Spis treści

• Cele i efekty kształcenia1Cele i efekty kształcenia

• Struktura e‑materiału2Struktura e‑materiału

• Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e - materiału dla zawodów kierowca mechanik, technik transportu drogowego3Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e - materiału dla zawodów kierowca mechanik, technik transportu drogowego

• Wymagania techniczne4Wymagania techniczne

Cele i efekty kształcenia

Celem e‑materiału jest przygotowanie ucznia do wykonywania zadań zawodowych związanych z rozróżnianiem części maszyn, mechanizmów i urządzeń stosowanych w środkach transportu drogowego. Uczeń pozna też rodzaje środków transportu drogowego, budowę oraz zasady działania zespołów i podzespołów środków transportu drogowego. Nauczy się również rozpoznawać instalacje oraz urządzenia elektryczne i elektroniczne stosowane w środkach transportu drogowego.

E‑materiał przeznaczony dla kwalifikacji

$\text{TDR}.01.$ Eksploatacja środków transportu drogowego w zawodach Kierowca mechanik $8 3 2 2 0 1$, Technik transportu drogowego $3 1 1 9 2 7$

Cele kształcenia

$\text{TDR}.01.$ Eksploatacja środków transportu drogowego

Wspiera osiąganie celów kształcenia określonych dla kwalifikacji:

• przygotowanie do kierowania pojazdami samochodowymi w zakresie niezbędnym do uzyskania prawa jazdy kategorii B, C oraz kwalifikacji wstępnej,

• ocena stanu technicznego środków transportu drogowego,

• wykonywanie prac związanych z obsługą środków transportu drogowego,

• wykonywanie prac związanych z przewozem drogowym rzeczy.

Pozwala nabywać kompetencje kluczowe:

• w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• w zakresie wielojęzyczności,

• matematyczne oraz te w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

$\text{TDR}.01.1.$ Bezpieczeństwo i higiena pracy

Uczeń:

1) posługuje się terminologią związaną z bezpieczeństwem i higieną pracy, ochroną przeciwpożarową, ochroną środowiska i ergonomią,

4) określa skutki oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka,

5) identyfikuje zagrożenia dla zdrowia i życia człowieka oraz mienia i środowiska związane z wykonywaniem zadań zawodowych,

6) przestrzega przepisów prawa dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska występujących w transporcie,

7) organizuje stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii oraz przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska,

8) stosuje środki ochrony indywidualnej i zbiorowej podczas wykonywania zadań zawodowych,

9) udziela pierwszej pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego.

$\text{TDR}.01.2.$ Podstawy transportu drogowego

Uczeń:

4) określa właściwości ładunków,

5) charakteryzuje sposoby transportowania towarów niebezpiecznych,

6) określa środki transportu do realizacji zadań,

7) określa sposoby załadunku i rozładunku środka transportu,

11) stosuje przepisy prawa dotyczące użytkowania środków transportu.

$\text{TDR}.01.4.$ Obsługa środków transportu drogowego

Uczeń:

1) rozróżnia części maszyn, mechanizmów i urządzeń stosowanych w środkach transportu drogowego,

2) posługuje się dokumentacją techniczną środków transportu drogowego,

3) charakteryzuje rodzaje połączeń stosowanych w środkach transportu drogowego,

4) rozróżnia materiały konstrukcyjne i eksploatacyjne,

5) rozróżnia rodzaje środków transportu drogowego,

6) wyjaśnia budowę oraz zasadę działania zespołów i podzespołów środków transportu drogowego,

7) rozpoznaje instalacje oraz urządzenia elektryczne i elektroniczne stosowane w środkach transportu drogowego,

8) ocenia stan techniczny środków transportu drogowego.

$\text{TDR}.01.5.$ Użytkowanie środków transportu drogowego

Uczeń:

1) określa parametry techniczno‑eksploatacyjne środków transportu drogowego.

$\text{TDR}.01.7.$ Kompetencje personalne i społeczne

6) doskonali umiejętności zawodowe.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Struktura e‑materiału

1. WprowadzenieD1CpU3xZpWprowadzenie

   Przedstawia podstawowe informacje o e‑materiale, które ułatwią użytkownikowi wstępne zapoznanie się z zawartością materiału: odniesienia do podstawy programowej, zakres tematyczny oraz opis budowy e‑materiału.

2. Materiały multimedialne

   Zawierają różnego rodzaju multimedia, które umożliwiają uczącemu się przyswojenie wiedzy.

