Elementy zestawu komputerowego

Komputery osobiste składają się z modułów. Głównymi elementami wchodzącymi w skład komputera są:

• płyta główna,

• procesor,

• pamięci,

• układy wejścia/wyjścia.

Wszystkie wymienione elementy muszą ściśle ze sobą współpracować. Są one sterowane za pomocą zegara o określonej częstotliwości. Im częstotliwość zegara jest wyższa, tym szybciej wykonywane są operacje przez komputer. Pozostałe elementy komputera, takie jak karta graficzna (niezintegrowana z płytą główną) , pamięci masowe (dyski, napędy optyczne), klawiatura, itp. są urządzeniami peryferyjnymiUrządzenia peryferyjneurządzeniami peryferyjnymi.

Poniżej przedstawiony jest najprostszy schemat blokowy komputera:

RR4gqb2X9GvpE

Ilustracja przedstawiająca schemat blokowy komputera. W lewym górnym rogu znajduje się zegar. Wychodząca od niego strzałka prowadzi do Procesora, czyli kwadratowej blaszki z ciemniejszym kwadratem w środku. Dwie strzałki, wychodząca i prowadząca do procesora, łączą Procesor z Magistralą Sterującą. Magistrala Sterująca przedstawiona jest w postaci linii poziomych łączących i przecinających się w różnych miejscach. Łączy też ona Procesor, Pamięć (RAM i ROM, które symbolizuje ilustracja cyfrowego drzewka z wieloma punktami na krańcach połączeń) oraz Układ Wejścia/Wyjścia (Monitor, Klawiatura, Pamięć zewnętrzna, Drukarka, Mysz i Inne, które symbolizuje ilustracja wtyczki od kabla). Pamięć, jak i Układy Wejścia/Wyjścia łączą z magistralą sterującą dwie strzałki - jedna prowadząca do magistrali, a druga z magistrali do modułów.

Więcej informacji na temat poszczególnych zagadnień z tej lekcji znajdziesz w materiałach:

• Podstawowe elementy zestawu komputerowegoD6PfT7ZrgPodstawowe elementy zestawu komputerowego

• Elementy wewnętrzne zestawu komputerowegoD13ppxTIhElementy wewnętrzne zestawu komputerowego

• Urządzenia zewnętrzne zestawu komputerowego i ich przeznaczenieD1FEnwxzQUrządzenia zewnętrzne zestawu komputerowego i ich przeznaczenie

• Słowniczek: Elementy zestawu komputerowegoDbhEDFhQlSłowniczek: Elementy zestawu komputerowego

• Słowniczek: Nośnik danychD1HRamvhSSłowniczek: Nośnik danych

Płyta główna

Płyta główna to najważniejszy moduł komputera. Umieszczony jest na niej procesor, pamięć operacyjna, pamięć stała, układy wejścia/wyjścia oraz zintegrowane magistrale. Zapewniają one komunikację pomiędzy wszystkimi elementami płyty głównej. Magistrale służą do przesyłania informacji w postaci bitówBitbitów. W komputerze znajdują się trzy rodzaje magistral:

• magistrala danych - przesyła dane użytkowe pomiędzy urządzeniami komputera;

• magistrala adresowa - nazywana szyną adresową, wskazuje urządzenia lub komórki pamięci, z których, lub do których będą przesyłane dane;

• magistrala sterująca – nazywana szyną sterującą, określa, czy dane są zapisywane, czy odczytywane z urządzeń lub komórek pamięci.

Dane są przesyłane magistralami z określoną częstotliwością, nazywaną szybkością transmisji danychSzybkość transmisji danychszybkością transmisji danych. Częstotliwość ta może być różna dla procesora, innych urządzeń komputera i magistral. Płyta główna komunikuje się z urządzeniami zewnętrznymi poprzez wbudowane porty lub karty rozszerzeń, montowane w odpowiednich gniazdach – slotach. Każde urządzenie zewnętrzne musi posiadać swój układ wejścia/wyjścia. Znajdujące się na płycie głównej gniazdo procesora jest przeznaczone tylko dla procesorów, dla których płyta ta została wykonana. Płyty główne są produkowane przez różnych producentów. Różnią się one liczbą i rodzajem gniazd kart rozszerzeń. Ich wygląd przez lata ewoluował. Podobnie jak pozostałe komponenty komputerów, obecnie poza funkcjonalnością, płyty główne oferują również estetyczny lub nawet artystyczny wygląd.

Zaznajom się ze starszymi modelami płyt głównych:

Rm7IRVJkNlBdz

Fotografia przedstawia płytę główną z zamontowanym chłodzeniem procesora. Płyta główna posiada wszystkie typowe dla siebie złącza PCI, PCI Express, sloty pamięci D I M M, I D E oraz wtyki zasilania. Wszystkie złącza są puste. W prawym rogu znajduje się zamontowana płaska bateria. Na płycie znajdują się kondensatory, rezystory, układy scalone, mostek z radiatorem, cewki oraz tranzystory. Na dłuższej krawędzi dostępne są gniazda PS/2, DVI, D‑SUB, RJ‑45, USB, Jack.

