E-materiały do kształcenia zawodowego

Szkodliwe owady leśne

LES.02. Gospodarowanie zasobami leśnymi – Technik leśnik 314301

Przewodnik dla nauczyciela

6

Spis treści

Cele ogólne e‑materiału i efekty kształceniaCele ogólne e‑materiału i efekty kształcenia

Struktura e‑materiałuStruktura e‑materiału

Powiązania między elementami e‑materiałuPowiązania między elementami e‑materiału

Wskazówki do wykorzystania e‑materiałów multimedialnych w pracy dydaktycznejWskazówki do wykorzystania e‑materiałów multimedialnych w pracy dydaktycznej

Wymagania techniczneWymagania techniczne

1

Cele ogólne e‑materiału i efekty kształcenia

Cele ogólne e‑materiału

  • Uwzględnienie treści, które pozwalają na osiągnięcie, zgodnie z podstawą programową, celów kształcenia w zawodzie technik leśnik (kod cyfrowy zawodu – 314301): organizowanie i nadzorowanie prac związanych z hodowlą i ochroną lasu oraz gospodarką łowiecką i rekreacyjnym zagospodarowaniem lasu, wykonywanie prac pomiarowych i inwentaryzacyjnych w drzewostanach, organizowanie i nadzorowanie prac związanych z pozyskiwaniem surowca drzewnego oraz użytków ubocznych. Tematyka e‑materiału służy przygotowaniu absolwenta do profesjonalnego wykonywania zadań zawodowych.

  • Przedstawienie – w sposób obrazowy i zrozumiały dla uczącego się – najważniejszych informacji dotyczących gatunków szkodliwych owadów leśnych w różnych stadiach rozwojowych na podstawie cech morfologicznych, na podstawie obrazu żerowania. Umożliwi to ocenę zagrożenia wywołanego przez szkodliwe owady leśne we wszystkich fazach rozwojowych drzewostanu, a także przyporządkowanie szkodliwych owadów leśnych do grup wyodrębnionych ze względu na rząd, na sposób żerowania, preferencje pokarmowe, występowanie.

  • Rozwijanie kompetencji komunikacyjno‑cyfrowych.

  • Dostosowanie tempa i zakresu nauczania do indywidualnych potrzeb uczącego się.

Efekty kształcenia dla kwalifikacji LES.02. Gospodarowanie zasobami leśnymi:

LES.02. Gospodarowanie zasobami leśnymi

Osoba ucząca się:

  • LES.02.4.1. charakteryzuje systematykę, budowę morfologiczną i rozwój owadów określonych w wykazie nr 3;

  • LES.02.4.4 ocenia zagrożenie wywołane przez szkodliwe owady leśne określone w wykazie nr 3 we wszystkich fazach rozwojowych drzewostanu.

Kryteria weryfikacji dla powyższych efektów kształcenia:

Osoba ucząca się:

  • LES.02.4.1.1) przyporządkowuje gatunki szkodliwych owadów leśnych do rzędów i rodzin;

  • LES.02.4.1.2) opisuje budowę morfologiczną owadów;

  • LES.02.4.1.3) opisuje rozwój owadów;

  • LES.02.4.1.4) przedstawia przebieg gradacji owadów;

  • LES.02.4.1.5) wskazuje czynniki wpływające na zmiany liczebności populacji owadów;

  • LES.02.4.4.1) przyporządkowuje szkodliwe owady leśne do grup wyodrębnionych ze względu na sposób żerowania, preferencje pokarmowe, występowanie w poszczególnych stadiach rozwojowych drzewostanu, występowanie na roślinach żywicielskich;

  • LES.02.4.4.2) omawia znaczenie gospodarcze grup szkodliwych owadów leśnych;

  • LES.02.4.4.3) wskazuje sposób przeprowadzania prac związanych z kontrolą zagrożenia powodowanego przez szkodliwe owady leśne;

  • LES.02.4.4.4) ustala zagrożenie na podstawie wyników prac kontrolnych.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

2

Struktura e‑materiału

E‑materiał składa się z trzech części: wprowadzenia, materiałów multimedialnych oraz obudowy dydaktycznej. Każda z tych części zawiera powiązane tematycznie elementy składowe.

