RWQUZo7wFr02H
Max Ernst [czytaj: maks ernst], frotaż
Źródło: Niemcy 1925, Max Ernst Museum [czytaj: maks ernst muzieum], licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1
RXN3c0JVQXVB2
Sprawdź swoją wiedzę. Zastanów się, które pojęcia, spośród podanych poniżej, znasz, a które są Ci nieznane. Dopasuj je do odpowiednich miejsc.
Uwaga! Podczas pracy z materiałem zwróć szczególną uwagę na te pojęcia/terminy, które znalazły się w rubryce NIE WIEM.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
spis

Spis treści:

  1. Co to jest frotaż?

  2. Powierzchnia z fakturą jako matryca do własnej pracy

  3. Bogactwo faktur wokół nas

  4. Już wiesz

  5. Potrafisz

  6. Słownik

link1

Co to jest frotaż?

FrotażfrotażFrotaż frottage w języku francuskim oznacza pocieranie. Jest to technika artystyczna, pozwalająca na odwzorowanie faktury przedmiotu. Uzyskuje się go przykładając cienki papier do danej powierzchni i mocne pocieranie ołówkiem, grafitem lub podobnym narzędziem.

FrotażfrotażFrotaż należy do technik graficznych, a więc można przyjąć, że powierzchnia odbijanych przedmiotów jest swoistą matrycąmatrycamatrycą.

RZioutwKAfW56
Max Ernst [czytaj: maks ernst] „Liść”, z cyklu: „Historia naturalna”, 1926
Źródło: Brühl [czytaj: brul], Niemcy, Max Ernst Museum [czytaj: maks ernst muzieum] modernistencaustic [czytaj: modernisternkosik], licencja: CC BY 3.0.

Twórcą, który jako pierwszy w 1925 r. posłużył się tą techniką jako metodą artystyczną, był niemiecki artysta Max ErnstMax ErnstMax Ernst (1891–1976). Pierwszą odciśniętą przez niego powierzchnią była stara drewniana podłoga. Później wykonywał inne frotaże, wykorzystując stół z suchymi liśćmi, lniany materiał czy rozwiniętą szpulę nici, tworząc w ten sposób wyjątkowe kompozycje rysunkowe.

Ciekawostka

Ernst powiedział, że pomysł na frotaż pojawił się, gdy wpatrywał się w słoje drewnianej podłogi, które kojarzyły mu się z obrazami. Technika szybo zyskała popularność. Stosowano ją także w późniejszym czasie.

Max Ernst
faktura
Ćwiczenie 1
RuH2qYYkTDYeq1
Zaznacz, które z wymienionych narzędzi mogą posłużyć do wykonania frotażu.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1
RuH2qYYkTDYeq1
Zaznacz, które z wymienionych narzędzi mogą posłużyć do wykonania frotażu.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Frotaż umożliwia odwzorowanie fakturyfakturafaktury. Do przecierania można używać różnych narzędzi rysunkowych: kredek, ołówków, węgla rysunkowego, pasteli. Najciekawsze efekty uzyskuje się, stosując kredki ołówkowe, pastele suche lub olejne. Pocierając kartkę wieloma kolorami, a nawet łącząc różne narzędzia można uzyskać ciekawe efekty.

Ćwiczenie 2
RBZuPzO37DJZb1
Polecenie do zadania brzmi: Charakterystyczne cechy powierzchni przedmiotu, to. Poniżej umieszczone są odpowiedzi, z których należy wybrać prawidłową. W prawym dolnym rogu zadania umieszczony jest przycisk „Sprawdź”, służący sprawdzeniu poprawności jego wykonania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.

wróć do spisu treści

link2

Powierzchnia z fakturą jako matryca do własnej pracy

matryca

Do wykonywania frotaży można użyć jako matrycmatrycamatryc wielu materiałów – wystarczy się rozejrzeć i poszukać ciekawych faktur.

Polecenie 2
RyBnLPYA2q82O
Znajdź przedmiot lub materiał, który wykorzystasz jako matrycę i wykonaj frotaż ołówkiem.
Nadaj swojej pracy tytuł i wpisz w polu poniżej.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2
RX8Ton17kCRu1
Podaj przykłady materiałów, które można zaproponować, jako matryce do wykonania frotażu.
Odpowiedź wpisz w polu poniżej.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się galerią, przestawiające przykłady matryc do frotażu. Klikając w aktywne punkty na ilustracjach przekonasz się jak wyglądają powstałe na nich frotaże.
Pamiętaj, że takich faktur jest bardzo wiele - eksperymentuj z różnymi powierzchniami.

wróć do spisu treści

link3

Bogactwo faktur wokół nas

Polecenie 3
RU2XB4RRPND4E
Wykonaj na kartce dowolny rysunek, posługując się jedynie linią.
Może to być rysunek realistyczny lub rysunek abstrakcyjny.
Następnie wykonaj frotaż, stosując różne faktury, które musisz podłożyć pod fragment rysunku.
Nadaj tytuł swojej pracy i wpisz w polu poniżej.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.

Poniżej przykład takiej pracy:

ROwmLf5b8GGaN1
Źródło: Andrzej Krzywka, licencja: CC BY 3.0.

Różnice w ich wyglądzie wynikają z rodzaju matrycy, jakiej użyto do odbitek (mogą być różne, np. z drewna, metalu, kamienia) oraz narzędzi, których użyto do wykonania pracy.

Ćwiczenie 3
RmhXMGExc4jCw
Wyjaśnij, czym różni się frotaż od rysunku. Odpowiedź zapisz poniżej.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
R1TMR5RFX7UFZ
Ilustracja interaktywna przedstawia czerwonożółte jabłko. Jest ono wyschnięte i pomarszczone. Na ilustracji umieszczony jest interaktywny punkt z informacją: Punkt 1: Chropowata faktura.
Przykład faktury
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Przestrzeń miasta, wsi, lasu, łąki również obfituje w zróżnicowane fakturowo powierzchnie. Możemy tam znaleźć powierzchnie gładkie (jak np. szyby okien), szorstkie (np. ściany budynków czy kora drzew), faliste, pomarszczone, śliskie, twarde i miękkie (np. trawa).
Bardzo wiele przedmiotów w przestrzeni ma też niejednorodną fakturę.

Rozejrzyj się wokół siebie i zobacz, jak wiele różnych faktur Cię otacza. Dotknij przedmiotów, które masz pod ręką, swojego ubrania, włosów, twarzy. Faktura określa charakterystyczne cechy powierzchni przedmiotu.
Najlepiej można ją zbadać przy pomocy zmysłów wzroku i dotyku.

W sztuce faktura zależy głównie od pomysłu artysty, który wybiera potem: tworzywo do wykonania swojej pracy, technikę w jakiej zostanie wykonana, rodzaj użytych materiałów i narzędzi.

Ćwiczenie 3

Przyjrzyj się ilustracjom i dopasuj powierzchnię do właściwej faktury.

RBNFO3BNVVT4D
Ilustracja do ćwiczenia
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R6LHDXLTPFT96
Przyjrzyj się ilustracjom i dopasuj powierzchnię do właściwej faktury.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 3
R15288DEPHFLO
Połącz w pary. Dopasuj właściwą fakturę do opisu powierzchni.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 4
RG2ZMKQV6P613
Stwórz kompozycję techniką frotażu.
Potrzebne będą:
- podkład o gładkiej i twardej powierzchni;
- kredka olejna;
- cienki papier;
- matryca o wyraźnej, ale płytkiej fakturze.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Instrukcja wykonania:

1. Wybierz materiał z wyraźną fakturą.

RhLsM62t0juCI1
Źródło: Jan Kowalski, cc0.

2. Połóż na nią kartkę papieru

RN96CB11BbDKD1
Źródło: Jan Kowalski, cc0.

3. Przytrzymaj jedną ręką kartkę. Delikatnie pocieraj powierzchnię papieru kredką. Zacznie ukazywać się na kartce wzór reliefu odbity z matrycy.

RzegW5Sf0dZpE1
Źródło: Jan Kowalski, cc0.

4. Gotowe. Własnoręczne frotażu nie jest trudne. Jako twórca możesz kontrolować i wpływać na końcowy efekt odbitki, używając różnej siły nacisku.

Polecenie 4
Ryk6Mcd8EUp0n
Jakie obiekty do frotażu proponujesz zastosować, aby powstał rysunek przedstawiający:
1. Kwiat słonecznika.
2. Pałac Kultury i Nauki w Warszawie.
3. Powierzchnia księżyca.
Wybierz jeden z wariantów i wpisz odpowiedź w pole poniżej.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.

Oprawa pracy czyli passe‑partout

R1RZVKHHE4E3J1
Andrzej Krzywka, oprawa pracy plastycznej wykonanej techniką frotażu
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Artysta grafik przeważnie oprawia swoje grafiki w passe‑partoutpasse‑partoutpasse‑partout .
Na ilustracji obok znajduje się grafika wykonana w technice frotażu i oprawiona w passe‑partout [czytaj: pas‑par‑tu].

Oprawa w  passe‑partout [czytaj: pas‑par‑tu]  podnosi estetykę prac nie tylko graficznych, również rysunków, akwareli, pasteli, a także fotografii.

Ćwiczenie 4
R1NTV6XXG9BDL
Dopasuj pojęcie do definicji.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 4
R4OAHPG234S2D
Dopasuj pojęcie do definicji.
Źródło: online skills, licencja: CC BY 3.0.

Twórz tradycyjnie!

RGDhqMnFgRkOc
Materiały i przybory plastyczne
Źródło: wikipedia.pl, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 5
R1LCK49SR27EQ
Wykonaj pracę plastyczną dokumentującą Twoją drogę ze szkoły do domu lub w miejscu, w którym mieszkasz, w technice frotażu, składającą się z minimum 5 frotaży w dowolnym formacie.
Do swojej pracy dodaj opis zawierający następujące informacje - wpisz je w polu poniżej:
1. data;
2.miejscowość;
3. ulica;
4. powierzchnia, na której został wykonany frotaż;
5. Narzędzie użyte do frotażu - ołówek, kredka, itp.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 5
RNaJRZZBirOqh
Zaplanuj wykonanie pracy plastycznej dokumentującej Twoją drogę ze szkoły do domu, w technice frotażu, składającą się z minimum 5 frotaży w dowolnym formacie.
W opisie podaj również następujące informacje:
1. data,
2. miejscowość,
3. ulica,
4. powierzchnia, na której został wykonany frotaż,
5. Narzędzie użyte do frotażu - ołówek, kredka, itp.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.

wróć do spisu treści

link4

Już wiesz:

  • co to jest faktura;

  • jak zdefiniować pojęcia: frotaż, matryca, passe‑partout;

  • jakie są rodzaje faktur;

  • że pierwszym artysta, który zastosował frotaż był Max Ernst;

  • jakie narzędzia i materiały są potrzebne, aby wykonać frotaż;

  • do czego jest potrzebne passe‑partout;

  • jak wykonać passe‑partout.

wróć do spisu treści

link5

Potrafisz:

  • rozpoznawać i analizować wybrane prace Maxa Ernsta;

  • wyjaśnić  pojęcia: frotaż, matryca, passe‑partout;

  • przyporządkowywać przykłady matryc do właściwych im prac wykonanych techniką frotażu;

  • tworzyć iluzję faktury na płaszczyźnie za pomocą techniki frotażu;

  • wyjaśnić, w jakim celu stosuje się passe‑partout;

  • wykonać passe‑partout do pracy plastycznej;

  • wykonać pracę plastyczną techniką frotażu.

wróć do spisu treści

link6

Słownik

abstrakcja
abstrakcja

dzieło sztuki oderwane od obrazowania rzeczywistości, stanowiące zazwyczaj kompozycję linii, plam, brył i płaszczyzn, zaliczane do sztuki nieprzedstawiającej świat rozpoznawalnych przedmiotów

faktura
faktura

charakterystyczny sposób ukształtowania powierzchni przedmiotu (w plastyce – powierzchni dzieła)

frotaż
frotaż

z fr. frottage – tarcie [czyt. frotaż] technika odciskania faktury przedmiotów na powierzchni papieru, powstaje w wyniku przyłożenia papieru do przedmiotu i mocne pocieranie ołówkiem (lub podobnym narzędziem)

matryca
matryca

forma do wykonywania kopii; w przypadku frotażu - każda powierzchnia, na którą można położyć papier i odbić ją na nim za pomocą ołówka;

passe‑partout
passe‑partout

[fr. pas partu]tak określa się ramkę z kartonu posiadającą wycięte okienko, o powierzchni mniejszej od pracy plastycznej

porowaty
porowaty

z gąbczastą strukturą; mający szorstką powierzchnię z małymi otworkami.

wróć do spisu treści

Źródła

  • sjp.pwn.pl

  • encyklopedia.pwn.pl

Linki do e‑materiałów

link2