RvWOablSqqyp4

Fotografia przedstawia płytę główną Gigabyte GA‑8 S I M L F S. Płyta główna posiada wszystkie typowe dla siebie złącza PCI, PCI Express, sloty pamięci D I M M, I D E oraz wtyki zasilania. Wszystkie złącza są puste. Procesor oraz bateria nie są zamontowane. Na płycie znajdują się kondensatory, rezystory, układy scalone, mostek z radiatorem, cewki oraz tranzystory. Na krawędzi odwróconej tyłem znajdują się gniazda zewnętrznych urządzeń peryferyjnych.

R15EKZ7Vu4geF

Fotografia przedstawia płytę główną Gigabyte GA‑81945 G Z M E‑RH. Płyta główna posiada wszystkie typowe dla siebie złącza PCI, PCI Express, sloty pamięci D I M M, I D E oraz wtyki zasilania. Wszystkie złącza są puste. Procesor oraz bateria nie są zamontowane, na gnieździe procesora zamontowany jest socket procesora. Na płycie znajdują się kondensatory, rezystory, układy scalone, mostek z radiatorem, cewki oraz tranzystory. Na niewidocznej krawędzi znajdują się gniazda zewnętrznych urządzeń peryferyjnych.

RYwvTJq6u2U82

Fotografia przedstawia płytę główną A S Rock K7VT4A Pro. Płyta główna posiada wszystkie typowe dla siebie złącza PCI, PCI Express, sloty pamięci D I M M, I D E oraz wtyki zasilania. Wszystkie złącza są puste. Procesor nie jest zamontowany, na gnieździe procesora zamontowany jest socket procesora. Na płycie znajdują się kondensatory, rezystory, układy scalone, mostek z radiatorem, cewki oraz tranzystory. Na dłuższej krawędzi dostępne są gniazda PS/2, DVI, D‑SUB, RJ‑45, USB, Jack.

oraz ich nowszymi, aktualnymi modelami:

RGE8VYxIed7KA

Fotografia przedstawia płytę główną Asus Prime Z490‑A z zamontowanym procesorem. Płyta główna posiada wszystkie typowe dla siebie złącza, między innymi PCI Express x1, x16, sloty pamięci D I M M, M .2 oraz wtyki zasilania A T X. Wszystkie złącza są puste. Okrągła bateria znajduje się po lewej stronie, zaraz obok gniazd PCI Express. Między dwoma złączami PCI Express x16 znajduje się zabudowany slot dysku M .2. Pod dyskiem znajduje się kolejna obudowa z napisem Asus. Na górnej krawędzi po prawej znajdują się gniazda urządzeń peryferyjnych w obudowie z napisem Prime Z490 Series. Pod nimi znajduje się procesor, a jeszcze niżej sloty pamięci D  I M M. Prawa krawędź posiada stylizowaną pociętą obudowę zasłaniającą kolejne gniazda. Na płycie znajdują się również kondensatory, rezystory, układy scalone.

Rb4sIyN58EEPo

Fotografia przedstawia płytę główną Asus Rog Strix X570‑E Gamingz procesorem A M D Ryzen 3 3100. Płyta główna posiada wszystkie typowe dla siebie złącza, między innymi PCI Express x1, x16, sloty pamięci D I M M, M .2 oraz wtyki zasilania A T X. Wszystkie złącza są puste. Między złączami PCI Express po prawej stronie płyty znajduje się bateria pamięci C M O S. Bliżej prawej krawędzi znajduje się zabudowane złącze M .2. Na dolnej krawędzi po lewej znajdują się gniazda urządzeń peryferyjnych. Nad nimi procesor. Jeszcze wyżej dostępne sloty pamięci D I M M oraz zasilania. Lewa krawędź posiada stylizowaną pociętą obudowę zasłaniającą kolejne gniazda. Na płycie znajdują się również kondensatory, rezystory, układy scalone.

RFVa8LN1o3Gxs

Fotografia przedstawia płytę główną Asus ProArt Z490 - CREATOR 10G z zamkniętym gniazdem procesora. Płyta główna posiada wszystkie typowe dla siebie złącza, między innymi PCI Express x1, x16, sloty pamięci D I M M, M .2 oraz wtyki zasilania A T X. Wszystkie złącza są puste, łącznie ze slotem na baterię C M O S. Między złączami PCI Express po lewej stronie płyty znajduje się obudowa zasłaniająca kolejne złącza. Poniżej znajduje się złota płytka z podpisem ProArt. Na górnej krawędzi po prawej znajdują się gniazda urządzeń peryferyjnych. Pod nimi znajduje się pionowa ścianka z podpisem "Power up your imagination" oraz procesor z podpisem "In search of Incredible". Jeszcze niżej dostępne sloty pamięci D I M M. Na płycie znajdują się również kondensatory, rezystory, układy scalone.

R4nQa3w8USQbI

Fotografia przedstawia płytę główną AS Rock AB350M PRO4 z pustym gniazdem procesora. Płyta główna posiada wszystkie typowe dla siebie złącza, między innymi PCI Express x1, x16, sloty pamięci D I M M oraz wtyki zasilania A T X. Wszystkie złącza są puste. Między złączami PCI Express po prawej stronie płyty znajduje się bateria pamięci C M O S. Na dolnej krawędzi po lewej znajdują się gniazda urządzeń peryferyjnych m.in. PS/2, DVI, D‑SUB, RJ‑45, HDMI, USB Type C, USB, Jack., a nad nimi gniazdo procesora. Jeszcze wyżej znajdują się sloty pamięci D I M M oraz złącze zasilania. Na płycie znajdują się również kondensatory, rezystory, układy scalone.

R5yHeWMDCoCdd

Fotografia przedstawia płytę główną MSI X470 Gaming Plus Max z procesorem AMD Ryzen 7 3700 X oraz dwiema kościami pamięci RAM G.SKILL oraz dyskiem SSD M .2 960 Pro. Płyta główna posiada wszystkie typowe dla siebie złącza, między innymi PCI Express x1, x16, sloty pamięci DIMM oraz wtyki zasilania A T X. Większość złączy jest pusta. Pomiędzy złączami PCI Express po prawej stronie płyty głównej znajduje się bateria pamięci C M O S. Na dolnej krawędzi po lewej znajdują się gniazda urządzeń peryferyjnych w zamkniętej obudowie, a nad nimi gniazdo procesora. Jeszcze wyżej znajdują się sloty pamięci D I M M oraz złącze zasilania. Na płycie znajdują się również kondensatory, rezystory, układy scalone.

ReL2icwvSuIaH

Fotografia przedstawia płytę główną MSI B350 Gaming Pro Carbon z procesorem AMD Ryzen 7 1800 X, dwiema kościami pamięci RAM G.SKILL oraz dyskiem SSD M .2 970 EVO Plus. Płyta główna posiada wszystkie typowe dla siebie złącza, między innymi PCI Express x1, x16, sloty pamięci DIMM oraz wtyki zasilania A T X. Większość złączy jest pusta. Niedaleko od środka płyty, obok złącz PCI Express znajduje się bateria pamięci C M O S. Na dolnej krawędzi po lewej znajdują się gniazda urządzeń peryferyjnych w zamkniętej obudowie, a nad nimi gniazdo procesora. Jeszcze wyżej znajdują się sloty pamięci D I M M oraz złącze zasilania. Na płycie znajdują się również kondensatory, rezystory, układy scalone.

Zapoznaj się z poniższą ilustracją interaktywną z zaznaczonymi najważniejszymi elementami płyty głównej. Część gniazd została opisana poniżej, obszerniejsze opisy pozostałych części składowych znajdziesz w dalszej części materiału oraz w Słowniczku: Elementy zestawu komputerowegoDbhEDFhQlSłowniczku: Elementy zestawu komputerowego.

• PCI (ang. Peripheral Component Interconnect) - gniazdo służące do przyłączania kart rozszerzeń do płyty głównej w komputerach klasy PC, zapewniając między nimi szybką komunikację. Karty rozszerzeń pracujące w slotach PCI nie wymagają konfiguracji. Złącze obecnie jest już bardzo rzadko używane, zostało zastąpione przez magistralę PCIe.

  RiGWZbQeycYWG

  Fotografia przedstawiająca gniazda PCI na płycie głównej. Trzy dziurkowane poziome gniazda z rowkiem w środku i przedziałką po prawej stronie slotu podpisane PCI 1, PCI 2, PCI 3. Na płycie głównej znajdują się też między innymi rezystory, kondensatory, tranzystory i układy scalone.

  

• PCI Express - ulepszona wersja złącza PCI, pracująca z dużo większą prędkością niż PCI. Początkowo dedykowana była tylko dla kart graficznych, obecnie można ją wykorzystywać do różnych kart rozszerzeń. Występuje w wariantach x1 (na poniższej fotografii trzy krótkie złącza w kolorze czarnym), najczęściej stosowany do np. kart sieciowych, czy kart muzycznych, x4, x8 oraz x16 (na poniższej fotografii w kolorze niebieskim) wykorzystywany głównie do podłączania kart graficznych.

