Planujecie z rodziną wyjazd na krótką wycieczkę terenową. Zastanawiacie się, dokąd pojechać. Może warto wybrać miejsce, gdzie nikt z was jeszcze nie był? Tylko jak tam dojechać? Pomoże wam w tym mapa. Dobrze mieć też ze sobą plan - jest bardziej szczegółowy i wskaże wam, co warto zobaczyć i zwiedzić na miejscu.
RuOZk5DfDsaYa1
Na ilustracji pokazano plan miasta, z oznaczonymi na biało ulicami, brązowymi budynkami. Za pomocą punktowych znaków kartograficznych zaznaczono: kościoły, synagogi, galerie, muzea, pomniki. Kolorem zielonym oznaczono: parki, trawniki i skwery. Na planie za pomocą dużej czerwonej kropki zaznaczono miejsce, w którym znajduje się obserwator.
że przed wycieczką trzeba przygotować odpowiednie wyposażenie.
Nauczysz się
wyjaśniać, do czego służą plan i mapa;
wskazywać, czym różni się plan od mapy.
ij24fozOxb_d5e166
1. Co to jest plan?
Jeśli spojrzymy na powierzchnię Ziemi z dużej wysokości, zobaczymy domy, ulice, pola i lasy. PlanplanPlan przedstawia obraz niewielkiego terenu lub innego przedmiotu widzianego z góry przy zastosowaniu odpowiedniego pomniejszenia. Plany najczęściej pokazują niewielkie obszary, np. miasta, wsie lub nawet pojedyncze osiedla czy budynki. Na planie widzimy interesujący nas obszar bardzo szczegółowo. Jego powierzchnię często dzieli się na kwadraty oznaczone literami i cyframi. Ułatwia to odnalezienie na przykład ulicy lub innych miejsc, których szukamy. Na odwrocie planu znajduje się zazwyczaj spis ulic i innych charakterystycznych punktów danej miejscowości czy obszaru.
RXtXYZZ0mgqk61
Film wideo pokazuje kolejno: plan osiedla, obraz widzianych z góry prostokątnych brązowych budynków, białych dróg dookoła osiedla, żółtych dróżek wewnątrz osiedla oraz wypełniających wszystko terenów zielonych.Kolejny kadr, to plan mieszkania w kształcie prostokąta z zaznaczonymi wewnątrz różnej wielkości prostokątnymi pomieszczeniami: salon z balkonem, sypialnia, łazienka, przedpokój. W każdym pomieszczeniu narysowano rozmieszczenie sprzętów oraz drzwi. Plan wykonano w skali jeden do stu.Kolejny kadr, to wizualizacja trójwymiarowa tego samego planu mieszkania.
W ten sposób powstaje plan mieszkania. Przestrzeń zajmowana przez mieszkanie została przedstawiona w dużym uproszczeniu, w widoku z góry
W ten sposób powstaje plan mieszkania. Przestrzeń zajmowana przez mieszkanie została przedstawiona w dużym uproszczeniu, w widoku z góry
Film wideo pokazuje kolejno: plan osiedla, obraz widzianych z góry prostokątnych brązowych budynków, białych dróg dookoła osiedla, żółtych dróżek wewnątrz osiedla oraz wypełniających wszystko terenów zielonych.Kolejny kadr, to plan mieszkania w kształcie prostokąta z zaznaczonymi wewnątrz różnej wielkości prostokątnymi pomieszczeniami: salon z balkonem, sypialnia, łazienka, przedpokój. W każdym pomieszczeniu narysowano rozmieszczenie sprzętów oraz drzwi. Plan wykonano w skali jeden do stu.Kolejny kadr, to wizualizacja trójwymiarowa tego samego planu mieszkania.
R1SMshABAZ3DE1
Pierwszy obraz to zdjęcie satelitarne centrum Wrocławia, drugi to plan tego samego obszaru.
Często wykonywane są lotnicze zdjęcia terenu, które później wykorzystywane są do opracowywania map lub planów
ij24fozOxb_d5e205
2. Co to jest mapa?
Obraz widzianej z góry powierzchni Ziemi (lub jej części), który przedstawiony jest w pomniejszeniu na płaszczyźnie oraz za pomocą graficznych znaków umownych to mapamapamapa. W odróżnieniu od planu pokazuje ona zarówno duże obszary, np. kraje, kontynenty czy powierzchnię całej Ziemi, jak i tereny niewielkie, np. wsie. W przeciwieństwie do planu, mapa zawiera zawsze siatkę kartograficzną. Jej górna krawędź najczęściej wyznacza północ. Trudno jednak na mapie przedstawić wszystkie obiekty, gdyż stałaby się ona zupełnie nieczytelna. Jeśli chcemy uzyskać bardziej szczegółowy obraz, wtedy używamy planów.
