Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodu technik eksploatacji portów i terminali3Wskazówki do wykorzystania e‑materiału w pracy dydaktycznej dla zawodu technik eksploatacji portów i terminali

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

E‑materiał uwzględnia treści, które pozwolą na osiągnięcie, zgodnie z podstawą programową, celów kształcenia w zawodzie technik eksploatacji portów i terminali. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji:

$\text{SPL.03.}$ Obsługa ładunków w portach i terminalach wyodrębnionej w zawodzie Technik eksploatacji portów i terminali $3 3 3 1 0 6$

Cele kształcenia

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji SPL.03.:

• organizowanie prac związanych z obsługą ładunków w portach i terminalach,

• prowadzenie dokumentacji dotyczącej obsługi ładunków w portach i terminalach,

• organizowanie prac związanych z obsługą środków transportu bliskiego w portach i terminalach.

Efekty kształcenia

$\textbf{SPL.03.1.}$ Bezpieczeństwo i higiena pracy

Uczeń:

1) określa zagrożenia związane z występowaniem szkodliwych czynników w środowisku pracy,

2) stosuje zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisy prawa dotyczące ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska,

3) organizuje stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, przeciwporażeniowej i ochrony środowiska.

$\textbf{SPL.03.2.}$ Podstawy eksploatacji portów i terminali

Uczeń:

3) charakteryzuje infrastrukturę transportu,

4) charakteryzuje porty i terminale,

5) charakteryzuje rodzaje usług w portach i terminalach.

$\textbf{SPL.03.3.}$ Organizowanie obsługi ładunków w portach i terminalach

Uczeń:

1) charakteryzuje wyposażenie portów i terminali przeznaczonych do obsługi ładunków,

2) charakteryzuje środki transportu bliskiego i transportu dalekiego oraz określa ich przeznaczenie,

7) przygotowuje ładunki do przewozu,

9) planuje rozmieszczenie i zabezpieczanie ładunków i jednostek ładunkowych w środkach transportu,

10) wykonuje czynności związane z załadunkiem, przeładunkiem i wyładunkiem towarów w portach i terminalach.

$\textbf{SPL.03.4.}$ Prowadzenie dokumentacji w portach i terminalach

Uczeń:

3) prowadzi dokumentację związaną z obsługą ładunków w portach i terminalach,

5) stosuje programy komputerowe wspomagające prowadzenie dokumentacji w portach i terminalach.

$\textbf{SPL.03.5.}$ Organizowanie obsługi środków transportu bliskiego w portach i terminalach

Uczeń:

2) organizuje prace przeładunkowe w portach i terminalach.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

1. WprowadzenieDewgRmVCvWprowadzenie przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiały multimedialne Zawierają różnego rodzaju multimedia, które ułatwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy.

   Materiał Sekwencje filmowe Procesy załadunku i rozładunku w porcie morskimDx99tkSzNSekwencje filmowe Procesy załadunku i rozładunku w porcie morskim to sekwencje filmowe, które przedstawiają procesy przygotowania i załadunku kontenerów oraz związaną z tym dokumentację.

   Materiał Wizualizacja modelu w grafice 2D lub 3D Urządzenia przeładunkowe w porcie morskimDVMgfAmRsWizualizacja modelu w grafice 2D lub 3D Urządzenia przeładunkowe w porcie morskim to wizualizacja $\text{3D}$ przedstawiająca środki transportu bliskiego i urządzenia przeładunkowe. Umożliwia obserwację żurawia portowego, wozu podsiębiernego, suwnicy $\text{STS}$, suwnicy $\text{RTG}$, urządzeń $\text{NO}$, przenośników do transportu zboża i wózka widłowego podczas pracy przeładunkowej (załadunek i rozładunek lub przemieszczanie towarów w pionie bądź poziomie).

   Gra „wcielanie się w rolę” Brygadzista w porcie morskimDBtp5RnTKGra „wcielanie się w rolę” Brygadzista w porcie morskim to gra „wcielanie w rolę”, która przedstawia typowe zadania: brygadzisty — przygotowanie harmonogramu prac, zabezpieczenie odpowiedniego sprzętu ($\text{UTB}$) do realizacji zadań, organizowanie i nadzorowanie prac związanych z rozładunkiem, załadunkiem i przeładunkiem towarów ze statku w porcie morskim; pracownika ganku — odpowiedzialnego za załadunek i rozładunek towaru ze statku oraz współpracę z brygadzistą i operatorem urządzeń portowych; trymera — odpowiedzialnego za wyważenie statku oraz sztauera, którego zadanie polega na odpowiednim rozmieszczeniu towarów w ładowniach. W grze zadaniem brygadzisty jest koordynacja prac przy załadunku i rozładunku określonego typu statku. W tym zakresie współpracuje on z trymerem (załadunek odbywa się na podstawie planu załadunku, tzw. sztauplanu), sztauerem oraz podległymi pracownikami ganku.

