Verbi ausiliari – ripasso / Czasowniki posiłkowe – powtórzenie

Jak pamiętasz, czasy złożone w języku włoskim (takie jak np. passato prossimo czy futuro anteriore) wymagają użycia czasownika posiłkowego essere lub avere w odpowiedniej formie i imiesłowu biernego participio passato.

Nie należy zapominać, że gdy czasownik odmienia się z czasownikiem posiłkowym avere, forma participio passato nie zmienia się, natomiast przy odmianie z essere należy uzgodnić formę participio passato z liczbą i rodzajem podmiotu.

Pamiętaj jednak, że gdy czasownik odmienia się z avere i poprzedza go zaimek w funkcji dopełnienia bliższego odnoszącego się do trzeciej osoby liczby pojedynczej lub mnogiej (la, lo, l’, li, le), formę participio passato uzgadniamy obowiązkowo właśnie z rodzajem i liczbą tego zaimka.

I pomodori, li ho comprati al mercato.

Giada, non l’ho vista da un anno. (L’ zastępuje w tym przypadku Giadę, stąd końcówka -a w participio passato.)

Użycie czasownika posiłkowego essere

Z czasownikiem posiłkowym essere odmieniane są:

1. czasowniki: essere, stare, rimanere, restare, riuscire (a fare qualcosa), np.

Purtroppo non siamo riusciti a fare questo compito in tempo.

2. czasowniki oznaczające ruch, takie jak: andare, venire, entrare, uscire, arrivare, partire, (ri-)tornare, cadere, giungere, scappare, apparire, sparire, np.

Il suo cane è scappato. Lo cerca da due giorni.

Giada è caduta dalla bicicletta.

Uwaga! Czasowniki: camminare, ballare, nuotare, sciare, pattinare odmieniają się z czasownikiem posiłkowym avere.

3. czasowniki oznaczające zmianę stanu: nascere, morire, crescere, ingrassare, dimagrire, invecchiare, ringiovanire, arrossire, svenire, diventare, np.

Marco, non ti ho riconosciuto! Quanto sei dimagrito!

Aprite la finestra! Maria è svenuta.

4. czasowniki zwrotne, np.

A che ora vi siete alzati stamattina?

5. czasowniki nieosobowe, np. accadere, succedere, bastare, sembrare, parere, costare, dipendere, mancare, piacere, dispiacere, interessare, importare, np.

Mi è dispiaciuto vederla piangere.

Nico, ti è mai successo di andare al lavoro la domenica?

Pamiętaj, że czasownika posiłkowego essere używa się również do tworzenia strony biernej, np.

Nel 1997 a Dario Fo è stato assegnato il premio Nobel per la letteratura.

Użycie czasownika posiłkowego essere i avere

Niektóre czasowniki mogą się łączyć zarówno z czasownikiem essere, jak i avere. Są to:

1. czasowniki oznaczające zjawiska pogodowe: piovere, nevicare, grandinare, lampeggiare, tuonare, np.

Ieri ha piovuto. / Ieri è piovuto.

2. czasowniki: cominciare, iniziare, finire, terminare, continuare, passare

Odmieniają się z czasownikiem posiłkowym essere, gdy podmiotem w zdaniu jest rzecz, natomiast z avere, gdy podmiotem jest osoba, np.

Alle 23:00 Marco ha cominciato a preoccuparsi.

La pausa è cominciata dopo due ore.

Abbiamo finito l’analisi di questo testo.

Finalmente i lavori sono terminati.

Sono passati 5 minuti. – Minęło 5 minut.

Abbiamo passato le vacanze al mare. – Spędziliśmy wakacje nad morzem.

Zauważ, że jeśli po którymś z powyższych czasowników występuje (lub może wystąpić) dopełnienie bliższe, w czasach złożonych łączy się on z czasownikiem avere, jeśli zaś nie może wystąpić, łączy się on z czasownikiem essere.

3. czasowniki cambiare i passare

W zależności od czasownika posiłkowego modyfikacji ulega znaczenie czasowników cambiare i passare.

Alice è cambiata. – Alice się zmieniła.

Avete cambiato macchina? – Zmieniliście samochód?

Sono passati 5 minuti. – Minęło 5 minut.

Abbiamo passato le vacanze al mare. – Spędziliśmy wakacje nad morzem.

4. niektóre czasowniki ruchu, jak np. correre, salire, scendere, volare, saltare odmieniają się z czasownikiem posiłkowym avere zawsze, gdy następuje po nich dopełnienie bliższe/okolicznik miejsca, natomiast w innych przypadkach z essere, np.

Siamo saltati sul pullman.

Ho saltato il primo.

Sono corso a scuola.

Stamattina Maddalena ha corso un’ora.

Sono scesi in cantina.

Ho sceso le scale.

Marco è salito con l’ascensore.

Użycie czasownika posiłkowego avere

Z czasownikiem posiłkowym avere odmieniają się wszystkie inne czasowniki.

Informacje o wyborze czasownika posiłkowego w czasach złożonych znajdziesz także w materiałach:

• In estate sono andata a RomaD1HuoBI6mIn estate sono andata a Roma

• La vita ordinaria a scuolaD12HoUkIJLa vita ordinaria a scuola

• Capoluogo lombardoD17K9hrZCCapoluogo lombardo

Jeśli chciałbyś/chciałabyś przypomnieć sobie słownictwo związane ze sportem, znajdziesz je w materiałach:

• Giochi olimpici invernaliDXMVF989yGiochi olimpici invernali

• Andiamo a vedere il derby!D3FmGMM05Andiamo a vedere il derby!

• Gli italiani e lo sportDcTA9V8PHGli italiani e lo sport

• Perché non corriamo insieme?D8yBMK2haPerché non corriamo insieme?

• Sport di squadraDe5pSZAARSport di squadra

Dizionario

f = femminile - rodzaj żeński, m = maschile - rodzaj męski, pl = plurale - liczba mnoga