Produkcja ciasta i wyrobów z ciasta drożdżowego
SPC.01. Produkcja wyrobów cukierniczych - Cukiernik 751201, Technik technologii żywności 344403
Słownik pojęć dla e‑materiału
Jest to bardzo ogólne pojęcie opisujące masę powstałą przez połączenie mąki z wodą lub/i innymi dodatkami (np. z solą, octem) oraz pozostałymi składnikami zgodnymi z recepturą. Jest bardzo wiele sposobów i metod przygotowania ciasta.

Program ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowegoProgram ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa http://www.mamz.pl, Proces wypieku, http://www.mamz.pl/almanach/skrypty/2.prodpiek/12.html [dostęp 14.02.2023 r.].
Organizmy jednokomórkowe, o kształcie okrągłym lub lekko wydłużonym. W przemyśle spożywczym wykorzystywana jest zdolność drożdży do szybkiego rozmnażania się. Drożdże zawierają dużo wartościowych składników, a mianowicie białko, tłuszcze, sole mineralne, witaminy B1, B2, B6, E, H oraz enzymy, których działalność jest wykorzystywana podczas spulchniania ciastaciasta. W produkcji cukierniczej stosuje się również drożdże suche.

Program ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowegoProgram ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa Medonet, Marta Pawlak, Drożdże - zastosowanie, składniki odżywcze, rodzaje, https://www.medonet.pl/zdrowie,drozdze–zastosowanie--skladniki-odzywcze--rodzaje,artykul,1733073.html [dostęp 14.02.2023 r.].
Jest to proces biochemiczny, w wyniku którego związki organiczne ulegają przemianie. Proces ten odbywa się przy udziale drobnoustrojów lub wytworzonych z nich enzymów, funkcjonujących w warunkach beztlenowych. Podczas fermentacji powstaje energia, którą wykorzystują wspomniane drobnoustroje. Produkt końcowy fermentacji charakteryzuje się specyficzną jakością i właściwościami, głównie ze względu na smak i zapach. Jest to naturalny proces dojrzewania ciastaciasta, który w efekcie jest odpowiedzialny za dobry smak wypieku.
Program ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowegoProgram ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa www.mamz.pl, Prowadzenie ciast pszennych, http://www.mamz.pl/almanach/skrypty/2.prodpiek/6.html [dostęp 14.02.2023 r.].
Skrót od ang. Good Hygiene Practice, czyli Dobra Praktyka Higieniczna, obejmująca działania, które należy podjąć, oraz warunki higieniczne, które należy spełnić i monitorować na wszystkich etapach produkcji i obrotu żywnością, aby zapewnić jakość zdrowotną produktów.
Sekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowegoSekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa https://www.gov.pl, Dobra Praktyka Produkcyjna (GMP) i Dobra Praktyka Higieniczna (GHP), https://www.gov.pl/ [dostęp 14.02.2023 r.].
Skrót od ang. Good Manufacturing Practice, czyli Dobra Praktyka Produkcyjna, gdzie zawarte są informacje o działaniach, które należy podjąć i o warunkach, które trzeba spełnić, aby produkcja żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością zapewniała właściwą jakość zdrowotną produktów.
Sekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowegoSekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa https://www.gov.pl, Dobra Praktyka Produkcyjna (GMP) i Dobra Praktyka Higieniczna (GHP), https://www.gov.pl [dostęp 14.02.2023 r.].
Białko zbożowe pozyskiwane przez wypłukiwanie ciastaciasta pszennego. Składa się z gliadyny i gluteniny. Gluten występuje przede wszystkim w pszenicy; gwarantuje dobre właściwości ciastaciasta i zrobionych z niego wypieków. Gluten po połączeniu z wodą pęcznieje i staje się gąbczastą masą. Przy fermentacjifermentacji ciastaciasta, dzięki elastyczności glutenu, powstaje siatka glutenowa, która ma właściwości zatrzymywania gazów w cieście i umożliwia jego spulchnienie.

Program ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowegoProgram ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa MEDISTORE, Gluten – co to takiego, komu szkodzi i gdzie występuje, https://www.medistore.com.pl/a/zdrowie/gluten [dostęp 14.02.2023 r.].
Komora wstępnej fermentacjifermentacji, urządzenie służące do garowania, czyli rozrostu ciastaciasta w odpowiednich i stabilnych warunkach temperatury, wilgotności oraz cyrkulacji powietrza. Stanowi ważne ogniwo w całym procesie produkcyjnym.

Sekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowegoSekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa HERT Wiemy jak., Maszyny do formowania chleba, https://www.hert.pl/piekarnictwo/formowanie-chleba.html [dostęp 14.02.2023 r.].
W skrócie CCP (z ang. Critical Control Point). Krytyczny punkt kontroli (lub kontrolny) w systemie HACCPHACCP (ang. Hazard Analysis and Critical Control Points System), czyli Systemie Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli. CCP to miejsce szczególnie niebezpieczne dla żywności, które podlega ciągłej kontroli, aby usunąć lub ograniczyć do minimum zagrożenia.
Sekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowegoSekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa Centralnej Biblioteki Rolniczej, Słownik Bezpieczeństwa Zdrowotnego Żywności, hasło Krytyczny Punkt Kontrolny, https://www.cbr.gov.pl/ [dostęp 14.02.2023 r.].
Metoda pośrednia, która polega na przygotowaniu rozczynurozczynu w pierwszej fazie, poddaniu go fermentacjifermentacji, a następnie przerobieniu na ciastociasto właściwe, w trakcie czego dodaje się pozostałe składniki i poddaje je fermentacjifermentacji.
Sekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowegoSekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa www.mamz.pl, Ciasta drożdżowe, http://www.mamz.pl/almanach/skrypty/1.techciastkarska/3.htm [dostęp 14.02.2023 r.].
Metoda bezpośrednia. To połączenie wszystkich niezbędnych składników w odpowiedniej, uporządkowanej kolejności, a następnie dokładne wyrobienie ciastaciasta i poddanie go procesowi fermentacjifermentacji.
Program ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – * Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowego*Program ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – * Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowego*
Źródło: Strona internetowa www.mamz.pl, Ciasta drożdżowe, http://www.mamz.pl/almanach/skrypty/1.techciastkarska/3.htm [dostęp 14.02.2023 r.].
Urządzenie służące do wyrabiania ciastciast różnego rodzaju, w zależności od zastosowanej końcówki. Zbudowana jest z: dzieży o walcowatym kształcie zaokrąglonym w dolnej części, zamocowanej na stałe lub na wózku jezdnym; końcówki roboczej; pełnej lub ażurowej osłony przykrywającej dzieżę; pulpitu sterowniczego i korpusu z silnikiem i układem napędowym.
Można wyrabiać ciastaciasta drożdżowedrożdżowe lub francuskie z użyciem końcówki typu haka, piaskowe – z użyciem końcówki typu liść lub biszkoptowe – z użyciem końcówki typu rózga.

Sekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowegoSekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa IBIS, Miesiarki do ciasta, https://ibis.net.pl/oferta/miesiarki-do-ciasta/ [dostęp 14.02.2023 r.].
Czynność polegająca głównie na tłoczeniu i ubijaniu ciastaciasta. Może być wykonywana ręcznie i wówczas ciastociasto można zagniatać obiema rękami lub zamkniętą pięścią albo przemysłowo – czynności te wykonuje się przy użyciu miesiarkimiesiarki.
Sekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowegoSekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa IBIS, Miesiarki do ciasta, https://ibis.net.pl/oferta/miesiarki-do-ciasta/ [dostęp 14.02.2023 r.].
Inaczej przerabianie ciastaciasta. To zabieg polegający na krótkotrwałym miesieniu ciastamiesieniu ciasta. Czynność ta usuwa nadmiar nagromadzonych produktów fermentacjifermentacji i wprowadza do ciastaciasta powietrze w postaci drobnych pęcherzyków.
Sekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowegoSekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa www.mamz.pl, Prowadzenie ciast pszennych, http://www.mamz.pl/almanach/skrypty/2.prodpiek/6.html [dostęp 14.02.2023 r.].
Urządzenie służące do przesiewania mąkiprzesiewania mąki. Przesiewacz ma na celu usunięcie zanieczyszczeń, wymieszanie i napowietrzenie mąki. Przesiewacze dzielimy na wstrząsowe, odśrodkowe, bębnowe.
Sekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowegoSekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa https://www.masz.gliwice.pl, Przesiewacze do mąki, https://www.masz.gliwice.pl/przesiewacze-do-maki.html [dostęp 14.02.2023 r.].
To urządzenie używane do przesiewania mąkiprzesiewania mąki. Charakteryzuje się niewielkimi rozmiarami oraz zamocowanymi kółkami, które pozwalają ustawiać go w dowolnym miejscu. Składa się ze stolika pełniącego funkcję podpórki, na której kładzie się worek z mąką. Następnie mąka trafia do wsypu, a stamtąd do sita. Sito wykonuje ruch obrotowy i dzięki sile odśrodkowej mąka jest przesiewana. Przesiany surowiec jest przekazywany do rury wysypowej, z której można dozować mąkę przykładowo do miesiarki. Wadą przesiewacza odśrodkowego jest to, że ewentualne zanieczyszczenia nie są oddzielane automatycznie z sita, ale należy usuwać je ręcznie.

Sekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowegoSekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa https://www.masz.gliwice.pl, Przesiewacze do mąki, https://www.masz.gliwice.pl/przesiewacze-do-maki.html [dostęp 14.02.2023 r.].
Zabieg o znaczeniu zarówno sanitarnym, jak i technologicznym. W celach sanitarnych oczyszczamy mąkę na sitach, aby wychwycić potencjalne zanieczyszczenia, które mogły dostać się do mąki podczas otwierania opakowań, np. mogą być to zawieszki workowe, kawałki sznurków czy drutów, oraz skontrolować potencjalną obecność szkodników bytujących w mące. Przesiewanie mąki jest bardzo ważnym zabiegiem wstępnym także ze względów technologicznych. Podczas tego procesu następuje spulchnienie, ocieplenie oraz napowietrzenie mąki. Przesiana mąka nie jest zbrylona i ma większą objętość. Dzięki temu podczas wyrabiania ciastciast wszystkie składniki lepiej się połączą, a ciastaciasta wychodzą lżejsze i pulchniejsze.
Sekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowegoSekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa http://www.mamz.pl/almanach_cukierniczo-piekarski, Wyposażenie przygotowalni półproduktów, http://www.mamz.pl/almanach/skrypty/9.wyptech/4.html [dostęp 14.02.2023 r.].
Inaczej podmłoda. Przygotowuje się go z mąki, płynu (mleka lub wody), cukru i drożdżydrożdży. Wielkość rozczynu zależy do jakości mąki. Im mąka silniejsza, tym rozczyn jest większy. Dojrzały rozczyn poznaje się po płaskiej lub lekko zapadniętej powierzchni. Rozczyn niedojrzały ma powierzchnie silnie wypukłą i nie opada po lekkim dotknięciu.
Sekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowegoSekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa www.mamz.pl, Prowadzenie ciast pszennych, http://www.mamz.pl/almanach/skrypty/2.prodpiek/6.html [dostęp 14.02.2023 r.].


Zdolność do wchłaniania płynów podczas wyrabiania ciastaciasta i do zatrzymywania dwutlenku węgla. Siłę mąki oznacza się literą W.
Program ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – * Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowego*Program ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – * Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowego*
Źródło: Strona internetowa ZOSIU, Typy mąki pszennej - wg zawartości popiołu. Porównanie Polska - Francja - Włochy - USA i Bahamas, https://luksusowakuradomowa.com/typy-maki-pszennej/ [dostęp 14.02.2023 r.].
(ang. Hazard Analysis and Critical Control Points System)
System Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli, który ukierunkowany jest na zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności oraz identyfikuje, ocenia i kontroluje (opanowuje) zagrożenia istotne dla bezpieczeństwa żywności.
Sekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowegoSekwencje filmowe – Produkcja ciasta drożdżowego
Źródło: Blog BHPEX Blog bezpieczeństwa w pracy, Rafał Wielgus, System HACCP – wyjaśniamy podstawowe pojęcia i definicje, https://www.bhpex.pl/blog/bezpieczenstwo-zywnosci/system-haccp/ [dostęp 14.02.2023 r.].
Stopień zmielenia. Liczba określająca typ informuje, ile gramów popiołu zawartych jest w 100 kilogramach suchej mąki – im wyższa liczba typu mąki, tym produkt jest ciemniejszy, ponieważ wzrasta zawartość substancji balastowych, minerałów i substancji smakowych.

Program ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – * Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowego*Program ćwiczeniowy do projektowania przez dobieranie – * Dobieranie surowców i ich ilości do produkcji ciasta drożdżowego*
Źródło: Strona internetowa ZOSIU, Typy mąki pszennej - wg zawartości popiołu. Porównanie Polska - Francja - Włochy - USA i Bahamas, https://luksusowakuradomowa.com/typy-maki-pszennej/ [dostęp 14.02.2023 r.].
Cechy dyskwalifikujące wyrób cukierniczy do obrotu handlowego, np. przypalenie, wyrób jest niewyrośnięty, twardy, zbity miękisz, nierównomiernie rozmieszczone nadzienie, nasiąknięcie tłuszczem, wewnątrz surowe ciastociasto, spalone.
Galeria zdjęć – Wyroby z ciasta drożdżowegoGaleria zdjęć – Wyroby z ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa http://www.mamz.pl/almanach_cukierniczo-piekarski, Wyroby z ciast drożdżowych, http://www.mamz.pl/almanach/skrypty/1.techciastkarska/32.htm [dostęp 14.02.2023 r.].
Do grupy tych wyrobów zaliczamy m.in. briosze, chałki, pączki, bułki nadziewane serem, suchary, babki.

Galeria zdjęć – Wyroby z ciasta drożdżowegoGaleria zdjęć – Wyroby z ciasta drożdżowego
Źródło: Strona internetowa http://www.mamz.pl/almanach_cukierniczo-piekarski, Wyroby z ciast drożdżowych, http://www.mamz.pl/almanach/skrypty/1.techciastkarska/32.htm [dostęp 14.02.2023 r.].