Fotografia przedstawia wschód lub zachód słońca nad jeziorem. Przez środek fotografii ciągnie się ląd. Rosną na nim drzewa. Niebo odbija się w wodzie, sprawiając wrażenie, jakby po obu stronach lądu były chmury. Chmur jest niewiele, są jakby rozciągnięte po niebie. Niebo na linii lądu ma kolor czerwony, im wyżej przechodzi w pomarańczowy, żółty, różowy, jasnoniebieski i ciemnoniebieski.
Pejzaż znad jeziora
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1
R1LUT8F1RM4S6
Sprawdź swoją wiedzę. Zastanów się, które pojęcia, spośród podanych poniżej, znasz, a które są Ci nieznane. Dopasuj je do odpowiednich miejsc. Uwaga! Podczas pracy z materiałem zwróć szczególną uwagę na te określenia/terminy, które znalazły się w rubryce NIE WIEM
Sprawdź swoją wiedzę. Zastanów się, które pojęcia, spośród podanych poniżej, znasz, a które są Ci nieznane. Dopasuj je do odpowiednich miejsc. Uwaga! Podczas pracy z materiałem zwróć szczególną uwagę na te określenia/terminy, które znalazły się w rubryce NIE WIEM
Harmonia i piękno są nieodłącznymi cechami natury, ale również wytworów rąk ludzkich. Człowiek tworzył swój świat powoli i nie zawsze mądrze, lecz od dawna dążył do harmonii, a w swoich wytworach starał się ukazać piękno.
Z tych dążeń zrodziła się nauka, która od starożytności do dziś zajmuje się tematem piękna i harmonii - to estetyka. Słownik języka polskiego podaje następujące definicje tego słowa:
ładny, gustowny wygląd czegoś;
poczucie piękna;
dyscyplina filozoficzna zajmująca się nauką o pięknie;
ogólna teoria sztuki badająca treść i formy dzieł artystycznych.
RHwX0GSTTUEKL
Rycina przedstawia fragment wzgórze w starożytnych Atenach. Przedstawia kilka świątyń otoczonych murem obronnym. Na pierwszym planie widać kilkoro ludzi w ubraniach z epoki. Do świątyń prowadzą schody, po obu stronach schodów znajdują się dwie prostokątne budowle bez okien zwieńczone dwoma posągami, stojącymi na przeciwległych bokach. Schody prowadzą do dużej świątyni z kolumnami, po obu jej stronach znajdują się cztery mniejsze świątynie z kolumnami i tympanonami. Po lewej stronie stoi świątynia ustawiona bokiem do widza, nad jej dachem góruje olbrzymi posąg bogini Ateny trzymającej włócznię oraz okrągłą tarczę. Widać tylko jej głowę i fragment piersi. Niebo jest niebieskie pokryte białymi, kłębiastymi chmurami.
Zabudowa akropolu w Atenach (rekonstrukcja budowli); V w. p.n.e.
Audiobook O Pięknie. Mieszkańcy starożytnej Grecji sztukę określali mianem techno, czyli umiejętnością wiernego odtwarzania natury. Nie nadawali sztukom plastycznym szczególnego znaczenia. Architekci czy rzeźbiarze byli postrzegani jako rzemieślnicy, którzy tworzą poprzez naśladownictwo tego, co w Niebie (na co wskazywał Platon) albo tego, co na ziemi (na co z kolei wskazywał Arystoteles). Sztuki plastyczne nie były traktowane jako działalność intelektu. Prawdziwą i godną pochwały twórczość dostrzegali w twórczości poetów, filozofów i pisarzy. Zbudowanie świątyni według określonych zasad, ze względu na wysiłek fizyczny, było oceniane niżej niż stworzenie dzieła literackiego lub filozoficznego. Piękno w architekturze, rzeźbie, malarstwie miało być uchwycone za pomocą liczb i geometrii. Stąd odszukiwali je w harmonii poszczególnych elementów składowych, w ich proporcjach i w wiernym oddaniu niebiańskiego pierwowzoru. Ważne było naśladownictwo natury oraz umiejętności odwzorowania jej doskonałości. Dlatego Pitagorasa ceniono za zdefiniowanie złotego podziału odcinka. Złoty podział oznaczał, że stosunek długości krótszego odcinka do dłuższego równy jest stosunkowi dłuższego odcinka do całości. A więc piękno to matematyka i geometria wytyczone za pomocą linijki i cyrkla. Złoty podział stał się kluczem do odczytania harmonii ciała, tworzenia harmonii budowli i do poszukiwania kanonu piękna, czyli zbioru reguł, wyznaczających wzorzec piękna, na przykład proporcji ludzkiego ciała. Dla starożytnych Greków idea piękna doskonałego, pozwalająca odczytać boskie proporcje świata, ukryta była właśnie w podziale dokonanym przez Pitagorasa. Wznoszono budynki świątyń, w których stosunek wysokości do szerokości wyrażano w złotych proporcjach. Wzorce te również pomagały wyrzeźbić postaci bogów i ludzi tak, aby ich ciała osiągnęły idealne proporcje. Za moduł, czyli element, którego wymiar miał być pomocny w ustaleniu takiego kanonu, obierali sobie części ciała. W starożytnej Grecji była to głowa. Grecki rzeźbiarz Myron uważał, że jej wysokość musi mieścić się w ciele 6,5 razy (czyli dodane sześć i pół wysokości głowy daje nam idealny wzrost człowieka). Ale był też kanony opracowane przez Polikleta oraz Lizypa. W rzeźbie ciała bogów należało pokazywać jako idealne, a nie ziemskie. Dlatego gdy Praksyteles wyrzeźbił Afrodytę, wzorując się na ciele zmysłowej dziewczyny, został oskarżony o to, że piękno absolutne bogini chciał opisać ziemską, przemijającą powłoką. Tak jak nieśmiertelności nie można było wpisać w śmiertelność, tak piękna nie można było łączyć tylko z ciałem, ale także z dobrem, moralnością i rozumem. Gdzie zatem tkwi idea piękna świątyni greckiej i zdobiących ją rzeźb? Miał to wyjaśnić Arystoteles w jednej ze swoich ksiąg, ale niestety nigdy jej nie odnaleziono.
Audiobook O Pięknie. Mieszkańcy starożytnej Grecji sztukę określali mianem techno, czyli umiejętnością wiernego odtwarzania natury. Nie nadawali sztukom plastycznym szczególnego znaczenia. Architekci czy rzeźbiarze byli postrzegani jako rzemieślnicy, którzy tworzą poprzez naśladownictwo tego, co w Niebie (na co wskazywał Platon) albo tego, co na ziemi (na co z kolei wskazywał Arystoteles). Sztuki plastyczne nie były traktowane jako działalność intelektu. Prawdziwą i godną pochwały twórczość dostrzegali w twórczości poetów, filozofów i pisarzy. Zbudowanie świątyni według określonych zasad, ze względu na wysiłek fizyczny, było oceniane niżej niż stworzenie dzieła literackiego lub filozoficznego. Piękno w architekturze, rzeźbie, malarstwie miało być uchwycone za pomocą liczb i geometrii. Stąd odszukiwali je w harmonii poszczególnych elementów składowych, w ich proporcjach i w wiernym oddaniu niebiańskiego pierwowzoru. Ważne było naśladownictwo natury oraz umiejętności odwzorowania jej doskonałości. Dlatego Pitagorasa ceniono za zdefiniowanie złotego podziału odcinka. Złoty podział oznaczał, że stosunek długości krótszego odcinka do dłuższego równy jest stosunkowi dłuższego odcinka do całości. A więc piękno to matematyka i geometria wytyczone za pomocą linijki i cyrkla. Złoty podział stał się kluczem do odczytania harmonii ciała, tworzenia harmonii budowli i do poszukiwania kanonu piękna, czyli zbioru reguł, wyznaczających wzorzec piękna, na przykład proporcji ludzkiego ciała. Dla starożytnych Greków idea piękna doskonałego, pozwalająca odczytać boskie proporcje świata, ukryta była właśnie w podziale dokonanym przez Pitagorasa. Wznoszono budynki świątyń, w których stosunek wysokości do szerokości wyrażano w złotych proporcjach. Wzorce te również pomagały wyrzeźbić postaci bogów i ludzi tak, aby ich ciała osiągnęły idealne proporcje. Za moduł, czyli element, którego wymiar miał być pomocny w ustaleniu takiego kanonu, obierali sobie części ciała. W starożytnej Grecji była to głowa. Grecki rzeźbiarz Myron uważał, że jej wysokość musi mieścić się w ciele 6,5 razy (czyli dodane sześć i pół wysokości głowy daje nam idealny wzrost człowieka). Ale był też kanony opracowane przez Polikleta oraz Lizypa. W rzeźbie ciała bogów należało pokazywać jako idealne, a nie ziemskie. Dlatego gdy Praksyteles wyrzeźbił Afrodytę, wzorując się na ciele zmysłowej dziewczyny, został oskarżony o to, że piękno absolutne bogini chciał opisać ziemską, przemijającą powłoką. Tak jak nieśmiertelności nie można było wpisać w śmiertelność, tak piękna nie można było łączyć tylko z ciałem, ale także z dobrem, moralnością i rozumem. Gdzie zatem tkwi idea piękna świątyni greckiej i zdobiących ją rzeźb? Miał to wyjaśnić Arystoteles w jednej ze swoich ksiąg, ale niestety nigdy jej nie odnaleziono.
Zdjęcie przedstawia kulę ziemską widzianą z kosmosu. Na czarnym tle znajduje się różnokolorowa kula, na której widać Afrykę i fragment Europy. Europa jest w części wschodniej zasłonięta białymi chmurami.
Kula ziemska
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Pitagorejczycy (uczniowie Pitagorasa oraz wyznawcy jego poglądów) udowodnili doświadczalnie i matematycznie, że nasza planeta jest kulista, co przesądzało o jej doskonałości i pięknie. Również na niej panują relacje, które zamykają się w podstawowych proporcjach matematycznych, takich jak te wyrażone w słynnym twierdzeniu przypisanym Pitagorasowi. Jak również we wcześniejszym twierdzeniu, które przypisujemy dziś Talesowi. Odkrywanie tychże relacji nie tylko pozwala zrozumieć nasz świat, ale i odkryć jego porządek, a więc piękno.
Harmonia - to zgodność, wzajemne dopełnianie się, właściwe proporcje. Harmonia dotyczy wielu dziedzin wiedzy, m.in.: muzyki, matematyki, etyki, sztuk plastycznych.
R1HsA78twTKLD1
Ludzkie ucho również spełnia regułę doskonałych proporcji. Na zdjęciu ucho dorosłej osoby, obok wykreślona spirala, która świetnie wpisuje się w proporcje ucha.
Ludzkie ucho spełnia również regułę doskonałych proporcji
Źródło: printerest.com, licencja: CC BY 3.0.
Na ilustracjach obok oraz poniżej można dostrzec doskonałą kompozycję ucha oraz wnętrza kwiatu, które spełniają regułę złotej proporcji. Rozwój tej reguły zawdzięczamy starożytnym Pitagorejczykom. Podział ten obserwujemy zarówno w dziełach ludzkich (np. budowie piramid), jak i w naturze (konstrukcji liści i ich uszeregowaniu na łodydze, budowie ślimaczej muszli itd.), także w ciele dorosłego człowieka, uważanym za doskonałe.
RFQr4X4exqApU
Zdjęcie przedstawia powierzchnię kwiatu słonecznika, na podstawie której można podziwiać wspaniałą harmonię w naturze. Ziarna dopiero dojrzewają, rosną regularnie rozmieszczone, zgodnie ze spiralą, mającą zakończenie w środku okrągłej tarczy, od najmniejszych w środku, do większych, prawie dojrzałych na obrzeżach.
Zdjęcie przedstawia dziewczynkę stojącą na brzegu morza i patrzącą na tęczę. To chyba ciepłe popołudnie po deszczu. Morze niesie fale, a w mokrym piachu odbija się tęcza i postać dziewczynki w krótkich spodenkach, z rozwianymi włosami .
Tęcza zachwyca niemal każdego, fot.: Ben Mack
Źródło: pexels.com, licencja: CC BY 3.0.
Współcześnie estetyka już nie tworzy Wielkich Teorii Piękna, jednak nadal analizuje pojęcia: piękno, kicz, brzydota.
Zajmuje się też badaniem wpływu i znaczenia naturalnego środowiska na przeżywanie przez człowieka piękna świata przyrody.
Wciąż na nowo rozpatruje się pytania: w jaki sposób oceniać dzieło artysty? Co jest, a co nie jest piękne? Czy piękno jest niezmienne, czy niezmienne są nasze poglądy na piękno?
Estetyk to badacz lub filozof, poświęcający swoją uwagę zagadnieniom estetyki. Estetą jest osoba wrażliwa na piękno, która chętnie otacza się pięknem i je przeżywa. Oczywiście nie ma konieczności, aby estetyk był równocześnie estetą i odwrotnie.
RAslxsu0Y1SpF1
Zdjęcie przedstawia młodego mężczyznę w brązowej kurtce i białej koszuli. W prawej ręce trzyma bukiet bladoróżowych róż. Rękę z kwiatami zbliżył do twarzy, jakby za chwilę miał je powąchać. Ma krótkie, czarne włosy, zaczesane do góry. W tle jasno oświetlony budynek z dużymi oknami.
Mężczyzna z kwiatami
Źródło: Good Free Photos, domena publiczna.
Piękno jest wartością, o której można i trzeba dyskutować. To, co „mi się podoba” nie musi być piękne dla kogoś innego. Dlatego własne upodobania nie powinny wpływać na osąd prawdziwego estetyka, tak jak przekonania religijne czy społeczne nie wpływają na wyniki badań naukowca.
A Ty jak myślisz? Czy fotografia przedstawiająca zachód słońca jest piękna?
Polecenie 2
R1PQ4VS25JKAQ
Opowiedz o swoich wrażeniach dotyczących fotografii zachodu słońca, znajdującej się poniżej. Zainspiruj się zdjęciem i namaluj, zrób fotomontaż, fotokolaż lub grafikę komputerową. Nadaj tytuł swojej pracy i wpisz w polu poniżej
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2
RK61GXJN34D9E
Zapoznaj się z opisem zachodu słońca z fotografii poniżej i opisz swoje wrażenia w polu poniżej.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
ROPzFdyZHrbSe
Ilustracja przedstawia zachód słońca na łonie natury. Widać tylko niebo, chmury, słońce i ostre cienie traw lub drzew. Jasny okrąg słońca znajduje się na środku fotografii. Na niebie wąskie, długie chmury układają się poziomo do ziemi. Trzy z nich przechodzą przez słońce, tworząc na nim ciemniejsze smugi. Chmury znajdujące się na samej górze fotografii, nad słońcem są podświetlone i żółte, ale im bliżej ziemi, stają się szare, a nawet czarne. Dół fotografii jest czarny, gdyż nie dochodzą już tu promienie słońca, na tle czerwonego nieba odznaczają się tylko ostre trawy. U góry zdjęcia niebo ma kolor ciemnopomarańczowy, który niżej przechodzi w czerwony i ciemnoczerwony.
Na ilustracji poniżej znajdują się fotografie kropli deszczu. ProporcjeproporcjeProporcje między nimi nie są stałe. Zmieniają się zarówno wielkości kropel, jak i odległości między nimi.
R13ZTPHK9DL38
Zdjęcie tworzy pięć prostokątnych fotografii o różnej wielkości. Cztery z nich przedstawiają krople deszczu na szybie, jedna przedstawia krople deszczu na liściu. Krople na trzech górnych fotografiach są okrągłe, różnią się tylko wielkością. Natomiast krople na dwóch dolnych fotografiach mają nieregularny kształt, łączą się w smugi wody, spływające w dół szyby.
Fotografie deszczu na szybach i liściu
Źródło: zbiory prywatne, domena publiczna.
Przyzwyczajamy się do pewnych proporcjiproporcjeproporcji: na przykład, że dom jest większy od człowieka, a kwiaty są mniejsze od drzew.
R1KFTCN2PRVAM
Ilustracja przedstawia dwie fotografie, które mają na celu pokazanie proporcji między drzewami a kwiatami. Duże zdjęcie przedstawia dziewczynę leżącą na trawie w parku. Otaczają ją wysokie drzewa. W prawym dolnym rogu tego zdjęcia znajduje się drugie, na którym rosną maki. Kwiaty są za duże w stosunku do parkowych drzew. Maki są za duże w stosunku do widoku parku i dziewczyny.
Drzewa i maki
Źródło: Adobe Spark [czytaj: adobi spaark], licencja: CC BY 3.0.
Proporcje to wzajemny stosunek dwóch lub więcej wielkości.
Dostrzegamy również, że proporcjeproporcjeproporcje mogą ulegać zmianom, co może powodować różne konsekwencje. Na przykład deszcz może padać wielkimi lub małymi kroplami. Z powodu zmiany wielkości kropel, zmianie ulega również siła, z jaką padają. Rodzaj podłoża również będzie miał znaczenie, w zależności od jego rodzaju, efekt deszczu będzie różny.
Gdy przypomnimy sobie, jak wygląda trawa po mżawce, a jak po ulewnym deszczu - te efekty można powiązać z zachodzącymi zmianami, m.in.: właśnie między proporcjami.
Świat jest pełen relacji zachodzących pomiędzy wytworami człowieka, jak również dziełami natury.
R1MQ4SgXfuH67
Ilustracja przedstawia dwie fotografie zestawione poziomo obok siebie, na których znajduje się pejzaż morski. Zdjęcia są zróżnicowane pod względem proporcji między niebem, morzem i plażą. Na fotografii z lewej strony zdecydowaną większą część kadru zajmuje niebo z kłębiastymi chmurami. Plaża i fale morskie stanowią 1/5 kadru. Na fotografii z prawej 3/4 kadru zajmuje plaża. W oddali widać błękitne niebo z wąskim paskiem kłębiących się granatowo‑białych fal.
Niebo, morze, piasek; fot.: krata
Źródło: zbiory prywatne, domena publiczna.
Obserwując dowolny obiekt uczymy się dostrzegać zarówno jego proporcjeproporcjeproporcje, jak i proporcjeproporcjeproporcje pomiędzy nim, a jego otoczeniem. Na przykład proporcjeproporcjeproporcje między niebem a ziemią i falami wody, pokazane na ilustracjach powyżej. Pamięć o tych proporcjach odsyła nas do rzeczywistych, znanych nam zjawisk i widoków.
Polecenie 3
R25QKX6U9ANBQ
Wykonaj dwa zdjęcia wybranego fragmentu otoczenia - na dwa różne sposoby. Pokaż, że wielkości, odległości, proporcje pomiędzy elementami otoczenia, które są na fotografii - zmieniły się. Zatytułuj swoje prace i wpisz w polu poniżej.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
Podczas wykonywania zdjęcia zmieniaj położenie telefonu/aparatu fotograficznego: jego kąt nachylenia i odległość od fotografowanych - tych samych obiektów.
Polecenie 3
R1AS37MFC79SM
Opisz swoje najbliższe otoczenie, np.: salę lekcyjną, pokój, w którym mieszkasz czy miejsce na zewnątrz budynku, do którego chętnie chodzisz. Postaraj się uwzględnić w opisie proporcje: co jest większe i od czego, co zajmuje więcej miejsca. Swój opis wpisz w polu poniżej.
Źródło: ORE, licencja: CC BY 3.0.
R5MEa0WIWwyfI1
Ilustracja przedstawia fragment obrazu Claude'a Moneta [czytaj: kloda mone] pt. „Impresja, wschód słońca”. Centrum obrazu zajmuje łódź rybacka z dwoma pasażerami, jeden stoi z wiosłem, drugi siedzi. Obraz namalowano grubymi pociągnięciami pędzla, nie widać nieba, szczegółów łodzi i postaci, tylko wszechogarniającą wodę.
Claude Monet [czytaj: klod mone] „Impresja, wschód słońca” 1872 r., Musée Marmottan Monet [czytaj: mjuze mormotą mone], Paryż, Francja
Źródło: wikiemdia.org,, domena publiczna.
Artysta decyduje o proporcjach w swoim dziele, czyli o relacjach poszczególnych jego części i współgraniu całości. Na ilustracji powyżej, przedstawiającej fragment obrazu „Impresja, wschód słońca” Claude'a Monet'aClaude MonetClaude'a Monet'a, na wodzie znajduje się niewielka łódź z dwiema postaciami. Artysta namalował ją kilkoma pociągnięciami pędzla, płaską, niemal jednolitą plamą barwną - mimo to wiemy, co jest namalowane: łódź, dwie postaci, woda.
To właśnie proporcje decydują, że rozpoznajemy namalowane obiekty mimo rezygnacji malarza ze szczegółowego oddania kształtów i zastosowanej impresjonistycznej techniki malarskiej (sposób malowania przez impresjonistów polega na szybkim, szkicowym nakładaniu farby, sprawiającym wrażenie niedbałości o oddanie szczegółów postaci, łodzi, wody).
Claude Monet
czytaj: klod mone
Czy proporcje są ważne?
R1eEUdXv1Kx121
Ilustracja przedstawia krzesło powiększone do gigantycznych rozmiarów, stojące na ulicy. Jest to rzeźba plenerowa. Krzesło jest drewniane, białe, z oparciem, jest to krzesło składane.
Tadeusz Kantor, „Krzesło"
Źródło: online-skills, domena publiczna.
Proporcje są ważne. Wyobraźmy sobie, co by było, gdyby na przykład krzesło było większe od człowieka. Albo trawa wysoka jak drzewa?
Takie krzesło traci swoją użyteczność, chociaż w dalszym ciągu jest dobrze znanym nam kształtem.
Zmiana proporcji może spowodować, że dany obiekt może pełnić inną rolę, na przykład może stać się rzeźbą, jak na fotografii obok, przedstawiającej dzieło Tadeusza Kantora.
Pod koniec XIX wieku pojawiła się sztuka nazywana Art Brut, która zaprzeczyła powszechnemu pojmowaniu piękna w sztuce rezygnując m.in.: z proporcjiproporcjeproporcji. W 1978 roku Jean DubuffetJean DubuffetJean Dubuffet , główny przedstawiciel nurtu namalował serię trzech obrazów pod wspólnym tytułem „Mnemotechnika”. Termin ten oznacza sposoby i techniki szybkiego zapamiętywania. Artysta złamał wszelkie zasady kompozycyjne – zrezygnował z symetrii, rytmu i równowagi. Obraz przypomina próbę zapisu stanu podświadomości człowieka podczas procesu zapamiętywania – stąd wrażenie chaosu, dezorganizacji i przeładowania elementów.
Jean Dubuffet
czytaj: żą dibfe
RN7tL72ko829K
Ilustracja przedstawia obraz „Mnemotechnika I”, którego autorem jest Jean Dubuffet [czytaj: żą dibfe]. Obraz ukazuje twarze i sylwetki różnych postaci. Obraz jest wielokolorowy.
Jean Dubuffet [czytaj: żą dibfe] "Mnemotechnika I" 1978 r., Ludwig Museum, Budapeszt, Węgry
Źródło: paceprints.com, licencja: CC BY 3.0.
RfR8HOVx7Sgse
Ilustracja przedstawia obraz „Mnemotechnika II”, autorstwa Jean Dubuffet [czytaj: żą dibfe]. Obraz ukazuje twarze i sylwetki różnych postaci. Obraz jest wielokolorowy.
Jean Dubuffet [czytaj: żą dibfe] Mnemotechnika II 1978 r., Hammer Museum, Los Angeles [czytaj: hamer mjuze los andżeles], Stany Zjednoczone
Źródło: paceprints.com, licencja: CC BY 3.0.
R13viz1jQrt8G
Ilustracja przedstawia obraz „Mnemotechnika III”, autorstwa Jean Dubuffet. Obraz ukazuje twarze i sylwetki różnych postaci. Obraz jest wielokolorowy.
Jean Dubuffet; [czytaj: żą dibfe] Mnemotechnika III 1978 r., Museum of Modern Art [czytaj: mjuze of modern art], Londyn, Anglia
Źródło: paceprints.com, licencja: CC BY 3.0.
Twórcy Art Brut nie należeli do artystów wykształconych w uczelniach artystycznych. Estetyka ich prac była wolna od presji trendów, często odnosiła się wyłącznie do przeżyć twórców. Ich twórczość cechuje duży ładunek ekspresji, surowość, a zarazem oryginalność techniki. Stuka Art Brut to wyrażająca wewnętrzne rozterki, często będąca jedyną formą kontaktu ze światem zewnętrznym.
Okazuje się, że twórca może stworzyć dzieło ze wszystkiego. Wyzwanie dotyczące każdego z nas, by dbać o środowisko naturalne, nurtuje także artystów. Sztuka współczesna, poruszając najbardziej aktualne zagadnienia i problemy, proponuje swoje rozwiązania i prowokuje odbiorców do dyskusji. Twórcy operują tak samo pojęciem brzydoty, jak piękna, angażując się w sprawy bardzo ważne dla społeczeństwa. Dlatego w muzeach i galeriach sztuki są prezentowane dzieła, które mogą wydawać się brzydkie, nieestetyczne.
Zwróć uwagę, że dzieło znajdujące się na ilustracji poniżej składa się - między innymi - ze sterty śmieci. Artyści swoją pracą chcą zwrócić uwagę na problem związany z ogromną ilością śmieci, które produkujemy.
R17165Z2H3T88
Ilustracja interaktywna przedstawia instalację artystyczną, na której znajduje się we wnętrzu sterta kolorowych śmieci. Za nią, na oświetlonej ścianie jest cień dwóch siedzących sylwetek, opartych o siebie plecami: jedna z nich trzyma w ręku kieliszek. Pole światła na ścianie jest zakończone półokręgiem w połowie wysokości ściany. Na ilustracji znajduje się punkt 1: Duet artystyczny młodych angielskich artystów tworzy zaskakującą, silną w swoim wyrazie artystycznym sztukę. Materiałem do stworzenia instalacji przestrzennej są gromadzone przez artystów śmieci. Z pozoru niedbale, chaotycznie usypane w stertę, po odpowiednim podświetleniu zyskują nową wartość. Cień, który staje się elementem rzeźbiarskim, przypomina sylwetki ludzkie. Kontrowersyjna praca budzi w odbiorcy niepokój i skłania do myślenia.
Ilustracja interaktywna przedstawia instalację artystyczną, na której znajduje się we wnętrzu sterta kolorowych śmieci. Za nią, na oświetlonej ścianie jest cień dwóch siedzących sylwetek, opartych o siebie plecami: jedna z nich trzyma w ręku kieliszek. Pole światła na ścianie jest zakończone półokręgiem w połowie wysokości ściany. Na ilustracji znajduje się punkt 1: Duet artystyczny młodych angielskich artystów tworzy zaskakującą, silną w swoim wyrazie artystycznym sztukę. Materiałem do stworzenia instalacji przestrzennej są gromadzone przez artystów śmieci. Z pozoru niedbale, chaotycznie usypane w stertę, po odpowiednim podświetleniu zyskują nową wartość. Cień, który staje się elementem rzeźbiarskim, przypomina sylwetki ludzkie. Kontrowersyjna praca budzi w odbiorcy niepokój i skłania do myślenia.
Tim Noble & Sue Webster, Dirty White Trash [czytaj: tim nobl, su łebster, derty wajt trasz], „Brudne Białe Śmieci (z mewami)", 1998 r.
Źródło: licencja: CC BY 4.0.
Ciekawostka
Aby stworzyć tę pracę, artyści zbierali swoje śmieci przez sześć miesięcy.
Artyści coraz śmielej eksperymentują z różnorodnymi materiałami, które wykorzystują w swoich pracach. Projektanci nie ograniczają się do tradycyjnych tworzyw, ale cały czas poszukują nowych, kreatywnych rozwiązań, używając np.: surowców wtórnych.
ROJ7JZMKUPN8E
Ilustracja interaktywna przedstawia tzw. wykładzinę Interface. Wykładzina podzielona jest na trzy części. Pierwsza z nich przedstawia powiązane liny, druga niebieską fakturę, trzecia fale na morzu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Harmonia z naturą, ekologiczność i idea ponownego wykorzystania materiałów przemysłowych jest szczególnie ważna dla firmy Interface, która zajmuje się wytwarzaniem dywanów ze starych sieci rybackich. Sieci są wyławiane z mórz, ukryte w sieciach włókno na sieci rybackie poddawane jest obróbce, przetwarzane, a następnie tkane. Firma odkupuje zużyty materiał, m.in. od ubogich mieszkańców Filipin i Kamerunu, zapewniając im źródło utrzymania, wspierając lokalną społeczność.
Ilustracja interaktywna przedstawia tzw. wykładzinę Interface. Wykładzina podzielona jest na trzy części. Pierwsza z nich przedstawia powiązane liny, druga niebieską fakturę, trzecia fale na morzu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Harmonia z naturą, ekologiczność i idea ponownego wykorzystania materiałów przemysłowych jest szczególnie ważna dla firmy Interface, która zajmuje się wytwarzaniem dywanów ze starych sieci rybackich. Sieci są wyławiane z mórz, ukryte w sieciach włókno na sieci rybackie poddawane jest obróbce, przetwarzane, a następnie tkane. Firma odkupuje zużyty materiał, m.in. od ubogich mieszkańców Filipin i Kamerunu, zapewniając im źródło utrzymania, wspierając lokalną społeczność.
Wykładzina Interface [czytaj: interfejs]
Źródło: greenheartarchitects.wordpress.com [czytaj: grinhartarkitekts łerdpres kom], licencja: CC BY 3.0.
Recykling
RecyklingrecyclingRecykling [czytaj: risajklin] i upcycling [czytaj: apsajklin] polega na ponownym wykorzystaniu zużytego materiału. RecyklingrecyclingRecykling to inaczej odzysk surowca. Powstają produkty, których jakość jest niższa, niż pierwotny produkt.
recycling
czytaj: risajklin
Upcycling
UpcyclingupcyklingUpcycling to przetwarzanie zużytych bądź niepotrzebnych przedmiotów w produkty o wyższej jakości. Ten rodzaj działania zyskuje coraz większą popularność. Zapobiegając marnowaniu się materiałów, które jeszcze mają w sobie potencjał, tworzone są na przykład:
meble z palet drewnianych;
sukienki i płaszcze z butelek;
kanapy ze starych lodówek;
witraże z potłuczonego szkła;
lampy ze starych czasopism;
i wiele, wiele innych!
upcykling
czytaj: apsajklin
RUqh6K8834DXg
Ilustracja interaktywna przedstawia dom zbudowany ze srebrnej rury. Od frontu został wykorzystany drewniany blat. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Na zdjęciu widoczne jest wykorzystanie upcyklingu w budownictwie. Dom został zbudowany z kawałków rur.
Ilustracja interaktywna przedstawia dom zbudowany ze srebrnej rury. Od frontu został wykorzystany drewniany blat. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Na zdjęciu widoczne jest wykorzystanie upcyklingu w budownictwie. Dom został zbudowany z kawałków rur.
Dom z kawałków rur
Źródło: wikimedia.org, licencja: CC BY 2.0.
Idea upcyclinguupcyklingupcyclingu polega na zmniejszeniu produkcji nowych przedmiotów, a wykorzystaniu już istniejących. Takie działanie wywiera pozytywny wpływ na ograniczeniu zanieczyszczeń powietrza, wody i ziemi. Dba o zrównoważony rozwój, zachowanie właściwych proporcji między naturą i kulturą.
Większość prac bazujących na upcyclinguupcyklingupcyclingu nie znajduje miejsca w muzeum, ale w domach zwykłych ludzi. Odnowione, przerobione w intrygujący sposób materiały stanowią coraz popularniejszą odmianę sztuki użytkowej.
Ćwiczenie 1
RN54KKS8ZQSV7
Ławka zbudowana z plastikowych butelek
Ławka zbudowana z plastikowych butelek
Karolina Urbańska, Ławka z plastikowych butelek
Źródło: online-skills, dostępny w internecie: https://www.joiadecasa.com.br/oito-bancos-feitos-a-partir-de-materiais-descartados/ [dostęp 6.06.2024], licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1
R1C9845M2XAFS
Zaznacz, przy produkcji którego z przedmiotów został zastosowany upcycling [czytaj: apsajklin].
Ilustracja przedstawia zamykany schowek pleciony z gazet, wykonany przez Magdalenę Godawę. Schowek został utkany z gazet i czasopism zabezpieczonych wodoodpornym lakierem. Splot nie różni się od plecionych koszy z wikliny, w środku wykończony jest materiałem tekstylnym.
Magdalena Godawa, Schowek pleciony z gazet
Źródło: printerest.com, licencja: CC BY 3.0.
Ciekawym przykładem rozwijających się trendów ekologicznych są miejsca, gdzie każdy może podzielić się swoimi pomysłami nadania drugiego życia zużytym materiałom.
Ekologiczni designerzy inspirują się tworzywami, którym można nadać drugie życie i nową wartość.
Na ilustracji obok znajduje się przykład wykorzystania starych gazet. Schowek jest pleciony z gazet i zabezpieczony wodoodpornym lakierem. Artystka w swoich przedmiotach poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy można żyć nowocześnie pozostając w zgodzie z naturą. A Ty, jak szadzisz?
reduce, reuse, recykle
czytaj: redjus, rijus, risajkl
Ćwiczenie 2
RvxGO7PghFO3n
Przeciągając podane elementy z prawej kolumny do lewej przyporządkuj definicje do podanych określeń. Upcycling Możliwe odpowiedzi: 1. Przetwarzanie odpadów, w wyniku którego powstaje materiał wyższej jakości niż wykorzystywany do jego produkcji surowiec. 2. Sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku. 3. Wykorzystanie odpadów technologicznych i surowców wtórnych w przemyśle. Recycling Możliwe odpowiedzi: 1. Przetwarzanie odpadów, w wyniku którego powstaje materiał wyższej jakości niż wykorzystywany do jego produkcji surowiec. 2. Sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku. 3. Wykorzystanie odpadów technologicznych i surowców wtórnych w przemyśle. Wzornictwo Możliwe odpowiedzi: 1. Przetwarzanie odpadów, w wyniku którego powstaje materiał wyższej jakości niż wykorzystywany do jego produkcji surowiec. 2. Sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku. 3. Wykorzystanie odpadów technologicznych i surowców wtórnych w przemyśle.
Przeciągając podane elementy z prawej kolumny do lewej przyporządkuj definicje do podanych określeń. Upcycling Możliwe odpowiedzi: 1. Przetwarzanie odpadów, w wyniku którego powstaje materiał wyższej jakości niż wykorzystywany do jego produkcji surowiec. 2. Sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku. 3. Wykorzystanie odpadów technologicznych i surowców wtórnych w przemyśle. Recycling Możliwe odpowiedzi: 1. Przetwarzanie odpadów, w wyniku którego powstaje materiał wyższej jakości niż wykorzystywany do jego produkcji surowiec. 2. Sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku. 3. Wykorzystanie odpadów technologicznych i surowców wtórnych w przemyśle. Wzornictwo Możliwe odpowiedzi: 1. Przetwarzanie odpadów, w wyniku którego powstaje materiał wyższej jakości niż wykorzystywany do jego produkcji surowiec. 2. Sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku. 3. Wykorzystanie odpadów technologicznych i surowców wtórnych w przemyśle.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
Zwróć uwagę, że jedno z określeń odnosi się do projektowania, a dwa określenia - odnoszą się do tworzenia z odpadów. O różnicach między nimi możesz przeczytać w podrozdziale „Recycling i Upcycling”.
recycling [czytaj: risajklin] - wykorzystanie odpadów technologicznych i surowców wtórnych w przemyśle; upcycling [czytaj: apsajklin] - przetwarzanie odpadów, w wyniku którego powstaje materiał wyższej jakości niż wykorzystywany do jego produkcji surowiec; wzornictwo - sztuka projektowania przedmiotów codziennego użytku;
Twórz tradycyjnie!
RGDhqMnFgRkOc
Zdjęcie przedstawia przybory plastyczne; z prawej strony w dużym zbliżeniu znajdują się kredki ułożone obok siebie, od zimnych do gorących kolorów. Po drugiej stronie - rozłożony komplet farb akwarelowych i a nad nim dwie ręce. Jedna wskazuje palcem farby, druga nabiera je pędzelkiem. Z brzegu wychyla się kilka pędzli w kubku. Na górnej krawędzi zdjęcia zostały dodane spływające do dołu farby, częściowo zasłaniające obraz.
Materiały i przybory plastyczne
Źródło: wikipedia.pl, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 4
RErQG8v55NhQt1
Zdjęcie przedstawia stertę starych gazet. Gazety są świetnym materiałem do wykorzystania w działaniach plastycznego.
Stare gazety - materiał do upcycling[
Źródło: flickr [czytaj: flike], licencja: CC BY 3.0.
(czytaj: dizajn) współczesne określenie na projektowanie przedmiotów użytkowych
geometryzacja
geometryzacja
przekształcenie, polegające na upodobnieniu kształtów i form do figur i brył geometrycznych
kanon
kanon
reguła, wzorzec, zasada kompozycyjna służąca artystom do stworzenia kompozycji dzieła, kanon łączył się z nauką o proporcjach i poszukiwaniem ideału estetycznego opartego na przeświadczeniu, że piękno zależy od matematycznego stosunku części do całości; w sztuce greckiej kanon stworzył Poliklet, a w rzymskiej Witruwiusz; Poliklet opisał proces tworzenia proporcjonalnego dzieła w niezachowanej księdze pt.: Kanon
proporcje
proporcje
w sztuce: zależność między elementami a całością dzieła określana liczbowo, współgranie poszczególnych części w całości
recycling
recycling
wykorzystanie odpadów technologicznych i surowców wtórnych, przede wszystkim w przemyśle
skala
skala
ustalony stosunek zmniejszania się lub zwiększania rysunku, mapy, modelu w porównaniu z rozmiarami przedmiotu rzeczywistego
trójwymiarowy
trójwymiarowy
mający trzy wymiary: długość, szerokość i wysokość
upcycling
upcycling
przetwarzanie odpadów, w wyniku którego powstaje materiał wyższej jakości niż wykorzystywany do jego produkcji surowiec
wzornictwo
wzornictwo
projektowanie wzorów wyrobów przeznaczonych do masowej produkcji
wzornictwo przemysłowe
wzornictwo przemysłowe
projektowanie wzorów wyrobów przeznaczonych do masowej produkcji, którego celem jest rozwijanie kultury materialnej społeczeństwa przez podnoszenie estetyki wytwarzanych przemysłowo przedmiotów codziennego użytku
zasada 3R
zasada 3R
reduce, reuse, recyclereduce, reuse, recyklereduce, reuse, recycle z ang., „ogranicz, użyj ponownie, oddaj do odzysku”, zasada promuje zdrowy dla środowiska styl życia i traktowania odpadów; spolszczone: zasada 3U: unikaj kupowania zbędnych rzeczy, użyj powtórnie, utylizuj
złoty podział
złoty podział
podział na dwie nierówne części, gdy całość tak się ma do większej części jak większa część - do mniejszej
![Ilustracja przedstawia fragment obrazu Claude'a Moneta [czytaj: kloda mone] pt. „Impresja, wschód słońca”. Centrum obrazu zajmuje łódź rybacka z dwoma pasażerami, jeden stoi z wiosłem, drugi siedzi. Obraz namalowano grubymi pociągnięciami pędzla, nie widać nieba, szczegółów łodzi i postaci, tylko wszechogarniającą wodę.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/R5MEa0WIWwyfI/1732001778/1WwplYHlCD9Jui1fwjuHqZwYv0mUfmu4.jpg)
![Ilustracja przedstawia obraz „Mnemotechnika I”, którego autorem jest Jean Dubuffet [czytaj: żą dibfe]. Obraz ukazuje twarze i sylwetki różnych postaci. Obraz jest wielokolorowy.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RN7tL72ko829K/1732001780/17QWd2dMYCMYYHvCXZ1fh8bfg8pirOLI.jpg)
![Ilustracja przedstawia obraz „Mnemotechnika II”, autorstwa Jean Dubuffet [czytaj: żą dibfe]. Obraz ukazuje twarze i sylwetki różnych postaci. Obraz jest wielokolorowy.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RfR8HOVx7Sgse/1732001780/1sqVG3AuY1rJ5OFzQn7Y4ItpTuoPVn8w.jpg)