  R7FYHP6T0k386

  Fotografia przedstawiająca gniazda PCI Express na płycie głównej. Cztery dziurkowane poziome gniazda z rowkiem w środku, trzy krótkie podpisane PCIE_1, PCIE_2, PCIE_3 oraz dłuższe w innym kolorze PCIE_16. Wszystkie gniazda mają przedziałek w jednej pionowej linii, dla najdłuższego znajduje się on po lewej stronie gniazda, dla mniejszych, na prawo od środka. Na płycie głównej znajdują się też między innymi gniazda S P D I F_0 oraz S  P  D I F_1, rezystory, kondensatory, tranzystory i układy scalone. Po prawej stronie znajduje się kwadratowa ramka z kwadratowym panelem w środku z częściowo wytartym podpisem "Intel, Taiwan".

  

• DIMM (ang. Dual In‑Line Memory Module) - złącze służące do przyłączania modułów pamięci RAM na płycie głównej. Pozwala zwiększyć ilość pamięci operacyjnej komputera. Należy dobrać odpowiedni moduł pamięci RAM do pasującego slotu, ponieważ każdy typ złącza posiada inną liczbę pinów. W mobilnych urządzeniach typu notebooki można spotkać mniejsze złącza np. SoDIMM.

  R1JjI2N4IfXQF

  Fotografia przedstawiająca podłużne sloty D I M M na pamięć DDR3 RAM na płycie głównej. Cztery gniazda, po dwa naprzemiennie w dwóch kolorach. Przez środek każdego biegną wąskie rowki przedzielone w jednym miejscu mostkiem. Na powierzchni obudowy slotu znajduje się wiele niewielkich dziurek. Na obu końcach gniazd znajdują się zatrzask.

  

• SATA - szeregowa magistrala, następca ATA, służąca do przyłączania urządzeń pamięci masowej m.in. dysków twardych, SSD i napędów optycznych. Powstały trzy główne standardy SATA $Ⅰ$ (1,5 Gbit/s), SATA $Ⅰ$$Ⅰ$ (3 Gbit/s) oraz SATA $Ⅰ$$Ⅰ$$Ⅰ$ (6 Gbit/s). Dla zewnętrznych urządzeń pamięci masowej powstało złącze eSATA o podobnej prędkości co SATA $Ⅰ$$Ⅰ$, a z kolei dla mniejszych urządzeń zminiaturyzowana wersja mSATA.

  RhCZ7Tr7CIpKK

  Fotografia przedstawiająca dwa złącza SATA 2 oraz dwa złącza SATA 1 . Złącza SATA posiadają w środku siedem złotych pinów, nad nimi znajduje się wystający styk w kształcie litery L. Złącza mają kanciasty kształt, z prawej strony z wyciętego rogu tworzą się trzystopniowe schodki.

  

• M.2 - następca złącza typu SATA dla urządzeń pamięci masowej. Jest szybsze i wydajniejsze dzięki wykorzystywaniu magistrali PCI Express. Specyfikacja M.2 obsługuje również protokół NVM Express, pozwalając na osiągnięcie prędkości transmisji 7,5 Gbit/s przy magistrali PCIe 4.0. Dyski podłączane do gniazd M.2 przypominają wyglądem płytki pamięci RAM.

  RjZSVkQHz6HVB

  Fotografia przedstawiająca złącze M .2 Ultra na płycie głównej z podłączonym dyskiem NVMe SSD 960 EVO 250 GB Samsung. Dysk jest leżącą poziomo w niewielkiej odległości nad płytą główną podłużną płytką podłączoną z prawej strony do złącza M .2, a z lewej przymocowany śrubką. Na jego wierzchu znajduje się naklejka z informacjami takimi jak nazwa, wielkość, czy model dysku.

  

Komputery z systemami macOS są produkowane przez firmę Apple jako kompletne i zmontowane zestawy komputerów osobistych. Nie ma możliwości kupienia podzespołów do samodzielnej wymiany i oddzielnego zakupu systemu. Jednak budowa komputera jest analogiczna. Obecnie możliwe jest również instalowanie systemów Windows na gotowych komputerach Mac.

Procesor

Procesor określany również jako CPU (ang. Central Processing Unit) jest cyfrowym układem scalonym, który pobiera dane z pamięci (rozkazy i argumenty rozkazów programu, który wykonuje). Listę rozkazów, jakie może wykonać procesor określa jego producent. Obecnie w komputerach osobistych najczęściej stosowane są procesory firm Intel i AMD. W komputerach firmy Apple od roku 2020 zaczęto montować procesory Apple Silicon porzucając przy tym stosowane wcześniej procesory produkowane przez firmę Intel.

Procesor, który zawarty jest w jednym układzie scalonym nazywamy mikroprocesorem. Układ scalony (ang. integrated circuit) to zminiaturyzowany układ elektroniczny zawierający w swym wnętrzu podstawowe elementy elektroniczne, takie jak: tranzystory, diody półprzewodnikowe, rezystory, kondensatory. Procesor może zawierać nawet kilka miliardów elementów elektronicznych.
Podstawowym parametrem określającym procesor jest liczba bitówBitbitów (nazywana długością słowa procesora), na których procesor wykonuje operacje. Jeśli długość słowa ma 64 bity, to procesor jest 64‑bitowy. Długość słowa procesora jest równa szerokości jego magistrali danych (liczbie bitów). Od długości słowa procesora zależy m.in. jego moc obliczeniowa. Ciekawe ćwiczenia o wypływie liczby bitów i bajtówBajtbajtów na działanie komputera znajdziesz w materiale Rola komputera w informatyceD14nDUj53Rola komputera w informatyce.

Drugim ważnym parametrem procesora jest szybkość, z jaką wykonuje on rozkazy (częstotliwość taktowaniaCzęstotliwość taktowania procesoraczęstotliwość taktowania). Szybkość ta jest podawana w GHz (Giga Hercach, 1 GHz = 1 000 000 000 Hz). Obecnie najszybsze procesory komputerów osobistych pracują z szybkościami ponad 4 GHz, czyli mogą wykonać ponad 4 000 000 000 podstawowych operacji na sekundę. Procesor, ze względu na swoją budowę, może wykonywać tylko jedną czynność naraz. Przez to, w przypadku wykonywania skomplikowanych obliczeń może nastąpić chwilowy brak obsługi urządzeń zewnętrznych. Nie działa np. klawiatura i nie odświeżany jest obraz monitora. Stwarza to wrażenie, że komputer „zawiesił się”. W wyniku rozwoju technologii zaczęto produkować procesory wielordzeniowe tzn. takie, które mogą wykonywać tyle rozkazów (czynności) równocześnie ile mają rdzeni. Takie procesory są nazywane wielopotokowymi. Obecnie procesory stosowane w komputerach osobistych zawierają do 8 rdzeni.

RnTLhLP7P5vNN

Fotografia przedstawiająca procesor wielordzeniowy AMD zamontowany w gnieździe procesora. Na procesorze znajduje się nazwa "AMD Ryzen 5 3600"

RzWps06X551zI

Fotografia przedstawiająca procesor wielordzeniowy Intel zamontowany w gnieździe procesora z podniesioną klapką socket'u. Na procesorze znajduje się nazwa "Intel Core i5‑9400 F, SRF6M 2.98 gigaherców X903D350"

RUSxOahumpiVL

Fotografia przedstawiająca otwarty socket LGA 775, czyli gniazdo procesora znajdujące się na płycie głównej. W środku gniazda znajduje niewielki kwadrat z kontaktem elektrycznym otoczony wieloma małymi pinami w całości wypełniającymi kwadratowe gniazdo procesora. W metalowej klapce znajduje się procesor. Jego spodnia część również posiada na środku niewielki kwadrat kontaktu elektrycznego, ale otoczony wieloma małym stykami. Całość otoczona jest metalową ramką z zatrzaskiem. Dookoła gniazda znajdują się kondensatory, tranzystory i układy scalone.

R1Frs80317mY4

Fotografia przedstawiająca pusty i otwarty socket LGA 775, czyli gniazdo procesora znajdujące się na płycie głównej. W środku gniazda znajduje niewielki kwadrat otoczony wieloma małymi pinami w całości wypełniającymi kwadratowe gniazdo procesora. Całość otoczona jest metalową ramką z zatrzaskiem. Za metalową otwartą klapą oraz dookoła gniazda znajdują się kondensatory, tranzystory i układy scalone.

Pamięć operacyjna

Pamięć komputera składa się z dwóch rodzajów pamięci: pamięci stałej ROM, umieszczonej na płycie głównej komputera na stałe, w której zapisane jest wszystko co komputer „umie” po włączeniu zasilania, oraz pamięci operacyjnej RAM, o swobodnym dostępie, w której przechowywane są aktualnie wykonywane programy wraz z potrzebnymi danymi oraz wyniki ich pracy. Każda komórka pamięci ma swój unikatowy adres, dzięki któremu procesor, poprzez magistrale systemu uzyskuje do niej dostęp. Kość RAM dostarczana jest na pojedynczych płytkach pamięci i może mieć różne pojemności. Wielkość zainstalowanej w komputerze pamięci określa się w gigabajtach, a pojedynczy moduł może mieć pojemność od kilku do kilkuset GB. Pamięć operacyjna instalowana jest w specjalnych gniazdach umieszczonych na płycie głównej komputera. Komputery mogą być wyposażone w różną ilość pamięci operacyjnej. Pamięć operacyjna jest pamięcią ulotną, co oznacza, że po wyłączeniu zasilania komputera jej zawartość jest kasowana.

Do pamięci operacyjnej należy również zaliczyć pamięć podręczną cache. Pamięć cache instalowana jest w podzespołach komputerowych dla przyspieszenia pracy komputera. Zawartość pamięci RAM jest przepisywana do pamięci cache umieszczonej wewnątrz procesora lub na zewnątrz, ale tak, aby była ona dostępna dla procesora z ominięciem magistral systemu. Moduły pamięci cache mają dużo mniejszą pojemność niż pamięci RAM, za to są o wiele szybsze. Dzięki szybkości dostępu do nich i ominięciu magistral systemu przyśpieszają pracę komputera.

R17y5N9kC8Pb5

Fotografia przedstawiająca moduł pamięci RAM. Prostokątna niebieska płaska płytka ze złotymi złączami krawędziowymi u dołu oraz układami scalonymi i rezystorami na przodzie. Po lewej i po prawej stronie posiada półokrągłe wgłębienie. Na złączu krawędziowym posiada wcięcie bliżej prawej krawędzi.

Ru5HWUQll1D0C

Fotografia przedstawiająca moduł pamięci RAM. Prostokątna zielona płaska płytka ze złotymi złączami krawędziowymi u dołu oraz układami scalonymi i rezystorami na przodzie. Po lewej i po prawej stronie posiada dwa półokrągłe wgłębienia. Na złączu krawędziowym posiada wcięcie po lewej od środka.

R1X4SbbNj0Fl2

Fotografia przedstawiająca moduł pamięci RAM DDR4. Prostokątna zielona płaska płytka ze złotymi złączami krawędziowymi u dołu oraz układami scalonymi i rezystorami na przodzie. Na układach przyklejone są naklejki producenta Crucial z kodami kreskowymi, modelem i miejscem produkcji (Chiny). Po lewej i po prawej stronie posiada dwa półokrągłe wgłębienia. Na złączu krawędziowym posiada wcięcie po prawej stronie od środka.

RWueQlVdJKwoA

Fotografia przedstawiająca moduł pamięci RAM DDR4 SODIMM. Prostokątna zielona płaska płytka ze złotymi złączami krawędziowymi u dołu oraz układami scalonymi i rezystorami na przodzie. Na układach przyklejona jest naklejka producenta Crucial by Micron z kodami kreskowymi, modelem i miejscem produkcji (Mexico). Po lewej i po prawej stronie posiada dwa półokrągłe wgłębienia. Na złączu krawędziowym posiada wcięcie po prawej stronie od środka.

RsNaaIyJDdyOE

Fotografia przedstawiająca moduł pamięci SD RAM DDR4 w zamkniętej czerwonej obudowie G.SKILL R I P JAWS V . Złote złącza krawędziowe znajdują się u dołu, wcięcie jest po lewej stronie od środka. Po lewej i po prawej stronie posiada dwa półokrągłe wgłębienia.

R148dVRAgm8XJ

Fotografia przedstawiająca moduł pamięci RAM DDR5 z dwóch stron, w zamkniętej obudowie, ze srebrną płytką na przodzie z podpisem Vengeance. Złote złącza krawędziowe znajdują się u dołu, wcięcie jest na środku. Po lewej i po prawej stronie posiada dwa półokrągłe wgłębienia. Z tyłu na naklejce znajduje się informacja kodami kreskowymi, modelem i miejscem produkcji (Tajwan).

ResDzgntTkBB6

Fotografia przedstawiająca moduł pamięci RAM HyperX Fury DDR4 zamontowany na płycie głównej w pozycji pionowej w slotach D I M M w komputerze. W tle znajdują się rurki chłodzenia wodnego oraz podświetlany procesor.

R1Nu7RxT7cLdw

Fotografia przedstawiająca trzy moduły pamięci SD RAM zamontowane na płycie głównej w slotach D I M M. Jedna z nich to Kingston KTC6615/64 .

Pamięci zewnętrzne

Pamięć RAM komputera jest pamięcią ulotną. Żeby nie utracić danych z pamięci RAM, do płyty głównej musi być podłączona pamięć zewnętrzna, na której można zapisać dane z pamięci RAM przed wyłączeniem komputera (zamknięciem systemu). Pamięci zewnętrzne służą do przechowywania dużych ilości danych i programów. Są to wszelkiego rodzaju nośniki danych. Po wyłączeniu komputera pamięć zewnętrzna nie traci swej zawartości i po ponownym włączeniu można z niej odczytać dane. Do pamięci zewnętrznych możemy zaliczyć:

• Dyski twarde HDD - urządzenia pamięci z krążkami pokrytymi warstwą magnetyczną.

• Nośniki optyczne - płyty CD, DVD, Blu‑Ray.

• Pendrive'y - urządzenia przenośne, nazywane również pamięciami flash , które podłączamy do portu USB.

• Dyski SSD - podobne w konstrukcji jak pendrive'y, ale o większej pojemności, stosowane są w komputerach jako dyski twarde.

