E-materiały do kształcenia zawodowego

E‑book do e‑materiału Eksploatacja maszyn i urządzeń do przygotowania mas formierskich i mas rdzeniowych

MTL.02. Eksploatacja maszyn i urządzeń odlewniczych - Operator maszyn i urządzeń odlewniczych 812107, Technik odlewnik 311705

bg‑cyan

Masy formierskie oraz maszyny do ich przygotowania

E‑BOOK

10

Spis treści

Słownik pojęć

Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.

1
analiza sitowa
analiza sitowa

przesiewanie próbki materiału sypkiego na zestawie laboratoryjnych znormalizowanych sit w celu scharakteryzowania materiału pod względem udziału ziarn różnej wielkości

bentonit
bentonit

osadowa skała ilasta składająca się głównie z montmorylonitu, stosowana jako lepiszczelepiszczelepiszcze przy sporządzaniu mas formierskich

dozownik
dozownik

urządzenie do równomiernego wprowadzania w jednostce czasu określonych ilości surowca do urządzenia produkcyjnego

DTR
DTR

Dokumentacja Techniczno‑Ruchowa to zalecenia i informacje od producenta, dotyczące danej maszyny. Zawiera w sobie m. in. wskazówki co do konserwacji, miejsc smarowania, dane techniczne maszyny, informacje odnośnie sposobów transportu, sposobów podłączenia prądu, pneumatyki, wody, rysunki części i schematów elektrycznych

fluidyzacja
fluidyzacja

proces powstawania dynamicznej zawiesiny – tzw. złoża fluidalnego – drobnych cząsteczek ciała stałego w strumieniu gazu lub cieczy poruszających się z dołu do góry

RkQ4khoBZ151o
Schemat fluidyzatora 
Źródło: GroMar Sp. z. o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Na dołączonej do opisu ilustracji znajduje się schemat fluidyzatora. Przekrój urządzenia ma kształt prostokąta z dołączonym zaworem w dolnej części po prawej stronie. Fluidyzator składa się z pojemnika wypełnionego złożem fluidalnym oraz podwójnego dna. Podstawą urządzenia jest dno lite. Natomiast poprzez dno porowate pojemnika do jego wnętrza doprowadzany jest gaz, a jego ciśnienie i ilość regulowane są za pomocą zaworu.

frakcja główna
frakcja główna

umożliwia ona określenie grupy piasków do jakiej zlicza się badany materiał. Stanowią ją trzy sąsiedni numery sit, na których podczas analizy sitowejanaliza sitowaanalizy sitowej zebrało się największa ilość materiału

katalizator
katalizator

składnik dodawany w procesach gorącej rdzennicyrdzennicardzennicy oraz w fenolowym procesie Ashland niezbędny do szybkiego usieciowania żywicy. Obniża on energię aktywacji reakcji, co zwiększa szybkość jej zachodzenia

lemiesz
lemiesz

robocza najczęściej zużywalna część w mieszarkachmieszarkamieszarkach mas formierskich i rdzeniowych

lepiszcze
lepiszcze

materiał wiążący posiadający odpowiednią wielkość cząstek i zdolność do pęcznienia. W masach naturalnych, półsyntetycznych i gliniastych lepiszcze to illit i kaolinit. W masach syntetycznych lepiszcze to bentonitbentonitbentonit, którego głównym składnikiem jest montmorylonit. Ziarna lepiszcza mają wymiary mniejsze niż 0,02 mm

mieszarka
mieszarka

urządzenie do przygotowania masy formierskiej lub rdzeniowej. Mieszanie okresowe lub ciągłe piasków formierskich z wodą lub innymi materiałami wiążącymi i dodatkami

RVSItTVxUb0Rk
Mieszarka 
Źródło: GroMar Sp. z. o. o.

