E-materiały do kształcenia zawodowego

Obuwie ortopedyczne na stopy o różnym zniekształceniu

MED.11. Wykonywanie i dobieranie przedmiotów ortopedycznych oraz środków pomocniczych - Technik ortopeda 321403

bg‑azure

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
anilinowe skóry
anilinowe skóry

skóry nie wykańczane tylko farbowane specjalnymi barwnikami; charakteryzują się naturalnością wyglądu; na powierzchni można dostrzec fakturę surowca wraz z porami czy defektami; w dotyku przyjemne i ciepłe

aparat ortopedyczny
aparat ortopedyczny

obecnie najczęściej stosowana nazwa to ortezaortezaorteza

apretura
apretura

tu: środki służące podniesieniu walorów estetycznych skór zastosowanych w obuwiu

bierna korekcja stopy
bierna korekcja stopy

wprowadzenie sił korekcyjnych, dzięki którym uzyska się prawidłowe ustawienie stopy; ze względu na stan stopy siły te nie spowodują trwałego odkształcenia wady

bociani chód
bociani chód

rodzaj chodu, w którym pacjent przy stawianiu stopy obciąża najpierw palce

boki podpodeszwowe
boki podpodeszwowe

rodzaj skóry twardej pozyskiwanej z bocznych części skóry zwierzęcej bydlęcej lub świńskiej; stosowany na podeszwypodeszwapodeszwy

boksy
boksy

inaczej bukaty; skóry bydlęce, cielęce, świńskie; są wykończone od strony licalicolica poprzez garbowanie solami chromu (boksy zwykłe i wodoodporne) i garbnikami roślinnymi oraz syntetycznymi (boksy marszczone)

branzel (żargon zawodowy)
branzel (żargon zawodowy)

patrz: podpodeszwapodeszwapodpodeszwa

cykl chodu
cykl chodu

powtarzalny proces naprzemiennego ruchu kończyn przy przemieszczaniu się

cholewka
cholewka

element składowy obuwia, który okrywa wierzchnią część stopy lub stopę i część podudzia

czyszczarka
czyszczarka

maszyna obuwnicza wyposażona w końcówki robocze, np. wałki szlifierskie różnej szerokości, szczotki i wałki polerskie; służy do szlifowania, czyszczenia, polerowania, ścierania (drasowania)

R1EaxVWzFPxe6
Czyszczarka
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
dąb korkowy
dąb korkowy

drzewo wiecznie zielone występujące w Afryce Północnej i Europie Południowej (głównie w Portugalii); z kory dębu pozyskuje się korek

dekstryna
dekstryna

substancja na bazie skrobi w postaci proszku, która rozpuszcza się w wodzie i jako klej używana jest do montażu zakładek

dwoiny bydlęce
dwoiny bydlęce

skóry, które przed wykończeniem zostają podzielone poziomo z użyciem maszyn – dwojarek

etiologia
etiologia

w medycynie: przyczyna choroby

forma obuwnicza
forma obuwnicza

kopyto szewskie (pozytyw stopy, model przestrzenny stopy)

frezarko‑wydrążarka
frezarko‑wydrążarka

maszyna obrabiająca z ramieniem i wymiennymi końcówkami roboczymi: wałkami ściernymi, wałkami polerskimi, frezami do drewna; umożliwia szlifowanie krawędzi, powierzchni, wydrążanie w obrabianym materiale; przydatna np. przy wydrążaniu wkładek

