Kulisy teatru lalek
Teatr to często pierwsze zetknięcie się z „żywą” sztuką. Przedstawienia dostosowane do wieku dzieci i młodzieży są pełne barw, muzyki i ciekawych historii, co daje poczucie bezpieczeństwa i radości z odkrywania świata. Przedstawienia teatralne budzą w młodych widzach szeroką gamę emocji – od ekscytacji, przez zaciekawienie i empatięempatię, aż po wzruszenie i refleksję.
Uwaga! Podczas pracy z materiałem zwróć szczególną uwagę na te określenia/terminy, które znalazły się w rubryce NIE WIEM.
Spis treści:
Teatr lalek
Teatr lalek to szczególny rodzaj widowiska teatralnego, w którym zamiast aktorów występują lalki poruszane przez mechanizm lub aktora - lalkarza. Animator przeważnie jest ukryty za parawanem, animuje lalkę i użycza jej swego głosu. Zdarza się, że występuje razem z lalką, wówczas widzowie mają okazję lepiej obserwować, jak nią porusza.
Jakie emocje mogą towarzyszyć widzom podczas oglądania spektaklu lalkowego?
Zaznacz wrażenia/uczucia, które Twoim zdaniem wzbudza teatr.
Z historii teatru lalkowego
Podobno teatr lalek najwcześniej był obecny w starożytnym Egipcie, potem w Azji i dopiero w średniowieczu zawitał do Europy. Wywodzi się z obrzędów kultowych i ofiarnych.
Początkowo w Europie prezentowano przeważnie misteria o tematyce zaczerpniętej z Biblii. W późniejszych epokach upowszechnił się teatr mechaniczny, w którym wykorzystywana była animacja pośrednia, tzn. rola artysty ograniczała się do zbudowania lalki i wyposażenia jej w odpowiedni mechanizm.
Może to Cię zdziwi, ale dawniej teatr lalkowy przeznaczony był dla dorosłej widowni.
Polski teatr lalek pojawił się ok. XV w. i do końca XIX wieku związany był z szopką bożonarodzeniową. Funkcjonował również jarmarczny teatr kukiełkowy o charakterze patriotycznym. W XIX wieku obok teatrów
ulicznych powstawały teatrzyki domowe. Wtedy to pojawiły się również pierwsze przedstawienia dla dzieci, które miały miejsce w Warszawie.
Rozwój teatru lalkowego w Polsce nastąpił po II wojnie światowej i obecnie mamy aż 24 państwowe teatry lalek, wiele teatrów prywatnych oraz prowadzonych przez różne stowarzyszenia.
Z wizytą w teatrze lalek - film
Abyś mógł/mogła poznać kulisy profesjonalnego teatru, aktor Marek Koziarczyk zaprasza do Wrocławskiego Teatru Lalek. Oprowadzi Cię po miejscach, do których zwykle teatralny widz nie ma wstępu - uruchom poniższy film.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1CH5VPXHFRR3
Film zrealizowany we Wrocławskim Teatrze Lalek podczas zwiedzania. Oprowadza aktor Marek Koziarczyk.
Odpowiedz na poniższe pytania.
W jakim mieście znajduje się teatr przedstawiony w filmie?
Od jakiego miejsca rozpoczynamy odwiedziny w teatrze?
W jaki sposób aktor ożywia lalki?
Jak się nazywa miejsce, gdzie aktor przygotowuje się do spektaklu?
Jakie urządzenia znajdują się na scenie?
Rodzaje lalek
Lalki teatralne występują w różnego rodzaju spektaklach. Najstarsza polska nazwa lalki to łątka. Wykonana była ona z patyków z zaznaczoną głową i nogami. W zależności od sposobu, w jakim są poruszane, wyróżnia się kilka głównych typów lalek teatralnych.
Klikając w zdjęcia interaktywne, możesz dowiedzie się o nich więcej.