   Materiał Wycieczka wirtualna Procesy załadunku i rozładunku w porcie morskimD1BYPKIh0Wycieczka wirtualna Procesy załadunku i rozładunku w porcie morskim to wycieczka wirtualna. W środowisku wirtualnym znajdują się wirtualne artefakty, które mogą być obsługiwane lub wchodzić w interakcje z użytkownikiem podczas wykonywania zadań związanych z uczestnictwem w procesach załadunku i rozładunku towarów realizowanych w porcie morskim za pomocą obrazu i dźwięku.

   Dokumentacja interaktywna Wybrane dokumenty w transporcie morskimDVT0JNzCADokumentacja interaktywna Wybrane dokumenty w transporcie morskim to dokumentacja interaktywna, która przedstawia wygląd i sposób uzupełniania dokumentacji w transporcie morskim. Zawiera opisy, funkcje, przeznaczenie i prezentację przykładowego wypełnienia dokumentów, takich jak list przewozowy, czyli konosament morski (Bill of Lading), lista załadowcza (Packing List), kwit sternika (Mate’s Receipt), nota bukingowa (Booking Note), czarter (Charter), manifest ładunkowy (Loading Manifest), nota gotowości (Notice of Readiness) , certyfikat opakowania kontenerowego (Container Packaging Certificate), deklaracja ładunku niebezpiecznego (Dangerous Goods Declaration).

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceDUSNBxkHhInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuDAqYnpQsASłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przwodnik dla nauczycielaDH50l8aODPrzwodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDdj8bN72aPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaD5RgjFe4eNetografia i bibliografia stanowią listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaD10mRMEO2Instrukcja użytkowania objaśnia działanie zasobu oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e‑materiału dla zawodu technik eksploatacji portów i terminali

E‑materiał stanowi nowoczesną pomoc dydaktyczną wspomagającą proces kształcenia zawodowego. Ułatwi on uczniom zapamiętanie pojęć związanych z procesami załadunku i rozładunku w porcie morskim.

Poniżej zamieszczone zostały propozycje wykorzystania poszczególnych elementów e‑materiałów do pracy w grupach i w zespole klasowym oraz do samodzielnej pracy ucznia w klasie i poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

Praca w grupach i zespole podczas zajęć

Sekwencje filmowe „Procesy załadunku i rozładunku w porcie morskim”

• Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy.

• Zadaniem każdej grupy będzie opracowanie instrukcji dotyczącej czynności, jakie ma wykonać osoba odpowiedzialna za dane stanowisko.

• Pierwsza grupa na podstawie sekwencji filmowej „Proces przygotowania kontenerów do załadunku na statek kontenerowy” ma zadanie opracować checklistę dotyczącą pracy pracownika ganku (wskazać czynności i zadania zawodowej oraz opisać jego działania podczas procesu przygotowania kontenerów do załadunku).

• Grupa druga na podstawie sekwencji filmowej „Proces przygotowania kontenerów do załadunku na statek kontenerowy” ma zadanie opracować checklistę dotyczącą pracy operatora suwnicy.

• Grupa trzecia na podstawie sekwencji filmowej „Proces załadunku kontenerów ($20'$ i $40'$) na statek kontenerowy” ma zadanie opracować checklistę dotyczącą pracy operatora żurawia.

• Nauczyciel prosi, aby grupy wykonały te opracowania na dużej karcie (np. flipchart) w taki sposób, aby można byłoby uzupełniać wpisy. Jeśli grupy robią to w wersji cyfrowej, dokument powinien być edytowalny.

• Grupy mają około 10 minut na wykonanie zadania. Mogą się posługiwać wszelkimi dostępnymi danymi.

• Po upływie określonego czasu nauczyciel prosi o grupy o przekazanie własnych notatek kolejnej grupie. Teraz grupy zamieniają się kartami. Grupa pierwsza na podstawie zadań zawodowych oraz filmu „Proces załadunku kontenerów ($20'$ i $40'$) na statek kontenerowy” dopisuje cechy operatora żurawia, grupa druga cechy pracownika ganku, a trzecia operatora suwnicy.

• Po około 10 minutach grupy kończą ten etap pracy i przekazują notatki grupie, która nie opracowywała jeszcze danego zagadnienia.