R1RcnKhScs0oh
Frezarko‑wydrążarka
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
garbowanie
garbowanie

główny etap procesu wyprawiania skór, polegający na oddziaływaniu na surowiec substancjami garbującymi różnego pochodzenia, w celu nadania skórze pożądanych cech użytkowych

grań
grań

dolna krawędź kopytaforma obuwniczakopyta

grzbiet podbicia
grzbiet podbicia

linia największej wypukłości podbicia między nasadą palców a przegubem

grzbiet pięty
grzbiet pięty

linia największej wypukłości pięty między progiem a granią kopytagrańgranią kopyta

hiperkorekcja
hiperkorekcja

stan, działanie, w którym prawidłowość, poprawność zostaje ulepszona

jucht
jucht

skóry juchtowe powstają poprzez garbowanie boków i karków skór surowych (bydlęcych, świńskich i końskich) garbnikami syntetycznymi oraz roślinnymi; jucht ma charakterystyczny beżowo‑piaskowy kolor; skóry te są wodoodporne i wytrzymałe; stosowane m.in. w obuwnictwie, kaletnictwie i rymarstwie

kalceotyka
kalceotyka

dział zaopatrzenia ortopedycznego, który zajmuje się rozwiązywaniem problemów zdrowotnych w obrębie stóp

kaletnictwo
kaletnictwo

rzemiosło zajmujące się wytwarzaniem wyrobów skórzanych i skóropodobnych, takich jak torby, torebki czy walizki oraz ich naprawą

kapa przyciągająca
kapa przyciągająca

rodzaj paska korekcyjnego montowany na cholewcecholewkacholewce po stronie bocznej lub przyśrodkowej w bucie do ortezy; stosowany do korekty koślawości (odciągający na zewnątrz) oraz szpotawości (przyciągający do wewnątrz)

karki podpodeszwowe
karki podpodeszwowe

rodzaj skóry twardej, pozyskiwanej ze skóry bydlęcej lub świńskiej z części między kruponemkruponkruponem a łbem

klej kauczukowy
klej kauczukowy

jednoskładnikowy klej na bazie roztworu kauczuków naturalnych, służący do łączenia skór, tekstyliów, papieru, włóknin, tektury; może być rozcieńczany benzyną ekstrakcyjną

klej rozpuszczalnikowy
klej rozpuszczalnikowy

ogólnie dostępny, pod znaną nazwą handlową, klej polichloroprenowy do klejenia na zimno, m.in. skór, gumy, tkanin, filcu; nieprzezroczysty klej o półpłynnej konsystencji, kolorze zbliżonym do karmelu i charakterystycznym, intensywnym zapachu; do rozcieńczania go stosuje się m.in. octan etylu; czas schnięcia to mniej więcej 15‑20 minut

kompensacja
kompensacja

tu: wyrównywanie niedoborów albo zastępowanie funkcji

koślawość stępu
koślawość stępu

nadmierne obniżenie wewnętrznego brzegu pięty

koturn
koturn

poziome wyrównanie skrócenia kończyny dolnej, które może być stosowane jako wkładkawkładka ortopedycznawkładka lub podbicie buta lub obydwa rozwiązania jednocześnie

krążki (żargon zawodowy: oczka)
krążki (żargon zawodowy: oczka)

elementy służące do zabezpieczenia otworów w przednich brzegach obłożynobłożynaobłożyn; przez otwory przewlekane są sznurowadła

R1et9uHk8jPXE
Krążki
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
krupon
krupon

rodzaj skóry twardej, pozyskiwanej ze środkowej części grzbietowej skóry bydlęcej lub świńskiej, wykorzystywany w obuwiu na podeszwypodeszwapodeszwy lub podpodeszwypodpodeszwa (żargon zawodowy: branzel)podpodeszwy

Ru8DClQSf4uxl
Krupon
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
lico
lico

część wierzchnia skóry zwierzęcej

łoże
łoże

typ wkładkiwkładka ortopedycznawkładki dostosowanej do zniekształcenia stopy, uwzględniającej powierzchnie podparcia, ułożenie oraz odciążenie stopy

łupek drewniany (żargon zawodowy: szpan)
łupek drewniany (żargon zawodowy: szpan)

element drewniany w postaci odłupanego, cienkiego plastra drewna przeznaczony na usztywniacze do obuwia; wykonywany z miękkiego drewna osiki lub topoli

RRlbizcDtvRlB
Łupek drewniany
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
metatarsalna
metatarsalna

inne określenie wkładki śródstopnej, podpierającej sklepienie poprzeczne

mizdra
mizdra

część spodnia skóry zwierzęcej

nadbicia podeszew
nadbicia podeszew

częściowe podklejanie fragmentów podeszwypodeszwapodeszwy w celu poprawienia ustawienia stopy lub zwiększenia efektów korekcyjnych; stosowane najczęściej w obuwiu dostępnym w handlu

negatyw gipsowy
negatyw gipsowy

gipsowa forma odzwierciedlająca zewnętrzny kształt kończyny

R1CXcdt5rqfqC
Negatyw gipsowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
niedorozwój w obrębie stóp
niedorozwój w obrębie stóp

całkowity lub częściowy ubytek stopy wynikający z wady wrodzonej

nubuk
nubuk

skóra wyglądem i w dotyku przypominająca aksamit; wykańczana od strony licalicolica poprzez szlifowanie wierzchniego uziarnienia skóry; na nubuki przeznacza się skóry bydlęce, cielęce, świńskie, kozie z płytkimi uszkodzeniami skóry

obcas Thomasa
obcas Thomasa

dłuższy po stronie przyśrodkowej o 2/5 długości normalnego obcasa; obcas ten może być dodatkowo wydłużony i wysunięty na zewnątrz, jeśli istnieje taka potrzeba; przeciwdziała koślawieniu stopy i wspomaga podparcie sklepienia podłużnego stopy

obciążenie dynamiczne stóp
obciążenie dynamiczne stóp

sytuacja, w której stopy znajdują się w ruchu, mięśnie wykonują pracę w trakcie przemieszczania się

obciążenie statyczne stóp
obciążenie statyczne stóp

sytuacja, w której stopy nie wykonują ruchu, ale mięśnie kończyn są napięte (wykonują pracę), np. podczas obciążania stóp w pozycji stojącej

obłożyna
obłożyna

element obejmujący jeden bok cholewkicholewkacholewki (zewnętrzny lub przyśrodkowy)

odlew gipsowy
odlew gipsowy

forma gipsowa odzwierciedlająca kształt np. stopy, wykonana na podstawie negatywu zdjętego z pacjenta

R1RmaNhpIetpr
Odlew gipsowy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
orteza
orteza

konstrukcja mająca na celu wspomaganie funkcji organizmu np. kończyn dolnych, kończyn górnych, tułowia; podstawowe rodzaje ortez: unieruchamiające, stabilizujące, korekcyjne, odciążające; występują w postaci wyrobów medycznych produkowanych seryjnie (tzw. wyroby gotowe) oraz wykonywanych dla pacjentów indywidualnych na zamówienie

otok obuwniczy
otok obuwniczy

ścieniony z jednej strony pasek ze skóry lub tworzywa sztucznego; stanowi uszczelnienie między brzegiem cholewkicholewkacholewkipodsuwkąpodsuwkapodsuwką i dodatkowo podnosi walory estetyczne obuwia

RiEkFnKFR58kb
Otok obuwniczy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
pasek grzbietowy
pasek grzbietowy

rodzaj paska korekcyjnego przechodzący przez grzbiet podbicia stopy w celu lepszego utrzymania stopy w bucie poprzez nacisk na śródstopie; stosowany np. w przypadku stóp wydrążonych

pasek tylny
pasek tylny

maskująco‑wzmacniający element cholewkicholewkacholewki, naszyty w miejscu połączenia obłożyn

podbicie kopyta
podbicie kopyta

element kopyta umiejscowiony od nasady palców do przegubu w górnej części kopyta (i stopy)

podeszwa
podeszwa

ostatnia, zewnętrzna warstwa spodu obuwia; może być wykonana ze skóry lub styrogumustyrogumstyrogumu jako jednolity element; opcjonalnie podeszwa występuje w dwóch częściach połączonych pod obcasem; w przypadku podeszew skórzanych, dodatkowo można je w przodostopiu zabezpieczyć zelówką, np. z poligumy

podnosek
podnosek

element wzmacniający znajdujący się w czubku buta pomiędzy wierzchem a podszewkąpodszewka (futrówka)podszewką; w obuwiu ortopedycznym przedłużony podnosek jest elementem korekcyjnym

podpodeszwa (żargon zawodowy: branzel)
podpodeszwa (żargon zawodowy: branzel)

część wewnętrzna spodu obuwia, na którą nakłada się cholewkęcholewkacholewkę; kształtem odpowiada wielkości stopy

R19kFexWLOUUY
Elementy spodu obuwia
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
podstawa kopyta
podstawa kopyta

powierzchnia dolna kopyta

podsuwka
podsuwka

warstwa spodu obuwia znajdująca się między podpodeszwąpodpodeszwa (żargon zawodowy: branzel)podpodeszwąpodeszwąpodszewka (futrówka)podeszwą

R16v6bmyBXKfv
Elementy spodu obuwia
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
podszewka (futrówka)
podszewka (futrówka)

wyścielenie wewnętrzne cholewki wykonane ze skóry podszewkowej

poliguma
poliguma

płyta gumowa na spody obuwia; charakteryzuje się dużą odpornością na ścieranie; dodatkowo jest antypoślizgowa

poprzecznie‑płaska stopa
poprzecznie‑płaska stopa

stopa z obniżonym łukiem poprzecznym

propulsja
propulsja

przetaczanie stopy w trakcie chodzenia

pronująca wkładka
pronująca wkładka

wkładkawkładka ortopedycznawkładka unosząca zewnętrzny brzeg stopy

przyszwa
przyszwa

element cholewkicholewkacholewki obejmujący wierzchnią, przednią część stopy

rymarstwo
rymarstwo

rzemiosło ciężkie zajmujące się głównie wytwarzaniem wyrobów dedykowanych jeździectwu – siodeł, uprzęży, pasów; w zaopatrzeniu ortopedycznym również wykonuje się prace typowo rymarskie i wyroby tego typu, są to: wszelkiego rodzaju pasy na zapięcia i zawieszenia, np. do protez, sprzączki do pasów, obszycia ortezortezaortez (aparatów) szynowo‑opaskowych, a także pasy, podwieszki, systemy do doposażenia sprzętu do aktywnej rehabilitacji

sklepienie stopy
sklepienie stopy

uwypuklone łuki kostne kośćca stopy

skłon (wygięcie kopyta)
skłon (wygięcie kopyta)

odległość pięty i czubka kopyta od płaszczyzny, na której kopyto zostało ustawione

słownik NFZ
słownik NFZ

Słownik Wyrobów Medycznych zawierający wykaz wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie, zgodny z obowiązującym aktualnie rozporządzeniem Ministra Zdrowia

słupiec
słupiec

inna nazwa kruponu

spastyczna stopa
spastyczna stopa

stopa ustawiająca się w niewłaściwy i nienaturalny sposób wskutek wzmożonego napięcia mięśniowego, nad którym chory nie ma pełnej kontroli; spastyczność jest symptomem innej choroby np. mózgowego porażenia dziecięcego, udaru mózgu, urazu rdzenia kręgowego

stabilizacja
stabilizacja

utrzymanie aktualnego stanu (tu: stóp)

strzemię
strzemię

element buta do ortezyortezaortezy służący połączeniu buta z ortezą

styrogum
styrogum

mikroguma stosowana na podeszwypodeszwapodeszwy, zelówki i obcasy; występuje w formie małoformatowych płyt o różnej grubości i w różnych kolorach

suberyt
suberyt

materiał w postaci płyt o różnych formatach i różnej grubości; płyty te wykonane są z mielonej drobnoziarniście kory dębu korkowego; charakteryzują się gładką powierzchnią i dużą odpornością na kruszenie

supinująca wkładka
supinująca wkładka

wkładkawkładka ortopedycznawkładka unosząca sklepienie podłużne; w niektórych przypadkach dla korekty koślawości pięty przedłuża się pelotę podpierającą sklepienie

szczudłowy chód
szczudłowy chód

rodzaj chodu, w którym obciążana jest tylko pięta

szczupak
szczupak

część skóry zwierzęcej pozostała po odcięciu boków i łap; w skład szczupaka wchodzi więc kruponkruponkrupon oraz łeb

szewro
szewro

skóry kozie lub końskie (przody końskie) wygarbowane solami chromu

sztywnik tylny
sztywnik tylny

wysoka zakładka piętowa

tkanina bawełniana BT
tkanina bawełniana BT

tkanina techniczna, bawełniana różnego przeznaczenia; nazywana potocznie surówką lub płótnem żaglowym

tyłostopie
tyłostopie

tylna część pięty, inaczej stęp

trzeszczki
trzeszczki

dwie niewielkie kostki znajdujące się w okolicy stawu łączącego pierwszą kość śródstopia z pierwszą kością palucha

usztywniacz
usztywniacz

jest elementem wzmacniającym but w jego części spodowej; może być wykonany z łupka drewnianegołupek drewniany (żargon zawodowy: szpan)łupka drewnianego, stalki sprężystej, blachy aluminiowej lub stalowej (do buta ze strzemieniem metalowym do ortez)

usztywniony język
usztywniony język

stosowany w celu poprawienia stabilizacji stopy w bucie; najczęściej dla stóp piętowych i opadających; formowany ze skóry, najczęściej podpodeszwowej

velcro
velcro

taśma rzepowa złożona z dwóch części (tzw. haczyków i pętelek), stosowana m.in. do zapięć do obuwia, ortez, gorsetów, protez

welury
welury

skóry wykańczane od strony mizdrymizdramizdry poprzez szlifowanie ich włókien. Na welury przeznacza się skóry kozie, cielęce, bydlęce oraz świńskie, których nie można wykończyć po stronie licalicolica ze względu na jego uszkodzenia

wigonka
wigonka

materiał międzypodszewkowypodszewka (futrówka)podszewkowy, wzmacniający elementy konstrukcyjne obuwia

wkładka ortopedyczna
wkładka ortopedyczna

element leczniczy o różnym charakterze i przeznaczeniu; może być stosowana w obuwiu produkowanym seryjnie oraz w obuwiu ortopedycznym

wosk szewski
wosk szewski

środek do konserwacji skóry

wyrównanie protezowe
wyrównanie protezowe

konstrukcja protezowa ze stopą protezową, wyrównująca znaczne skrócenia kończyny dolnej

RjTiN1JN9em4S
Wyrównanie protezowe
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
zamsz
zamsz

nazywany potocznie irchą; skóra pochodząca z następujących zwierząt: jelenie, sarny, daniele, łosie, renifery, kozy; w wyniku wyprawiania skóra jest pozbawiona licalicolica i występuje w naturalnym, kremowo‑żółtym kolorze; może również zostać sztucznie zabarwiona

zapiętek
zapiętek

inna nazwa zakładki, która w obuwiu ortopedycznym pełni rolę elementu leczniczego; obejmuje stopę od strony pięty; kształt, wielkość i położenie zakładki zależą od rodzaju schorzenia i są dostosowywane indywidualnie do potrzeb danego pacjenta

zaopatrzenie ortopedyczne
zaopatrzenie ortopedyczne

dziedzina zajmująca się zaopatrywaniem pacjentów w wyroby medyczne wykonywane indywidualnie na zamówienie oraz produkowane seryjnie, stosowane w celach leczniczych, terapeutycznych i profilaktycznych

zelówka
zelówka

element spodowej części obuwia; naklejana opcjonalnie dodatkowo na podeszwępodeszwapodeszwę, najczęściej w obcasie i części przodostopia; zelówki wykonuje się z cienkiego materiału, np. poligumy

zgięcie grzbietowe
zgięcie grzbietowe

stopa skierowana ku górze

zgięcie podeszwowe
zgięcie podeszwowe

stopa skierowana w dół, w stronę podłoża