Ponieważ nasza planeta ma kształt zbliżony do kuli, dlatego też nie da się idealnie przedstawić jej powierzchni na płaszczyźnie. Na mapach ukazujących rozległe obszary mogą więc powstać zniekształcenia, np. kształtu kontynentów.
Przedstawienie powierzchni Ziemi na płaszczyźnie
Obserwacja 1
Sprawdzenie, czy można ukazać powierzchnię kuli na płaszczyźnie.
Co będzie potrzebne
pomarańcza,
nóż,
pisak.
Instrukcja
Narysuj na powierzchni pomarańczy trójkąt tak, by długość każdego boku wynosiła 2cm.
Poproś osobę dorosłą, by obrała pomarańczę w taki sposób, by trójkąt pozostał nieuszkodzony.
Spróbuj kawałek skórki z narysowanym trójkątem umieścić tak, by przylegał całą powierzchnią do stołu. Czy da się to zrobić bez uszkodzenia skórki? Czy jeśli uda ci się przyłożyć skórkę w ten sposób, trójkąt nadal będzie miał ten sam kształt?
Podsumowanie
Pomarańcza jest kulista. Jej skórka nie da się przekształcić na płaszczyznę bez uszkodzenia. Podobnie jest z odwzorowaniem powierzchni Ziemi na mapie – nie da się tego zrobić w taki sposób, by uniknąć zniekształceń.
Mapa może przedstawiać różne obiekty, zjawiska czy nawet procesy. Mogą to być na przykład ukształtowanie terenu, miejsca występowania pól, lasów i domów, jak również rozmieszczenie zakładów przemysłowych czy też obszary występowania różnych gatunków zwierząt i roślin.
RqFfIbIdVfH6f1
Ilustracja przedstawia mapę hipsometryczną Polski. W obrębie lądów występują obszary w kolorze zielonym, żółtym, pomarańczowym i czerwonym. Na północy przeważają obszary w kolorze zielonym przechodzące ku południowi w kolor żółty i pomarańczowy aż do czerwonego. Morza zaznaczono kolorem niebieskim . Na mapie opisano nazwy półwyspów, wysp, głównych nizin, wyżyn i pasm górskich, morza, zatok, zalewów, rzek i jezior. Na obszarze morza w wybranych miejscach opisano głębokości. Oznaczono białymi kropkami i opisano główne miasta, stolicę – Warszawę wyróżniono czerwoną kropką. Berlin i Pragę również oznaczono w ten sposób. Oznaczono czarnymi kropkami i opisano szczyty górskie. Różową wstążką oznaczono granice państw. Kolorem czerwonym opisano państwa sąsiadujące z Polską.Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co jeden stopień.Po prawej stronie mapy na górze w legendzie umieszczono prostokątny pionowy pasek. Pasek podzielono na dwadzieścia trzy części. U góry – czerwony i ciemnopomarańczowy, dalej pomarańczowy, jasnopomarańczowy i żółty, jasnozielony i ciemnozielony, kolejno jasnoniebieski do ciemnoniebieskiego. Opisano izohipsy od zero metrów (poziom morza)do dwóch tysięcy metrów powyżej poziomu morza – w obrębie kolorów zielonych co dwadzieścia pięć metrów, w obrębie kolorów żółtych co pięćdziesiąt metrów, w obrębie kolorów pomarańczowych co sto, dwieście, trzysta i pięćset metrów. W obrębie kolorów czerwonych opisano izohipsy tysiąc pięćset metrów nad poziomem morza i dwa tysiące metrów nad poziomem morza.Na dole paska odcieniami koloru niebieskiego oznaczono głębokości mórz i opisano izobaty: dziesięć metrów poniżej poziomu morza, dwadzieścia pięć metrów poniżej poziomu morza, pięćdziesiąt metrów poniżej poziomu morza, sto metrów poniżej poziomu morza.Po lewej stronie mapy na dole w legendzie umieszczono i opisano znaki użyte na mapie. Miasta oznaczono białą kropką, stolice – czerwoną kropką, granice państw – różową wstążką. Rzeki to niebieskie linie, teren podmokły – niebieskie kreskowanie, szczyty to czarne kropki opisane wysokością
Na mapach hipsometrycznych ukazuje się ukształtowanie terenu i wybrane wysokości
RU0AuJWDF56Rc1
Ilustracja przedstawia mapę z podziałem administracyjnym Polski
Mapy polityczne ukazują na przykład granice państw czy województw, a także rozmieszczenie i wielkość miejscowości
RsAT7MuS1jXZD1
Ilustracja przedstawia mapę Polski. Na mapie odcieniami koloru pomarańczowego i żółtego zaznaczono średnie miesięczne temperatury powietrza w lipcu. W centralnej części mapy kolor jest najciemniejszy, w kierunku północnym i południowym przechodzi w jaśniejszy. Południowe krańce Polski (tereny górzyste) są w najjaśniejszym kolorze żółtym. Na izotermach opisano średnią miesięczną temperaturę lipca co jeden stopień od dziesięciu do szesnastu stopni, a dalej co pół stopnia – aż do osiemnastu i pół stopnia. Czerwonymi punktami zaznaczono miasta wojewódzkie. Mapa pokryta jest siatką równoleżników i południków. Dookoła mapy jest biała ramka, w której opisane są współrzędne geograficzne co jeden stopień.Poniżej mapy w legendzie umieszczono prostokątny poziomy pasek. Pasek podzielono na trzynaście kolorów. Z lewej strony jasnożółte, środek jasnopomarańczowy, z prawej najciemniejsze odcienie koloru pomarańczowego. Każda część paska obrazuje jednostopniowy (powyżej szesnastu stopni – półstopniowy) przedział średniej miesięcznej temperatury powietrza w lipcu od dziesięciu stopni Celsjusza (kolory żółte) do ponad osiemnastu stopni Celsjusza (kolory pomarańczowe)
Na mapach klimatycznych ukazuje się zjawiska takie, jak średnie temperatury danego miesiąca panujące na określonym obszarze, opady deszczu i inne zjawiska pogodowe
RXhZLd5ylZWgJ1
Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa. Na mapie oznaczono i opisano miasta wojewódzkie. Na mapie za pomocą kolorów przedstawiono regiony historyczne, które opisano. Za pomocą kolorowych sygnatur przedstawiono występowanie mniejszości narodowych i grup etnograficznych. Opisano nazwy grup etnograficznych.Główne mniejszości narodowe: Niemcy, Ukraińcy, Białorusini, Rosjanie, Litwini, Wietnamczycy, Żydzi, Słowacy, Czesi.Główne grupy etniczne: Ślązacy, Kaszubi, Romowie, Łemkowie.Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co jeden stopień. W legendzie mapy objaśniono kolory użyte na mapie
Mapy etnograficzne służą do wskazania rozmieszczenia grup ludności czy mniejszości narodowych
Ro0aYe3rCzUOI1
Ilustracja przedstawia mapę Polski. Na mapie za pomocą kolorów przedstawiono użytkowanie ziemi w Polsce. Oznaczono i opisano główne miasta. Granice województw oznaczono szarymi liniami. Opisano państwa sąsiadujące. Na mapie kolorem kremowym oznaczono grunty orne, zajmujące większą część Polski. Kolorem jasnozielonym oznaczono łąki i pastwiska. Występują one nierównomiernie na terenie całego kraju ale największe ich skupisko jest we wschodniej części Polski. Kolorem zielonym oznaczono występowanie lasów, które występują nierównomiernie na terenie całego kraju. Kolorem różowym oznaczono tereny zabudowane, które pokrywają się z położeniem miast. Kolorem pomarańczowym oznaczono sady, które skupione są w województwie mazowieckim.Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co jeden stopień. W legendzie na dole mapy objaśniono kolory użyte na mapie
Na mapach gospodarczych można ukazać rozwój przemysłu lub sposób użytkowania ziemi na danym terenie
ij24fozOxb_d5e271
Podsumowanie
Plan to obraz niewielkiego obszaru widzianego z góry przy zastosowaniu odpowiedniego pomniejszenia.
Mapa różni się od planu tym, że zawiera siatkę kartograficzną i jest zwykle zorientowana tak, że jej górna krawędź oznacza północ.
Praca domowa
Polecenie 1.1
RuOZk5DfDsaYa1
Na ilustracji pokazano plan miasta, z oznaczonymi na biało ulicami, brązowymi budynkami. Za pomocą punktowych znaków kartograficznych zaznaczono: kościoły, synagogi, galerie, muzea, pomniki. Kolorem zielonym oznaczono: parki, trawniki i skwery. Na planie za pomocą dużej czerwonej kropki zaznaczono miejsce, w którym znajduje się obserwator.
W wielu miejscowościach znajduje się tablica z planem miasta. Zaznaczony na niej punkt „TU JESTEŚ” odpowiada miejscu, gdzie ustawiono tablicę. Czy bez takiej wskazówki możliwe byłoby zlokalizowanie miejsca, w którym się znajdujemy? Uzasadnij swoją odpowiedź.
Polecenie 1.2
Na zamieszczonym planie wskaż najkrótszą twoim zdaniem drogę z miejsca oznaczonego czerwonym punktem do kościoła św. Mikołaja. Oszacuj, czy istnieje inna droga tej samej długości.
