R17Inqi2DtqTU

Zdjęcie przedstawia rękę trzymającą ołówek, który dotyka kartki papieru. Papier położony jest na desce, nachylonej pod kątem do rysującego. To dopiero pierwsze pociągnięcie, pierwsza kreska.

Spis treści:

1. Linie wokół nas

2. Kontur

3. Linie i kreski

4. Punkt - dotknięcie powierzchni

5. Już wiesz

6. Potrafisz

7. Słownik

Linie wokół nas

Otaczają nas różnorodne obrazy w postaci plam barwnych, detali, linii. Jeśli rozejrzymy się uważnie wokół siebie zauważymy wiele linii różnej długości i grubości. Niektóre są bardzo wyraźnie, ułożone rytmicznie, inne - prawie niewidoczne.

W pomieszczeniu możemy zobaczyć na przykład linie między ścianami, elementami podłogi, linie okien, drzwi. Poza budynkiem możemy zauważyć na przykład linie elektryczne. Linie pojawiają się także w koronach drzew, gałęziach, trawie, mogą być nimi także ślady na piasku, bruzdy na polu.

Zapoznaj się z galerią, w której znajdziesz linie występujące w przyrodzie i najbliższym otoczeniu.

R1Sf7gFTeCon41

Ilustracja przedstawia zdjęcie zielonego liścia. Fotografia ukazuje fragment powierzchni liścia z wzdłużnymi rowkami użyłkowania, zbiegającymi się po środku górnej krawędzi kadru.

R8o9xuI6dDNNM1

Ilustracja przedstawia zdjęcie ustawionej w skosie, jasnej gałązki, obok której zwisa cienka szara liana. Na drugim planie ukazany jest rozmyty fragment koron drzew z zielonymi liśćmi i powyginanymi, ciemnymi konarami.

R5283HqmZIIVO1

Ilustracja przedstawia zdjęcie hali, wypełnionej metalowymi konstrukcjami. Na pierwszym planie ukazana jest barierka obita zieloną, przezroczystą materią. Pomieszczenie, w którym ustawione są gdzieniegdzie pokryte rdzą siatki i pręty, wypełnione jest wodą o jasnym, beżowym zabarwieniu. W prawym, dolnym rogu znajduje się betonowy podest. Metalowa konstrukcja tworzy kompozycję, składającą się z pionowych i poziomych linii, którą zaburza jedynie falujący kształt białego, gumowego węża, biegnący od górnej, lewej krawędzi kadru do jego środka.

R1eODdkXWxBU71

Ilustracja przedstawia zdjęcie starej kamienicy. Szare, zniszczone ściany kamienicy podzielone są na cztery płaszczyzny, układające się pod różnymi kątami. U góry znajduje się rząd pięciu, nierównomiernie ułożonych okien o różnych kształtach i wielkościach. Pod nimi przymocowane są dwa białe kable. Górny, przyczepiony do ściany, zaczyna lekko zwisać po lewej stronie kadru. Dolny kabel luźno opada, aż do betonowej, pokrytej mchem posadzki chodnika, tworząc linię w kształcie łuku. W dolnej części ściany znajdują się trzy kwadratowe otwory oraz jeden w kształcie koła z jasną szeroką obwódką.

ROtXjM6Dve9vP1

Ilustracja przedstawia zdjęcie słupów trakcyjnych na tle zachmurzonego nieba. Szare, pionowe konstrukcje połączone są siecią skośnych, przecinających się między sobą kabli elektrycznych. Dynamiczna kompozycja utrzymana jest w wąskiej, szaro‑niebieskiej tonacji.

R28odVNEEZx29

Ilustracja przedstawia zdjęcie jasnobeżowej elewacji budynku przedzielonej dwoma, biegnącymi poziomo, białymi gzymsami. U dołu kadru znajduje się metalowe ogrodzenie z siatką, zakończone ostrymi, pionowymi prętami. Statyczna kompozycja utrzymana jest w wąskiej, monochromatycznej, beżowej tonacji.

R2YIqxy0a06ER1

Ilustracja przedstawia zdjęcie czerwonych, ułożonych w poziomych rzędach rur, pod którymi znajduje się beżowa podłoga z leżącymi na niej w nieładzie prętami oraz innymi bliżej nieokreślonymi, białymi przedmiotami. Kadr ujmuje obiekty w perspektywie – elementy z przodu są większe, im dalej, tym bardziej się zmniejszają.

Ri5TLRzdBSZNy1

Ilustracja przedstawia zbliżenie kaktusa. Na fotografii ukazane są spłaszczone, zielone łodygi z których wyrastają długie kolce. Nieregularne kształty rośliny wraz z powywijanymi w różne strony cierniami, tworzą kompozycję dynamiczną.

R4BM3VLyweo6v

Ilustracja przedstawia zwinięte gumowe węże w kolorze czarnym i jasnoróżowym, oparte o szarą fasadę budynku. Kable ustawione są na chodniku, zbudowanym z szarej kostki.

R1dEbbpXVElD4

Ilustracja przedstawia ślady pojazdu na ciemnobrązowej ziemi. Na fotografii widoczne są odbite na podłożu odciski bieżnika opon samochodowych, ułożone w poziome pasy o różnych szerokościach.

RgxTH6ggr2TYu1

Ilustracja przedstawia ogrodzenie. Dolną część kadru stanowi szeroki pas betonowego, szarego muru z rdzawymi zaciekami. Górną część fotografii zajmuje, przymocowana do metalowego przęsła czarna, drobna siatka, za którą znajduje się czerwona ściana fasady budynku.

Polecenie 3

R1OSDGJ4K9VNJ

Zapoznaj się z fotografiami pejzaży.
Inspirując się nimi, wykonaj zdjęcie swojej okolicy, w którym głównym środkiem wyrazu będzie linia.
Nadaj tytuł swojej fotografii i wpisz w polu poniżej.

RTda95HQLWWqe1

Ilustracja przedstawia czarno‑białe zdjęcie „Stradów. Droga pod grodziskiem”, autorstwa Pawła Pierścińskiego. Fotografia ukazuje wyschnięte koryto rzeki w otoczeniu zboczy pagórków. W oddali ujęte są zagajniki drzew. Piasek na dnie doliny tworzy biały pofalowany rysunek. Również ustępy w zboczach oraz dróżki biegnące po jego krawędzi, układają się w pourywane i ciągłe linie.

R1IiSbnkZvlRJ1

Ilustracja przedstawia czarno‑białą fotografię „Klonówka”, autorstwa Pawła Pierścińskiego. Na zdjęciu ukazany jest krajobraz z pagórkiem o łagodnej, opadającej w dół linii grzbietowej, zagospodarowany przebiegającymi w poprzek polami z ustawionymi w rzędach snopkami zboża. W dole wzgórza rośnie kępa bujnych drzew. Mimo dominacji skosów, kompozycja sprawia wrażenie statycznej.

RdeTsGfosZODJ1

Ilustracja przedstawia czarno‑białą fotografię „Krajobraz falisty”, autorstwa Pawła Pierścińskiego. Na zdjęciu ukazana jest panorama z pofalowaną płaszczyzną ziemi, którą przecinają nieregularne kształty prostokątnych pól obramowanych ciemnymi miedzami. Krajobraz upstrzony jest pojedynczymi, jakby przypadkowo rozmieszczonymi drzewkami o różnych kształtach i wielkościach.

Polecenie 3

RQxSSmXi9R9N3

Odpowiedz na pytanie. Czy do stworzenia kompozycji statycznej i symetrycznej będą bardziej odpowiednie linie poziome i pionowe czy ukośne i faliste? Uzasadnij swoją odpowiedź.

Poniżej znajdują się dwie reprodukcje dzieł sztuki, w których artysta nawiązał do techniki rysunku. Na pierwszym zdjęciu znajduje się olbrzymi ołówek, na drugim tablica szkolna z notatką dla uczniów plastyki.

RzN63HBAeLQ1t

Ilustracja przedstawia salę w galerii sztuki, na środku sali znajduje się rzeźba „Ołówek” autorstwa Stanisława Kośmińskiego. Rzeźba ma kształt gigantycznego ołówka, który leży na dwóch drewnianych skrzynkach. Ołówek wykonano z kilkumetrowej okorowanej kłody, ma zaostrzony rysik. W tle, na szarej ścianie pomieszczenia umieszczone są prace graficzne oraz malarskie. Po lewej stronie wisi na sznurach, podświetlony duży konar.

R1CTjkdk0XVfB

Ilustracja przedstawia zieloną, szkolną tablicę w aluminiowej ramie, umieszczoną na białej ścianie. Tablica wygląda tak, jakby nauczyciel zapisał notatkę dla uczniów. Jest zapisana białą kredą. U góry, na środku: „Lekcja 6”. Obok, w prawym górnym rogu znajduje się data „23.05.2014”, natomiast poniżej w dwóch akapitach napisy: „Temat: Rysować i tak, i tak, i tak” i „Można rysować”. Pozostałą, dolną część tablicy zajmują narysowane białą kredą w siedmiu rzędach linie. Każdy rząd zaczyna się słowami „i tak:” Pierwszy rząd - cienka linia; drugi - gruba linia; trzeci - gruba linia o poszarpanej fakturze; czwarty - gruba linia składająca się z małych, krótkich, przecinających się ze sobą kreseczek; piąty - gruba linia składająca się z małych kropeczek; szósty - gruba linia składająca się z nieregularnych okręgów, zachodzących na siebie; siódma - gruba linia składająca się z cienkiej kreski zakręcającej się u górze i na dole.

To tylko część przykładów linii, za pomocą których możesz wykreować świat – zarówno ten realny, jak i wymyślony. Wszystkie narysowane przez Ciebie linie to kreski – konkretne znaki, z których powstaje rysunek.

Rvn6Y1tTQasw5

„Syn Nicolas” to rysunek przedstawiający profil chłopca o okrągłej buzi oraz średniej długości jasnych, falowanych włosach, narysowanych długimi kreskami o różnej grubości. Jego jasna twarz, wykonana krótkimi, delikatnymi liniami, jest zaróżowiona, a usta delikatnie otwarte. Zarówno jego oczy jak i brwi oraz rzęsy są jasne. Tło jest szaro‑beżowe, z licznymi ciemniejszymi plamkami oraz kreskami.

R1PvZfFXSS45c

Ilustracja przedstawia szaro‑beżowe tło, na którym ukazano sylwetkę postaci. Na pierwszym planie obecne jest ciemnobeżowe, ukazane tyłem, od pośladków w górę, umięśnione ciało. Jego kontury są miękkie, zlewające się z wypełnieniem. Ręce postaci są uniesione, a głowa ukazana bokiem oraz skierowana w dół. Jej nos jest prosty, a czoło wysokie. Jej talia jest wąska, a brzuch nieco wystający. Poniżej obecne są kontury ukazujące zbliżenia na poszczególne części postaci – zarysowano jego plecy, twarz z bliska, dłoń, stopę oraz palce. Kontury wykonano grubymi liniami, odróżniającymi się od wypełnienia.

wróć do spisu treści

Kontur

Ilustracja poniżej przedstawia rysunek konturowy.
Zwróć uwagę, że linia konturowa określająca kształt jest zróżnicowanej grubości i intensywności.

Klikając w aktywne punkty na ilustracjach przekonasz się jak poniższe obiekty wyglądają z dopasowanym do nich konturemkonturkonturem.

wróć do spisu treści

Linie i kreski

Możesz zetknąć się z określeniem w odniesieniu do konkretnego rysunku, czy twórcy rysunku „ma dobrą kreskę!”.

Możesz rozpoznać autora rysunku - szczególnie swojego ulubionego - po jego kresce.

KreskakreskaKreska to  ślad, jaki na płaszczyźnie pozostawia narzędzie rysunkowe.  
LinialiniaLinia powstaje na styku form, plam barwnych i światłocieniowych; sama linia może być również formą: na przykład gałęzie, napisy i wiele innych.
W rysunku są zarówno kreski - czyli ślady narzędzia, jak i linie, które wynikają -  między innymi - z narzędzia, które zostało wykorzystane w rysunku.

Określony kształt linii, kreski może wyrażać emocje.
Czy zgadzasz się, że linia cienka, zygzakowata, ostro zakończona będzie wyrażać inne emocje niż linia cienka, falista?
W ćwiczeniu poniżej możesz zdecydować, jaki rodzaj kreski wyraża daną emocję.

Polecenie 9

R1CKPQZZD5U5L

We wcześniejszych ćwiczeniach używaliśmy różnych określeń linii ze względu na ich kształt np.: linia zgeometryzowana, linia przerywana, linia powyginana.
Nadawaliśmy również nazwy kresce ze względu na skojarzenie z nastrojem, jaki może wywołać: kreska wesoła czy smutna kreska.
Poniżej znajdują się ilustracje prac artystów wykonane techniką rysunkową – ołówkiem na papierze, w których ważną wartością plastyczną jest kreska.
Spróbuj znaleźć dla tych kresek ciekawe i pasujące nazwy.

R1Qiha5xJxIGH

Kwadratowa kompozycja ukazuje dwa betonowe bloki, pomiędzy którymi, po prawej stronie rysunku znajduje się wąskie przejście, poprzecinane cienkimi prętami, łączącymi ściany. Jeden z z metalowych drutów przebija bryłę bloku po lewej stronie. Wychodząc z niej ciągnie się aż poza kadr obrazu. Tło rysunku stanowi płaszczyzna, podzielona na górną, białą część oraz dolną, szerszą, czarną część, która widoczna jest jedynie jako wąski, ciemny pas pomiędzy ścianami przejścia. Praca wykonana została przy pomocy ołówka na białym papierze.

Linie w szczelinie proponuję nazwać liniami:

R1TPFaxuU3cRM

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

R1OMTSWHjd0Ml

Ilustracja przedstawia rysunek „Wejście II”, autorstwa Weroniki Tadaj‑Królikiewicz. Kwadratowa kompozycja ukazuje dwa betonowe bloki, pomiędzy którymi po prawej stronie rysunku znajduje się wąskie przejście, poprzecinane cienkimi prętami łączącymi ściany. Jeden z kabli przebija bryłę bloku po lewej stronie. Wychodząc z niej, ciągnie się aż poza kadr obrazu. Tło rysunku stanowi płaska płaszczyzna podzielona na górną, białą część oraz dolną, szerszą, czarną część, która widoczna jest jedynie jako wąski, ciemny pas pomiędzy ścianami przejścia. Praca wykonana została przy pomocy ołówka na białym papierze.

Linie pomiędzy bryłami proponuję nazwać liniami:

R16SRJZid2dqi

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

R124a6PWR57do

Ilustracja przedstawia rysunek „Droga jako alegoryczny obraz człowieka – trawy”, autorstwa Katarzyny Łyszkowskiej. Monochromatyczna, utrzymana w szarościach praca ukazuje zbliżenie na zgnieciony fragment traw. W lewym, górnym rogu pionowej kompozycji znajdują się resztki pogniecionych papierów o różnej strukturze, będące śladem bytności człowieka. Artystka, przy pomocy ołówka z dużą precyzją i dbałością o detal, oddała każdy szczegół ukazanej na rysunku natury.

Linie przedstawiające trawy proponuję nazwać liniami:

RGfgAZLTszDVy

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

R17ywbGZtxvFL

Ilustracja przedstawia rysunek „Droga jako alegoryczny obraz człowieka – asfalt”, autorstwa Katarzyny Łyszkowskiej. Monochromatyczna, utrzymana w szarościach praca ukazuje zbliżenie na popękany fragment asfaltu. Pionowa kompozycja poprzecinana jest poziomymi, nieregularnymi pasami płaszczyzn o różnej strukturze spękań i zabrudzeń, oddzielonych od siebie wąskimi, poszarpanymi szczelinami. Artystka, przy pomocy ołówka z dużą precyzją i dbałością o detal oddała każdy szczegół ukazanej na rysunku powierzchni drogi.

Linie przedstawiające pęknięcia w asfalcie proponuję nazwać liniami:

RW1rapAE88rnz

Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Dla zainteresowanych

Polecenie 10

RUU8CSKVT9BQX

Na zdjęciu poniżej możesz zobaczyć zupełnie inne podejście do sztuki, w którym autor dzieła także wykorzystuje linie dla osiągnięcia efektu artystycznego.
Tym razem linie tworzone są przez źdźbła rosnącej trawy.
Inspirując się pracą artysty, zasadź ziarna trawy w dowolnym, celowo wybranym, niekoniecznie typowym naczyniu (np. w szufladzie, w kaloszu, w pękniętej piłce).
Poszczególne fazy wzrostu trawy dokumentuj zdjęciami, zwracając szczególną uwagę na pokazanie linii.
Fotografiom nadaj tytuły i wpisz w polu poniżej.

R1QhvMCH2WZsB1

Ilustracja przedstawia instalację przestrzenną o charakterze czasowym „W poszukiwaniu horyzontu – oczekiwanie", autorstwa Witolda Pochylskiego. Fotografia przedstawia pionową, ciemną konstrukcję, podzieloną na dziesięć prostokątnych kwater rozmieszczonych w dwóch, pionowych rzędach. W każdej z nich, pomiędzy podwójną szybą umieszczono pszenicę i ziemię. Znajdujące się w ziemi ziarna w trakcie trwania ekspozycji kiełkują, tworząc zielony rysunek traw. Obiekt ustawiony jest w scenerii miejskiej.

Polecenie 10

R1FYDngIOQETE

Jaki rysunek można wykonać, układając źdźbła trawy?
Wypisz swoje pomysły w polu poniżej.

wróć do spisu treści

Punkt... dotknięcie powierzchni

Zobacz, jak jedna z artystek XXI wieku odnosi się do zagadnienia punktu. Poniżej umieszczono rysunki przedstawiające punkty sporządzone przez artystkę ręcznie oraz grafiki wektorowe z analogicznymi punktami wykonanymi komputerowo.

R18LTgolNllB0

Ilustracja przedstawia rysunek Aleksandry Sojak‑Borodo „Punkty”. Ukazuje szeregi punktów o różnej wielkości. Ustawione w rzędach punkty, tworzą ciąg o niejednolitej intensywności.

RYm19uFfCLzvL

Ilustracja przedstawiająca punkty wykonane komputerowo. Cały obszar pokryty jest jednolitymi punktami takiej samej wielkości, położonymi w regularnych odstępach.

Powiększenie tych małych śladów pozwala nie tylko na porównanie pracy człowieka i pracy maszyny, ale również skłania do głębszej refleksji nad znaczeniem współczesnych technologii.

RWGlodlavAubf1

Ilustracja przedstawiająca rzut z góry na drewniana podłogę, na której rozłożone są obok siebie, w trzech rzędach jednakowej wielkości białe kwadraty. Na każdym z  nich jest jeden czarny punkt w dużym powiększeniu. Kwadraty z punktami są ułożone naprzemiennie: punkt wykonany komputerowo oraz punkt wykonany ręcznie. Punkty wykonane komputerowo są jednakowe, mają okrągły kształt. Punkty wykonane ręcznie mają nieregularny kształt, każdy jest inny.

Mały, wykonany ludzką ręką punkt oglądany w powiększeniu staje się mniej wyrazisty, ale można zobaczyć jego kształt i indywidualne cechy. Te cechy wynikają z siły nacisku, koncepcji, koncentracji, czy zmęczenia artysty po dłuższym rysowaniu. Zupełnie inaczej wygląda punkt zaprojektowany w komputerze za pomocą grafiki wektorowej. Jest on perfekcyjnie okrągły i jednolity, bez względu na skalę powiększenia i ilość powtórzeń.

Obecność dzieci oglądających wystawę punktów umożliwia zwrócenie uwagi na wielkość rozmiarów punktów i porównanie ich do wzrostu dzieci.
Widać również emocje towarzyszące oglądaniu pozornie zwykłych obiektów.
Jak sądzisz, czy jednakowe punkty wykonane komputerowo mogłyby wzbudzić takie zainteresowanie?

R73GWeevgUQ4i

Ilustracja przedstawiająca dzieci oglądające wystawę sztuki pt.: "Punkty". Grupa dzieci stoi przed ścianą, na której znajdują się w trzech rzędach prace z narysowanymi czarnymi punktami. Jedne są kształtne, inne mają poszarpane brzegi. Każdy punkt ma inny kształt.

wróć do spisu treści

Już wiesz:

• że rysunek jest jedną z dziedzin sztuk plastycznych;

• jak wyjaśnić pojęcia: rysunek, kontur, linia, kreska;

• że środkami wyrazu plastycznego w rysunku są: kreska, kontur, walor, światłocień;

• że rodzaj kreski oraz sposób użycia pozostałych środków wyrazu plastycznego  wskazuje na cechy stylu artysty;

• że sztuka interaktywna może być powiązana z rysunkiem.

wróć do spisu treści

Potrafisz:

• odnaleźć linie w najbliższym otoczeniu, nazwać je i scharakteryzować;

• opisać rysunek na wybranym przykładzie;

• rozpoznawać rysunki mistrzów po charakterystycznych cechach stylu artysty;

• za pomocą narzędzi programu graficznego, stworzyć własną rysunek abstrakcyjny za pomocą różnorodnych kresek;

• dostrzec linie w naturze;

• zauważyć, że w naturze linia może być złudzeniem optycznym powstałym między dwoma płaszczyznami o różnych kolorach;

• wykonać samodzielną pracę plastyczną z użyciem nowych mediów (np. filmu, fotografii), którego przewodnim motywem będzie linia.

wróć do spisu treści

Słownik

wróć do spisu treści

Źródła

• sjp.pwn.pl

• encyklopedia.pwn.pl

Linki do e‑materiałów

• https://zpe.gov.pl/a/kresle-szkicuje-rysuje-materialy-rysunkowe-i-sposob-ich-wykorzystania/Dd5JxK2V8

• https://zpe.gov.pl/a/rysunek–od-szkicu-do-samodzielnego-dziela/DJhVoMUM3

• https://zpe.gov.pl/a/linia-i-kreska-jako-srodki-wyrazu-plastycznego/DkHkQQkj0