W stanie cywilizacji człowiek ulega zepsuciu. Zatem w stanie przedcywilizacyjnym, w stanie natury musiał być niezepsuty i dobry. Tym tokiem rozumowania idzie Rousseau w drugim swym słynnym dziele, Rozprawie o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi – przyjmuje w nim pewien teoretyczny model: hipotetyczny stan natury. W stanie tym człowiek był dobry nie w znaczeniu moralnym, nie znał on jeszcze rozróżnienia na dobro i zło − był dobry w znaczeniu dobrych naturalnych skłonności (np. kierował się instynktowną litością nad słabszymi czy cierpiącymi).

Jean Jacques Rousseau
Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi błądząc po lasach, pozbawiony rzemiosł, mowy, stałej siedziby, z nikim nie wojując i z nikim się nie wiążąc, bez najmniejszej potrzeby czy to obcowania z bliźnimi, czy szkodzenia im [...]. _{Źródło: Jean Jacques Rousseau, Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi, tłum. H. Elzenberg.}

W stanie natury ludzie nie utrzymywali więzi społecznych, kierowali się miłością do siebie samych — instynktem samozachowawczym, nakazującym im zaspokajać wyłącznie własne potrzeby. Nie znali mowy, wyższych uczuć, brakowało im rozumu i świadomości śmierci, ale wszyscy byli sobie równi. Wyjście z tego stanu było nieuchronne. Ludzie utworzyli społeczeństwo, gdy uświadomili sobie korzyści płynące ze wspólnych przedsięwzięć. Główną taką korzyścią było przezwyciężenie przeciwności natury, żeby skuteczniej zaspokajała ich podstawowe potrzeby.

Jean Jacques Rousseau
Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi Ten, kto pierwszy ogrodził kawałek ziemi, powiedział „to moje” i znalazł ludzi dość naiwnych, by mu uwierzyć, był prawdziwym założycielem społeczeństwa. _{Źródło: Jean Jacques Rousseau, Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi, tłum. H. Elzenberg.}

Cywilizacja sprawia, że człowiek nawiązuje relacje z innymi ludźmi, a wraz z wejściem na drogę uspołecznienia pojawiają się rozróżnienia moralne – na dobro i zło, sprawiedliwość i niesprawiedliwość.

Jean Jacques Rousseau
Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi Człowiek, który niczego nie porównywał i nie jest świadom swych relacji ze światem, sumienia właściwie nie ma. [Gdy ludzie] zaczynają przypatrywać się swym bliźnim, wówczas zaczynają też dostrzegać stosunki między bliźnimi i między rzeczami, zaczynają wytwarzać idee o tym, jak być powinno, o sprawiedliwości i ładzie; stają się wrażliwi na piękno moralne i sumienie. _{Źródło: Jean Jacques Rousseau, Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi, tłum. H. Elzenberg.}

Człowiek jednak nie stał się przez to lepszy. Zaczął ponad miarę dążyć do zaspokajania własnych potrzeb, zwielokrotnionych sztucznie przez wymogi życia społecznego. W tym celu podporządkował sobie innych, aby dla niego pracowali.

Jean Jacques Rousseau
Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi [...] uzurpacja bogaczy, rozboje ubogich a rozkiełznane namiętności wszystkich wszędzie zagłuszały przyrodzoną litość i słaby jeszcze głos sprawiedliwości, ludzie stali się chciwi, ambitni i źli. [...] Tworzące się społeczeństwo ustąpiło miejsca najstraszliwszemu stanowi wojennemu [...]. _{Źródło: Jean Jacques Rousseau, Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi, tłum. H. Elzenberg.}