• Ostatnie zadanie z sekwencjami filmowymi polega na wskazaniu roli zawodów w technologii załadunku (w których technologie występują: operatorzy suwnicy i żurawia oraz pracownika ganku) na podstawie sekwencji „Technologia załadunku towarów na różne typy statków towarowych” oraz „Dobór technologii rozładunku z uwzględnieniem rodzaju statku”. W tym obszarze wskazane jest również korzystanie z Internetu, aby wskazać, kto przejmuje rolę tych zawodów w innych rodzajach załadunku, w których operator suwnicy, żurawia lub pracownik ganku nie występuje.

• Grupy przy każdym przejściu do następnego działania analizują notatki swoich poprzedników. Zapisują też elementy, z którymi się nie zgadzają w notatkach na osobnych kartkach.

• Teraz grupy prezentują swoje karty (lub notatki cyfrowe). W trakcie komentują, co wykonali oni, a z czym się nie zgadzają (praca poprzednich grup).

• Nauczyciel dyskutuje z uczniami i wyjaśnia nieścisłości.

• Uczniowie po omówieniu wykonują zdjęcia kart poszczególnych grup.

Wizualizacja 3D „Urządzenia przeładunkowe w porcie morskim”

• Nauczyciel wprowadza zagadnienie urządzeń przeładunkowych w porcie morskim.

• Prezentuje wizualizację $\text{3D}$ dotyczącą żurawia portowego i portowego portalowego, suwnicy $\text{RTG}$, portowej i bramowej, spreader'a, wozu wysięgnikowego $\text{RS}$, urządzenia $\text{NO}$ i podnośnika do zboża oraz omawia elementy tych wizualizacji.

• Uczniowie uważnie przypatrują się wizualizacji i notują, według siebie, najważniejsze informacje.

• Po obejrzeniu materiału uczniowie sporządzają krótką notatkę na temat rodzajów urządzeń przeładunkowych, która zawiera informacje zawierające np. definicję związaną z rodzajem urządzenia, charakterystyczne elementy konstrukcyjne i rodzaje.

• Nauczyciel dzieli klasę na pół i prosi o dobranie się w pary.

• Uczniowie zasiadają w dwóch kręgach twarzą do partnera z pary (posiadają ze sobą własne notatki).

• Nauczyciel określa temat: „żurawie”.

• Teraz uczniowie na przemian w parze zadają sobie pytania związane z tą wizualizacją (i notatkami o niej). Każdy uczeń zadający pytanie powinien znać na nie odpowiedź. Jeśli uczeń w parze nie odpowie na zadane pytanie, musi zapisać odpowiedź przedstawioną przez pytającego w swojej notatce.

• Uczniowie w parze zadają sobie po trzy pytania. Każda poprawna odpowiedź daje uczniowi punkt.

• Nauczyciel określa drugi zakres tematyczny: „suwnice”.

• Po raz kolejny następuje runda pytań i odpowiedzi.

• Nauczyciel określa trzeci zestaw tematyczny: „urządzenia specjalistyczne”.

• Po raz trzeci następuje runda pytań i odpowiedzi.

• Po tej rundzie, jeśli którykolwiek uczeń zdobył dziewięć punktów, może wyjść (ale nie musi) z kręgu i zająć miejsce przy tablicy lub przy nauczycielu. On teoretycznie zakończył aktywność. Teraz jego zadaniem jest przygotowanie trzech pytań (po jednym dla każdej wizualizacji) na potrzeby przeprowadzenia finału ćwiczenia.

• Reszta uczniów bierze udział w kolejnych rundach (gdzie kolejno pojawiają się hasła „żurawie”, „suwnice”, „urządzenia specjalistyczne”).

• Aktywność kończy się dla wszystkich, jeśli w kręgu pozostaje mniej niż 1/3 uczniów. Rozpoczyna się wtedy finał ćwiczenia.

• W finale uczniowie, którzy wcześniej ukończyli ćwiczenie, zadają pozostałym pytania, które przygotowywali (każdy miał przygotować po trzy).

• Uczniowie pozostali w kręgu, którzy osiągną dziewięć punktów, przechodzą na stronę pytających.

• Ostatnie osoby, które nie mają wystarczającej liczby punktów, prezentują swoją obszerną (od odpowiedzi kolegów) notatkę.

• Podsumowując działanie, nauczyciel dopytuje uczniów o dokładność notatek.

• Finalnie nauczyciel prosi o refleksję nad ćwiczeniem, w której uwydatnia proces uczenia się poprzez uzupełnianie wiedzy pozyskanej od innych osób.

Gra „wcielanie się w rolę”: „Brygadzista w porcie morskim”

• Nauczyciel dzieli grupę na dwa zespoły.

• Prosi grupy o zapoznanie się z grą. Zadaniem zespołów, poza przejściem gry, będzie przygotowanie scenek, w których będą mieli za zadanie odegrać sytuacje związane z miejscem pracy lub zadaniami zawodowymi brygadzisty, pracownika ganku, trymera lub sztauera.

• Po wykonaniu tych zadań w grze każda z grup zastanawia się, jak takie scenki odegrać.

• Teraz grupy przedstawiają „kalambury”, czyli bez słów pokazują dane czynności lub zawody. Druga grupa ma za zadanie odpowiedzieć, co prezentuje uczeń z pierwszej grupy.

• Grupy na zmianę pokazują brygadzistę, koordynację działań, trymowanie lub trymera, ustawianie różnych materiałów w kontenerze, pracę sztauera.

• Każde powyższe zadanie jest punktowane.

• Wygrywa tę rywalizację grupa, która zdobędzie najwięcej punktów.

• Przegrani prezentują własną notatkę na forum klasy.

Wycieczka wirtualna „Procesy załadunku i rozładunku w porcie morskim”

• Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy.

• Każdej grupie udostępnia e‑materiał $\text{VR}$ i przydziela zadania.

• Grupa pierwsza analizuje materiał $\text{VR}$ pod nazwą „Wycieczka wirtualna $\text{VR}$ przeładunek w terminalach kontenerowych” oraz „Wycieczka wirtualna $\text{VR}$ praca na suwnicy” i opisuje elementy obrazu $\text{VR}$, który rozpoznaje (określa rodzaj suwnicy, rodzaj kontenerów, nazywa sposób załadunku lub rozładunku). W przypadku, kiedy grupa wcześniej skończy, można poprosić ją o przeliczenie kontenerów na nadbrzeżu i na kontenerowcu.

• Podobnie grupa druga analizuje e‑materiał „Wycieczka wirtualna $\text{VR}$ przeładunek w terminalach drobnicowych” i opisuje elementy obrazu $\text{VR}$, który rozpoznaje (określa rodzaj środka transportu bliskiego, rodzaje żurawia, nazwę sposobu załadunku lub rozładunku).

• Grupa trzecia analizuje e‑materiał „Wycieczka wirtualna $\text{VR}$ przeładunek paliw płynnych w porcie” i opisuje elementy obrazu $\text{VR}$, który rozpoznaje.

• Grupa czwarta analizuje e‑materiał „Wycieczka wirtualna $\text{VR}$ przeładunek w terminalach masowych” i opisuje elementy obrazu $\text{VR}$, który rozpoznaje.

• Wszystkie grupy zamykają swoje opisy w notatce.

• Teraz nauczyciel prosi o zmianę kart.

• Grupa pierwsza przekazuje planszę i temat grupie drugiej, druga trzeciej itd.

• Grupy analizują notatki i dopisują elementy, które poprzednia grupa ominęła.

• Nauczyciel prosi grupy o prezentację analiz, w trakcie których uzupełnia wypowiedzi uczniów.

• Teraz nauczyciel prosi o zmianę kart.

• Grupa pierwsza przekazuje planszę i temat grupie drugiej, druga trzeciej itd.

• W nowej $\text{VR}$ grupy analizują notatki kolegów i tworzą pytania na spostrzegawczość (np. ile kontenerów z napisem jest w wirtualnej przestrzeni, ile kół ma żuraw itp.). Znają też poprawne odpowiedzi na te pytania. Nauczyciel mógłby zwrócić uwagę uczniom, konsultując indywidualnie, aby te pytania dotyczyły zagadnień warunków pracy w porcie morskim (załadunku lub rozładunku oraz urządzeń do tego przeznaczonych).

• W czwartej zmianie grupa, która powinna dostać kartę opisu do $\text{VR}$, ma za zadanie odpowiedzieć tylko na pytania, które poprzednia grupa przygotowała na podstawie przydzielonego dostępu do $\text{VR}$. Grupy kolejno dopytują się o elementy $\text{VR}$.

• Po analizie zadań na lekcji prosi uczniów o wymienienie się opisami, zachowanie ich jako notatek z lekcji i sprawdzenie opisów samodzielnie przez uczniów w domu (analiza $\text{VR}$).

Dokumentacja interaktywna „Wybrane dokumenty w transporcie morskim”

• Nauczyciel dzieli klasę na pięć zespołów. Każdy z zespołów będzie wypełniał dokumentację: pierwszy zespół Deklarację ładunku niebezpiecznego oraz Listę załadowczą, drugi — Certyfikat pakowania kontenerowego oraz Umowę czarterową, trzeci — Kwit sternika oraz Konosament, czwarty — Notę bukingową oraz Manifest ładunkowy, piąty zaś Notę gotowości oraz ćwiczenia $6.$ i $7.$

• Nauczyciel prosi zespoły o to, aby każdy zespół zapoznał się z dokumentacją interaktywną.