Na ilustracji przedstawiona jest mieszarka turbinowa. Misa obrotowa ma kształt walca, u góry którego znajduję się prostokątny otwór wsypowy. Do misy od góry oraz z obu stron przyczepione są elementy napędu, które pozwalają na jej obrót. Z zewnątrz, wzdłuż misy poprowadzony jest wąż, który doprowadza wodę do wnętrza mieszarki. Na ilustracji misa obrotowa ma otwór, dzięki któremu można zobaczyć elementy wewnątrz. W środku znajdują się dwie turbiny, które zakończone są wąskimi patyczkami pod kątem prostym. Na środku w spodzie misy widoczny jest okrągły otwór, przez który wysypuję się gotową masę. Całą konstrukcje mieszarki trzyma po bokach stelaż wykonany z metalu.

obserwacja prosta
obserwacja prosta

to metoda podczas której wykorzystywane są zmysły człowieka, takie jak: wzrok, dotyk, węch i słuch. Koniecznym przy tych obserwacjach jest doświadczenie pracownika i jego znajomość danego urządzenia.

odpylacze
odpylacze

urządzenia wytrącające z powietrza cząstki stałe zanieczyszczeń przed skierowaniem go do otoczenia. Podczas regeneracjiregeneracjaregeneracji masy formierskiej stosowane do usuwania frakcji drobnych, które mogą spowodować pogorszenie własności masy

osnowa masy formierskiej
osnowa masy formierskiej

sypki materiał formierski o ziarnach większych niż 0,02 mm, stosowany jako podstawowy składnik masy formierskiej. Opcjonalnie osnowę może też stanowić spoiwo synstetyczne, np. żywica furfurylowa.

R1SjmvoMkItI0
Osnowa masy formierskiej 
Źródło: GroMar Sp. z. o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja przedstawia schemat wiązania mas formierskich o osnowie piaskowej z bentonitem. Składa się odna z dwóch części - osnowy piaskowej z lepiczczem przed i po dodaniu wody. Po lewej stronie ilustracji elementy masy formierskiej mają postać nieregularnych białych ziaren z  obwódką. Przestrzeń pomiędzy ziarnami, a obwódką jest zakreskowana. Po prawej stronie grafiki przedstawiono masę związaną. Osnowa masy formierskiej ma postać nieregularnych białych ziaren, w tym przypadku zakreskowana część znajduje się tylko na ich części. Dodatkowo pomiędzy ziarnami występują czarne nieregularne fragmenty, przedstawiające pęczniejący bentonit pod wpływem wody. Na schemacie opisano słownie dwa elementy. Białe części ziaren to osnowa piaskowa SiO2. Natomiast zakreskowana część ziaren znajdujących się po lewej stronie oraz czarne miejsca na rysunku po prawej stronie to lepiszcze - bentonit.

otuliny egzotermiczne i izolacyjne
otuliny egzotermiczne i izolacyjne

stosowane są w celu wydłużenia czasu krzepnięcia metalu. Dzięki zastosowaniu ich w nadlewach, mogą one mieć mniejszą objętość, metal w ich wnętrzu dłużej zostaje w stanie ciekłym i przez dłuższy okres czasu może uzupełniać niedobór objętościowy w odlewanym elemencie. Zabieg taki zmniejsza straty cieplne oraz zwiększa uzysk metalu

powłoka ochronna
powłoka ochronna

warstwa materiału nakładana na powierzchnię form i rdzeniów w celu: zmniejszenia chropowatości powierzchni odlewów, zapobieganiu przywieraniu odlewu do formy oraz dla ułatwienia wyjmowania odlewu z formy. Składa się ona z: osnowyosnowa masy formierskiejosnowy z materiału ogniotrwałego, wysokotemperaturowego materiału wiążącego, odpowiedniego rozpuszczalnika oraz dodatków. Cechami dobrej powłoki ochronnej są: wytrzymałość na temperatury wyższe niż ciekłego metalu, nie reaktywność z tlenkami metali w podwyższonej temperaturze, odpowiednie właściwości wytrzymałościowe, odporność na pękanie podczas suszenia i utwardzania oraz zdolność do przeciwstawiania się erozji metalu wypełniającego formę

przegląd techniczny
przegląd techniczny

to zbiór czynności obejmujący między innymi konserwację, diagnostykę i profilaktykę. Celem tych czynności jest wykrycie oraz usunięcie powstałych w urządzeniu uszkodzeń

przesiewacz
przesiewacz

urządzenia stosowane do klasyfikacji używanego piasku lub usunięcia zanieczyszczeń i ujednorodnienia masy podczas procesu regeneracji masy formierskiejregeneracjaregeneracji masy formierskiej

rdzennica
rdzennica

oprzyrządowanie odtwarzające cały rdzeńrdzeń odlewniczyrdzeń lub część zestawu rdzeniowego. Rozróżnia się rdzennice skrzynkowe, ramkowe lub wzorniki. Mogą być wykonane z drewna, metalu lub tworzyw

R8wImVk7j0Pbr
Rdzennica 
Źródło: GroMar Sp. z. o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja pokazuje rzut z góry obraz z boku na rdzennicę, na której widać wypustki do składania obu jej połówek oraz przestrzeń do dokładnego odwzorowania kształtów rdzenia. Na obrazku zaznaczone są również elementy rdzennicy mające za zadanie odwzorować rdzenniki rdzenia.

rdzeń odlewniczy
rdzeń odlewniczy

element formy odlewniczej odtwarzający wewnętrzne wymiary, kształty odlewu. Może być wykonany ręcznie lub maszynowo. Może być wzmacniany szkieletem lub żebrami. Odpowietrzenie rdzeni odbywa się przez kanały odpowietrzające, które wykonuje się ręcznie lub stosuje się specjalne wkładki np. elastyczne rurki perforowane

RGOnXEiFQYwUK
Budowa rdzenia 
Źródło: GroMar Sp. z. o. o.

Ilustracja przedstawia drwa rdzenie, które mają kształt ostrosłupa ze ściętymi końcami. Od końców rdzenia odchodzą dwa prostokątne rdzenniki, które służą do zamontowania rdzenia w gniazdach rdzeniowych. Wzdłuż środka symetrii rdzenia zrobiony jest kanał odgazowujący.

regeneracja
regeneracja

proces polegający na odzyskaniu z zużytej masy formierskiej lub rdzeniowej nieuszkodzonych ziarn piasku formierskiego, o właściwościach kwalifikujących je do ponownego stosowania przy produkcji form lub rdzeni w miejsce piasku świeżego. Regeneracja może być sucha, mokra, chemiczna lub termiczna

regeneracja chemiczna
regeneracja chemiczna

proces polegający na oddzieleniu poprzez działanie środkami chemicznymi warstewki spoiwa od ziarn piasku formierskiego i usunięcia go wraz z zanieczyszczeniami

regeneracja mokra
regeneracja mokra

proces polegający na oddzieleniu poprzez ścieranie w środowisku wodnym warstewki spoiwaspoiwospoiwa od ziarn piasku formierskiego i usunięcia go wraz z zanieczyszczeniami

regeneracja sucha
regeneracja sucha

proces polegający na oddzieleniu na sucho poprzez mechaniczne rozbicie pod wpływem sił zewnętrznych lub ocierania warstewki spoiwaspoiwospoiwa od ziarn piasku formierskiego i usunięcia go wraz z zanieczyszczeniami

regeneracja termiczna
regeneracja termiczna

proces polegający na oddzieleniu pod wpływem temperatury warstewki spoiwaspoiwospoiwa od ziarn piasku formierskiego i usunięcia go wraz z zanieczyszczeniami. Możemy wyróżnić regenerację niskotemperaturową (temp. do ok. 400°C) oraz wysokotemperaturową (temp. od 400°C do 1000°C)

separator magnetyczny
separator magnetyczny

służy do wychwytywania metalowych magnetycznych zanieczyszczeń w strumieniu płynnych lub sypkich substancji. Posiada bardzo silne magnesy stałe i zapobiega ponownemu uniesieniu zanieczyszczeń

R1CprN3bNLGBb
Separator magnetyczny taśmowy 
Źródło: GroMar Sp. z. o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Na ilustracji przedstawione są dwa oddzielacze elekromagnetyczne taśmowe. Po lewej stronie ukazany jest podajnik taśmowy, na którym umieszczone są małe ciemne oraz jasne koła. Nad podajnikiem, w połowie długości wisi oddzielacz elektromagnetyczny zawieszony poprzecznie (prostopadle do podajnika). Oddzielacz jest w kształcie długiego i niskiego prostopadłościanu, z umieszczonymi rolkami na końcach. Do czterech rogów są przyczepione łańcuchy, które unoszą urządzenie. Na końcu podajnika przedstawiony jest kolejny oddzielacz elektromagnetyczny taśmowy, umieszczony wzdłużnie (równolegle do podajnika). Podajnik ma identyczny kształt i również jest zawieszony dzięki czterem łachom znajdujących się na rogach. Na obudowie oddzielacza z wierzchu widoczne są cztery wąskie prostokąty. Z jednej strony oddzielacza, tuż przy rolkach od spodu wysypują się posegregowane kulki w ciemnym kolorze, natomiast z drugiej strony widnieją kulki w kolorze jasnym.

spoiwo
spoiwo

to jedno lub wieloskładnikowy materiał chemiczny pokrywający cienką warstwą ziarna materiału a następnie spajający je przez utwardzanie się w wyniku działania czynników takich jak: czynnik gazowy, wysoka temperatura lub temperatura otoczenia. Spoiwa możemy podzielić na: wiążące chemicznie, wiążące przez krzepnięcie lub wiążące przez odwadnianie

sito poligonalne
sito poligonalne

potoczna nazwa przesiewaczy obrotowych, których głównym zadaniem jest separacja nieczystości z różnego rodzaju materiałów sypkich, jak piasek, zużyta masa formierska lub rdzeniowa. Integralną częścią każdego sita poligonalnego jest bęben obrotowy, wewnątrz którego najpierw dochodzi do rozkruszenia zbryleń, a następnie do separacji zanieczyszczeń w specjalnym systemie sit stalowych

RW2h0aKjybAmv
Sito poligonalne 
Źródło: GroMar Sp. z. o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Na ilustracji przedstawiony jest przesiewacz obrotowy w dwóch widokach. Po lewej stronie rysunek ukazuję przekrój boczny maszyny. Do korpusu u dołu jest przymocowana rama nośna maszyny, która ciągnie się pod całym korpusem oraz po lewej stronie posiada kształt długiego prostokąta w stronę dołu, zakończonego stopką. Po prawej stronie na boku korpusu umieszczony jest zbiornik na zasyp materiału, w kształcie długiego leja. Do górnej części korpusu po prawej stronie jest zamontowany króciec odpylający oraz zasłona. Jest ona w kształcie odwróconego grubego leja. Taki sam króciec jest narysowany linią przerwana po lewej stronie na ścianie korpusu, oznacza to iż jest to korpus zamontowywany w zależności od trasy instalacji odpylającej. Pod spodem znajduję się zespół napędowy, który jest podwieszony na końcówce wału obrotowego. Ma kształt prostokąta zakończonego małym okręgiem. Wewnątrz maszyny umieszczony jest wał obrotowy, który umieszczony jest na samym środku przez cała długość maszyny. Wewnątrz maszyny znajduje się sito obrotowe, które stanowi ostrosłup ścięty o podstawie sześciokąta o pochyleniu ścian bocznych 7Indeks górny o.

Miedzy stalową ramą sita, a wałem napędowym u góry i u dołu zamontowane są po dwa ścięgna. W górnej części korpusu przedstawione są dwie kratki, które są wziernikami.

Po prawej stronie obraz przedstawia przesiewacz obrotowy od przodu. Wewnątrz widnieje podstawa sita o podstawie sześciokąta. U dołu przedstawiona jest rama nośna, która ma kształt trójkąta stojącego na stopce. Natomiast u góry, ponad korpusem jest króciec opylający w tym samym kształcie co na rysunku poprzednim.

stan fluidalny
stan fluidalny

stan ten charakteryzuje się stałym oporem przepływu płynu. Cząstki ciała stałego nie mogą wydostać się ponad warstwę fluidalną, ponieważ rzeczywista prędkość gazu nad warstwą jest mniejsza od prędkości swobodnego opadania cząstek. Cząstki są uwiezione w warstwie, a jednocześnie przemieszczają się względem siebie Zachodzi w niej silne mieszanie się cząstek ciała stałego

środki ochrony indywidualnej lub zbiorowej
środki ochrony indywidualnej lub zbiorowej

są to środki służące do ochrony osoby lub zbioru osób przed zagrożeniami. Są to m. in. kaski ochronne, rękawice ochronne, okulary ochronne, ale także balustrady, ekrany dźwiękochłonne, czy systemy wentylacji mechanicznej

zagęszczanie (zagęszczalność)
zagęszczanie (zagęszczalność)

jest to odziaływanie sił zewnętrznych na spulchnioną masę formierską, która pod ich wpływem ulega przemieszczeniu w skrzynce zwiększając jej gęstość i wytrzymałość. Zagęszczalność mas w formach odlewniczych należy wiązać głównie z takimi parametrami jak współczynnik tarcia wewnętrznego i zewnętrznego oraz ich spójność. Głównym celem zagęszczenia masy jest dokładne odwzorowanie kształtu wnęki formy odpowiadającego kształtowi modelu oraz odpowiedniej wytrzymałości wnęki formy przy zachowaniu możliwie dużej przepuszczalności

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

Powiązane materiały multimedialne

R1C3EuSDrdLO0