Dyski SSD dominują obecnie na rynku. Są droższe niż tradycyjne dyski twarde, ale też w wielu aspektach lepsze, szybsze i w odróżnieniu od dysków HDD nie mają części ruchomych, dlatego są trwalsze i bardziej odporne mechanicznie. Lepiej sprawdzają się jako dyski systemowe oraz do instalacji programów. Mimo to, ze względu na koszty produkcji, łatwość odzyskiwania danych i zwiększającą się gęstość zapisu w najbliższej przyszłości ciągle będziemy używać do niektórych zastosowań dysków HDD m.in. do przechowywania dużych ilości danych, które nie wymagają szybkiego dostępu i są często przepisywane.

Układy wejścia/wyjścia

Każde urządzenie zewnętrzne komunikuje się z komputerem za pomocą swojego układu wejścia/wyjścia (ang. Input/Output, I/O). Urządzenia te można podzielić na:

• urządzenia jednokierunkowe - tylko wejścia, np. klawiatura;

• urządzenia jednokierunkowe - tylko wyjścia, np. monitor;

• urządzenia dwukierunkowe wejścia/wyjścia, np. pamięć zewnętrzna.

Gniazda i złącza w komputerze PC

W komputerach montowane są różne gniazda służące do podłączania urządzeń zewnętrznych. Poniżej przedstawione zostały najpopularniejsze z nich:

• USB - uniwersalny port, który można wykorzystać do podłączenia do komputera wielu różnych urządzeń (np.: drukarki, kamery wideo, aparatu cyfrowego, smartfona, modemu, skanera, klawiatury, myszki, przenośnej pamięci). Porty USB występują w różnych wersjach, oferując różne parametry techniczne przesyłania danych.

  R11h9dAdyj1Ar

  Fotografia przedstawiająca cztery gniazda USB. Po lewej znajdują się dwa prostokątne niebieskie otwory z odstającą w środku płaską płytką/stykiem. Podpisane są USB 3.0. Po prawej znajdują się dwa prostokątne czarne otwory z odstającą w środku płaską płytką/stykiem. Są to gniazda USB 2.0, pod nimi znajduje się główne logo standardu USB.

  

  RzlNp6wdu54yF

  Fotografia przedstawiająca cztery gniazda USB - ustawione pionowo prostokątne niebieskie otwory z odstającą w środku płaską płytką/stykiem. Podpisane są USB 3.1 Gen 01 .

  
  R4g74CkT7VIU1

  Fotografia przedstawiająca gniazdo USB typu C - na urządzeniu po środku znajduje się jeden wąski owalny otwór z odstającą w środku płaską płytką/stykiem.

  

• PS/2 - port (interfejs) odpowiadający za komunikację komputera PC z klawiaturą i myszą. Fioletowy port służy do podpinania klawiatury, natomiast zielony - do myszy. Spotkać można również pojedynczy port w wersji dual, do którego można podpiąć zarówno mysz, jak i klawiaturę.

  R1Wvw5XGKF5Tf

  Fotografia przedstawiająca gniazda PS/2 - dwa okrągłe o różnych kolorach gniazda z sześcioma okrągłymi wtykami i jednym prostokątnym po prawej stronie na środku wysokości. Przy gnieździe po lewej znajduje się symbol klawiatury, przy gnieździe po prawej symbol myszy komputerowej.

  

• Jack - złącze transmitujące sygnały analogowe, wykorzystywane głównie do połączeń audio. Istnieje kilka rodzajów złączy różniących się średnicą. Najczęściej stosowanym w komputerowych kartach dźwiękowych jest Jack 3.5 mm. Używa się go również jako złącze słuchawkowe w urządzeniach przenośnych, np. w smartfonach, czy tabletach. Dla ułatwienia stosuje się kolorowe oznaczenia - różowy jest wejściem mikrofonowym, jasnozielony wejściem głośnikowym (lub słuchawkowym), a niebieski wejściem liniowym, do którego można podłączyć odtwarzacze CD, DVD, radio, czy elektroniczne instrumenty muzyczne.

  RT4tyatVeuWV1

  Fotografia przedstawiająca trzy gniazda Jack 3.5 mm. Pierwsze od lewej to okrągły różowy wtyk, zaraz nad nim znajduje się symbol mikrofonu. Drugi wtyk jest zielony, znajdujący się obok niego symbol to rozchodzące się na boki fale sygnału i strzałka wychodząca od środka na zewnątrz. Trzeci wtyk jest niebieski, symbol obok to rozchodzące się na boki fale sygnału i strzałka wchodząca do wewnątrz.

  

• RJ‑45 - typ złącza stosowany do połączenia komputera z siecią internetową za pomocą kabla sieciowego.

  RkI3WK9rBGu17

  Fotografia przedstawiająca gniazdo RJ‑45 - czarne prostokątne gniazdo posiadające na szczycie dwupiętrową wyśrodkowaną piramidkę bez ostrego czubka.

  

• D‑SUB ( VGA ) - standardowe złącze analogowe sygnału wideo, które służy do podłączania monitora lub telewizora do komputera.

  R71MCY2JtkyzM

  Fotografia przedstawiająca gniazdo D‑SUB - niebieskie gniazdo z piętnastoma okrągłymi otworami, po jego bokach znajdują się wkręty na śruby.

  

• DVI - standardowe złącze cyfrowo–analogowe (DVI‑I), lub tylko cyfrowe (DVI‑D) stosowane w kartach graficznych służące do podłączenia monitorów LCD (kablem DVI); mogą również służyć do podłączenia monitorów analogowych CRT, jeżeli zostanie dodatkowo zastosowana przejściówka DVI do D‑SUB.

  RzGadee8VHVGy

  Fotografia przedstawiająca gniazdo DVI - białe gniazdo z dwudziestoma czteroma okrągłymi otworami i czteroma kwadratowymi przedzielonymi plusem. Po jego bokach znajdują się wkręty na śruby.

  

• HDMI - multimedialne złącze cyfrowe stosowane nie tylko w kartach graficznych komputerów, ale również szeroko wykorzystywane w wielu urządzeniach codziennego użytku. Standard HDMI ciągle jest rozwijany, aby sprostać wymaganiom rynku. HDMI 2.0 obsługiwało rozdzielczość 4k (3840 × 2160 pikseli) przy 60 klatkach na sekundę, a HDMI 2.1 oferowało już 8K (7680 × 4320 pikseli)  przy częstotliwości 120Hz.

  R1R0kVVWwcKQv

  Fotografia przedstawiająca gniazdo HDMI2 - czarny odwrócony trapez z zaokrąglonymi kątami.

  

• DisplayPort - następca HDMI, umożliwia przesyłanie wysokiej jakości obrazu oraz dźwięku z komputera. Przykładowo od wersji 1.3 DisplayPort gwarantuje obsługę rozdzielczości 4K (3840 × 2160 pikseli) przy 120 klatkach na sekundę, a w 1.4 przy odświeżaniu na poziomie 240Hz. Podobnie jak HDMI, standard ten ciągle jest rozwijany. DisplayPort 2.0 potrafi przesyłać obraz o rozdzielczości 8K (7680 × 4320 pikseli) przy 120 klatkach na sekundę, dlatego wybór między HDMI, a DisplayPort zależy głównie od standardu zastosowanego w konkretnym urządzeniu. Różnice widoczne mogą być w starszych urządzeniach, gdzie trzeba zwrócić uwagę na częstotliwość odświeżania monitora.

  RQjyIZrjf1TJb

  Fotografia przedstawiająca gniazdo DisplayPort - ciemny prostokąt z uciętym lewym dolnym rogiem. W środku znajduje się paręnaście kwadratowych otworów.

  

• eSATA - złącze zewnętrzne SATA (ang. External SATA), oferuje prędkość transferu danych na poziomie pomiędzy standardem USB 2.0 a USB 3.0. Głównym celem złącza eSATA jest przesyłanie (lub pobieranie) danych do urządzeń zewnętrznych (dysków, czy napędów optycznych) z taką samą szybkością, jaką oferuje wbudowany dysk. Wszystkie systemy operacyjne od firmy Apple, Linux, czy Windows mają wbudowaną obsługę standardów eSATA, jednak mimo wielu zalet, port ten prawdopodobnie stanie się standardem niszowym lub specjalistycznym, ustępując miejsca portom USB 3.0 i wyższym.

  R1DBmTaQqaZjH

  Fotografia przedstawiająca gniazdo eSATA - prostokątne gniazdo z płaskim wtykiem wewnątrz, na którego środku znajdują się cztery prostokątne otwory.

  

Poza przednią magistralą złącz dla urządzeń zewnętrznych (zazwyczaj USB oraz Jack), w komputerach typu PC, większość gniazd i portów znajduje się z tyłu, jako jedyny element płyty głównej wychodzący poza obudowę komputera.

RbJwLuZE5AgbV

Fotografia przedstawia tył jednostki centralnej w obudowie Be Quiet BG021z. Podłużna gruba wieża posiada wiele wywietrzników i kratek wentylacyjnych. Po lewej stronie obudowy, we wgłębieniu, znajduje się pionowa magistrala złącz płyty głównej, od góry: dwa porty USB 2.0, HDMI, DisplayPort, sześć portów USB 3.0, USB typ C, USB do ładowania, RJ‑45, gniazdo optyczne, pięć portów Jack. Poniżej, poziomo, znajduje się port HDMI i DisplayPort należące do karty graficznej. Na samym dole znajduje się wtyk zasilania.

Laptopy i inne urządzenia przenośne również posiadają podobne zestawy złączy: