Każde miejsce na Ziemi ma swoje środowisko przyrodnicze i swoją historię – także to, w którym mieszkasz. Warto więc poznać warunki geograficzne i przeszłość regionu oraz ich skutki, jakie wywarły na dzisiejsze społeczeństwo. Być może dowiesz się, jakie problemy demograficzne występują w twoim regionie, znajdziesz ich przyczyny i zaproponujesz sposoby ich rozwiązania.
RvM3GjWUg6LhE
Fotografia przedstawia pochód osób ubranych w stroje ludowe idących asfaltową ulicą. Kobiety ubrane są w długie czerwone spódnice obszyte na dole podwójnymi ciemnymi oblamówkami, czarne wiązane buty, białe luźne bluzki, ciemne kamizelki wyszywane czerwonymi kwiatami wiązane na piersiach. Na szyjach mają czerwone korale, a na głowach wianki i czepce z naturalnych kwiatów i słomy. Mężczyźni ubrani są w czarne długie spodnie, czarne buty, białe luźne koszule, ciemne kamizelki do kolan wyszywane czerwonymi i białymi motywami roślinnymi. Na szyjach mają czerwone kokardy, a na głowach czarne kapelusze z czerwonymi wstążkami. Pośrodku pochodu toczona jest wielka, misternie upleciona korona ze słomy i kwiatów. Na jego początku mężczyzna niesie białą tablicę z napisem: WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE, Powiat Myśliborski, Gmina Dębno, Sołectwo Krześnica. Szpalerowi osób towarzyszą cztery harcerki pilnujące pochodu. Po lewej stronie zdjęcia znajduje się rząd mieszkańców Spały przyglądających się pochodowi. W tle widać wiejskie, tradycyjne chałupy i drzewa.
Parada mieszkańców poszczególnych regionów Polski na dożynkach prezydenckich w Spale (województwo łódzkie, powiat tomaszowski) w 2014 roku
Źródło: Wistula (http://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 3.0.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
rozmieszczenie ludności Polski;
zależność liczby ludności naszego kraju od przyrostu naturalnego i migracji;
skutki migracji ludnościowych związanych z Polską;
strukturę biologiczną ludności Polski, która pozwala przewidywać dalszy rozwój demograficzny;
zmiany struktury zatrudnienia w Polsce;
charakterystykę bezrobocia jako ważnego problemu społecznego;
informacje dotyczące zróżnicowania poziomu urbanizacji w Polsce;
dane demograficzne dotyczące Polski i jej poszczególnych regionów.
Twoje cele
Zrozumiesz potrzebę poznawania własnego regionu.
Zaplanujesz opis demograficzny regionu.
Wykonasz monografię ludnościową własnego regionu.
i6DYPhSJXF_d5e322
1. Ludność w moim regionie
Niniejszy temat ma na celu poznanie społeczeństwa własnego regionu i stworzenie jego „portretu”. Powinien to być opis słowny wzbogacony licznymi ilustracjami – mapami, wykresami, diagramami, zdjęciami, a także tabelarycznymi danymi statystycznymi. Zacząć jednak trzeba od wybrania „swojego” regionu.
Przez region najczęściej rozumie się krainę historyczną lub geograficzną, np. Mazowsze, Wielkopolskę, Sudety, Roztocze. Obszary takie zazwyczaj nie mają dokładnie wyznaczonych granic, dlatego do opisu ich ludności trudno byłoby znaleźć odpowiednie dane statystyczne. Musimy więc posłużyć się jednostkami podziału administracyjnego, które mają precyzyjnie wyznaczone granice i według których zbierane są dane statystyczne.
R1e9ABgo57aQq
Mapa interaktywna przedstawia podział administracyjny Polski. Kolorami zaznaczono podział kraju na szesnaście województw: woj. zachodniopomorskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubuskie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie, mazowieckie, dolnośląskie, opolskie, łódzkie, śląskie, świętokrzyskie, małopolskie, lubelskie i podkarpackie. Kropkami oznaczono stolice województw i podpisano je, w woj. zachodniopomorskim jest to Szczecin, w pomorskim Gdańsk, w warmińsko-mazurskim Olsztyn, w podlaskim Białystok, w lubuskim Zielona Góra i Gorzów Wielkopolski, w wielkopolskim Poznań, w kujawsko-pomorskim Bydgoszcz i Toruń, w mazowieckim Warszawa, w dolnośląskim Wrocław, w opolskim Opole, w łódzkim Łódź, w śląskim Katowice, w świętokrzyskim Kielce, w małopolskim Kraków, w lubelskim Lublin i w podkarpackim Rzeszów. Kliknięcie na punk interaktywny umieszczony na wybranym województwie sprawia, że otwiera się mapa danego województwa. Na mapie każdego województwa znajdują się granice powiatów, a kropkami zaznaczono miasta będące ich stolicami. Powtórne kliknięcie na mapę województwa kieruje nas na mapę administracyjną Polski.
Mapa interaktywna przedstawia podział administracyjny Polski. Kolorami zaznaczono podział kraju na szesnaście województw: woj. zachodniopomorskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubuskie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie, mazowieckie, dolnośląskie, opolskie, łódzkie, śląskie, świętokrzyskie, małopolskie, lubelskie i podkarpackie. Kropkami oznaczono stolice województw i podpisano je, w woj. zachodniopomorskim jest to Szczecin, w pomorskim Gdańsk, w warmińsko-mazurskim Olsztyn, w podlaskim Białystok, w lubuskim Zielona Góra i Gorzów Wielkopolski, w wielkopolskim Poznań, w kujawsko-pomorskim Bydgoszcz i Toruń, w mazowieckim Warszawa, w dolnośląskim Wrocław, w opolskim Opole, w łódzkim Łódź, w śląskim Katowice, w świętokrzyskim Kielce, w małopolskim Kraków, w lubelskim Lublin i w podkarpackim Rzeszów. Kliknięcie na punk interaktywny umieszczony na wybranym województwie sprawia, że otwiera się mapa danego województwa. Na mapie każdego województwa znajdują się granice powiatów, a kropkami zaznaczono miasta będące ich stolicami. Powtórne kliknięcie na mapę województwa kieruje nas na mapę administracyjną Polski.
Podział administracyjny Polski
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Najprostszym wyjściem byłoby wybranie województwa, dla którego znajdziemy najwięcej danych. Nie zawsze jednak będzie to trafny wybór, gdyż wewnątrz wielu województw mogą występować znaczne różnice cech demograficznych. Ponadto dosyć trudno jest utożsamiać się na przykład z całym wielkim województwem mazowieckim jako „swoim” regionem.
Główny Urząd Statystyczny publikuje niektóre dane według tzw. podregionów wyznaczonych po kilka na każde województwo. Są też dane prezentowane według powiatów, a nawet gmin i miast – te znajdziemy głównie w wojewódzkich Urzędach Statystycznych.
1
Polecenie 1
Przeanalizuj i opisz poniżej demograficzne dane statystyczne znalezione na stronach GUS‑u oraz na stronach Urzędu Statystycznego w swoim województwie. Zwróć szczególną uwagę na dane dotyczące: liczby ludności w podziale na miasto i wieś, przyrostu naturalnego i salda migracji, struktury zatrudnienia i stopy bezrobocia. Następnie, w zależności od dostępności powyższych danych oraz od czynników lokalnych, wybierz „swój” region.
RT9aPjcISRCOP
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Wejdź na stronę Głównego Urzędu Statystycznego – Bank Danych Lokalnych – oraz wyszukaj dane dotyczące liczby ludności w podziale miasto i wieś w zakładce: Ludność – stan ludności.
1
Polecenie 2
Wypełnij tabelę (załącznik) i dołącz ją do opisu regionu.
RZLN5UVdl5Afq
Tabela do wypełnienia danymi określającymi wartość określonych cech demograficznych dla wybranego regionu. Podane wartości dla Polski. Wartości do wpisania dla roku 2021. Dodatkowo pole do opisania przyczyn rozbieżności między wartościami dla regionu i dla Polski.
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Plik DOCX o rozmiarze 14.02 KB w języku polskim
Najpierw wpisz nazwę swojego regionu, a następnie odszukaj odpowiednie dane statystyczne i wpisz je do tabeli. Pamiętaj, żeby były to dane z tego samego roku, z którego są dla Polski (możesz też wpisać najnowsze dane dla Polski). Na koniec wyjaśnij przyczyny rozbieżności między danymi dla regionu i dla Polski – uzyskasz w ten sposób charakterystykę ludności swojego regionu na tle ludności całego kraju.
Na podstawie dostępnych źródeł wiedzy scharakteryzuj swój region. Określ jego liczbę ludności, przyrost naturalny oraz saldo migracji.
1
Polecenie 3
Wyszukaj mapy odpowiednie dla twojego regionu i przedstaw na nich najważniejsze treści. Możesz też wykorzystać mapy wykonane na poprzednich lekcjach.
Podział administracyjny Polski Kliknij w swoje województwo, aby zobaczyć jego szczegółową mapę
Źródło: Michał Szymczak, Wydawnictwo Edukacyjne Wiking, licencja: CC BY-SA 3.0.
Porównaj dane z poprzedniego polecenia odnoszące się do twojego regionu z sąsiadującym regionem.
Rk8ssY3IbPTy0
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Na podstawie dostępnych źródeł dotyczących twojego regionu wyszukaj i zestaw ze sobą odpowiednie dane.
Oprócz wyżej wymienionych informacji statystycznych warto też zwrócić uwagę na wybitnych ludzi związanych z regionem – naukowców, artystów, sportowców, biznesmenów, liderów, polityków, działaczy społecznych itp. Osoby takie są zazwyczaj doskonałymi wzorcami do naśladowania. Udowadniają, że niezależnie od miejsca, z którego się pochodzi czy w którym się działa, możliwe jest dokonywanie rzeczy ważnych, powszechnie docenianych, a nawet wielkich.
Więcej miejsca można też poświęcić swojej miejscowości zamieszkania. Warto podać genezę jej nazwy, a także dowiedzieć się, jakie funkcje pełniła kiedyś, a jakie pełni dzisiaj, czy i kiedy otrzymała prawa miejskie, jakie ciekawe wydarzenia historyczne miały w niej miejsce lub w jej okolicach. Tego typu informacje znajdziesz na przykład w siedzibie władz lokalnych – urzędzie gminy lub miasta.
Polecenie 4
Uporządkuj informacje demograficzne o swoim regionie i stwórz ilustrowany opis jego społeczeństwa – monografię ludności. Dołącz listę źródeł informacji, publikacji o regionie, w tym stron internetowych.
Uporządkuj informacje demograficzne o swoim regionie i stwórz opis jego społeczeństwa – monografię ludności. Dołącz listę źródeł informacji, publikacji o regionie, w tym stron internetowych.
R1Y8O67MtElp4
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zastosuj zgromadzone wcześniej informacje z Głównego Urzędu Statystycznego – Banku Danych Lokalnych.
Podsumowanie
Opis regionu to ciekawa praca badawcza opierająca się na twórczych poszukiwaniach informacji o naszej okolicy. Wyzwala szereg umiejętności praktycznych, pozwala rozwinąć inwencję twórczą, a przede wszystkim pogłębia naszą wiedzę o własnym regionie.
i6DYPhSJXF_d5e401
Ćwiczenia
1
Ćwiczenie 1
Ułóż nazwy obszarów w kolejności od największego do najmniejszego.
RGnRX84Dsm8zl
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 2
Połącz w pary jednostkę podziału administracyjnego Polski z odpowiednim opisem.
Rjtc50XNatiHW1
element 1 lewy Możliwe odpowiedzi: 1. element 4 prawy, 2. element 3 prawy, 3. element 1 prawy, 4. element 2 prawy element 2 lewy Możliwe odpowiedzi: 1. element 4 prawy, 2. element 3 prawy, 3. element 1 prawy, 4. element 2 prawy element 3 lewy Możliwe odpowiedzi: 1. element 4 prawy, 2. element 3 prawy, 3. element 1 prawy, 4. element 2 prawy element 4 lewy Możliwe odpowiedzi: 1. element 4 prawy, 2. element 3 prawy, 3. element 1 prawy, 4. element 2 prawy
element 1 lewy Możliwe odpowiedzi: 1. element 4 prawy, 2. element 3 prawy, 3. element 1 prawy, 4. element 2 prawy element 2 lewy Możliwe odpowiedzi: 1. element 4 prawy, 2. element 3 prawy, 3. element 1 prawy, 4. element 2 prawy element 3 lewy Możliwe odpowiedzi: 1. element 4 prawy, 2. element 3 prawy, 3. element 1 prawy, 4. element 2 prawy element 4 lewy Możliwe odpowiedzi: 1. element 4 prawy, 2. element 3 prawy, 3. element 1 prawy, 4. element 2 prawy
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 3
Wskaż prawidłowe dokończenie zdania.
RT7X9xZut2RUA1
Możliwe odpowiedzi: 1. mazowieckim, 2. opolskim, 3. wielkopolskim, 4. podkarpackim
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 4
Wskaż prawidłowe dokończenie zdania.
R19Nuf5puq8Jh1
Gęstość zaludnienia Polski w 2021 roku wynosiła Możliwe odpowiedzi: 1. 124 osoby/km2, 2. 316 osób/km2, 3. 130 osób/km2, 4. 80 osób/km2
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Ćwiczenie 5
Wskaż prawidłową odpowiedź na poniższe pytanie.
R1ItrHS8Rj3xI1
Możliwe odpowiedzi: 1. 107 kobiet na 100 mężczyzn, 2. 115 kobiet na 100 mężczyzn, 3. 98 kobiet na 100 mężczyzn, 4. 87 kobiet na 100 mężczyzn
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 6
Rozwiąż krzyżówkę. Z pionowej kolumny odczytaj hasło i znajdź dawne oraz współczesne znaczenia tego słowa.
R1FgGeI8NfWrW
zadanie interaktywne
zadanie interaktywne
Źródło: Gromar sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
21
Ćwiczenie 7
Oblicz i zapisz poniżej saldo migracji (w ‰) kraju, do którego w ciągu roku imigrowało 6 tys. osób, a z którego emigrowało 5 tys. osób. Liczba ludności tego kraju to 4 mln.
R5BYCSCwmcgZ4
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Saldo migracji to różnica między napływem (imigracją) a odpływem (emigracją) ludności z danego obszaru w określonym czasie.
SIndeks dolny mm = (LIndeks dolny ii – LIndeks dolny ee) / L * 1000‰
Oblicz i zapisz poniżej liczbę osób imigrujących w ciągu roku do kraju, którego saldo migracji wynosi 0,2 ‰ i z którego w ciągu roku wyemigrowało 5 tys. osób. Liczba ludności tego kraju to 5 mln.
R5BYCSCwmcgZ4
(Uzupełnij).
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Saldo migracji to różnica między napływem (imigracją) a odpływem (emigracją) ludności z danego obszaru w określonym czasie.
SIndeks dolny mm = (LIndeks dolny ii – LIndeks dolny ee) / L * 1000‰