• Zespoły uczniowskie wypisują kolejno niezbędne dane do wypełnienia dokumentu.

• Następuje zmiana przydziałów. Grupa pierwsza wykonuje zadania grupy drugiej, ale teraz nauczyciel prosi o to, aby każda z grup narysowała na kartce swój dokument i wpisała w niego inne niż w dokumencie interaktywnym dane/informacje. Uczniowie kolejno wymyślają do dokumentu dla swojej grupy inne niż dane zawarte w dokumentacji interaktywnej i wpisują w rysunek. Nauczyciel zbiera dokumenty z innymi danymi.

• Następuje zmiana przydziałów. Ścieżka działania się powtarza. Uczniowie kolejno wymyślają do dokumentu dla swojej grupy inne niż dane zawarte w dokumentacji interaktywnej i wpisują w rysunek. Po raz drugi nauczyciel zbiera dokumenty z innymi danymi.

• Następuje czwarta zmiana dokumentów. Tym razem nauczyciel prosi o to, aby każda z grup narysowała na kartce dokumenty, nad którym pracuje, ale wpisała w niego kilka błędnych informacji tak, aby inna grupa dała się na to nabrać. I tym razem nauczyciel zbiera karty.

• W piątej zmianie nauczyciel przekazuje grupom poprawne i „błędnie wypełnione” druki. Przydziela też tematy, których dana grupa jeszcze nie miała.

• Zadanie polega na porównaniu otrzymanych dokumentów z dokumentacją interaktywną i wskazanie, który z przekazanych przez nauczyciela dokumentów nie jest poprawny i dlaczego (koniecznie uzasadnienie).

• Grupy prezentują swoje „dochodzenie” na forum klasy.

• Po prezentacjach wszystkich grup nauczyciel prosi uczniów o informacje zwrotne na temat poprawności dokumentacji. Przydziela punkty grupom, które poprawnie zidentyfikowały błędnie wypełnione dokumenty. Grupie, która „sprytnie” wprowadziła w błąd swoim dokumentem inną, daje punkt za każdą „oszukaną” grupę.

• Finalnie nauczyciel jeszcze raz omawia dokumenty interaktywne, wskazując, jak poprawnie wypełnić dokumentację.

Interaktywne materiały sprawdzające

Sposób użycie tych materiałów będzie zależał w dużej mierze od sytuacji i procesu dydaktycznego, w którego trakcie te elementy będą wykorzystywane.

Interaktywne materiały są dedykowane do konkretnych e‑materiałów:

• sekwencjom filmowym przypisane jest ćwiczenie $9.$ — „Technologia uniwersalna” oraz $13.$ — „Terminale”,

• wizualizacji 3D — ćwiczenie $2.$, $3.$, $8.$, $10.$, $11.$ i $12.$ dotyczące urządzeń transportowych,

• grze „wcielanie się w rolę” właściwe jest ćwiczenie $4.$ — „Zadania zawodowe” oraz $5.$ — „Załadunek w porcie morskim”,

• wycieczki wirtualnej — ćwiczenie $1.$ — „Rodzaje statków” oraz $5.$ — „Statki $\text{LNG}$”,

• do dokumentów interaktywnych przypisane są ćwiczenia $6.$ — „Konosament” oraz $7.$ — „Dokumenty w porcie morskim”.

W odpowiednim momencie analizy e‑materiału nauczyciel może przerwać działanie i poprosić uczniów w grupie o wykonanie zadania. Ten przerywnik może stanowić aktywizację dla grupy, która zadanie związane z e‑materiałem wykonała lub naprowadzenie na „właściwe tory” przy pracy z notatką. Ćwiczenie sprawdzające może stanowić także przewrotnie zainteresowanie tematem. Wykazanie luk informacyjnych może skutkować zaciekawieniem danym materiałem, do którego przewidziane jest zadanie z puli „interaktywne materiały sprawdzające”.

Nauczyciel może połączyć te zadania i wykonać z nich samodzielnie test jako wprowadzenie do zajęć („sprawdźcie, czego nie wiecie”) lub do podsumowania („tego się nauczyliście”).

Praca samodzielna ucznia podczas zajęć

Sekwencje filmowe „Procesy załadunku i rozładunku w porcie morskim”

• Nauczyciel prezentuje sekwencję filmową „Dokumenty wystawiane w porcie morskim”.

• Uczniowie samodzielnie starają się jak najwięcej zapamiętać z tej sekwencji, notując w trakcie oglądania hasła.

• Nauczyciel prosi uczniów o przeanalizowanie własnych notatek i porównanie, które z dokumenty wystawiane w porcie morskim są podobne do dokumentacji magazynowej używanej w innych magazynach. Jeśli uczniowie nie znają jeszcze dokumentacji magazynowej, używają do zdobycia tych informacji zasobów Internetu lub zagadnień z innych materiałów (w tym multimedialnych). Razem z notatką z filmu uczniowie wskazują dokumenty tożsame.

• Tak przygotowane notatki przekazują koledze, który recenzuje im je (wskazując błędy lub nieścisłości).

• Uczniowie otrzymują dostęp teraz do filmu „Dokumenty wystawiane w porcie morskim”, dzięki czemu mogą dokładniej przeanalizować notatki kolegów.

• Notatki po recenzji wracają do autorów, którzy poprawiają błędy.

• Błędy omawiane są na forum, a nauczyciel wspólnie z uczniami określa właściwe części wspólne i różnice w procedurach.

Wizualizacja 3D „Urządzenia przeładunkowe w porcie morskim”

• Nauczyciel wprowadza zagadnienie rodzajów urządzeń przeładunkowych w porcie morskim.

• Prezentuje wizualizację $\text{3D}$ dotyczącą żurawia portowego i portowego portalowego, suwnicy $\text{RTG}$, portowej i bramowej, spreader'a, wozu wysięgnikowego $\text{RS}$, urządzenia $\text{NO}$ i podnośnika do zboża oraz omawia elementy tych wizualizacji.

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się szczegółowiej z wizualizacją i wymyślenie trzech zadań do każdej grupy urządzeń, w której osoba odpowiadająca będzie musiała wskazać na wizualizacji element charakteryzujący dany rodzaj urządzenia. Zadanie powinno zaczynać się od słów „Wskaż na odpowiedniej wizualizacji...”, a po nich następować wskazanie charakterystycznej cechy danego rodzaju urządzenia.

• Uczniowie po przygotowaniu każdego zadania wykonują zdjęcie ekranu i w prostym programie edycyjnym na smartfonie wskazują strzałką ten charakterystyczny element.

• Taki zestaw, czyli trzy opisane zadania i trzy zdjęcia ze wskazanym elementem przekazują nauczycielowi jako zestaw.

• Teraz nauczyciel przekazuje zebrane zestawy zadań innym uczniom. Prosi ich o odpowiedź na zadanie poprzez wykonanie zdjęcia ekranu właściwego rodzaju i modelu środka transportu ze wskazaniem elementu charakterystycznego.

• Po dwóch rundach „cichych zadań” nauczyciel omawia zestawy, dopytując chętnych uczniów o odpowiedzi.

• Na forum korygowane są odpowiedzi pytanych uczniów. Nauczyciel może przydzielić uczniom punkty (lub oceny) za aktywność i poprawność odpowiedzi.

Gra „wcielanie się w rolę”: „Brygadzista w porcie morskim”

• Nauczyciel prosi ucznia, aby przygotował słowniczek wyrazów, które znajdują się w grze.

• Uczeń samodzielnie przechodzi przez grę i kolejno wypisuje według niego słowa, które powinny znaleźć się w słowniczku tak, aby rozumiał je podczas kolejnej gry lub spotkania się z nimi w rzeczywistości.

• Nauczyciel zaleca, aby w słowniczku znalazło się nie mniej niż dwadzieścia takich pojęć. Jakie pojęcia uczeń ujmie w swoim słowniku, będzie zależało to tylko od niego.

• Na forum klasy nauczyciel prosi uczniów o prezentowanie własnych słowniczków.

• Na tablicy zapisuje wszystkie pojawiające się pojęcia. Uzasadnia konieczność znajomości tych pojęć.

• Prosi uczniów, aby przyswoili sobie te pojęcia.

Wycieczka wirtualna „Procesy załadunku i rozładunku w porcie morskim”

• Nauczyciel prezentuje kolejne plansze wycieczce wirtualnej, prezentując miejsca w niej przedstawione oraz sposób poruszania się po niej.

• Przyznaje uczniom dostęp do tego e‑materiału wraz z opisami.

• Zadaniem każdego ucznia będzie ułożenie informacji dla ucznia pod hasłem „Co możesz obejrzeć w przestrzeni wirtualnej?” w taki sposób, jakby to była wycieczka z przewodnikiem.

• Informacja może rozpoczynać się od słów „Po włączeniu przestrzeni wirtualnej ustaw się przodem do (...). Teraz po prawej stronie zobaczysz (...). To jest (...). Służy on do (...). Czy widzisz ten mały element powyżej kabiny operatora? To (...) itd”.

• Teraz nauczyciel prosi wybranych uczniów o zaprezentowanie swojej instrukcji (może przed prezentacją połączyć w grupy uczniów, którzy wybrali ten sam obiekt i poprosić o porównanie opisów).

• Nauczyciel włącza wybrany $\text{VR}$ i porusza się w nim dokładnie tak, jak opowiada w instrukcji uczeń.

• Po zakończeniu omawiania nauczyciel prosi resztę klasy o informacje dotyczącą elementów, które można by jeszcze zaprezentować i opisać w instrukcji.

• Kolejno prosi następnych uczniów i powtarza czynności.

Dokumentacja interaktywna „Wybrane dokumenty w transporcie morskim”

• Nauczyciel prosi uczniów o skorzystanie z e‑materiału i zapoznanie się z opisami pól, które w dokumentach interaktywnych występują.

• Uczniom przydziela jeden z dziewięciu dokumentów, aby w miarę równa liczba uczniów pracowała na jednym dokumencie.

• W notatce w postaci procedury mają opisać „krok po kroku” w punktach,, co będą uzupełniali i w którym miejscu tę informację zamieszczą.

• Kolejnym zadaniem ucznia będzie przeanalizowanie dokumentacji, poprawne wypełnienie jej interaktywnej wersji i stworzenie „historii z życia”, która doprowadziła do powstania takiego dokumentu.

• Historia ta ma zawierać wszystkie informacje, które zostały w dokumencie zamieszczone. Może też zawierać inne, dodatkowe, ale z punktu widzenia dokumentu, nieistotne informacje („właściciel zamierzał przyjechać po towar samochodem marki Mustang w kolorze czerwonym”).

• Nauczyciel prosi uczniów o jak najwięcej szczegółów (przede wszystkim tych nieistotnych, w których ukryte będą właściwe informacje niezbędne do wypisania dokumentu).

• Prace indywidualne uczniów są prezentowane na forum, a inni uczniowie mają za zadanie właściwie, na podstawie historii, uzupełnić dokument.

• Nauczyciel komentuje historie i sposób wypełnienia dokumentacji, udzielając informacji zwrotnych.

Interaktywne materiały sprawdzające

Korzystając samodzielnie z tych materiałów, uczniowie rozwiązują ćwiczenia. Mają przy tym możliwość zapytania nauczyciela o pomoc, jeśli mieliby wątpliwości. Prawidłowe rozwiązanie może być zaprezentowane przez nauczyciela lub ucznia, np. na tablicy interaktywnej, po rozwiązaniu przez wszystkich uczniów zadań. Nauczyciel udziela komentarza do prezentowanego rozwiązania. W przypadku niewłaściwej odpowiedzi nauczyciel wyjaśnia, dlaczego jest ona nieprawidłowa i udziela poprawnej odpowiedzi.

• Uczniowie samodzielnie rozwiązują kolejno ćwiczenia $2.$, $3.$, $8.$, $10.$, $11.$ i $12.$

• Na ich podstawie, analizując pytania, układają scenariusz spaceru przewodnika po parku maszynowym.

• Nauczyciel wskazuje przykładowy początek historii: „Tomek był na placu przeładunkowym. To dziwne uczucie. Część z maszyn pracowała cały czas, a te z drugiej strony tylko co jakiś czas podnosiły jakiś ładunek. — Co to za maszyny? — zapytał przewodnika Tomek. — Te po prawej to przenośniki taśmowe, wałkowe i taśmy czerpakowe. Te po lewej już pracują inaczej — odpowiedział przewodnik”. [pytanie z zadania $2.$ „Pogrupuj urządzenia do ich kategorii: urządzenia o ruchu ciągłym, urządzenia o ruchu przerywanym (cyklicznym)”].

• Do kolejnych pytań uczeń układa fabułę i zapisuje ją w formie notatki.

• W działaniu chodzi o wykorzystanie zadań do ułożenia historii, w której wątki łączą się ze sobą w naturalny sposób.

• Po zakończonym działaniu uczniowie prezentują swoje historie.

• Takie opowiadanie pozwoli uczniowi efektywniej zapamiętać odpowiedzi na pytania.

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiał ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć dydaktycznych, rozszerza program o ważne zagadnienia i skłania uczniów do podejmowania dyskusji poza lekcjami. Użycie przykładowo wycieczki wirtualnej pozwala wprowadzić otoczenie, w którym potem umiejscawiamy urządzenia do przeładunku na zajęciach lekcyjnych, wykorzystując wizualizację $\text{3D}$ „Urządzenia przeładunkowe w porcie morskim”, wybrane sekwencje filmowe lub grę „Brygadzista w porcie morskim”.

Przed lekcją

• Uczeń analizuje wycieczkę wirtualną „Warunki pracy w porcie morskim”. Zapoznaje się z różnymi przestrzeniami pracy.

• Na bazie wycieczki wirtualnej przygotowuje sobie zestaw pytań, na które będzie starał się odpowiedzieć podczas lekcji.

• Jednocześnie zapoznaje się z materiałem, który opisuje te przestrzenie, skupiając się na urządzeniach, które w tej przestrzeni występują.

Podczas lekcji

• Nauczyciel prezentuje urządzenia przeładunkowe w porcie morskim.

• Prosi uczniów o zaprezentowanie tego, co zauważyli w domu, analizując kolejne przestrzenie w wycieczce wirtualnej oraz pytania, które uczniowie przygotowali w domu.

• Nauczyciel tworzy z uczniami wspólną bazę danych pytań, na które będą podczas lekcji odpowiadali.

• Używa wizualizacji $\text{3D}$ do omówienia kolejnych urządzeń.

• Stara się odpowiedzieć na wszystkie pytania z puli lub prosi uczniów o przygotowanie w grupach odpowiedzi na pytania.

Praca z uczniami z SPE

E‑materiały to dobra podstawa do pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Nauczyciel analizując możliwość użycia ich w pracy z uczniem, powinien rozważyć stan aktywności ucznia. Ważnym elementem jest rozbudzanie zainteresowań ucznia zagadnieniami prezentowanymi w tych e‑materiałach. Konieczne jest odniesienie prezentowanej teorii do modelu funkcjonowania ucznia w świecie stosującym te teorie. Ważnym aspektem jest wskazanie działania tych teorii w praktyce.

Dzięki różnym podejściom do tych samych zagadnień teoretycznych budujemy umiejętności poznawania przez ucznia świata zewnętrznego oraz zasad postępowania, rozumowania i działania. Dobrym przykładem jest proceduralne pokazanie w trzech różnych materiałach urządzeń przeładunkowych (sekwencje filmowe, wizualizacja 3D oraz wycieczka wirtualna). Dzięki pracy w parach oraz zastosowaniu metody wymuszonych konsultacji zachodzi doskonalenie mechanizmu podejmowania decyzji przez ucznia.

Bardzo ważnym przy odpowiednim doborze elementu e‑materiału jest podejście typu „dziecko ma problem, chcę mu pomóc”. Wariantowość tych e‑materiałów pomaga nauczycielowi pamiętać o tej zasadzie.

Indywidualizowanie pracy z uczniem

Te e‑materiały dają dużą swobodę w indywidualizacji procesu nauczania i uczenia się. Wieloaspektowe podejście, pojawienie się upraszczających procedur lub zastosowanie akcji typu „sam obejrzyj” dają możliwość zastosowania wielu wariantów pracy z e‑materiałem.

1. W sekwencjach filmowych pojawiają się zagadnienia związane z urządzeniami przeładunkowymi w powiązaniu z osobami obsługującymi te urządzenia (ich kompetencjami, zadaniami zawodowymi i cechami charakterystycznymi). Zawierają one ogólny opis czy wspomnienie o tych urządzeniach w kontekście zadań zawodowych.

2. W wycieczce wirtualnej obserwujemy miejsca, w których dane urządzenia są prezentowane wraz z niewielką porcją informacji dotyczącą formy przeładunku. Takie mikrodawki wiedzy łączą w przyjazny dla ucznia sposób rodzaje urządzeń z procesami załadunku i rozładunku.

3. W wizualizacji $\text{3D}$ możemy obejrzeć dokładnie te urządzenia i opisy z nimi związane. Działanie proste i powtarzalne. Łatwe do zapamiętania ze względu na małe porcje informacji o suwnicach, dźwigach i innych urządzeniach.

4. W grze „Brygadzista w porcie morskim” mamy pokazane te role, jakie przyjmują osoby pracujące nad przeładunkiem, używając do tego odpowiednich narzędzi i urządzeń.

Cztery ujęcia podobnego zagadnienia o różnym stopniu trudności, który można dostosować do potrzeb ucznia. Efekt osiągnięty odmiennymi sposobami jest ten sam. W jednym przypadku może składać się z zastosowania jednego e‑materiału, a w innym wymagać wprowadzenia (np. wycieczki wirtualnej lub sekwencji filmowej), aby przejść do części zaawansowanej (wizualizacji $\text{3D}$).

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści