R64ZS1gd9wSGw

Ilustracja jest fotomontażem ośmiu fotografii przedstawiających różnorodne dzieła rzemiosła artystycznego, np.: naczynia ceramiczne, tkaniny, biżuteria, drobne figurki. Niektóre fotografie przedstawiają przedmioty podczas ich tworzenia. Znajdują się na nich ręce podczas wykonywania wyplatania kosza z wikliny oraz malowania szkatułki.

Spis treści:

1. Kilka słów o sztuce użytkowej

2. O kilku rodzajach rzemiosła artystycznego: złotnictwie, jubilerstwie, snycerstwie i medalierstwie

3. Przykłady dzieł rzemiosła artystycznego

4. Już wiesz

5. Potrafisz

6. Słownik

Kilka słów o sztuce użytkowej

Któż z nas nie lubi pięknych przedmiotów?  
Sztuka użytkowa to dziedzina zajmująca się projektowaniem i wykonaniem przedmiotów codziennego użytku o walorach artystycznych, na przykład mebli o wyszukanej formie, naczyń, ozdób i wiele innych.
Przedmioty te mogą być wykonywane ręcznie przez artystów lub rzemieślników wysokiej klasy, lub produkowane w fabrykach w tysiącach egzemplarzy, według projektu artysty.

Te pierwsze, wykonywane zazwyczaj w pracowniach i warsztatach rzemieślniczych noszą nazwę rzemiosła artystycznegorzemiosło artystycznerzemiosła artystycznego i o nich będzie mowa w tym materiale.

wróć do spisu treści

O kilku rodzajach rzemiosła artystycznego: złotnictwie, jubilerstwie, snycerstwie i medalierstwie

Złotnictwo

R3G575umalDBk1

Fotografia przedstawia złotą bransoletę w kształcie węża, używaną w starożytności, zwaną armillą.

Już w starożytności dbano o piękno przedmiotów, które służyły człowiekowi.  Jednym z najstarszych rzemiosł jest złotnictwozłotnictwozłotnictwo, dziś zwane jubilerstwem. Złotnicy wytwarzali luksusowe przedmioty codziennego użytku wazony, ozdoby, biżuterię. Niektóre z nich służyły kultowi religijnemu np. świeczniki, lampki oliwne.  
Zwróć uwagę, że przedmioty oprócz funkcji użytkowej, czyli na przykład jako naczynie do picia - pełniły również funkcję dekoracyjną, jak naczynie na ilustracji poniżej.

Jubilerstwo

JubilerstwojubilerstwoJubilerstwo to rodzaj złotnictwa. Zajmuje się wyrobem biżuterii i przedmiotów ozdobnych z metali szlachetnych i drogich kamieni. Oglądając witryny sklepowe z biżuterią, możemy dostrzec wiele interesujących wyrobów sztuki jubilerskiej. 
Może wśród nich dostrzeżesz bransoletę inspirowaną starożytną bransoletą z ilustracji znajdującej się obok?

Współczesna biżuteria wykonana jest z wielu surowców i różnymi technikami. Na ilustracjach poniżej jest kilka przykładów ozdób wykonanych z materiałów, takich jak: tkanina, metal, perły, szklane koraliki, plastik.

R1JKalcxMEHG0

Ilustracja przedstawia zdjęcie ręcznie wykonanej biżuterii frywolitkowej (naszyjnik i kolczyki), rodzaj koronki artystycznej. Naszyjnik i kolczyki leżą na białej tkaninie. Do jej wykonania wykorzystano białą koronkę, którą połączono z czerwonymi, przeźroczystymi kamieniami ozdobnymi. Naszyjnik składa się z koronkowych kwiatków układających się w falowany okrąg. Między kwiatkami znajdują się drobne, czerwone koraliki. Do, co drugiej, fali kwiatków przyczepiono podłużne, czerwone, szklane korale. Na środku leżą dwa kolczyki w kształcie kwiatków, w środku każdego znajduje się okrągły, czerwony koralik, płatki kwiatków również ozdobione są mniejszymi, czerwonymi koralikami.

RB2YrttV78RFP

Kolorowe zdjęcie przedstawia cztery rzędy ręcznie robionych bransoletek, wykonanych z różnokolorowej włóczki, sznurka, rzemyków i nitek. Ozdobiono je kamieniami szlachetnymi, koralikami o różnych kształtach i kolorach.

R1HlMnUVmXDXP

Ilustracja przedstawia zdjęcie wykonane z góry pięciu różnym wytworom biżuteryjnym wykonanym z pereł. Są to: naszyjnik z jedną perłą, złota bransoletka z sześcioma perłami umieszczonymi w jednakowej odległości od siebie, wisior z jasnej perły, kolczyki z ciemnych pereł.

R11IsnOtNnGSj

Fotografia przedstawia ręcznie wykonane kolczyki, zdobione koralikami. Składa się z małych koralików w kolorach pomarańczowym, perłowym i złotym, nawleczonych na złoty drucik, na końcu kolczyka znajduje się duży, czarny koralik ze złotymi zdobieniami.

Snycerstwo

A to przykład efektu pracy snycerskiejsnycerstwosnycerskiej - misternie rzeźbione płyciny wielkich drewnianych drzwi wejściowych.

R1EMMV9i3WSum

Zdjęcie przedstawia fragment dekoracji snycerskiej drewnianych drzwi kościelnych. Podzielone są na kwadraty, w środku których zostały wykonane dekoracyjne płaskorzeźby z motywem roślinnym.

Rbpek13EKYLjF

Ilustracja przedstawia obraz pt. „Pracownia snycerza”, na którym nieznany autor przedstawił XV‑wieczną scenę pracujących osób podczas rzeźbienia w drewnie.

Ciekawostka

R1AidvarcaRdS1

Lalka wykonana z kości słoniowej. Widoczne łączenia na zgięciach ramion, przedramion, bioder i kolan. Figurka z uwypuklonymi biodrami i brzuchem. Zaznaczone rysy anatomiczne twarzy.

Oto lalka licząca ponad tysiąc osiemset lat. Pochodzi ze starożytnego Rzymu, z II w. n.e.

Rzymskie dzieci także korzystały z technicznych umiejętności rzemieślników.

Lalkę wykonano z barwionej kości słoniowej, jej ręce zginają się w łokciach, a nogi w kolanach.

Snycerz to rzemieślnik lub artysta tworzący w drewnie: figury, meble, elementy zdobiące drzwi, ganki, drobne przedmioty ozdabiane wyrzeźbionymi w nich ornamentami.

W średniowieczu rzemieślnicy zrzeszeni w cechachcechcechach wykonywali przedmioty ręcznie w warsztatach.

W czasach nowożytnych warsztaty zaczęły się przekształcać w manufakturymanufakturamanufaktury.
Na ilustracji poniżej została przedstawiona pracownia snycerskasnycerstwosnycerska.

Medalierstwo

R9syrwqaeLYkZ1

Ilustracja przedstawia medalion Józefa Gosławskiego pt.: „Medal z Ludwikiem Zamenhofem”. Na ilustracji widoczny jest medal z podobizną Ludwika Zamenhofa. Medal jest okrągły i brązowy. Obok podobizny Ludwika Zamenhofa wypisane są jego imię, nazwisko oraz data urodzin i śmierci .

Szczególnym rodzajem drobnych form rzeźbiarskich są medale.

Medalierstwo to dziedzina, która łączy rzemiosło artystyczne i sztuki plastyczne. Zajmuje się wykonywaniem medali i monet.

Na ilustracji obok znajduje się przykład medalu.
Zwróć uwagę, że kompozycja tego medalu jest symetryczna i statyczna oraz składa się z elementu figuralnego oraz liternictwa.

Ćwiczenie 3

Rrikf8BACFm07

Medale również stanowią rodzaj rzeźby. Zaznacz, który z reliefów ma zbliżony do Medalu z Ludwikiem Zamenhofem stopień wypukłości kompozycji względem tła.

Medale również stanowią rodzaj rzeźby. Zaznacz, który z reliefów ma zbliżony do Medalu z Ludwikiem Zamenhofem stopień wypukłości kompozycji względem tła.

Medale również stanowią rodzaj rzeźby. Zaznacz, który z reliefów ma zbliżony do Medalu z Ludwikiem Zamenhofem stopień wypukłości kompozycji względem tła.

• 1
• 2
• 3

Pokaż podpowiedź

Zwróć uwagę na powierzchnię reliefów: która z nich jest wypukła w taki sam sposób na całej swojej powierzchni.

Pokaż odpowiedź

Relief przedstawiający lwa

wróć do spisu treści

Przykłady dzieł rzemiosła artystycznego

R1NYRrkMaXXbo

Fotografia przedstawia pozłacany pierścień, który składa się z wielu elementów ze sobą zlutowanych. Tworzą go liczne okręgi, zmniejszające się ku górze i wstęgi giętego drutu. Pośrodku znajduje się kwiatowy ornament z emalii Cloisonné, jest to zielony kwiatek o złotych brzegach i nieregularnych płatkach.

R1DYCBnrdyqAq

Kolorowe zdjęcie przedstawia wisiorek pochodzący prawdopodobnie z czasów baroku, zrobiony jest ze złota i drogich kamieni. Ma kształt obrazka z bogato zdobionymi ramami, w środku wisiorka umieszczono nagą, białą postać kobiety, która trzyma złotą szarfę i złoty liść. Na dole wisiorka umieszczono dużą perłę.

Rh3IhoCqeWnY4

RKcwUylCDY1Gk

Ilustracja interaktywna przedstawia zegar w francuskim stylu Empire [czytaj: empjir]. Na złotych nóżkach stoi skrzynia zdobiona złotymi elementami, na niej, na środku umieszczono złotą tarczę zegara, po jego obu stronach znajdują się trzy brązowe figurki: kobieta i mężczyzna, a między nimi skrzydlaty, nagi chłopczyk. Mężczyzna i kobieta patrzą na siebie i trzymają się za ręce. Między nimi stoi chłopczyk, trzymający ręce na ich ramionach. Para nosi stroje starożytnych Rzymian. Całość jest wys. ok. 90cm.

Polecenie 2

R1XNDSXHSJC5F1

Ilustracja przedstawia fotografię dłoni opartych o blat stołu, na którym leżą rzemyki i koraliki ułożone w pojemnikach - znajdujących się w kadrze tylko częściowo. Ręce są sfotografowane podczas pracy: w palcach znajduje się muszelka, która prawdopodobnie zostanie wykorzystana do stworzenia ozdoby.

Wykonaj projekt dowolnej biżuterii: bransoletki, pierścionka, kolczyków, zapinki lub innej. Projekt możesz wykonać rysując ołówkiem. Zastanów się, z jakich materiałów będzie Twoja ozdoba. Mogą  to być na przykład: drut, nitki i włóczki, koraliki, guziki i inne materiały, które znajdziesz w swoim domu.
Potrzebne Ci będą narzędzia - może nożyczki, gruba igła lub szczypce uniwersalne.

Ruz30lGrEJAMl1

Ilustracja przedstawia szklaną rzeźbę żaby. Cały kadr jest wypełniony rzeźbą w jednolitym zielonym kolorze. Żaba jest wykonana ze szkła, faktura dzieła jest gładka i błyszcząca. Zdjęcie zostało wykonane nieco z góry, tło jest jednolite, jasne.

Luksusowe przedmioty, jak  np.: te z ilustracji poniżej, wykonywali artyści i rzemieślnicy w renomowanych pracowniach, często rodzinnych.
Mistrzowie działający w pracowniach kształcili kolejnych pracowników, którzy aby sprostać wymaganiom stale doskonalili swoje umiejętności.
Dzięki temu możemy podziwiać wiele przedmiotów wykonanych z dbałością o ich jakość, formę i dekorację.

Rb6SwVzVqcNuJ

Ilustracja przedstawia lampę stołową, której klosz łudząco przypomina witraż z winogronami. Na ilustracji lampa jest zapalona, klosz ma kształt przypominający walec, który od góry jest nieco wybrzuszony, a od dołu nieregularnie zakończony formami przypominającymi frędzle. Klosz jest osadzony na metalowej cienkiej nóżce, na podstawie w kształcie koła.

Na poniższych fotografiach znajdują się przykłady dzieł wybranych rodzajów rzemiosła artystycznego.rzemiosło artystycznerzemiosła artystycznego. Klikając w punkt na każdej ilustracji możesz się dowiedzieć, do jakiego rodzaju rzemiosła należy obiekt przedstawiany na fotografii.

Okresem rewolucji w dziedzinie sztuki użytkowej stał się koniec XIX wieku.  W dziedzinie sztuki zapanował kierunek, który nazywał się secesją. Zgodnie z jego założeniami przedmioty, a także elementy otoczenia, takie jak dekoracje architektoniczne, kute balustrady, witraże, wykonywano z ogromną dbałością o walory estetyczne i dekoracyjne.

Szczególnie chętnie sięgano po motyw ważki, w którym widziano secesyjny ideał. Często pojawiała się jako motyw w witrażowych lampach, jak na przykład na ilustracji poniżej, przedstawiającej replikęreplikareplikę lampy Louis Tiffany

RVq6U5OdS27Rp

Ilustracja przedstawia fotografię lampy. Lampa ma kształt stożka o szerokiej podstawie i ściętego u nasady, w której zamocowany jest kabel do zawieszenia lampy na suficie. Lampa jest wykonana z kawałków kolorowych szkieł w różnych odcieniach złotego, zielonego i niebieskiego. . Lampa jest ozdobiona zielonymi wizerunkami ważek, które lecą po niebieskim niebie. Ważki są ukazane na wprost, nieco z góry i stanowią powtarzalny element umieszczony na dole, wokół całej lampy..

Dla zainteresowanych

RWCyETS1mU78u1

Zdjęcie przedstawia trzy naczynia ceramiczne pokryte zróżnicowanym szkliwem. Są to dwie miseczki i spodek, stojące na drewnianym blacie stołu.

Współczesne rzemiosło artystycznerzemiosło artystycznerzemiosło artystyczne tworzy wyroby na potrzeby odbiorców o różnych potrzebach i gustach.
Na ilustracji obok znajdują się naczynia ceramiczne wykonane z gliny, wypalone w specjalnym piecu (w temperaturze ponad 1000 stopni), a następnie pokryte wielokolorowym szkliwem.
Wypalenie uformowanego w glinie dzieła powoduje jego utrwalenie, wzmocnienie. Twórca może pozostawić wyrób bez szkliwienia, ale szkliwienie wzmacnia odporność na przenikanie wody, poza tym może być barwne, i wpływać na połysk.

R1U0Cz9p2SiDM

Fotografia przedstawia ceramiczny dzbanek w odcieniu zieleni. Ma pękaty kształt, owalne ucho z lewej strony, dzióbek z prawej. Kolor na wazonie układa się pionowymi, nieregularnymi smugami od jasnej, do ciemnej zieleni.

R1bb7nmmTTSDg

Fotografia przedstawia wazon szkliwiony z dwoma uchami. Ma pękaty spód, który zwęża się ku górze. Do zwężającej się szyjki przyczepiono dwa ucha. Wazon u góry jest mlecznobiały u dołu niebiesko‑fioletowy. Kolory układają się smugami od dołu do góry.

RbjHLpQt8TF2g

Fotografia przedstawia dzbanek szkliwiony. Dzbanek ma jeden uchwyt. Ma kolor ciemnozielony z pasmami brązu, beżu i żółci przy dzióbku. Dzban ma pękaty kształt. Jedno ucho znajduje się po lewej stronie, dziubek po prawej.

R1Ory2KnzbFSW

Fotografia przedstawia dzbanek szkliwiony. Dzbanek ma jeden duży uchwyt. Ma okrągły, pękaty kształt, ze zwężającą się szyjką. Duże, owalne ucho znajduje się po lewej stronie dzbana i sięga od środka, do brzegu szyjki. Od spodu dzban jest szary, następnie szarości przechodzą w róż, przy szyjce niebieski, u samej góry szyjki ciemnoniebieski.

Galeria obrazów. Zdjęcia ukazują różne kształty szkliwionych wazonów i dzbanków; z dwoma i jednym uchem, o symetrycznej i asymetrycznej formie.

Z czasem masowa produkcja, spowodowana postępem technicznym i przemysłowym, zaczęła wypierać drogie rękodzieło. Ale piękne przedmioty wciąż są cenione, zarówno wykonane ręcznie, jak i przemysłowo.

wróć do spisu treści

Już wiesz

• jak rozpoznać rodzaje rzemiosła artystycznego;

• w jaki sposób omówić sztukę użytkową na wybranych przykładach;

• czym różni się rzemiosło artystyczne od wzornictwa przemysłowego;

• kim jest snycerz;

• z jakich materiałów można zrobić samodzielnie biżuterię;

• że jest wiele rodzajów rzemiosła artystycznego, np.: snycerstwo, złotnictwo, jubilerstwo, medalierstwo;

• co to jest manufaktura;

• że najpierw powstało rzemiosło artystyczne a potem wzornictwo przemysłowe;

wróć do spisu treści

Potrafisz

• definiować pojęcia, takie jak: rzemiosło artystyczne, sztuka użytkowa, replika, manufaktura;

• wyjaśnić na czym polegają takie rodzaje rzemiosła artystycznego jak: meblarstwo, snycerstwo, złotnictwo i jubilerstwo;

• wskazywać różnice między rękodziełem a masową produkcją przedmiotów użytkowych;

• wyjasnić czym zajmuje się snycerz;

• zaprojektować biżuterię według własnego pomysłu;

• wykorzystać różne materiały do wykonania biżuterii.

wróć do spisu treści

Słownik

wróć do spisu treści

Źródła

• sjp.pwn.pl

• encyklopedia.pwn.pl

Linki do e‑materiałów

• https://zpe.gov.pl/a/czym-jest-sztuka-uzytkowa-tworze-bizuterie/D7wZebdIt

• https://zpe.gov.pl/a/secesja–roslinne-i-zwierzece-motywy-w-sztuce/DLAkF5Co2

• https://zpe.gov.pl/a/funkcjonalnie-i-estetycznie–sztuka-w-domu/DqhyZvmkm

• https://zpe.gov.pl/a/wspolczesna-sztuka-uzytkowa/D15yHu3tP

• https://zpe.gov.pl/a/motyw-zdobniczy-projektuje-wlasny-ornament/D9PWSNCWb