziorami i mokradłami wokół nich. Niekorzystne było też położenie geograficzne – ludność wolała osiedlać się nad pobliskim morzem, które zawsze stwarzało więcej możliwości zarobkowania.

Największe miasta leżące w głębi Pojezierza Pomorskiego – Chojnice i Szczecinek – liczą zaledwie po około 40 tys. mieszkańców. Co ciekawe, w całym regionie przeważa ludność miejska. To dlatego, że osadnictwo wiejskie i rolnictwo również nie rozwinęło się dobrze na tych zalesionych terenach. Ludność zamieszkuje głównie małe miasteczka, a większe miasta – Bydgoszcz (357 tys. mieszkańców), Toruń (203 tys.), Gorzów Wlkp. (124 tys.), Grudziądz (97 tys.), Piła (74 tys.) – rozwinęły się na obrzeżach regionu, w szerokich dolinach rzecznych.

RFTF19JlN3bU51

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Pojezierza Pomorskiego. Tło mapy w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Liczne jeziora. Na mapie sygnatury obrazujące uprawy poszczególnych roślin, hodowlę zwierząt, przemysł, górnictwo i energetykę, komunikację, turystykę, naukę, kulturę i sztukę. Na północnym-zachodzie Morze Bałtyckie i Zatoka Pomorska. Na północnym-wschodzie Zatoka Gdańska. Mapa obejmuje tereny od Świnoujścia na zachodzie po Gdańsk na wschodzie, na południu sięgając Gorzowa Wielkopolskiego i Inowrocławia. Miejscowości nadmorskie oznaczone sygnaturą turystyki wypoczynkowej, niektóre sygnaturą portu. Największe zagęszczenie pozostałych sygnatur w Szczecinie, Koszalinie, Gdańsku, Bydgoszczy, Toruniu i Gorzowie Wielkopolskim. Na mapie przedstawiono sieć dróg i kolei, porty wodne i lotnicze, granice województw, granicę państwa. Opisano województwa zachodniopomorskie, pomorskie, kujawsko-pomorskie, wielkopolskie i lubuskie. Opisano Niemcy. Opisano kompleksy leśne, na przykład Puszczę Notecką i parki narodowe. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co trzydzieści minut.

LEGENDA MAPYiJuvKfUrGE_1448745055326_0LEGENDA MAPY

Gospodarcza działalność człowieka na Pojezierzu Pomorskim w dużym stopniu opiera się na wykorzystaniu zasobów leśnych. Przede wszystkim pozyskiwane jest drewno, które obrabia się w licznych tartakach. Przetwarzają je też duże zakłady przemysłu papierniczego w Świeciu, Kwidzyniu i Kostrzyniu. Ponadto drewno wykorzystywane jest m.in. do produkcji mebli oraz do celów budowlanych i opałowych. W lasach zbiera się runo – grzyby, jagody, borówki, jeżyny, maliny, zioła oraz żywicę. Poluje się też na zwierzęta łowne, takie jak dziki, jelenie, sarny, kaczki czy zające. W głębi lasów dosyć duże tereny użytkuje wojsko (np. poligon drawski).

Na Pojezierzu Pomorskim działają też elektrownie wodne, np. Żydowo (o mocy 150 MW) czy Koronowo (26 MW).
W rolnictwie przeważają uprawy żyta i owsa na słabych glebach bielicowych oraz warzyw i owoców w przydomowych ogródkach.

Turystyka w regionie nie rozwinęła się na wielką skalę. Nieliczne ośrodki wypoczynkowe funkcjonują głównie nad dużymi jeziorami, takimi jak Jezioro Drawskie, Jezioro Charzykowskie, Jezioro Raduńskie, Wdzydze, Lubie, Betyń, Wielimie. W Połczynie‑Zdroju mamy uzdrowisko z leczniczymi wodami mineralnymi. Pojezierze Pomorskie nie jest oblegane przez turystów i dlatego na wielkich jego obszarach zachowała się dzika przyroda z bogactwem świata roślinnego i zwierzęcego.

RhcKZHle6tBgV1

Na zdjęciu pnie drzew ułożone jeden na drugim na terenie, z którego wycięto drzewa. Pozostałości pni. W tle las iglasty.

RotYx4Jf92b3h1

Na zdjęciu jachty i łódki zacumowane do betonowego nabrzeża. W tle niskie zabudowania.

R1LxZpB8Lowe51

Na zdjęciu rozległe, pofałdowane zielone tereny rolnicze.

Warto wiedzieć

Najwyższe obszary Pojezierza Kaszubskiego nazywane są „Szwajcarią Kaszubską”. To dlatego, że w regionie tym występują wyjątkowo piękne krajobrazy – mamy tam silnie pofałdowane tereny, które pokrywają różnorodne lasy i inna roślinność, a w licznych zagłębieniach znajdują się jeziora z krystalicznie czystą wodą.

RdERGCEOw94Xd1

Malowniczy krajobraz „Szwajcarii Kaszubskiej”

3. Pojezierze Wielkopolskie – rolnictwo i przemysł

Pojezierze Wielkopolskie, a także Pojezierze Lubuskie leżą na południe od Pradoliny Toruńsko‑Eberswaldzkiej. Zajmują one jednak znacznie mniejszy obszar niż leżące na północ od pradoliny Pojezierze Pomorskie. Pojezierze Wielkopolskie obejmuje większość północnej części województwa wielkopolskiego i południowo‑zachodnią część województwa kujawsko‑pomorskiego. Pojezierze Lubuskie leży w środkowej części województwa lubuskiego.

Pojezierze Lubuskie jest silnie zalesione i dlatego słabo zaludnione, a to oznacza, że gospodarcza działalność człowieka nie rozwinęła się tam na dużą skalę. Dominuje leśnictwo i rolnictwo, miejscami turystyka, w małych miastach usługi. Działa też Kostrzyńsko‑Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna, w której rozlokowały się na ogół małe firmy przemysłowe i usługowe.
Zgoła odmienna sytuacja panuje na Pojezierzu Wielkopolskim, gdzie na dużą skalę rozwinęło się wiele różnorodnych gałęzi gospodarki.

R1at7C3xKwmN31

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Pojezierza Wielkopolskiego i Lubuskiego. Tło mapy w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Na mapie sygnatury obrazujące uprawy poszczególnych roślin, hodowlę zwierząt, przemysł, górnictwo i energetykę, komunikację, turystykę, naukę, kulturę i sztukę. Największe zagęszczenie sygnatur w Poznaniu i Bydgoszczy, duże zagęszczenie sygnatur w Toruniu, Włocławku, Koninie, Zielonej Górze i Gorzowie Wielkopolskim. Mapa obejmuje tereny Polski od granicy z Niemcami na zachodzie po Toruń i Włocławek na wschodzie, na północy sięgając Bydgoszczy, a na południu Leszna. Na mapie przedstawiono sieć dróg i kolei, porty wodne i lotnicze, granice województw, granicę państwa. Opisano województwa zachodniopomorskie, kujawsko-pomorskie, łódzkie, wielkopolskie i lubuskie. Opisano Niemcy. Opisano kompleksy leśne, na przykład Puszczę Notecką i parki narodowe. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co trzydzieści minut.

iJuvKfUrGE_1448745055326_0iJuvKfUrGE_1448745055326_0

LEGENDA MAPYiJuvKfUrGE_1448745055326_0LEGENDA MAPY

Głównym ośrodkiem usługowo‑przemysłowym Pojezierza Wielkopolskiego jest Poznań (545 tys. mieszkańców) – piąte co do wielkości miasto w Polsce. To stolica województwa i ważny węzeł komunikacyjny Polski Zachodniej. Leży przy autostradzie A2, która przecina region w kierunku wschód‑zachód i łączy Warszawę z Berlinem oraz z Europą Zachodnią. W Poznaniu przecina się też wiele linii kolejowych, a tamtejsze lotnisko zaliczane jest do większych regionalnych portów lotniczych w kraju. Od 1925 roku w mieście organizowane są Międzynarodowe Targi Poznańskie, które cieszą się renomą w Europie i na świecie. Poznań jest też ważnym ośrodkiem akademickim – mamy tu Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Politechnikę Poznańską oraz inne szkoły wyższe (Akademię Muzyczną, AWF i uniwersytety: przyrodniczy, ekonomiczny, medyczny, artystyczny).

R49mqFXc5zqtZ1

Na zdjęciu nowoczesny oszklony budynek wsparty filarach. Zaparkowane samochody.

R18SRkShYTNZM1

Na zdjęciu nowoczesne budynki z szarą elewacją, nieliczne okna. Budynki ponumerowane. Ciekawie zagospodarowane tereny zielone, liczne murki, przycięte drzewka, kępy traw.

R2pswd63OIURM1

Znane Jezioro Malta zostało zagospodarowane do celów rekreacyjno-sportowych

W mieście działa wiele dużych firm przemysłowych z branży elektromaszynowej (fabryka samochodów dostawczych Volkswagen), chemicznej (opony, farmaceutyki, kosmetyki) czy spożywczej (słodycze „Goplana”, przyprawy „Amino”, piwo „Lech”). Przemysł i inne gałęzie gospodarki rozwinęły się też w okolicach Poznania, np. w gminie Tarnowo Podgórne, gdzie działa duża fabryka papierosów oraz liczne firmy handlowe, transportowe, budowlane i inne. W pobliskich Wronkach od dawna produkowane są artykuły gospodarstwa domowego pod nazwą Amica (kuchenki, lodówki, pralki, zmywarki itp.). W Bolechowie wytwarza się polskie autobusy Solaris.
Na Pojezierzu Wielkopolskim wydobywane są różne surowce mineralne:

• węgiel brunatny – w okolicach Konina, gdzie jest on od razu spalany w trzech elektrowniach cieplnych: Pątnów (o mocy ok. 1600 MW), Adamów (600 MW) i Konin (560 MW);

• sól kamienna – w pasie od Żnina do Kłodawy na Kujawach, przerabiana m.in. w zakładach sodowych w Inowrocławiu i Janikowie;

• ropa naftowa i gaz ziemny – małe szyby w różnych częściach regionu, większość na Pojezierzu Lubuskim;

• surowce skalne – głównie wodnolodowcowe piaski, żwiry, iły, gliny.

  RjMZpJNCybrYt1

  Na zdjęciu rozległe wykopy, maszyny i urządzenia. W tle kominy.

  

  RAo9ZUSThxcPU1

  Na zdjęciu zabudowania przemysłowe i hałdy.

  

Pojezierze Wielkopolskie jest regionem rolniczym. Szczególnie intensywnie wykorzystywane są urodzajne czarne ziemie na Kujawach, gdzie uprawia się pszenicę, kukurydzę, buraki cukrowe, a także rzepak będący surowcem m.in. dla dużych zakładów tłuszczowych w Kruszwicy. Na słabszych glebach uprawiane są głównie inne zboża – pszenżyto, jęczmień i żyto. Dużą rolę w rolnictwie Wielkopolski odgrywa chów zwierząt, a zwłaszcza trzody chlewnej. Jest on prowadzony w dużych, wyspecjalizowanych gospodarstwach wysokotowarowych, które są w regionie typową formą produkcji rolnej.
Pojezierze Wielkopolskie posiada liczne walory turystyczne. Jednakże funkcje wypoczynkowe, typowe dla pojezierzy, nie są tu wykorzystywane w największym stopniu – dobrze znanych jest tylko kilka miejscowości turystycznych, np. Łagów i Trzciel na Pojezierzu Lubuskim czy Sława i Boszkowo na Pojezierzu Leszczyńskim. W regionie rozwinęły się też inne rodzaje turystyki:

• krajoznawcza – liczne obiekty zabytkowe i współczesne, np. prasłowiańska osada w Biskupinie, rezerwat archeologiczny na Ostrowie Lednickim, katedra w Gnieźnie, Stary Rynek i inne zabytki w Poznaniu, Mysia Wieża w Kruszwicy, Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji, zespoły parkowo‑pałacowe w Kórniku i Rogalinie, romański kościół w Strzelnie i wiele innych;

• pielgrzymkowa – bazylika w Licheniu oraz coroczne Ogólnopolskie Spotkania Młodzieży w Lednogórze;

• uzdrowiskowa – Ciechocinek, Wieniec‑Zdrój, Inowrocław na Kujawach oraz Łagów na Ziemi Lubuskiej.

  R5jPQalRoWtRY1

  Zabytkowy ratusz i kamienice na Starym Rynku w Poznaniu

  

  RWLHmUHVLWpZB1

  Panorama Kruszwicy widziana z Mysiej Wieży; w oddali zakłady tłuszczowe

  

  RS1l5v46vVpW71

  Rekonstrukcja prasłowiańskiej osady w Biskupinie

  

  RHThBOP0qzKVC1

  Rezerwat archeologiczny – grodzisko – na Ostrowie Lednickim

  

  RsV0Q08NuxOQU1

  Muzeum Kolei Wąskotorowej w Wenecji koło Żnina

  

  RF27nZSMBO4HN1

  Bazylika w Starym Licheniu

  

  R11VcDoktgH8p1

  Wiekowy dąb – pomnik przyrody – w Rogalinie koło Poznania

  

  Rd6oVeIdhYsOI1

  Drewniane tężnie w Ciechocinku, po których spływają wody mineralne

  

Podsumowanie

• Rozwój gospodarczy polskich pojezierzy jest bardzo zróżnicowany, zarówno jeśli chodzi o rodzaje działalności człowieka, jak i intensywność tych działań.

• Na Pojezierzu Mazurskim dominuje turystyka; w miastach funkcjonują usługi, na obszarach wiejskich rolnictwo, w lasach pozyskanie drewna, nad jeziorami rybołówstwo.

• Pojezierze Pomorskie to najsłabiej zaludniony region Polski, w którym dominują lasy i dlatego rozwinął się tam głównie przemysł drzewny; drugorzędną rolę odgrywa turystyka i rolnictwo.

• Na Pojezierzu Wielkopolskim ukształtowała się dosyć gęsta sieć osadnicza, dzięki czemu rozwinęły się tam różnorodne gałęzie gospodarki, m.in. przemysł wydobywczy i przetwórczy, wysokotowarowa produkcja rolna (roślinna i zwierzęca), turystyka krajoznawcza, wypoczynkowa, pielgrzymkowa, uzdrowiskowa, a także transport drogowy, kolejowy i lotniczy.

Zobacz także

Rozmieszczenie ludności PolskitHf7xjC1CRozmieszczenie ludności Polski
Zróżnicowanie poziomu urbanizacji w Polsceid9vC5qEWwZróżnicowanie poziomu urbanizacji w Polsce
Czynniki rozwoju rolnictwa Polskii1dUASK5dLCzynniki rozwoju rolnictwa Polski
Rozmieszczenie upraw na terenie Polskii72Rpr5V2PRozmieszczenie upraw na terenie Polski
Hodowla zwierząt w PolsceivUTYjxnsyHodowla zwierząt w Polsce
Turystyczne walory PolskiiLsb51MRkJTurystyczne walory Polski
Ochrona środowiska w Polscei4yL6sE2OXOchrona środowiska w Polsce
Środowisko naturalne PojezierzyiMeCHDXYF5Środowisko naturalne Pojezierzy

Dowiedz się więcej

Warmińsko‑Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna
Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna
Kostrzyńsko‑Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna

Zadania