Wprowadzenie

Przedstawia podstawowe informacje, które ułatwiają użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością e‑materiału.

Materiały multimedialne

1. Galeria zdjęć Rodzaje szkodliwych owadów leśnych i ich larwyDnRrYkLn5Galeria zdjęć Rodzaje szkodliwych owadów leśnych i ich larwy

Praca z galerią interaktywną wspomaga wykształcenie następujących umiejętności:

  • rozpoznawanie stadiów rozwojowych owadów patogenicznych na podstawie zdjęć i materiałów wideo;

  • znajomość szkód, jakie wyrządzają w drzewostanach oraz sposobów zwalczania najgroźniejszych dla drzewostanów owadów patogenicznych.

2. Plansza interaktywna Gatunki szkodliwych owadów leśnych w różnych stadiach rozwojowych, sposób żerowaniaDdjgxhapGPlansza interaktywna Gatunki szkodliwych owadów leśnych w różnych stadiach rozwojowych, sposób żerowania

Praca z plansza interaktywna wspomaga wykształcenie następujących umiejętności:

  • oznaczenie najważniejszych szkodliwych owadów leśnych na podstawie cech morfologicznych różnych postaci rozwojowych szkodników;

  • uzyskanie wiedzy dotyczącej obszaru ich występowania, roślin żywicielskich, biologii, charakterystyki wyrządzanych szkód, a także metod profilaktyki i zwalczania;

  • odróżnianie szkodników występujących najczęściej w szkółkach, uprawach i młodnikach, w starszych drzewostanach iglastych i w starszych drzewostanach liściastych.

Obudowa dydaktyczna

Interaktywne materiały sprawdzająceDTUW8t2mpInteraktywne materiały sprawdzające – pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności z tematu: Owady patogeniczne.

Słownik pojęć dla e‑materiałuD18TL5KqdSłownik pojęć dla e‑materiału – zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym e‑materiale.

Przewodnik dla nauczycielaD11tIvvKuPrzewodnik dla nauczyciela – zawiera wskazówki dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

Przewodnik dla uczącego sięDHdQ6yk0fPrzewodnik dla uczącego się – zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki uczącego się.

Netografia i bibliografiaD5fyl41iqNetografia i bibliografia – stanowi listę materiałów, na podstawie których został opracowany e‑zasób oraz listę materiałów polecanych do przeczytania w celu pogłębienia wiedzy dotyczącej owadów patogenicznych.

Instrukcja użytkowaniaDiLK3UV4XInstrukcja użytkowania – objaśnia działanie materiałów oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

3
3

Powiązania między elementami e‑materiału

Materiały multimedialne są powiązane ze sobą (dopełniają się informacyjnie) i z poszczególnymi elementami obudowy dydaktycznej. Pojęcia i fachowe słownictwo występujące w materiałach, są wyjaśnione w słowniku.

Każdy materiał multimedialny jest także powiązany z konkretnymi interaktywnymi materiałami sprawdzającymi:

  • galeria zdjęć Rodzaje szkodliwych owadów leśnych i ich larwy z ćwiczeniami 1, 2, 18, 19 i 23;

  • plansza interaktywna Gatunki szkodliwych owadów leśnych w różnych stadiach rozwojowych, sposób żerowania z ćwiczeniami 3–17 oraz 20–22.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

4

Wskazówki do wykorzystania materiałów multimedialnych w pracy dydaktycznej

Zawarte w e‑materiale zasoby multimedialne są nowoczesnymi środkami dydaktycznymi, które znacząco wspomagają kształcenie zawodowe. Dzięki nim uczniowie zdobywają wiedzę dotyczącą owadów patogenicznych. Poniżej przedstawiono propozycje wykorzystania każdego multimedium podczas zajęć, a także podczas samodzielnej pracy uczniów poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

1. Galeria zdjęć

Uczniowie pracują w grupach 4‑osobowych. Każdy zespół powinien mieć dostęp do: kartek z bloku technicznego, papieru kolorowego, kleju, nożyczek, flamastrów, linijek, kredek. Grupy dzielą się między sobą rodzajami szkodliwych owadów leśnych, tak aby każda grupa opracowywała inne owady patogeniczne. Jedna grupa powinna mieć przydzielone owady z jednego rodzaju, np. tylko z motyli, tylko z błonkoskrzydłych, tylko z chrząszczy. Zadaniem każdej grupy jest: 1) przeczytanie wstępu opisującego rodzaj owadów, 2) przeczytanie opisów przydzielonych owadów, 3) opracowanie części klasowego leksykonu szkodliwych owadów leśnych według jednego standardu: jeden owad ma być zaprezentowany na jednej kartce A4, opis ma zawierać podstawowe dane o owadzie zgodne ze wzorem hasła encyklopedycznego, wskazane jest zamieszczenie przynajmniej jednej ilustracji. Po wyznaczonym czasie grupy składają swoje kartki z opisem owadów w jeden leksykon, ochotnik przygotowuje kartę tytułową. Leksykon można również przygotować w wersji cyfrowej. Efekt pracy uczniów powinien być udostępniony innym klasom, np. w szkolnej bibliotece lub sali lekcyjnej.

2. Plansza interaktywna

Podczas lekcji powinny być dostępne kartki z brystolu A3 oraz przybory szkolne (flamastry, nożyczki, klej). Wszyscy uczniowie zapoznają się z treściami zawartymi w planszach interaktywnych Gatunki szkodliwych owadów leśnych w różnych stadiach rozwojowych, sposób żerowania. Następnie dzielą się w pary i opracowują konspekt gry planszowej, której zasady przewidują odpowiedzi na pytania dotyczące treści tej części e‑materiału, przy czym ważne jest zaplanowanie etapów gry i zwiększanie trudności pytań. W następnym kroku pary przedstawiają konspekt nauczycielowi w ramach indywidualnych konsultacji podczas lekcji, a gdy prowadzący zajęcia zaakceptuje pomysł, mogą rozpocząć pracę nad wykonaniem planszy i przygotowaniem pytań oraz szczegółowego opisu zasad gry.

3. Interaktywne materiały sprawdzające

Są to ćwiczenia przewidziane do samodzielnego rozwiązania przez uczniów. Nauczyciel może jednak wprowadzić pracę w parach lub elementy oceny koleżeńskiej, która polega na tym, że po rozwiązaniu zadań uczniowie konsultują odpowiedzi z osobą z ławki. Można też zastosować indywidualne rozwiązywanie zadań i wspólne omówienie odpowiedzi przez cały zespół klasowy, kiedy rozwiązania są wyświetlane na tablicy multimedialnej. W każdym z tych wariantów uczeń powinien móc skorzystać z pomocy nauczyciela i uzyskać od niego informację zwrotną.

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiały umożliwiają pracę uczniów poza zajęciami lekcyjnymi. Mogą oni samodzielnie zapoznać się z multimediami i sporządzić notatki porządkujące wiedzę. Notatki mogą być w różnej formie.

1. Galeria zdjęć + plansza interaktywna

Nauczyciel może zastosować metodę lekcji odwróconej i zalecić uczniom zapoznanie się z materiałami multimedialnymi przed zajęciami, tak aby podczas lekcji wykonywać zadania bez straty czasu na opanowywanie potrzebnej wiedzy.

Wykonanie gry planszowej może być celem projektu edukacyjnego, a uczniowie mogą nad nim pracować nie w parach, lecz w grupach. Projekt powinien być rozciągnięty w czasie (np. 3 tygodnie), a uczniowie powinni mieć możliwość odbycia konsultacji z nauczycielem w trakcie przygotowania gry.

2. Interaktywne materiały sprawdzające

Uczniowie mogą wykonać ćwiczenia interaktywne w ramach pracy domowej. Ćwiczenia mogą również zostać wykorzystane w przygotowywanej przez uczniów grze planszowej.

Indywidualizacja pracy z uczniami, w tym z uczniami ze SPE

Dzięki e‑materiałom możliwe jest zindywidualizowanie procesu dydaktycznego i dostosowanie go do różnorodnych potrzeb edukacyjnych uczniów. Jest to istotnie nie tylko ze względu na uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (SPE), ale również uczniów zdolnych. Odtwarzanie każdego e‑materiału jest możliwe również w trybie dostępności, który zawiera alternatywne wersje materiałów dostępne dla użytkowników z dysfunkcjami wzroku i słuchu. Ułatwia to dostęp do wiedzy i pozwala na zlikwidowanie niektórych barier społecznych i komunikacyjnych, a także umożliwia wyrównywanie szans w procesie nauczania‑uczenia się.

Ponadto nauczyciel może też dostosować pracę z każdym zasobem do indywidualnych potrzeb uczniów, np.:

  • osoby słabowidzące powinny mieć możliwość odsłuchania treści materiału podczas lekcji;

  • przy podziale klasy na grupy należy wziąć pod uwagę, aby zespoły były zróżnicowane pod względem możliwości uczniów i sposobów uczenia się; w takiej sytuacji uczniowie zdolni mogą służyć pomocą osobom z trudnościami w nauce (tutoring rówieśniczy);

  • uczniowie z dysleksją, uczestnicząc w pracach nad leksykonem lub grą, powinni mieć możliwość wykonania zadań polegających np. na przygotowaniu zdjęć lub planszy do gry, a nie na pisaniu długich tekstów;

  • uczniowie z zaburzeniami koncentracji powinni mieć pracę dzieloną na etapy, podobnie uczniowie z zaburzeniami ze spektrum autyzmu;

  • uczniowie, którzy szybciej opanują materiał, mogą podczas przygotowywania gry planszowej pełnić funkcję konsultantów i pomagać osobom z trudnościami np. w konstruowaniu pytań o wyższym poziomie trudności;

  • uczniowie uzdolnieni plastycznie powinni mieć możliwość wykazania się swoim talentem, przygotowując odręczne rysunki i schematy owadów do leksykonu; należy pamiętać o tym, że będą oni potrzebowali więcej czasu; to zadanie można też powierzyć uczniom uzdolnionym informatycznie – będą mogli stworzyć ilustracje w programach graficznych lub zestawy zdjęć, również odpowiednie zbliżenia na cechy charakterystyczne, w programach do edycji zdjęć;

  • uczniom zdolnym można powierzyć przygotowanie na podstawie planszy interaktywnej i innych dostępnych materiałów źródłowych miniwykładu na temat szkodliwych owadów leśnych; mogą oni wykorzystać materiały ilustracyjne zawarte w multimedium, by w klarowny sposób wyjaśnić swoim rówieśnikom np. stadia rozwoju poszczególnych szkodników, przedstawić miejsca ich żerowania, sposoby zwalczania i zasady profilaktyki.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

5

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z przewodnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

  • Windows 7 lub nowszy

  • OS X 10.11.6 lub nowszy

  • GNU/Linux z jądrem w wersji 4.0 lub nowszej 3GB RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

  • Chrome w wersji 69.0.3497.100

  • Firefox w wersji 62.0.2

  • Safari w wersji 11.1

  • Opera w wersji 55.0.2994.44

  • Microsoft Edge w wersji 42.17134.1.0

  • Internet Explorer w wersji 11.0.9600.18124

Urządzenia mobilne:

  • 2GB RAM iPhone/iPad z systemem iOS 11 lub nowszym

  • Tablet/Smartphone z systemem Android 4.1 (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium 69 (lub nowszym) np. Chrome 69, Samsung Browser 10.1, szerokość co najmniej 420 px

  • Prezentuje stadia rozwojowe owadów patogenicznych na zdjęciach i materiałach wideo.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Słownik pojęć dla e‑materiału
Przewodnik dla uczącego się