Marionetka
Pacynka
Kukła
Jawajka
Lalka teatru cieni
Chiński teatr cieni (inaczej teatr pergaminowych cieni) należy do małej formy teatralnej. Powstał ok. III w p.n.e. Animowano w nim stylizowane sylwetki ludzi i zwierząt ukryte za podświetlanym, półprzezroczystym ekranem, czemu towarzyszył śpiew i akompaniament muzyczny.
Lalki bunraku
Przeczytaj fragment dowolnej bajki lub legendy (a najlepiej ulubionej) i zaprojektuj lalkę w typie kukiełki dla wybranej przez siebie postaci.
Już wiesz:
rozróżniasz najważniejsze rodzaje lalek występujących w teatrze;
wiesz, jak nazywała się pierwsza lalka teatralna;
znasz krótką historię teatru lalek;
rozumiesz pracę aktora - animatora lalek;
Potrafisz:
definiować pojęcia, takie jak: kulisy, kukła, jawajka, pacynka, marionetka, teatr cieni, lalki bunraku;
wymienić rodzaje pomieszczeń znajdujących się poza kulisami teatru, a także określić ich przeznaczenie;
opowiedzieć, jakie formy teatru lalkowego występowały kiedyś w Polsce;
zaprojektować lalkę w typie kukły do wybranego przedstawienia teatralnego.
Słownik
w teatrze lalek artysta nadający ruch lalkom, wykorzystujący różnego rodzaju techniki ich poruszania, w zależności od rodzaju lalki
japoński teatr lalek, w którym lalki występują razem z animatorami
impreza artystyczna, często cykliczna i połączona z konkursem, prezentująca utwory i wykonawców z różnych dziedzin sztuki
lalka teatralna poruszana od dołu (zza parawanu lub zapadni) ręką animatora (głowa i korpus jawajki) oraz za pomocą drutów lub patyczków (ręce jawajki)
lalka teatralna umieszczona na kiju i nim poruszana (tzw. lalka polska)
część teatru za sceną, niewidoczna dla widzów
najstarsza polska lalka teatralna pochodząca z XV wieku
lalka teatralna poruszana od góry za pomocą drutów lub nitek przez animatorów stojących na pomoście nad sceną
obrzędy wyrażające religijną cześć dla określonej postaci lub obiektu, stanowiące praktyczną stronę religii
obrzędy związane ze składaniem darów, np. różnym bóstwom (obrzędy ofiarne)
lalka teatralna nakładana na dłoń i poruszana palcami aktora (tzw. lalka rękawiczkowa)
plastyczna oprawa przestrzeni, w której odbywa się przedstawienie teatralne, filmowe, operowe; obejmuje zabudowę wnętrza sceny, dekoracje teatralne, oświetlenie, kostiumy i rekwizyty
rodzaj widowisk, w których zamiast aktorów występują lalki poruszane przez mechanizm lub człowieka, który często użycza im swojego głosu
rodzaj teatru lalek, polegający na projekcji na ekranie obrazów i postaci ruchomych; za podświetlonym od tyłu ekranem niewidoczni aktorzy poruszają figurkami zrobionymi z malowanej w subtelne kolory skóry lub z papieru; przedstawieniom towarzyszy muzyka
Słownik pojęć został opracowany na podstawie:
Encyklopedia PWN – wydanie internetowe; https://encyklopedia.pwn.pl/
Słownik Języka Polskiego – wydanie internetowe; https://sjp.pwn.pl/
Linki do e‑materiałów:
https://zpe.gov.pl/a/scenografia-teatralna-projektujemy-mape-nieba-do-spektaklu-quotgwiezdna-podrozquot/DFrKFTN83https://zpe.gov.pl/a/teatr-lalek-projektujemy-bohaterow-przedstawienia-teatralnego/DKPKjufxc
https://zpe.gov.pl/a/z-wizyta-w-teatrze-lalek/DuCkKZnxN