   Materiał Wizualizacja modelu w grafice $\text{2D}$ lub $\text{3D}$ Wizualizacja środków transportu drogowego w $\text{3D}$DA0lBvpbQWizualizacja modelu w grafice $\text{2D}$ lub $\text{3D}$ Wizualizacja środków transportu drogowego w $\text{3D}$ przedstawia podstawowe zespoły i podzespoły środków transportu drogowego z wykorzystaniem rysunku aksonometrycznego ($\text{3D}$).

   Umożliwia obserwację następujących pojazdów użytkowych:

   • samochodu ciężarowego z nadwoziem skrzyniowym,

   • samochodu ciężarowego z nadwoziem furgon,

   • samochodu ciężarowego z nadwoziem samowyładowczym,

   • samochodu ciężarowego z nadwoziem cysterna,

   • ciągnika siodłowego.

   Przedstawione są w nim różne rodzaje naczep, przyczep wieloosiowych, zespołów pojazdów składających się z samochodu ciężarowego i przyczepy oraz z ciągnika siodłowego i naczepy. Ponadto zawarto w nim wizualizacje pojazdów specjalistycznych i specjalizowanych.

   Materiał Atlas interaktywny Podstawowe zespoły i podzespoły środków transportu drogowegoD1A4ZHv6jAtlas interaktywny Podstawowe zespoły i podzespoły środków transportu drogowego to atlas interaktywny zawierający krótką charakterystykę budowy samochodów użytkowych, w szczególności podzespołów i zespołów oraz pojazdów, takich jak nadwozie, podwozie, kabina, rama, układ napędowy, układ jezdny, zawieszenie pojazdu, układ kierowniczy, układ hamulcowy, dodatkowy osprzęt, przyczepa, naczepa.

   Grafika interaktywna Elementy składowe układów, zespołów i podzespołów środków transportu drogowegoDbyTDFbTBGrafika interaktywna Elementy składowe układów, zespołów i podzespołów środków transportu drogowego to grafika interaktywna elementów składowych układów, zespołów i podzespołów środków transportu drogowego. Przedstawia ustrukturyzowane informacje na temat elementów składowych podstawowych układów środków transportu drogowego, w tym m.in. kabiny kierowcy i znajdującego się w niej wyposażenia obowiązkowego oraz dodatkowego, układu napędowego rozłożonego minimum na elementy: silnik, sprzęgło, skrzynia biegów, wał napędowy, most napędowy, półosie napędowe, koła jezdne, zawieszenie pojazdu, osie kół, koła i ogumienie, mechanizm kierowniczy, mechanizm zwrotniczy, układ wspomagania układu kierowniczego, układy uruchamiające hamulce, układy $\text{ABS}$, $\text{ASR}$, hamulce silnikowe i zwalniacze, budowy ramy pojazdu, budowy różnych rodzajów nadwozi samochodów ciężarowych, elementów instalacji elektrycznej pojazdu, urządzeń dodatkowych, np. służących do załadunku, wyładunku, transportu materiałów sypkich, cieczy, gazów, elementów naczep i przyczep różnego typu i rodzaju.

   Materiał Interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning Budowa środków transportu drogowegoDvcTFv7aBInteraktywne narzędzie typu scenario‑based learning Budowa środków transportu drogowego to interaktywne narzędzia typu scenario‑based learning. Dotyczy rozpoznawania elementów budowy układów, zespołów i podzespołów środków transportu drogowego omówionych w poprzednich składowych e‑materiału. Uczniowie mogą rozpoznawać elementy, dobierać brakujące elementy wybranego układu lub przyporządkowywać funkcje poszczególnym elementom danego zespołu albo podzespołu. Uczeń ma przydzieloną rolę kierowcy mechanika, który wykonuje obsługę lub naprawę danego środka transportu bądź wskazanego zespołu, podzespołu czy układu.

3. Obudowa dydaktyczna

   • Interaktywne materiały sprawdzająceDyLel2mSUInteraktywne materiały sprawdzające pozwalają zweryfikować poziom opanowania wiedzy i umiejętności zawartych w e‑materiale.

   • Słownik pojęć dla e‑materiałuDuMqFYnoXSłownik pojęć dla e‑materiału zawiera objaśnienia specjalistycznego słownictwa występującego w całym materiale.

   • Przwodnik dla nauczyciela zawiera sugestie do wykorzystania e‑materiału w ramach pracy dydaktycznej.

   • Przewodnik dla uczącego sięDbs1uGO0pPrzewodnik dla uczącego się zawiera wskazówki i instrukcje dotyczące wykorzystania e‑materiału w ramach samodzielnej nauki.

   • Netografia i bibliografiaD1HGYudhgNetografia i bibliografia stanowią listę materiałów, na bazie których został opracowany e‑materiał.

   • Instrukcja użytkowaniaDGnLCpMGcInstrukcja użytkowania objaśnia działanie zasobu oraz poszczególnych jego elementów.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wskazówki do wykorzystania w pracy dydaktycznej e ‑ materiału dla zawodów kierowca mechanik, technik transportu drogowego

E‑materiał stanowi nowoczesną pomoc dydaktyczną wspomagającą proces kształcenia zawodowego. Ułatwi on uczniom zapamiętanie pojęć związanych z budową środków transportu drogowego.

Poniżej zamieszczone zostały propozycje wykorzystania poszczególnych elementów e‑materiałów do pracy w grupach i w zespole klasowym oraz do samodzielnej pracy ucznia w klasie i poza zajęciami.

Praca uczniów podczas zajęć

Praca w grupach i zespole podczas zajęć

Wizualizacja modelu w grafice $\textbf{3D}$ „Wizualizacja środków transportu drogowego w $\textbf{3D}$”

• Nauczyciel wprowadza zagadnienie rodzajów środków transportu drogowego.

• Prezentuje wizualizację $\text{3D}$ dotyczącą samochodu ciężarowego, zestawu pojazdów i pojazdów specjalistycznych oraz omawia elementy tej wizualizacji.

• Uczniowie uważnie przypatrują się wizualizacji i notują najważniejsze według nich informacje.

• Po obejrzeniu materiału uczniowie sporządzają krótką notatkę na temat rodzajów środków transportu drogowego, która zawiera informacje zawierające np. definicję związaną z rodzajem pojazdu, jego modelach oraz charakterystycznych elementach konstrukcyjnych.

• Nauczyciel dzieli klasę na pół i prosi o dobranie się w pary.

• Uczniowie zasiadają w dwóch kręgach twarzą do partnera z pary (posiadają ze sobą własne notatki).

• Nauczyciel określa temat: „Samochody ciężarowe”.

• Teraz uczniowie na przemian w parze zadają sobie pytania związane z tą wizualizacją (i notatkami o niej). Każdy uczeń zadający pytanie powinien znać na nie odpowiedź. Jeśli uczeń w parze nie odpowie na zadane pytanie, musi zapisać odpowiedź przedstawioną przez pytającego w swojej notatce.

• Uczniowie w parze zadają sobie po trzy pytania. Każda poprawna odpowiedź daje uczniowi punkt.

• Nauczyciel określa drugi zakres tematyczny: „Zestawy pojazdów”.

• Po raz kolejny następuje runda pytań i odpowiedzi.

• Nauczyciel określa trzeci zestaw tematyczny: „Pojazdy specjalistyczne”.

• Po raz trzeci następuje runda pytań i odpowiedzi.

• Po tej rundzie, jeśli którykolwiek uczeń zdobył dziewięć punktów, może wyjść (ale nie musi) z kręgu i zająć miejsce przy tablicy lub przy nauczycielu. On teoretycznie zakończył aktywność. Teraz jego zadaniem jest przygotowanie trzech pytań (po jednym z każdej wizualizacji) do finału ćwiczenia.

• Reszta uczniów bierze udział w kolejnych rundach (gdzie kolejno pojawiają się tematy: „Samochody ciężarowe”, „Zestawy pojazdów”, „Pojazdy specjalistyczne”).

• Aktywność kończy się dla wszystkich, jeśli w kręgu pozostaje mniej niż $\frac{1}{3}$ uczniów. Rozpoczyna się wtedy finał ćwiczenia.

• W finale uczniowie, którzy wcześniej ukończyli ćwiczenie, zadają pozostałym pytania, które przygotowywali (każdy miał przygotować po trzy).

• Uczniowie pozostali w kręgu, którzy osiągną dziewięć punktów, przechodzą na stronę pytających.

• Ostatnie osoby, które nie mają wystarczającej liczby punktów, prezentują swoją obszerną (od odpowiedzi kolegów) notatkę.

• Podsumowując działanie, nauczyciel dopytuje uczniów o dokładność notatek.

• Finalnie nauczyciel prosi o refleksję nad ćwiczeniem, w której uwydatnia proces uczenia się poprzez uzupełnianie wiedzy pozyskanej od innych osób.

Atlas interaktywny „Podstawowe zespoły i podzespoły środków transportu drogowego”

• Nauczyciel pokazuje uczniom na zajęciach atlas interaktywny „Podstawowe zespoły i podzespoły środków transportu drogowego”.

• W trakcie przeglądania atlasu pozwala uczniom zadawać pytania i udziela na nie odpowiedzi.

• Nauczyciel uprzedza, że zaprezentowane w atlasie informacje będą potrzebne do wykonania ćwiczenia.

• Po zakończonej prezentacji nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup, rozdaje im małe kartki i długopisy. Następnie każda z grup ma za zadanie przygotować sześć pytań, które posłużą do stworzenia gry edukacyjnej przypominającej grę „$5$ sekund” i dotyczących kabiny, ramy, układu napędowego, hamulcowego i kierowniczego oraz zawieszenia, przyczepy, naczepy i wyposażenia dodatkowego. Ważnym aspektem jest to, aby pytania były proste i wymagały konkretnej odpowiedzi.

• Po zakończeniu pracy grupy oddają kartki z pytaniami nauczycielowi, a ten odkłada na bok kartki z powtarzającymi się pytaniami, a pozostałe wkłada do kapelusza.

• Grupy mają możliwość zagrania w grę. Przedstawiciele każdej grupy losują pytania i zadaniem uczniów jest odpowiedzenie na nie w ciągu pięć sekund. Nauczyciel koryguje ewentualne błędne odpowiedzi.

• Członkowie grupy, która udzieli największej ilości prawidłowych odpowiedzi, mogą zostać nagrodzeni przez nauczyciela ocenami lub pochwałami.

Grafika interaktywna „Elementy składowe układów, zespołów i podzespołów środków transportu drogowego”

• Nauczyciel przygotowuje wydruk grafik interaktywnych tak, aby poniżej obrazka z daną grafiką wystarczyło trochę miejsca na notatkę (mniej więcej pięć zdań na każdy element grafiki).

• Dzieli uczniów na pięć grup. Każdej grupie daje po dwie wydrukowane karty w taki sposób, że pierwsza otrzymuje hasła „kabiny” i „rodzaje naczep” (łącznie dziesięć elementów na dwóch grafikach), druga „układ napędowy i „urządzenia dodatkowe”, trzecia „układ hamulcowy” i „ rodzaje przyczep” itd.

• Uczniowie bez zaglądania do e‑materiału starają się jednym zdaniem zapisać na otrzymanych wydrukach odpowiedź na pytanie „Co może kryć się pod hasłami z kart?”.

• Po zapisaniu swoich sugestii na znak nauczyciela karty przekazują kolejnej grupie (pierwsza grupa przekazuje zapisane karty grupie drugiej itp.).

• Grupy przeglądają notatki kolegów i dopisują, o co ich zdaniem informacje powinny zostać poszerzone.

• Na znak nauczyciela jeszcze trzy razy grupy zamieniają się kartami i odpowiadają na sugestie.

• Finalnie każda grupa przejrzy i zaproponuje treść, która mogłaby się znaleźć na grafice.

• Teraz dopiero nauczyciel wyświetla e‑materiał i analizując kolejne karty, prezentuje zawartość grafik interaktywnych.

• Nauczyciel podsumowuje zajęcia, porównując zagadnienia, które sugerowali uczniowie z tymi, które zostały przedstawione w e‑materiale.

Interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning „Budowa środków transportu drogowego”

• Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy.

• Każda z grup ma za zadanie zagrać i zrealizować inną misję. Grupa pierwsza przechodzi moduł „układ hamulcowy”, druga szuka usterek w „układach kierowniczym i wydechowym”, a trzecia w „układach zawieszenia i paliwowym”.

• Uczniowie odpowiadają na pytania i w przypadku błędnych odpowiedzi doczytują informacje, które wyświetlają się na planszach pomocniczych. Wszystkie odpowiedzi zapisują. Po zakończeniu gry tworzą notatkę, która pozwoliłaby im zaznaczyć poprawnie odpowiedzi na wszystkie pytania.

• Teraz uczniowie w grupach przygotowują dodatkowe pytania do materiału, naśladując formułę z gry, ale dopytując w inny sposób.

• Przekazują swoje pytania (tylko pytania) grupie kolejnej (pierwsza drugiej i trzeciej, druga trzeciej i pierwszej, a trzecia pierwszej i drugiej).

• Grupy szukają w Internecie odpowiedzi na pytania, które otrzymali od kolegów.

• Nauczyciel daje grupom na opracowanie pytań około dziesięć minut.

• Po tym czasie grupy rozpoczynają losową misję (z tych, w którą jeszcze nie grali). Podczas odpowiadania na pytania liczą, ile razy gra przekierowała ich do samouczka.

• Rozgrywkę wygrywa grupa, która najszybciej i bezbłędnie skończy grę.

• Nauczyciel podsumowując, prosi uczniów o informację zwrotną dotyczącą tego, czego uczniowie się nauczyli.

• Dodatkowo dopytuje o formę pracy, w której szukali odpowiedzi na inne pytania niż te w grze, ale bliskie pytaniom z niej.

Interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning „Budowa środków transportu drogowego”

• Uczniowie dzieleni są na grupy dwuosobowe. Pierwszy z uczniów ma przydzieloną rolę kierowcy mechanika, który wykonuje obsługę lub naprawę danego środka transportu lub wskazanego zespołu, podzespołu czy układu. Drugi uczestniczy w charakterze pomocnika kierowcy i asystuje mu przy wykonywaniu czynności związanych z obsługą lub naprawą układów, podzespołów i zespołów pojazdów samochodowych lub zespołów pojazdów. Uczniowie notują własne przemyślenia i wątpliwości, o ile te pojawiły się podczas gry, by przekazać je innym.

• Gdy wszyscy gracze przejdą grę, uczniowie zamieniają się rolami, wykonując zadania każdej postaci występującej w grze.

• Nauczyciel omawia w razie potrzeby błędne rozwiązania uczniów i naprowadza ich pytaniami na właściwe wykonanie zadania.

Interaktywne materiały sprawdzające

Każdy materiał multimedialny ma dedykowane ćwiczenia. I tak „Wizualizacji środków transportu drogowego w $\text{3D}$” dedykowane jest ćwiczenie $8$. — „Rodzaje naczep”. Do atlasu interaktywnego „Podstawowe zespoły i podzespoły środków transportu drogowego” wskazane jest wykorzystanie testu „Rodzaje nadwozi” o łatwym poziomie trudności, testu „Elementy instalacji elektrycznej pojazdu” oraz ćwiczenia „Urządzenia dodatkowe”. Grafiki interaktywne „Elementy składowe układów, zespołów i podzespołów środków transportu drogowego” najlepiej podsumuje ćwiczenie „Elementy składowe środków transportu drogowego”. Test ten może być elementem sprawdzającym cały materiał (test zawiera dwadzieścia pytań z czasem rozwiązania trzydzieści pięć minut). Jeśli po ukończeniu gry nauczyciel zechce dodatkowo pracować z interaktywnymi materiałami sprawdzającymi, może to zrobić, wykorzystując ćwiczenia „układ napędowy”, „układ kierowniczy” i „klocki hamulcowe”.

Przykładowe działania w ramach lekcji:

• Nauczyciel dyskutuje z młodzieżą o różnych rodzajach środków transportu drogowego.

• Prosi o przykłady odmiennych rodzajów pojazdów, z którymi uczniowie się spotkali. Pyta o najdziwniejsze środki transportu, jakie uczniowie kiedykolwiek widzieli.

• Zapisuje przykłady na tablicy, a potem wspólnie z uczniami przegląda wizualizację.

• W jej trakcie podczas omawiania wizualizacji „Zestawy pojazdów” uczniowie rozwiązują ćwiczenie „Rodzaje naczep”.

• Pod koniec analizy wizualizacji nauczyciel prosi uczniów, aby w parach wykonali test „Rodzaje nadwozi”.

• Uczniowie na przemian odpowiadają na pytania i notują właściwe odpowiedzi.

• Kolejnym krokiem jest analiza przykładów zapisanych na wstępie zajęć na tablicy.

• Nauczyciel prosi uczniów o przyporządkowanie pojazdów z przykładów do grup omawianych podczas analizy wizualizacji.

Praca samodzielna ucznia podczas zajęć

Wizualizacja modelu w grafice $\textbf{3D}$ „Wizualizacja środków transportu drogowego w $\textbf{3D}$”

• Nauczyciel wprowadza zagadnienie rodzajów środków transportu drogowego.

• Prezentuje wizualizację $\text{3D}$ dotyczącą samochodu ciężarowego, zestawu pojazdów i pojazdów specjalistycznych oraz omawia elementy tej wizualizacji.

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się szczegółowiej z wizualizacją i wymyślenie trzech zadań do każdej grupy pojazdów, w której osoba odpowiadająca będzie musiała wskazać na wizualizacji element charakteryzujący dany rodzaj i model środka transportu. Zadanie powinno zaczynać się od słów „Wskaż na odpowiedniej wizualizacji...”, a po nich następować wskazanie charakterystycznej cechy danego rodzaju środka i jego modelu.

• Uczniowie po przygotowaniu każdego zadania wykonują zdjęcie ekranu i w prostym programie edycyjnym na smartfonie wskazują strzałką ten charakterystyczny element.

• Taki zestaw, czyli trzy opisane zadania i trzy zdjęcia ze wskazanym elementem przekazują nauczycielowi jako zestaw.

• Teraz nauczyciel przekazuje zebrane zestawy zadań innym uczniom. Prosi ich o odpowiedź na zadanie poprzez wykonanie zdjęcia ekranu właściwego rodzaju i modelu środka transportu ze wskazaniem elementu charakterystycznego.

• Po $2$ rundach „cichych zadań” nauczyciel omawia zestawy, dopytując chętnych uczniów o odpowiedzi.

• Na forum korygowane są odpowiedzi pytanych uczniów. Nauczyciel może przydzielić uczniom punkty (lub oceny) za aktywność i poprawność odpowiedzi.

Atlas interaktywny „Podstawowe zespoły i podzespoły środków transportu drogowego”

• Podczas zajęć nauczyciel pokazuje uczniom atlas interaktywny. Omawia zawartość e‑materiału. Uczniowie mają możliwość zapoznania się z elementami kabiny, ramy, układów napędowego, hamulcowego i kierowniczego oraz zawieszenia, przyczepy, naczepy i wyposażenia dodatkowego.

• Nauczyciel prosi każdego z uczniów o przygotowanie pięciu pytań dotyczących treści zawartych w atlasie interaktywnym.

• Każdy uczeń w oparciu o e‑materiał „Podstawowe zespoły i podzespoły środków transportu drogowego” stara się ułożyć $5$ pytań quizowych z czterema odpowiedziami i zaznaczoną odpowiedzią poprawną.

• Uczniowie prezentują swoje pytania podczas zajęć w taki sposób, że reszta klasy (każdy uczeń z osobna) wskazuje właściwą (jedną z czterech) odpowiedź. Autor pytania koryguje ich odpowiedzi. Jeśli sam wskazuje niewłaściwą lub niejednoznaczną odpowiedź, poprawia go nauczyciel.

• Następnie nauczyciel wyświetla kolejny raz atlas interaktywny „Podstawowe zespoły i podzespoły środków transportu drogowego” i wskazuje obszary ważne, które nie zostały ujęte w pytaniach uczniów.

Grafika interaktywna „Elementy składowe układów, zespołów i podzespołów środków transportu drogowego”

• Nauczyciel wprowadza temat elementów składowych układów, zespołów i podzespołów środków transportu drogowego, wykorzystując kolejne elementy na grafikach interaktywnych.

• Prosi uczniów, aby samodzielnie przeanalizowali te grafiki i wykonali mapę myśli, która będzie zawierała w części centralnej hasło „Budowa środka transportu drogowego” i rozgałęzienia do innych, które będą stanowić kolejne tytuły grafik interaktywnych.

• Praca uczniów polega na zapoznaniu się z e‑materiałem i rozszerzeniu mapy o elementy zawarte w grafice interaktywnej w postaci haseł.

• Podstawowym elementem mapy będzie hasłowy opis elementu składowego mapy na podstawie opisu lub informacji znalezionej w Internecie.

• Przykładowa „nitka” takiej mapy może wyglądać następująco: „Budowa środka transportu drogowego” — „zawieszenie pojazdu” — „osie kół” — „belka nośna” — „główny element osi kół współpracujący z osadzonymi na niej gniazdami i zakończony czopami lub główkami zwrotnic”.

• Mapy uczniowie rysują na płaszczyźnie $\text{A4}$, w notesie lub w notatniku elektronicznym.

• Nauczyciel po zakończeniu pracy prosi uczniów o wymienienie się w parach notatkami i zapoznaniu się z mapą kolegi.

• Uczniowie zbierają informacje zwrotne o swoich mapach od kolegów.

• Nauczyciel prosi o ostatnie korekty mapy i wskazuje uczniów do zaprezentowania swojej pracy na forum.

• Uczniowie otrzymują oceny lub pochwały.

Interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning „Budowa środków transportu drogowego”

• Nauczyciel przyznaje dostęp uczniowi do gry.

• Uczeń wybiera jedną z trzech misji, wcielając się w rolę mechanika samochodowego.

• Zadaniem ucznia będzie samodzielne przejście gry i wykonanie z niej krzyżówki. Analizując każde z dziesięciu zadań z gry, ma stworzyć hasła do krzyżówki i opracować graficznie jej wygląd. Może do tego użyć generatora krzyżówek dostępnego w Internecie.

• Ważne w jego pracy jest to, aby do każdej sytuacji stworzył 3 hasła krzyżówki.

• Przygotowaną krzyżówkę (podpisaną imieniem i nazwiskiem oraz tytułem misji) przekazuje nauczycielowi, który mieszając materiały od uczniów, rozdaje losowe krzyżówki uczniom (inne niż misja, w której już uczestniczyli).

• Nowe zadanie w tym temacie to samodzielne rozwiązanie przez uczniów otrzymanej krzyżówki.

• Nauczyciel nadzoruje proces rozwiązywania krzyżówek, ale ekspertami są jej autorzy. To oni w przypadku nieścisłości udzielają odpowiedzi. Nauczyciel jedynie zarządza procesem.

• Podsumowując: nauczyciel na forum (na tablicy lub wyświetlając cyfrowy notes) zbiera informacje w postaci kluczowych haseł, które posłużą do rozegrania bezbłędnej rozgrywki.

Interaktywne materiały sprawdzające

• Uczniowie samodzielnie rozwiązują test „Elementy składowe środków transportu drogowego”.

• W przypadku niewłaściwej odpowiedzi uczeń otrzymuje dodatkowe zadanie. Ma stworzyć podobne pytanie jak to, na które nie odpowiedział.

• Może jednak poprosić nauczyciela o pomoc, jeśli miałby wątpliwości.

• Prawidłowe rozwiązania są prezentowane przez nauczyciela przykładowo na tablicy interaktywnej po rozwiązaniu przez wszystkich uczniów zadań.

• Nauczyciel udziela komentarza do prezentowanego rozwiązania.

• W przypadku niewłaściwej odpowiedzi nauczyciel wyjaśnia, dlaczego jest ona nieprawidłowa i udziela poprawnej odpowiedzi.

• Dodatkowo prosi uczniów o odczytanie pytań „nadmiarowych” i wspólnie z resztą klasy udziela odpowiedzi (odpowiada wybrany uczeń, a nauczyciel tylko uzupełnia jego wypowiedź).

Praca uczniów poza zajęciami

E‑materiał ułatwia nauczycielowi prowadzenie zajęć dydaktycznych, rozszerza program o ważne zagadnienia i składania uczniów do podejmowania dyskusji poza lekcjami.

Przed lekcją

• Nauczyciel prosi uczniów o samodzielne przygotowanie wydruku grafik interaktywnych w taki sposób, żeby każdy element grafiki był wydrukowany jednostronnie na kartoniku o wymiarach $4\times 8\ \text{cm}$. Jeśli na kartce $\text{A4}$ znajduje się więcej takich kartoników, nauczyciel prosi o utworzenie z nich oddzielnych elementów.

• Nauczyciel przekazuje uczniom, aby po drugiej stronie wyciętych kartoników zapisali oni najważniejszą informację (jedno zdanie), która kryje się pod hasłami na grafice interaktywnej.

Podczas lekcji

• Nauczyciel na zajęciach lekcyjnych prosi uczniów o zaprezentowanie swoich „fiszek”.

• Omawia kolejno z uczniami przygotowane materiały, prosząc o dopisanie na ich odwrocie informacji, które wg nich są ważne, a które zapisali inni uczniowie.

Praca z uczniami z $\text{SPE}$

Ważnym elementem przy pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych przy użyciu e‑materiału jest rozpoznawanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia, a także dopasowanie treści oraz formy materiału do możliwości psychofizycznych uczącego się. Oznacza to w praktyce „prowadzenie” ucznia przez materiał poprzez zadawanie dodatkowych pytań i udzielanie szczegółowych odpowiedzi lub w przypadku uczniów zdolnych pozostawienie więcej swobody.

Przykładem użycia e‑materiałów w przypadku uczniów zdolnych może być pozwolenie na stworzenie własnej koncepcji gry „Budowa środków transportu drogowego” na podstawie analizy mechanizmów tego e‑materiału lub w przypadku uczniów potrzebujących więcej uwagi stworzenie ikon w grafikach interaktywnych zamiast opisów.

Ważnym aspektem pracy z materiałem będzie także przydzielanie zadań do realizacji w małych grupach (parach), w których pierwszy uczeń radzi sobie z opanowaniem materiału dobrze, ale jego dodatkową rolą tego będzie wsparcie osoby, która potrzebuje uzupełniających wyjaśnień. W szczególnych przypadkach taka osoba może wymagać wsparcia ze strony nauczyciela. Wtedy zlecone zadania mogą obejmować proste polecenia, np. zamiast „stwórz pytania do grafik interaktywnych” — „znajdź w zasobach Internetu” lub „poproś o pomoc osobę, która pomoże Ci opracować pytania”.

Indywidualizowanie pracy z uczniem

Wykonanie zadań w oparciu o e‑materiały powinno opierać się na indywidualizacji. Podstawą opracowania działania będzie przede wszystkim rozpoznawanie przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu uczniów. Poznanie barier i ograniczeń utrudniających funkcjonowanie ucznia pozwoli odpowiednio dopasować pracę z e‑materiałami. Analiza profilu dominacji sensorycznej pozwoli dobrać odpowiedni e‑materiał.

Dla porównania atlas interaktywny „Podstawowe zespoły i podzespoły środków transportu drogowego” posiada wiele informacji pod zdjęciem, co może być właściwe do wykorzystania podczas pracy z uczniami poznającymi świat poprzez czytanie i analizującymi treść pisaną, zaś grafiki interaktywne „Elementy składowe układów, zespołów i podzespołów środków transportu drogowego” to posegregowane mikrodawki wiedzy, które dla pewnych uczniów stanowią jedyne możliwe źródło informacji (w tym graficznie uporządkowanej).

Podczas pracy z e‑materiałem należy pamiętać o wzroku, ruchu, słuchu i emocjach, jakie możemy wyzwolić poprzez odpowiednie użycie e‑materiału. Innym aspektem, który należy wziąć pod uwagę, są kwestie sposobu pracy ucznia. Wielu preferuje pracę indywidualną, inni wolą pracować w grupie. Stąd wybór techniki uczenia może zależeć w znacznym stopniu od zidentyfikowania preferencji lub realizacji tematu z e‑materiałami poprzez połączenie obu sposobów.

Ważne jest, aby świadomie wykorzystać potencjał e‑materiałów, który odpowiednio użyty będzie sprzyjał rozwojowi kompetencji ucznia, a nie tylko „podawał” wiedzę. Interaktywne materiały sprawdzające dają uczniowi możliwość monitorowania poziomu własnej wiedzy i uzyskania szybkiej oraz precyzyjnej informacji zwrotnej. To może zaciekawić, pobudzić element rywalizacji z samym sobą i znacząco podnieść motywację do nauki.

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wymagania techniczne

Wymagania sprzętowe niezbędne do korzystania z poradnika oraz innych zasobów platformy www.zpe.gov.pl.

System operacyjny:

• Windows $7$ lub nowszy

• OS X $10.11.6$ lub nowszy

• GNU/Linux z jądrem w wersji $4.0$ lub nowszej $3 \mathrm{GB}$ RAM

Przeglądarka internetowa we wskazanej wersji lub nowszej:

• Chrome w wersji $69.0.3497.100$

• Firefox w wersji $62.0.2$

• Safari w wersji $11.1$

• Opera w wersji $55.0.2994.44$

• Microsoft Edge w wersji $42.17134.1.0$

• Internet Explorer w wersji $11.0.9600.18124$

Urządzenia mobilne:

• $2 \mathrm{GB}$ RAM iPhone/iPad z systemem iOS $11$ lub nowszym

• Tablet/Smartphone z systemem Android $4.1$ (lub nowszym) z przeglądarką kompatybilną z Chromium $69$ (lub nowszym) np. Chrome $69$, Samsung Browser $10.1$, szerokość co najmniej $420 \mathrm{px}$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści